Giáo án văn 12 cả năm Cơ bản chuẩn kiến thức kỹ năng

¸ng tác cho văn học…Chính nhân dân trở thành cảm hứng chủ đạo, trở thành đề tài cho các tác phẩm... - Nội dung: Phản ánh cuộc sống, khát vọng, phẩm chất anh hùng, vẻ đẹp tâm hồn, khả năng và con đường tất yếu đi đến với cách mạng của nhân dân - Hình thức: tác phẩm ngắn gọn, sử dụng các thể loại truyền thống, ngôn ngữ trong sáng giản dị dễ hiểu. VD: “Thằng tây chớ cậy sức dài Chúng tao dù nhỏ nhưng dai hơn mày … Chúng tao thức bốn đêm rồi Ăn cháo ba bữa chạy mười chín cây Bây giờ mới gặp mày đây Sức tao còn đủ bắt mày hàng tao” “Chị em phụ nữ Thái Bình Ca nô đội lệch vừa xinh, vừa giòn Người ta nhắc chuyện chồng con lắc đầu nguây nguẩy em còn đánh Tây” c) Nền văn học chủ yếu mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn: - Khuynh hướng sử thi: Văn học đã tái hiện những mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc, ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò träng ®¹i cña §N (chống Pháp, chống Mĩ, xây dựng chủ nghĩa xã hội), những nhân vật đại diện tiêu biểu cho lí tưởng dân tộc, gắn bó số phận với cả cộng đồng dân tộc, con người chủ yếu được khám phá ở nghĩa vụ, trách nhiệm công dân , lời văn mang giọng điệu ngợi ca ngôn ngữ trang trọng, tráng lệ hào hùng. - Cảm hứng lãng mạn: khẳng định cái tôi đây tình cảm cảm xúc, hướng tíi lí tưởngca ngợi cuộc sống mới con người mới, tin vào tương lai tất thắng của cách mạng, II. Khái quát VHVN từ sau 1975 đến hết thế kỉ XX: 1.Hoàn cảnh lịch sử xã hội và văn hóa: - Sau chiến thắng 1975, lịch sử më ra một kỉ nguyên mới- độc lập tự chủ, thống nhất. từ sau 1975 – 1985 đất nược gặp nhiều khó khăn - Sau 1986 với công cuộc đổi mới do Đảng đề xướng lãnh đạo nền kinh tế từng bước chuyển sang kinh tế thị trường văn hãa có điều kiện giao lưu tiếp xúc với nhiều nước. ĐN đổi mới phát triển thúc đẩy văn học đổi mới. 2. Những chuyển biến và một số thành tựu ban đầu: - Từ sau 1975, thơ chưa tạo được sự lôi cuốn hấp dẫn như các giai đoạn trước. Tuy nhiên vẫn có một số tác phẩm ít nhiều gây chú ý cho người đọc ( Trong đó có cả nhưng cây bút thuộc thế hệ chống Mĩ và những cây bút thuộc thế hệ nhà thơ sau 1975). - Từ sau 1975 văn xuôi có nhiều thành tựu hơn so với thơ ca. Nhất là từ đầu những năm 80. Xu thế đổi mới trong cách viết cách tiếp cận hiện thực ngày càng rõ nét với nhiều tác phẩm của Nguyễn Mạnh Tuấn, Ma văn Kháng, Nguyễn Khải. - Từ năm 1986 văn học chính thức bước vào thời kì đổi mới : Gắn bó với đời sống, cập nhật những vấn đề của đời sống hàng ngày. Các thể loại phóng sự, truyện ngắn, bút kí, hồi kí... đều có những thành tựu tiêu biểu. - Thể loại kịch từ sau 1975 phát triển mạnh mẽ ( Lưu Quang Vũ, Xuân Trình...) =>Nhìn chung về văn học sau 1975 - Văn học đã từng bước chuyển sang giai đoạn đổi mới và vận động theo hướng dân chủ hoá,mang tính nhân bản và nhân văn sâu sắc. - Vh cũng phát triển đa dạng hơn về đề tài, phong phú, mới mẻ hơn về bút pháp,cá tính sáng tạo của nhà văn được phát huy . - Nét mới của VH giai đoạn này là tính hướng nội, đi vào hành trình tìm kiếm bên trong, quan tâm nhiều hơn đến số phận con người trong những hoàn cảnh phức tạp của đời sống. - Tuy nhiên VH giai đoạn này cũng có những hạn chế: đó là những biểu hiện quá đà, thiếu lành mạnh hoặc nảy sinh khuynh hướng tiêu cực, nói nhiều tới các mặt trái của xã hội... III/ Kết luận: ( Ghi nhớ- SGK) - VHVN từ CM tháng Tám 1945-1975 hình thành và phát triển trong một hoàn cảnh đặc biệt, trải qua 3 chặng, mỗi chặng có những thành tựu riêng, có 3 đăc điểm cơ bản... - Từ sau 1975, nhất là từ năm 1986, VHVN bước vào thời kì đổi mới, vận động theo hướng dân chủ hoá,mang tính nhân bản, nhân văn sâu sắc; có tính chất hướng nội, quan tâm đến số phận cá nhân trong hoàn cảnh phức tạp của cuộc sống đời thường, có nhiều tìm tòi đổi mới về nghệ thuật. 4. Củng cố, dặn dò: * Kiểm tra đánh giá : Kiểm tra đánh giá mức độ tiếp nhận bài học qua các câu hỏi: - Các chặng đường phát triển của văn học VN từ 1945- 1975, thành tựu chủ yếu của các thể loại? - Những đặc điểm cơ bản của VHVN từ 1945-1975? Hãy làm rõ những đặc điểm đó qua các thể loại? - Hãy trình bày những thành tựu bước đầu của VHVN từ sau 1975- hết thế kỉ XX? * Bài tập luyện tập: Trong bài Nhận đường, Nguyễn Đình Thi viết: “Văn nghệ phụng sự kháng chiến, nhưng chính kháng chiến đem đến cho văn nghệ một sức sống mới. Sắt lửa mặt trận đang đúc nên văn nghệ mới của chúng ta.” Hãy bày tỏ suy nghĩ của anh (chị) về ý kiến trên. - Gợi ý: NĐT đề cập đến mối quan hệ giữa văn nghệ và kháng chiến: . Một mặt: Văn nghệ phụng sự kháng chiến. Đó là mục đích của nền văn nghệ mới trong hoàn cảnh đất nước có chiến tranh – Nhà văn là chiến sĩ trên mặt trận văn hoá. . Mặt khác, chính hiện thực phong phú , sinh động của cách mạng, kháng chiến đã đem đến cho văn nghệ một sức sống mới, khơi nguồn cảm hứng sáng tạo dồi dào cho văn nghệ. * Bài tập nâng cao: Hãy phân tích đặc điểm của khuynh hướng sử thi, cảm hứng lãng mạn trong VH giai đoạn 1945-1975 qua các tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa( Nguyễn Thành Long), Chiếc lược ngà đã học ở chương trình ngữ văn lớp 9 ./. TiÕt 3 – lµm v¨n : NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ. I. Mục tiêu cần đạt : Giúp HS 1. KiÕn thøc : Nắm được cách viết một bài văn nghị luận về một tư tưởng đạo lí, trước hết là kĩ năng tìm hiểu đề và lập dàn ý. 2. Kü n¨ng- Có ý thức và khả năng tiếp thu những quan niệm đúng đắn và phê phán những quan điểm sai lầm về đạo lí II. Tiến trình dạy học Ổn định lớp Kiểm tra bài cũ : Trình bày những đặc điểm của VHVN từ 1945- hết thế kỉ XX, qua đó nhận xét về mối quan hệ giữa văn học và hiện thực đời sống? Bài mới: Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt -Hướng dẫn HS luyện tập để biết cách làm bài nghị luận về một tư tưởng đạo lí. - GV dựa vào đề bài trong SGK và những câu hỏi gợi ý, hướng dẫn HS thảo luận hình thành lí thuyết. HS làm việc theo nhóm 4 : Đọc kĩ đề bài và câu hỏi, trao đổi thảo luận, ghi kết quả vào phiếu học tập (ý khái quát, ngắn gọn) và đại diện nhóm trình bày (3-5 phút) (Gợi ý-Câu thơ Tố Hữu nêu lên vấn đề gì? -Thế nào là lối sống đẹp? -Để sống đẹp cần rèn luyện những phẩm chất nào? -Những thao tác lập luận cần được sử dụng trong đề bài trên? - Tư liệu làm dẫn chứng thuộc lĩnh vực nào trong đời sống?) -HS cần tập trung thảo luận và nêu được thế nào là “sống đẹp”( Gợi ý: Sống đẹp là sống có lí tưởng mục đích, có tình cảm nhân hậu, lành mạnh, có trí tuệ sáng suốt, hiểu biết rộng, có hành động tích cực=> có ích cho cộng đồng xã hội...); ngược lại là lối sống: ích kỉ, nhỏ nhen, hẹp hòi, vô trách nhiệm, thiếu ý chí nghị lực -GV gọi đại diện các nhóm trình bày, ghi bảng tổng hợp, nhận xét... - Hướng dẫn HS sơ kết, nêu hiểu biết về cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí. -HS nêu phương pháp làm bài qua phần luyện tập lập dàn ý - Nắm kĩ lí thuyết trong phần Ghi nhớ SGK Hoạt động 2: Hướng dẫn HS luyện tập củng cố kiến thức -Yêu cầu HS đọc kĩ 2 bài tập trong SGK và thực hành theo các câu hỏi, Bài tập 1: HS làm việc cá nhân và trình bày ngắn gọn, lớp theo dõi, nhận xét bổ sung Bài tập 2: Hs về nhà làm dựa theo gợi ý SGK ( Lập dàn ý hoặc viết bài) - Hướng dẫn HS củng cố kiến thức qua phần ghi nhớ trong SGK. 2. Bài 2/ SGK/22: a.Dàn ý: - Mở bài: + Vai trò lí tưởng trong đời sống con người. + Có thể trích dẫn nguyên văn câu nói của Lep Tônxtôi - Thân bài: + Giải thích: lí tưởng là gì? + Phân tích vai trò, giá trị của lí tưởng: Ngọn đèn chỉ đường, dẫn lối cho con người. Dẫn chứng: lí tưởng yêu nước của Hồ Chí Minh. + Bình luận: Vì sao sống cần có lí tưởng? + Suy nghĩ của bản thân đối với ý kiến của nhà văn. Từ đó, lựa chọn và phấn đấu cho lí tưởng sống. - Kết bài: + Lí tưởng là thước đo đánh giá con người. + Nhắc nhở thế hệ trẻ biết sống vì lí tưởng. b. Viết văn bản: HS làm ở nhà . I. Cách làm bài nghị luận về một tư tưởng đạo lí: * Đề bài: Anh ( chi) hãy trả lời câu hỏi sau của nhà thơ Tố Hữu: Ôi ! Sống đẹp là thế nào hỡi bạn? 1.Tìm hiểu đề: * Vấn đề NL: lối sống đẹp của con người. -Sống đẹp: sống tích cực, có lí tưởng, có tâm hồn, có trí tuệ -Để sống đẹp, cần: + lí tưởng đúng đắn + tâm hồn lành mạnh + trí tuệ sáng suốt + hành động hướng thiện * Thao tác lập luận + giải thích (sống đẹp là gì?) + phân tích (các khía cạnh sống đẹp) + chứng minh (nêu tấm gương người tốt) + bình luận (bàn về cách sống đẹp; phê phán lối sống ích kỉ, nhỏ nhen….) - Dẫn chứng chủ yếu dùng tư liệu thực tế và 1 số dẫn chứng thơ văn. 2. Lập dàn ý: a. Mở bài: - Giới thiệu vấn đề nghị luận - Nêu luận đề. (Có thể viết đoạn văn theo cách lập luận: Diễn dịch, quy nạp hoặc phản đề. Cần trích dẫn nguyên văn câu thơ của Tố Hữu.) b. Thân bài: - Giải thích: Thế nào là “Sống đẹp” - Phân tích các khía cạnh “Sống đẹp”. - Chứng minh , bình luận: Nêu những tấm gương “Sống đẹp”, bàn luận cách thức để “Sống đẹp”, phê phán lối sống không đẹp... - Xác định phương hướng, biện pháp phấn đấu để có lối sống đẹp c. Kết bài: - Khẳng định ý nghĩa cách sống đẹp ( Sống đẹp là một chuẩn mực cao nhất trong nhân cách con người. Câu thơ Tố Hữu có tính chất gợi mở, nhắc nhở chung đối với tất cả mọi người nhất là thanh niên) - Thế hệ trẻ cần phấn đấu rèn luyện, nâng cao nhân cách. * Cách làm bài văn nghị luận về một tư tưởng đạo lí: - Chú ý: + Đề tài nghị luận về tư tưởng đạo lí rất phong phú gồm: nhận thức ( lí tưởng mục đích sống); về tâm hồn, tình cách (lòng yêu nước, lòng nhân ái, vị tha, bao dung; tính trung thực, dũng cảm...); về quan hệ xã hội, gia đình; về cách ứng xử trong cuộc sống... + Các thao tác lập luận được sử dụng ở kiểu bài này là: Thao tác giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, so sánh, bác bỏ. *Dàn bài chung: Thường gồm 3 phần Mở bài: giới thiệu tư tưởng đạo lí cần bàn Thân bài: + Giải thích tư tưởng đạo lí đó + Phân tích, bàn luận mặt đúng, bác bỏ mặt sai + Phương hướng phấn đấu Kết bài: + Ý nghĩa của tư tưởng, đạo lí trong đời sống. + Rút ra bài học nhận thức và hành động về tư tưởng đạo lí. - Ghi nhớ: SGK II. Luyện tập: 1. Bài tập 1/SGK/21-22 a.VĐNL: phẩm chất văn hoá trong nhân cách của mỗi con người. - Tên văn bản: Con người có văn hoá, “Thế nào là con người có văn hoá?” Hay “ Một trí tuệ có văn hoá” b.TTLL: - Giải thích: văn hoá là gì? (đoạn 1) - Phân tích: các khía cạnh văn hoá (đoạn 2) - Bình luận: sự cần thiết phải có văn hoá (đoạn3) c.Cách diễn đạt trong văn bản rất sinh động, lôi cuốn: - Để giải thích, tác giả sử dụng một loạt câu hỏi tu từ gây chú ý cho người đọc. - Để phân tích và bình luận, tác giả trực tiếp đối thoại với người đọc, tạo quan hệ gần gũi, thẳng thắn. - Kết thúc văn bản, tác giả viện dẫn thơ Hi Lạp, vừa tóm lượt được các luận điểm, vừa tạo ấn tượng nhẹ nhàng, dễ nhớ. 4. Củng cố, dặn dò: * Củng cố :- Cách làm bài nghị luận về một tư tưởng đạo lí ( Tìm hiểu đề, lập dàn ý, diễn đạt, vận dụng các thao tác lập luận để khẳng định hoặc bác bỏ - Cần chú ý tiếp thu những quan niệm tích cực, tiến bộ và biết phê phán, bác bỏ những quan niệm sai trái, lệch lạc. * Dặn dò: Chuẩn bị bài học Đọc- hiểu tác phẩm Tuyên ngôn độc lập của Hồ Chí Minh . ------------------------------------------------------------------------------------------------------- TiÕt 4-§äc v¨n : TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh ) Phần 1: Tác giả Hồ Chí Minh I Mục tiêu cần đạt: Giúp HS 1. KiÕn thøc : Hiểu được những nét khái quát về sự nghiệp văn học, quan điểm sáng tác, những đặc điểm cơ bản về phong cách nghệ thuật Hồ Chí Minh. 2. Kü n¨ng- Thấy được ý nghĩa to lớn, giá trị nhiều mặt của bản Tuyên ngôn độc lập cùng vẻ đẹp tư tưởng tâm hồn tác giả. II. Tiến trình giờ học: Ổn định tổ chức Kiểm tra bài cũ Bài mới: Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu những nét chính về tác giả. GV minh họa thêm thơ văn: “ Có nhớ chăng hỡ gió rét thành Balê Một viên gạch hồng Bác chống l¹i cả một mùa băng giá..” “ Luận cương đến BH và người đã khóc Lệ BH rơi trên chữ Lê Nin Bốn bức tường im nghe Bác lật từng trang sách gấp/Tưởng bên ngoài ĐN đợi mong tin Bác reo lên như nói cùng dân tộc Hạnh phúc là đây! Cơm áo đây rồi… Phút khóc đầu tiên là phút BH cười” “ Ôi sang xuân nay xuân 41 Trắng rừng biên giới nở hoa mơ Bác về …im lặng con chim hót Thánh thót bờ lau vui ngẩn ngơ” “ Bác sống như trời đất của ta Yêu từng ngọn lúa mỗi nhành hoa… Bác ơi tim Bác mênh mông thế Ôm cả non song mọi kiếp người” Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu về sự nghiệp văn chương của HCM. - Nêu câu hỏi 1(SGK )Yêu cầu HS trả lời. - HS trả lời dựa theo mục a,b,c ( SGK) - Lớp trao đổi , bổ sung . - GV nhận xét bổ sung và khắc sâu kiến thức, cho hS ghi nội dung ngắn gọn. Có thể phân tích thêm 1 vài dẫn chứng, thuyết giảng giúp HS khắc sâu kiến thức. VD:“ Nay ở trong thơ nên có thép Nhà thơ cũng phải biết xung phong”. VD: Tác phẩm Vi hành, xuất phát từ mục đích vạch trần bộ mặt xảo trá của thực dân pháp và chân dung Khải Định trên chính đất pháp cho người P biết nên HCM đã chọn hình thức, bút pháp viết tác phẩm. - Hãy nêu những nét khái quát về di sản văn học của HCM? Hãy giải thích vì sao di sản VH của Người rất phong phú đa dạng? Chứng minh sự phong phú đa dạng ấy? - Thuyết giảng minh hoạ thêm một số tác phẩm tiêu biểu giúp HS hiểu rõ giá trị sáng tác của Người Cho học sinh nghe đọan đầu trong TNĐL, một đọan trong “Không có gì quý hơn độc lập tự do” Y/c các em nhận xét về giọng văn Cl? Yêu cầu HS thảo luận về những đặc điểm cơ bản trong phong cách nghệ thuật HCM HS thảo luận nhóm và trình bày kết quả, lớp theo dõi SGK nhận xét bổ sung hình thành kiến thức Nhắc HS chú ý các nhận định: -“ Văn tiếng Pháp của NAQ có đặc điểm nổi bật là dí dỏm, là hài hước. Điều đó không ngăn Người đã viết nên những lời thắm thiết trữ tình xúc động” I. Vài nét về tiểu sử: Hồ Chí Minh (1890- 1969) - Tên khai sinh Nguyễn Sinh Cung àNguyễn Tất Thành à Nguyễn Ái Quốc - Quê quán: Làng Kim Liên ( Làng Sen), xã Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An. - Xuất thân: Gia đình nhà nho yêu nước(Cha là cụ phó bảng NSSắc, mẹ là Hòang Thị Loan) *Qúa trình hoạt động cách mạng. -Năm 1911: Bác ra đi tìm đường cứu nước. - 1/1919 gửi bản yêu sách của nhân dân An Nam về quyền bình đẳng tự do đến hội nghị Vec xay với tên Ngyễn Ái Quốc. - 1920 tham gia ĐH thành lập ĐCS Pháp, đọc được luận cương của Lê Nin về các vđ dân tộc và thuộc địaà xác định được con đường giải phóng dân tộc. - 1925- 1930: tham gia thành lập nhiều tổ chức Cm: VNTNCMĐCH, ĐCSVN… - 1941 về nước lãnh đạo CM trong nước giành thắng lợi 1945 - Từ 6/1/1946 được bầu làm chủ tịch nước đến khi từ trần 2/9/1969 -Năm 1990: nhân dịp kỉ niệm 100 ngày sinh của Người, tổ chức Giáo dục Khoa học và văn hoá Liên hiệp quốc đã ghi nhận và suy tôn Bác là Anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới. II. Sự nghiệp văn học: 1. Quan điểm sáng tác: - HCM coi văn học là vũ khí phục vụ đắc lực cho sự nghiệp CM, nhà văn là chiến sĩ trên mặt trận văn hoá. - HCM luôn chú trọng đến tính chân thật và tính dân tộc của văn học, đề cao sự sáng tạo của người nghệ sĩ. - Khi cầm bút, HCM luôn xuất phát từ mục đích và đối tượng tiếp nhận để quyết định nội dung và hình thức của tác phẩm. Người luôn đặt câu hỏi viết cho ai? “ viết đề làm gì?’ rồi mới quyết định “ viết cái gì?” và “ viết như thế nào?” Do vậy, tác phẩm của Người thường rất sâu sắc về tư tưởng , thiết thực về nội dung và rất phong phú, sinh động, đa dạng về hình thức nghệ thuật. 2. Di sản văn học: a. Văn chính luận: Phong phú, đa dạng - Tác phẩm tiêu biểu: Bản án chế độ thực dân Pháp (1925), Tuyên ngôn độc lập (1945), Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (1946), Không có gì quý hơn độc lập tự do (1966) - Những áng văn chính luận của Người được viết không chỉ bằng lí trí sáng suốt, trí tuệ sắc sảo mà còn bằng cả tấm lòng yêu nước của một trái tim vĩ đại, lời văn chặt chẽ, súc tích, sinh động của một tài năng nghệ thuật bậc thầy. b. Truyện và kí: - Tác phẩm tiêu biểu : SGK - Đây là những tác phẩm được viết trong thời gian Bác hoạt động ở Pháp, nhằm mục đích tố cáo thực dân, phong kiến đề cao những tấm gương yêu nước- CM; bút pháp linh hoạt sáng tạo, hiện đại, thể hiện trí tưởng tượng phong phú, vốn văn hoá sâu rộng, trí tuệ sắc sảo, tnh thần yêu nước, tự hào dân tộc của HCM. c. Thơ ca : - Tác phẩm tiêu biểu : SGK - Sáng tác trong nhiều thời gian khác nhau, thể hiện vẻ đẹp tâm hồn nghệ sĩ tài hoa, tấm gương nghị lực phi thường, nhân cách cao đẹp của HCM. Bút pháp vừa đậm màu sắc cổ điển vừa thể hiện tinh thần CM thời đại. 3. Phong cách nghệ thuật: Độc đáo, hấp dẫn - Văn chính luận: Ngắn gọn, súc tích, lập luận chặt chẽ, lí lẽ đanh thép, bằng chắng thuyết phục, giàu tính luận chiến, đa dạng về bút pháp. - Truyện và kí: Bút pháp hiện đại, tính chiến đấu mạnh mẽ, văn phong đa dạng, dí dỏm, hài hước... - Thơ ca: + Thơ tuyên truyền: mộc mạc, giản dị, mang màu sắc dân gian hiện đại, dễ thuộc dễ nhớ. +Thơ nghệ thuật: Có sự hoà hợp độc đáo giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại; giữa chất trữ tình và chất thép; giữa sự trong sáng giản dị và sự hàm súc sâu sắc. III/ Kết luận: ( SGK) 4. Củng cố, dặn dò: *Củng cố : Nhấn mạnh trọng tâm bài học cần nắm là: Quan điểm sáng tác và phong cách nghệ thuật của HCM, chú ý vận dụng những kiến thức đã học vào việc phân tích những tác phẩm văn học của Người. Bài tập luyện tập 1. Phân tích bài thơ Chiều tối ( Mộ- NKTT) để làm rõ sự hoà hợp giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại của thơ HCM. Gợi ý : + Bút pháp cổ điển: Ngôn ngữ hàm súc uyên thâm, miêu tả chấm phá, gợi hơn là tả, nhân vật trữ tình ung dung tự tại... + Bút pháp hiện đại: Tư tưởng và hình tượng thơ luôn vận động hướng ra ánh sáng, sự sống, tương lai. Nhân vật trữ tình không phải là ẩn sĩ mà là chiến sĩ, luôn ở tư thế làm chủ thiên nhiên hoàn cảnh. Chi tiết hình ảnh gần gũi, tự nhiên, sống động... 2. Những bài học sâu sắc thấm thía rút ra từ tác phẩm NKTT: Tình cảm yêu nước, tình yêu thiên nhiên, cuộc sống, con người; tinh thần lạc quan, ung dung, bản lĩnh nghị lực phi thường. ------------------------------------------------------------- TuÇn 22 : Ngµy so¹n : TIÕT 55+56 : ®äc v¨n: vî chång a phñ T« Hoµi Môc tiªu bµi häc 1. KiÕn thøc : - HiÓu ®­îc cuéc sèng c¬ cùc, tèi t¨m cña ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè vïng cao d­íi ¸ch ¸p bøc k×m kÑp cña thùc d©n vµ chóa ®Êt thèng trÞ; qu¸ tr×nh ng­êi d©n c¸c d©n téc thiÓu sè thøc tØnh c¸ch m¹ng vµ vïng lªn tù gi¶i phãng ®êi m×nh, ®i theo tiÕng gäi cña §¶ng. 2. Kü n¨ng- - N¾m ®­îc nh÷ng ®ãng gãp riªng cña nhµ v¨n trong nghÖ thuËt kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch c¸c nh©n vËt, sù tinh tÕ trong diÔn t¶ cuéc sèng néi t©m ... ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn - S¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn - ThiÕt kÕ bµi häc. - Tµi liÖu tham kh¶o C. Ph­¬ng ph¸p d¹y häc - Gîi t×m, ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp D. tiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò 2. Tæ chøc bµi míi Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung cÇn ®¹t TIÕT 55: Ho¹t ®éng 1: Tæ chøc t×m hiÓu chung 1. HS ®äc phÇn TiÓu dÉn, - Cuéc ®êi, sù nghiÖp v¨n häc vµ phong c¸ch s¸ng t¸c cña T« Hoµi ? - XuÊt xø truyÖn Vî chång A Phñ cña T« Hoµi. I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ T« Hoµi tªn khai sinh lµ NguyÔn Sen. ¤ng sinh n¨m 1920. Quª néi ë Thanh Oai, Hµ §«ng (nay lµ Hµ T©y) nh­ng «ng sinh ra vµ lín lªn ë quª ngo¹i: lµng NghÜa §«, huyÖn Tõ Liªm, phñ Hoµi §øc, tØnh Hµ §«ng (nay lµ ph­êng NghÜa §«, quËn CÇu GiÊy Hµ Néi) T« Hoµi lµ mét nhµ v¨n lín s¸ng t¸c nhiÒu thÓ lo¹i. Sè l­îng t¸c phÈm cña T« Hoµi ®¹t kØ lôc trong nÒn v¨n häc ViÖt Nam hiÖn ®¹i. *Lèi trÇn thuËt cña T« Hoµi rÊt hãm hØnh, sinh ®éng. ¤ng rÊt cã së tr­êng vÒ lo¹i truyÖn phong tôc vµ håi kÝ 2. XuÊt xø t¸c phÈm Vî chång A Phñ in trong tËp truyÖn T©y B¾c (1954). TËp truyÖn ®­îc tÆng gi¶i nhÊt- gi¶i th­ëng Héi v¨n nghÖ ViÖt Nam 1954- 1955 Ho¹t ®éng 2: §äc vµ tãm t¾t v¨n b¶n t¸c phÈm II. §äc vµ tãm t¾t v¨n b¶n t¸c phÈm 1. §äc 2. Trªn c¬ së ®äc vµ chuÈn bÞ bµi ë nhµ, HS tãm t¾t t¸c phÈm. 2. Tãm t¾t CÇn ®¶m b¶o mét sè ý chÝnh. Ho¹t ®éng 3: Tæ chøc ®äc- hiÓu v¨n b¶n III. §äc- hiÓu 1. H×nh t­îng nh©n vËt MÞ 1. HS ®äc ®o¹n ®Çu v¨n b¶n, nhËn xÐt c¸ch giíi thiÖu nh©n vËt MÞ, c¶nh ngé cña MÞ, nh÷ng ®µy ®äa tñi cùc khi MÞ bÞ b¾t lµm con d©u g¹t nî cho nhµ Thèng lÝ P¸ Tra. - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do. GV ®Þnh h­íng, nhËn xÐt, nhÊn m¹nh nh÷ng ý kiÕn ®óng vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý kiÕn ch­a chÝnh x¸c. TIÕT 56 : a)- c¸ch giíi thiÖu cña t¸c gi¶ "Ai ë xa vÒ …" + MÞ xuÊt hiÖn kh«ng ph¶i ë phÝa ch©n dung ngo¹i h×nh mµ ë phÝa th©n phËn- mét th©n phËn qu¸ nghiÖt ng·- mét con ng­êi bÞ xÕp lÉn víi nh÷ng vËt v« tri gi¸c (t¶ng ®¸, tµu ngùa,…)- mét th©n phËn ®au khæ, Ðo le. + MÞ kh«ng nãi, chØ "lïi lòi nh­ con rïa nu«i trong xã cöa". Ng­êi ®µn bµ Êy bÞ cÇm tï trong ngôc thÊt tinh thÇn, n¬i lui vµo lui ra chØ lµ "mét c¨n buång kÝn mÝt chØ cã mét chiÕc cöa sæ, mét lç vu«ng b»ng bµn tay" §· bao n¨m råi, ng­êi ®µn bµ Êy ch¼ng biÕt ®Õn mïa xu©n, ch¼ng ®i ch¬i tÕt… + "Sèng l©u trong c¸i khæ MÞ còng ®· quen råi", "MÞ t­ëng m×nh còng lµ con tr©u, m×nh còng lµ con ngùa". MÞ kh«ng cßn ý thøc ®­îc vÒ thêi gian, tuæi t¸c vµ cuéc sèng. MÞ sèng nh­ mét cç m¸y, mét thãi quen v« thøc. MÞ v« c¶m, kh«ng t×nh yªu, kh«ng kh¸t väng, thËm chÝ kh«ng cßn biÕt ®Õn khæ ®au. §iÒu ®ã cã søc ¸m ¶nh ®èi víi ®éc gi¶, gieo vµo lßng ng­êi nh÷ng xãt th­¬ng. 2. GV tæ chøc cho HS t×m nh÷ng chi tiÕt cho thÊy søc sèng tiÒm Èn trong MÞ vµ nhËn xÐt. - GV gîi ý: H×nh ¶nh mét c« MÞ khi cßn ë nhµ? Ph¶n øng cña MÞ khi vÒ nhµ Thèng lÝ? b) MÞ- mét søc sèng tiÒm Èn: + Nh­ng ®©u ®ã trong câi s©u t©m hån ng­êi ®µn bµ c©m lÆng v× c¬ cùc, khæ ®au Êy vÉn tiÒm Èn mét c« MÞ ngµy x­a, mét c« MÞ trÎ ®Ñp nh­ ®ãa hoa rõng ®Çy søc sèng, mét ng­êi con g¸i trÎ trung giµu ®øc hiÕu th¶o. Ngµy Êy, t©m hån yªu ®êi cña MÞ göi vµo tiÕng s¸o "MÞ thæi s¸o giái, thæi l¸ còng hay nh­ thæi s¸o". + ë MÞ, kh¸t väng t×nh yªu tù do lu«n lu«n m·nh liÖt. NÕu kh«ng bÞ b¾t lµm con d©u g¹t nî, kh¸t väng cña MÞ sÏ thµnh hiÖn thùc . MÞ ®· b­íc theo kh¸t väng cña t×nh yªu nh­ng kh«ng ngê sím r¬i vµo c¹m bÉy. + BÞ b¾t vÒ nhµ Thèng lÝ, MÞ ®Þnh tù tö. MÞ t×m ®Õn c¸i chÕt chÝnh lµ c¸ch ph¶n kh¸ng duy nhÊt cña mét con ng­êi cã søc sèng tiÒm tµng mµ kh«ng thÓ lµm kh¸c trong hoµn c¶nh Êy. "MÊy th¸ng rßng ®ªm nµo MÞ còng khãc", MÞ trèn vÒ nhµ cÇm theo mét n¾m l¸ ngãn. 3. GV tæ chøc cho HS ph¸t biÓu c¶m nhËn vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn sù håi sinh cña MÞ, ®Æc biÖt lµ tiÕng s¸o vµ diÔn biÕn t©m tr¹ng MÞ trong ®ªm t×nh mïa xu©n. - GV ®Þnh h­íng, nhËn xÐt, nhÊn m¹nh nh÷ng ý kiÕn ®óng vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý kiÕn ch­a chÝnh x¸c. c) MÞ- sù trçi dËy cña lßng ham sèng vµ kh¸t väng h¹nh phóc + Nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn sù håi sinh cña MÞ: - "Nh÷ng chiÕc v¸y hoa ®· ®em ph¬i trªn mám ®¸, xße nh­ con b­ím sÆc sì, hoa thuèc phiÖn võa në tr¾ng l¹i ®æi ra mµu ®á au, ®á thËm råi sang mµu tÝm man m¸c". - "§¸m trÎ ®îi tÕt ch¬i quay c­êi Çm trªn s©n ch¬i tr­íc nhµ" còng cã nh÷ng t¸c ®éng nhÊt ®Þnh ®Õn t©m lÝ cña MÞ. - R­îu lµ chÊt xóc t¸c trùc tiÕp ®Ó t©m hån yªu ®êi, kh¸t sèng cña MÞ trçi dËy. "MÞ ®· lÊy hò r­îu uèng õng ùc tõng b¸t mét". MÞ võa nh­ uèng cho h¶ giËn võa nh­ uèng hËn, nuèt hËn. H¬i men ®· d×u t©m hån MÞ theo tiÕng s¸o. + Trong ®o¹n diÔn t¶ t©m tr¹ng håi sinh cña MÞ, tiÕng s¸o cã mét vai trß ®Æc biÖt quan träng. - "MÞ nghe tiÕng s¸o väng l¹i, thiÕt tha, båi håi. MÞ ngåi nhÈm thÇm bµi h¸t cña ng­êi ®ang thæi". "Ngµy tr­íc, MÞ thæi s¸o giái… MÞ uèn chiÕc l¸ trªn m«i, thæi l¸ còng hay nh­ thæi s¸o. Cã biÕt bao nhiªu ng­êi mª, ngµy ®ªm ®· thæi s¸o ®i theo MÞ hÕt nói nµy sang nói kh¸c". - "TiÕng s¸o gäi b¹n cø thiÕt tha, båi håi", "ngoµi ®Çu nói lÊp lã ®· cã tiÕng ai thæi s¸o", "tai MÞ v¼ng tiÕng s¸o gäi b¹n ®Çu lµng", "mµ tiÕng s¸o gäi b¹n yªu vÉn löng l¬ bay ngoµi ®­êng", "MÞ vÉn nghe tiÕng s¸o ®­a MÞ ®i theo nh÷ng cuéc ch¬i, nh÷ng ®¸m ch¬i", "trong ®Çu MÞ rËp rên tiÕng s¸o",… - TiÕng s¸o lµ biÓu t­îng cña kh¸t väng t×nh yªu tù do, ®· theo s¸t diÔn biÕn t©m tr¹ng MÞ, lµ ngän giã thæi bïng lªn ®èn löa t­ëng ®· nguéi t¾t. + DiÔn biÕn t©m tr¹ng MÞ trong ®ªm t×nh mïa xu©n: - DÊu hiÖu ®Çu tiªn cña viÖc sèng l¹i ®ã lµ MÞ nhí l¹i qu¸ khø, nhí vÒ h¹nh phóc ng¾n ngñi trong cuéc ®êi tuæi trÎ cña m×nh vµ niÒm ham sèng trë l¹i :"MÞ cßn trÎ l¾m. MÞ vÉn cßn trÎ l¾m. MÞ muèn ®i ch¬i". - Ph¶n øng ®Çu tiªn cña MÞ lµ: "nÕu cã n¾m l¸ ngãn trong tay MÞ sÏ ¨n cho chÕt". MÞ ®· ý thøc ®­îc t×nh c¶nh ®au xãt cña m×nh. Nh÷ng giät n­íc m¾t t­ëng ®· c¹n kiÖt v× ®au khæ ®· l¹i cã thÓ l¨n dµi. - Tõ nh÷ng s«i sôc trong t©m t­ ®· dÉn MÞ tíi hµnh ®éng "lÊy èng mì s¾n mét miÕng bá thªm vµo ®Üa dÇu". MÞ muèn th¾p lªn ¸nh s¸ng cho c¨n phßng bÊy l©u chØ lµ bãng tèi. MÞ muèn th¾p lªn ¸nh s¸ng cho cuéc ®êi t¨m tèi cña m×nh. - Hµnh ®éng nµy ®Èy tíi hµnh ®éng tiÕp: MÞ "quÊn tãc l¹i, víi tay lÊy c¸i v¸y hoa v¾t ë phÝa trong v¸ch". - MÞ quªn h¼n sù cã mÆt cña A Sö, quªn h¼n m×nh ®ang bÞ trãi, tiÕng s¸o vÉn d×u t©m hån MÞ "®i theo nh÷ng cuéc ch¬i, nh÷ng ®¸m ch¬i". - T« Hoµi ®· ®Æt sù håi sinh cña MÞ vµo t×nh huèng bi kÞch: kh¸t väng m·nh liÖt- hiÖn thùc phò phµng khiÕn cho søc sèng ë MÞ cµng thªm phÇn d÷ déi. Qua ®©y, nhµ v¨n muèn ph¸t biÓu mét t­ t­ëng: søc sèng cña con ng­êi cho dï bÞ giÉm ®¹p. bÞ trãi chÆt vÉn kh«ng thÓ chÕt mµ