Giáo án văn 11: Thao tác lập luận phân tích

Tiết: 8 THAO TÁC LẬP LUẬN PHÂN TÍCH. A. Mục tiêu bài học. 1. Kiến thức: - Thao tác phân tích và mục đích của phân tích - Yêu cầu và một số cách phân tích trong văn nghị luận 2. Kĩ năng: - Nhận diện và chỉ ra sự hợp lí, nét đặc sắc của các cách phân tích trong các văn bản - Viết các đoạn văn phân tích phát triển một ý cho trước - Viết bài văn phân tích về một vấn đề xã hội hoặc văn học. 3. Thái độ: Tự tin phân tích một vấn đề B. Chuẩn bị bài học: 1. Giáo viên: 1.1. Dự kiến bp tổ chức hs hoạt động tìm hiểu bài học. - Phương pháp qui nạp: HS khảo sát bài tập bằng hình thức trao đổi, thảo luận nhóm sau đó GV tổng kết, nhấn mạnh trọng tâm nội dung bài học. - Tích hợp phân môn: Làm văn. Tiếng việt. 1.2. Phương tiện: - SGK, SGV ngữ văn 11. - Giáo án. 2. Học sinh: Học sinh chủ động tìm hiểu bài học trước theo hệ thống câu hỏi sgk và định hướng của gv. C. Hoạt động dạy và học: 1. Ổn định tổ chức. 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Giới thiệu bài mới: Không một bài văn nào chỉ sử dụng duy nhất một thao tác lập luận. Một bài văn đạt hiệu quả cao là bài văn sử dụng nhiều thao tác lập luận một cách nhuần nhuyễn. Để sử dụng nhuần nhuyễn các thao tác ta phải biết các thao tác đó. Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt Hoạt động 1. - HS đọc phần I. GV tổng hợp phần lí thuyết. - Chia nhóm nhỏ thảo luận câu hỏi mục I (tr25, 26) SGK. - Nhóm 1.Xác định luận điểm (nội dung ý kiến đánh giá) của tác giả đối với nhân vật Sở Khanh? - Nhóm 2. Để thuyết phục người đọc tác giả đã phân tích như thế nào? - Nhóm 3. Chỉ ra sự kết hợp chặt chẽ giữa phân tích với tổng hợp? Hoạt động 2. - HS đọc các ngữ liệu phần II. - GV tổng hợp lí thuyết. - Trao đổi cặp. - Cách phân chia đối tượng trong mỗi đoạn văn trên? - Mối quan hệ giữa phân tích và tổng hợp được thể hiện trong mỗi đoạn trích? Hoạt động 3. - Gọi HS đọc phần ghi nhớ SGK. I. Tìm hiểu bài: 1. Mục đích, yêu cầu của thao tác lập luận phân tích. a. Tìm hiểu ngữ liệu: Gợi ý trả lời câu hỏi. - Sở Khanh là kẻ bẩn thỉu, bần tiện, đại diện cho cho sự đồi bại trong xã hội "Truyện Kiều". - Để thuyết phục tác giả đã đưa ra các luận cứ làm sáng tỏ cho luận điểm ( các yếu tố được phân tích). + Sở Khanh sống bằng nghề đồi bại, bất chính. + Sở Khanh là kẻ đồi bại nhất trong những kẻ làm cái nghề đồi bại bất chính đó: Giả làm người tử tế để đánh lừa một người con gái ngây thơ, hiếu thảo; trở mặt một cách trâng tráo; thường xuyên lừa bịp, tráo trở. - Thao tác phân tích kết hợp chặt chẽ với tổng hợp: Sau khi phân tích chi tiết bộ mặt lừa bịp, tráo trở của Sở Khanh, tác giả đã tổng hợp và khái quát bản chất của hắn: …" Nó là cái mức cao nhất của tình hình đồi bại trong xã hội này". b. kết luận: - Lập luận phân tích là chia nhỏ đối tượng thành các yếu tố bộ phận để xem xét nội dung, hình thức và mối quan hệ bên trong cũng như bên ngoài của chúng, rồi khái quát, phát hiện ra bản chất của đối tượng. - Phân tích bao giờ cũng gắn liền với tổng hợp. Đó là bản chất của thao tác phân tích trong văn nghị luận. - Yêu cầu của một lập luận phân tích: + Xác định vấn đề phân tích. + Chia vấn đề thành những khía cạnh nhỏ. + Khái quát tổng hợp. 2. Cách phân tích. - Cần dựa trên những tiêu chí, quan hệ nhất định: ( Quan hệ giữa các yếu tố tạo nên đối tượng, quan hệ nhân quả, quan hệ giữa đối tượng với các đối tượng liên quan, quan hệ giữa người phân tích với đối tượng phân tích ). - Phân tích cần đi sâu vào từng mặt, từng bộ phận nhưng cần lưu ý đến quan hệ giữa chúng với nhau, cần khái quát để rút ra bản chất chung của đối tượng. Gợi ý trả lời câu hỏi. Mục 1. - Phân chia dựa trên cơ sở quan hệ nội bộ trong bản thân đối tượng - những biểu hiện về nhân cách bẩn thỉu, bần tiện của Sở Khanh. - Phân tích kết hợp chặt chẽ với tổng hợp: từ việc phân tích làm nổi bật những biểu hiện bẩn thỉu, bần tiện mà khái quát lên giá trị hiện thực của nhân vật này - bức tranh về nhà chứa, tính đồi bại trong xã hội đương thời. Mục II (1). - Phân tích theo quan hệ nội bộ đối tượng - Phân tích theo quan hệ kết quả - nguyên nhân - Phân tích theo quan hệ nguyên nhân - kết quả. Mục II (2) - Phân tích theo quan hệ nguyên nhân - kết quả. - Phân tích theo qaan hệ nội bộ của đối tượng. - Phân tích kết hợp chặt chẽ với khái quát tổng hợp. 3. Ghi nhớ. - SGK 4. Củng cố: - Hệ thống hóa bài học. 5. Dặn dò: Học bài cũ, tập viết các đoạn văn vận dụng thao tác phân tích.Soạn bài mới “ Thương vợ”.