Giáo án vật lý 10 - Chuyển động cơ

GV: Nguyễn Minh Trang Giáo án vật lý 10 CB 1 CHUYỂN ĐỘNG CƠ I. Mục tiêu giảng dạy: 1. Kiến thức cơ bản: - Phát biểu được định nghĩa chuyển động cơ, quỹ đạo chuyển động, chất điểm. - Nêu được ví dụ về chất điểm, vật làm mốc, mốc thời gian, thời điểm và thời gian. - Phân biệt được hệ tọa độ, hệ quy chiếu. 2. Kĩ năng: - Sử dụng bảng giờ tàu, tính được thời gian tàu đi từ ga Hà Nội đến ga Nam Định, Thanh Hóa, Vinh…. - Xác định được vị trí của vật trong không gian. II. Phương pháp: Sử dụng phương pháp giải quyết vấn đề, đàm thoại gợi mở ……………. III. Phương tiện dạy học: Giáo án, bảng viết, phấn, thước cây ……… IV. Nội dung và tiến trình dạy : 1. Chuẩn bị: (…. phút) a. Ổn định lớp, điểm danh. b. Kiểm tra bài cũ: không kiểm tra. c. Vào bài: GV: Nguyễn Minh Trang Giáo án vật lý 10 CB 2 Vật lý lớp 10 được chia làm hai phần: cơ và nhiệt. Học kì I các em sẽ được tìm hiểu về cơ học. Cơ học là một bộ môn khoa học nghiên cứu về quy luật của chuyển động, cho phép xác định được vị trí của vật ở bất kì thời điểm nào, cho ta khả năng thấy trước được đường đi và vận tốc của vật, tìm ra được những kết cấu vững bền. Cơ học là phần đầu của vật lý, khảo sát những quá trình đơn giản nhất của vật lý học, đó là sự dời chỗ của các vật trong không gian được gọi là chuyển động. Phần cơ học khảo sát sự chuyển động của một vật mà chưa xét tới tác dụng của những vật khác làm biến đổi chuyển động ấy gọi là động học. Chúng ta sẽ đi tìm hiểu về phần cơ học này ở chương đầu tiên có tên là: Động học chất điểm. Và tiết học hôm nay chúng ta sẽ đi tìm hiểu bài đầu tiên: Chuyển động cơ. 2. Trình bày tài liệu mới: Lưu bảng Thời gian Hoạt động của GV Hoạt động của HS I. Chuyển động cơ. Chất điểm. 1. Chuyển động cơ. Là sự thay đổi vị trí của vật so với vật khác theo thời gian. …..p h Thế nào là chuyển động cơ? Nêu ví dụ về chuyển động? Một ô tô dài 4m chạy trên Là sự thay đổi vị trí của vật so với vật khác theo thời gian. Xe chạy trên đường, kim đồng hồ quay, là bay... GV: Nguyễn Minh Trang Giáo án vật lý 10 CB 3 2. Chất điểm. Là vật có kích thước rất nhỏ so với độ dài đường đi của nó. đường Hà Nội – Hải Phòng dài 150Km nếu phải chỉ vị trí của ô tô trên bản đồ thì ô tô được biểu diễn chỉ bằng một chất điểm. Các em có nhật xét gì về kích thước của ô tô so với độ dài đường đi của nó? Trong trường hợp này ta xem ô tô là chất điểm trên đoạn đường di chuyển của nó. Vậy một vật được xem là chất điểm thì thỏa điều kiện gì? Kích thước của vật nhỏ hơn ít nhất 100 lần so với quãng đường di chuyển của vật thì ta có thể xem vật là chất điểm C1:Trái Đất có thể coi là chất điểm trong hệ Mặt Trời không? Kích thước rất nhỏ so với đường đi. Một vật chuyển động được coi là một chất điểm nếu kích thước của nó rất nhỏ so với độ dài đường đi. GV: Nguyễn Minh Trang Giáo án vật lý 10 CB 4 3. Quỹ đạo của chất điểm. Là tập hợp tất cả các vị trí chuyển động của một chất điểm. II. Cách xác định vị trí của vật trong không gian. 1. Vật làm mốc và thước đo. Vật làm mốc phải thuộc quỹ đạo chuyển động của vật (được xem như là đứng yên). ….ph Ta xem Trái Đất chuyển động tròn quanh Mặt Trời có đường kính là 2r. Nếu vẽ đường đi của Trái đất quanh Mặt Trời là đường tròn đường kính 15cm thì: Vẽ Trái Đất là đường tròn có đường kính: 3 1 7 12.10 6.15 .15 ( ) 2 2.15.10 10000 TDdd cm r    Vẽ Mặt Trời là đường tròn có đường kính: 5 2 7 14.10 7.15 .15 ( ) 2 2.15.10 100 MTdd cm r    Vậy có thể coi Trái Đất là một chất điểm trong hệ Mặt Trời được không? Quỹ đạo chuyển động là gì? Có thể coi Trái Đất là một chất điểm trong hệ Mặt Trời Là tập hợp tất cả các vị trí chuyển động của GV: Nguyễn Minh Trang Giáo án vật lý 10 CB 5 2. Hệ tọa độ. Khi chúng ta di chuyển những đoạn đường dài chẳng hạn như từ Bạc Liêu đi Cần Thơ để biết vị trí của mình chúng ta thường quan xác các cột km trên đường đó chính là vật làm mốc. Quan xác hình 1.1 nếu ô tô đi đến cột cây số như trên hình thì ô tô cách Phủ Lý là bao nhiêu? Ô tô đi đến cột cây số tiếp theo thì ô tô cách Phủ Lý bao nhiêu? Trong trường hợp này ta nói ô tô chuyển động hay thị xã Phủ Lý chuyển động? Cột km trên đường là vật mốc được chọn để xét chuyển một chất điểm. Ô tô cách Phủ Lý 49 km Ô tô cách Phủ Lý 48 km Ô tô chuyển động. GV: Nguyễn Minh Trang Giáo án vật lý 10 CB 6 III. Cách xác định thời gian trong chuyển động. 1. Mốc thời gian và đồng hồ. Mốc thời gian là thời điểm mà ta bắt đầu tính thời gian chuyển động. 2. Thời điểm và thời gian. (Đọc SGK) IV. Hệ quy chiếu. Là hệ gồm: - Một vật làm mốc, một hệ tọa độ gắn với vật làm mốc. - Một mốc thời gian và đồng hồ. …..p h động của ô tô. Để xác định vị trí của một chiếc tàu thủy chạy trên sông ta có thể chọn vật nào làm mốc? Các em có nhận xét gì về trạng thái các vật được chọn làm mốc ở trên? Chúng ta vẫn có thể chọn vật làm mốc là những vật chuyển động và lúc đó ta xem như vật đứng yên. Ví dụ: vật làm mốc là xe thì khi chúng ta ở trên xe ta thấy cây cối bên đừng chuyển động. Thước đo dùng để xác định chính xác khoảng cách từ vật chuyển động đến vật được chọn làm mốc. Đó là trường hợp ta xác định được quỹ đạo chuyển động của vật, nếu không biết quỹ đạo chuyển động của vật thì ta cần dùng đến hệ tọa độ gán với vật làm mốc. Bến cảng hay nhà của ven sông. Các vật làm mốc đứng yên. GV: Nguyễn Minh Trang Giáo án vật lý 10 CB 7 …..p h Hệ tọa độ gồm hai đường thẳng Ox vuông gốc với Oy, O là gốc tọa độ. Muốn xác định vị trí điểm M bất kỳ: Chọn chiều dương trên các trục Ox, Oy. Chiếu vuông góc M xuống hai trục tọa độ. C3:Hãy xác định tọa độ của M? M là giao điểm của hai đường chéo hình chữ nhật, nên nó chia đôi độ dài hai đường chéo; tính chất đường cao trong tam giác cân. Tọa của chất điểm ở những thời điểm khác nhau sẽ khác nhau. Vì thế cần chọn mốc thời gian cụ thể để xác định chính xác tọa độ của vật. Đồng hồ giúp xác M(2.5;2) GV: Nguyễn Minh Trang Giáo án vật lý 10 CB 8 định thời điểm chuyển động, cùng với mốc thời gian được chọn ta sẽ biết được thời gian chất điểm chuyển động. C4: Thời gian tàu chạy từ Hà Nội đến TP.Hồ Chí Minh? Tóm lại, để có thể xác định chính xác một chuyển động trong không gian thì ta cần chọn hệ tọa độ gắn với vật làm mốc và một mốc thời gian. Và đây được gọi là hệ quy chiếu. Hãy phát biểu định nghĩa hệ quy chiếu. t = 33h GV: Nguyễn Minh Trang Giáo án vật lý 10 CB 9 V. Củng cố và bài tập về nhà: (…..phút) 1. Củng cố: - Chuyển động là sự thay đổi vị trí của chất điểm theo thời gian. - Một vật được xem là chất điểm nếu nó có kích thướt rất nhỏ so với quỹ đạo chuyển động. - Muốn xác định vị trí của vật trong không gian thì phải chọn hệ quy chiếu thích hợp. 2. Bài tập về nhà: Bài 5 – 8 (SGK- 11) * Hướng dẫn: 5-D 6-C 7- D 8- Kinh độ, vĩ độ GV: Nguyễn Minh Trang Giáo án vật lý 10 CB 10 9. Tốc độ gốc kim phút x thời gian t = tốc độ gốc kim giờ x thời gian t + 43x pi/120, suy ra t. VI. Rút kinh nghiệm tiết dạy: