Giáo án Vật lý 9 kỳ II

®é: ThÊy ®­îc vai trß cña vËt lÝ häc ® yªu thÝch m«n häc. ii. chuÈn bÞ. (ChuÈn bÞ cho mçi nhãm HS) - M« h×nh m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu cã cuén d©y quay. - H×nh vÏ 34.2 SGK. III. Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc 1. æn ®Þnh tæ chøc (1') 2. KiÓm tra bµi cò (Khëi ®éng) (5'): ? Nªu c¸ch t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu ? Nªu ho¹t ®éng cña ®inam« ? Cho biÕt m¸y ®ã cã thÓ th¾p s¸ng lo¹i bãng nµo? 3. Bµi míi (32') Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Néi dung Ho¹t ®éng 1. I. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu. (24 phót) 1- KiÕn thøc: - NhËn biÕt ®­îc hai bé phËn chÝnh cña mét m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu, chØ ra ®­îc r«to vµ stato cña mçi lo¹i m¸y. - Tr×nh bµy ®­îc nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu. - Nªu ®­îc c¸ch lµm cho m¸y ph¸t ®iÖn cã thÓ ph¸t ®iÖn liªn tôc. 2- KÜ n¨ng: Quan s¸t, m« t¶ trªn h×nh vÏ. Thu nhËn th«ng tin tõ SGK. GV th«ng b¸o: Chóng ta ®· biÕt c¸ch t¹o ra dßng ®iÖn XD. - Ng­êi ta chÕ t¹o ra hai lo¹i m¸y. - GV: Treo 2 tranh ? §äc vµ cho biÕt yªu cÇu C1 ? §äc vµ cho biÕt yªu cÇu C2 ? Nh­ vËy 2 lo¹i m¸y ph¸t ®iÖn ta xÐt ë trªn cã c¸c bé phËn chÝnh nµo? HS quan s¸t h×nh 34.1 vµ 34.2 C1: ChØ ra c¸c bé phËn chÝnh cña mçi lo¹i m¸y ph¸t ®iÖn. + Cuén d©y vµ nam ch©m kh¸c nhau * ë m¸y 34.1: Roto: Cuén d©y Stato: Nam ch©m Thªm: vµnh khuyªn, thanh quÐt * M¸y 34.2 - Roto: Nam ch©m - Stato: Cuén d©y - Khi nam ch©m hoÆc cuén d©y quay th× sè ®­êng søc tõ lu©n phiªn t¨ng, gi¶m ® thu ®­îc dßng xoay chiÒu. - HS tr¶ lêi 1. Quan s¸t Cã hai lo¹i m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu. 2. KÕt luËn: C¸c bé phËn chÝnh cña m¸y ph¸t ®iÖn cã 2 bé phËn chÝnh lµ: - Nam ch©m - Cuén d©y dÉn Ho¹t ®éng 2. II. M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu trong kÜ thuËt. (8 phót) 1- KiÕn thøc: NhËn biÕt ®­îc c¸c bé phËn chÝnh cña mét m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu trong kÜ thuËt. 2- KÜ n¨ng: Quan s¸t, m« t¶ trªn h×nh vÏ. Thu nhËn th«ng tin tõ SGK. ? H·y nªu c¸c ®Æc tÝnh kÜ thuËt cña m¸y ? §Ó vËn hµnh r«to cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu ng­êi ta lµm nh­ thÕ nµo? - HS ®äc SGK, tr¶ lêi 1. §Æc tÝnh kü thuËt: - C­êng ®é dßng ®iÖn - HiÖu ®iÖn thÕ - TÇn sè - KÝch th­íc 2. C¸ch lµm quay m¸y ph¸t ®iÖn: - Cã nhiÒu c¸ch vËn hµnh r«to cña m¸y ph¸t ®iÖn nh­: dïng ®éng c¬ næ, tuabin n­íc,... 4. Cñng cè, vËn dông (6'): Yªu cÇu HS dùa vµo th«ng tin thu thËp ®­îc trong bµi tr¶ lêi C3 C3: §inam« vµ m¸y ph¸t ®iÖn: + Gièng nhau: §Òu cã nam ch©m vµ cã cuén d©y dÉn ® khi 1 trong 2 bé phËn quay th× xuÊt hiÖn dßng ®iÖn xoay chiÒu. + Kh¸c nhau: - §inam« cã kÝch th­íc nhá h¬n ® c«ng suÊt ph¸t ®iÖn nhá. HiÖu ®iÖn thÕ vµ c­êng ®é dßng ®iÖn ë ®Çu ra nhá h¬n. 5. H­íng dÉn chuÈn bÞ bµi (1'): - Häc thuéc kÕt luËn vµ phÇn ghi nhí, lµm l¹i c¸c bµi tËp SGK. - Lµm c¸c bµi tËp sbt. IV. ®¸nh gi¸, ®iÒu chØnh: Ngµy so¹n: 15/ 01/ 2018. (TiÕt 40) Bµi 35. C¸c t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu §o c­êng ®é vµ hiÖu ®iÖn thÕ xoay chiÒu. i. Môc tiªu. 1- KiÕn thøc: - NhËn biÕt ®­îc c¸c t¸c dông nhiÖt, quang, tõ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu. - Bè trÝ ®­îc thÝ nghiÖm chøng tá lùc tõ ®æi chiÒu khi dßng ®iÖn ®æi chiÒu. - NhËn biÕt ®­îc kÝ hiÖu cña ampe kÕ vµ v«n kÕ xoay chiÒu, sö dông ®­îc chóng ®Ó ®o c­êng ®é vµ hiÖu ®iÖn thÕ hiÖu dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu. 2- KÜ n¨ng: Sö dông c¸c dông cô ®o ®iÖn, m¾c m¹ch ®iÖn theo s¬ ®å, h×nh vÏ. 3- Th¸i ®é: - Trung thùc, cÈn thËn, ghi nhí sö dông ®iÖn an toµn. - Cã ý thøc sö dông dßng ®iÖn xoay chiÒu cã hiÖu qu¶ b¶o vÖ m«i tr­êng. ii. chuÈn bÞ. (ChuÈn bÞ cho mçi nhãm HS) * HS: - 1 nam ch©m ®iÖn - 2 nam ch©m vÜnh cöu - 1 nguån xoay chiÒu 3 - 6V - 1 nguån 1 chiÒu 3 - 6V * GV: - 1 ampe kÕ xoay chiÒu - 1 v«n kÕ xoay chiÒu - 1 nguån 1 chiÒu 3 - 6V - 1 nguån xoay chiÒu 3 - 6V - 1 bãng 3V cã ®ui - 1 c«ng t¾c III. Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc 1. æn ®Þnh tæ chøc (1') 2. KiÓm tra bµi cò (Khëi ®éng) (3'): ? Dßng ®iÖn 1 chiÒu cã ®Æc ®iÓm g× kh¸c so víi dßng xoay chiÒu ? Dßng 1 chiÒu cã c¸c t¸c dông g×? 3. Bµi míi (34') Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Néi dung Ho¹t ®éng 1. I. T¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu. (10 phót) 1- KiÕn thøc: NhËn biÕt ®­îc c¸c t¸c dông nhiÖt, quang, tõ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu. 2- KÜ n¨ng: Sö dông c¸c dông cô ®o ®iÖn, m¾c m¹ch ®iÖn theo s¬ ®å, h×nh vÏ. - GV lµm TN biÓu diÔn nh­ h×nh 35.1 ? M« t¶ thÝ nghiÖm vµ nªu râ t¸c dông cña dßng ®iÖn ë mçi TN. GV: Ngoµi 3 t¸c dông trªn, dßng ®iÖn cßn cã t¸c dông g×? T¹i sao? - GV th«ng b¸o: Dßng ®iÖn xoay chiÒu trong l­íi ®iÖn sinh ho¹t cã U = 220V nªn t¸c dông sinh lý rÊt m¹nh, g©y nguy hiÓm chÕt ng­êi, v× vËy khi sö dông ®iÖn ph¶i ®¶m b¶o an toµn. ChuyÓn: Dßng 1 chiÒu hay xoay chiÒu ® nam ch©m ®iÖn ® hót ®inh ? VËy t¸c dông tõ cña dßng 1 chiÒu gièng t¸c dông cña dßng xoay chiÒu kh«ng? ? ViÖc ®æi chiÒu dßng ®iÖn liÖu cã ¶nh h­ëng g× ®Õn lùc tõ kh«ng? Em h·y cho dù ®o¸n? ? H·y bè trÝ thÝ nghiÖm ®Ó kiÓm tra dù ®o¸n ® nÕu khã kh¨n th× GV gîi ý theo SGK vÒ c¸ch bè trÝ thÝ nghiÖm. - HS quan s¸t GV lµm 3 TN - HS cã thÓ so s¸nh t¸c dông cña dßng ®iÖn 1chiÒu (cã t¸c dông sinh lý) cßn dßng xoay chiÒu (cã thÓ giËt chÕt ng­êi) - HS nªu t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu. + Khi dßng ®iÖn ®æi chiÒu th× cùc tõ cña nam ch©m ®iÖn thay ®æi do ®ã chiÒu lùc tõ thay ®æi. I. T¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu TN1: Cho dßng ®iÖn xoay chiÒu ®i qua bãng ®Ìn d©y tãc lµm bãng ®Ìn nãng lªn ® dßng ®iÖn cã t¸c dông nhiÖt. + Dßng ®iÖn xoay chiÒu lµm bãng ®Ìn s¸ng lªn ® t¸c dông quang. + Dßng ®iÖn xoay chiÒu qua nam ch©m ®iÖn, nã hót ®inh ® Dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ. Ho¹t ®éng 2. II. t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu. (10 phót) 1- KiÕn thøc: Bè trÝ ®­îc thÝ nghiÖm chøng tá lùc tõ ®æi chiÒu khi dßng ®iÖn ®æi chiÒu. 2- KÜ n¨ng: Sö dông c¸c dông cô ®o ®iÖn, m¾c m¹ch ®iÖn theo s¬ ®å, h×nh vÏ. ? H·y bè trÝ thÝ nghiÖm nh­ H35.2 vµ 35.3? - GV h­íng dÉn kü HS c¸ch bè trÝ thÝ nghiÖm sao cho quan s¸t nhËn biÕt râ. ? VËy t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu cã ®Æc ®iÓm g× kh¸c so víi dßng ®iÖn 1 chiÒu? - HS tiÕn hµnh TN theo nhãm, trao ®æi nhãm tr¶ lêi C2. - HS nhËn xÐt. II. T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu 1. ThÝ nghiÖm: C2: * Tr­êng hîp sö dông dßng ®iÖn kh«ng ®æi. Lóc ®Çu cùc N cña thanh nam ch©m bÞ hót. Khi ®æi chiÒu dßng ®iÖn nã bÞ ®Èy vµ ng­îc l¹i. * Khi dßng ®iÖn xoay chiÒu ch¹y qua èng d©y th× cùc N cña thanh nam ch©m lÇn l­ît bÞ hót ®Èy do dßng lu©n phiªn ®æi chiÒu. 2. KÕt luËn - Khi dßng ®iÖn ch¹y qua èng d©y ®æi chiÒu th× lùc tõ cña èng d©y cã dßng ®iÖn t¸c dông lªn nam ch©m còng ®æi chiÒu. Ho¹t ®éng 3. III. ®o c­êng ®é dßng ®iÖn vµ hiÖu ®iÖn thÕ cña m¹ch ®iÖn xoay chiÒu. (14 phót) 1- KiÕn thøc: NhËn biÕt ®­îc kÝ hiÖu cña ampe kÕ vµ v«n kÕ xoay chiÒu, sö dông ®­îc chóng ®Ó ®o c­êng ®é vµ hiÖu ®iÖn thÕ hiÖu dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu. 2- KÜ n¨ng: Sö dông c¸c dông cô ®o ®iÖn, m¾c m¹ch ®iÖn theo s¬ ®å, h×nh vÏ. ? §· biÕt c¸ch dïng A vµ V mét chiÒu ®Ó ®o dßng 1 chiÒu. VËy cã thÓ dïng chóng cho dßng xoay chiÒu ®­îc kh«ng? NÕu dïng th× kim nh­ thÕ nµo? - GV: M¾c A vµ V vµo m¹ch xoay chiÒu ®Ó HS quan s¸t vµ so s¸nh dù ®o¸n. GV th«ng b¸o: Kim cña dông cô ®o ®øng yªn v× lùc tõ t¸c dông vµo kim lu©n phiªn ®æi chiÒu theo sù ®æi chiÒu cña dßng ®iÖn, nh­ng kim cã qu¸n tÝnh nªn kh«ng kÞp ®æi chiÒu ® ®øng yªn. - GV giíi thiÖu: §Ó ®o dßng xoay chiÒu ng­êi ta sö dông Ampe vµ v«n kÕ xoay chiÒu * §V§: C­êng ®é dßng ®iÖn vµ hiÖu ®iÖn thÕ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu lu«n biÕn ®æi. VËy c¸c t¸c dông cho ta gi¸ trÞ nµo? - Th«ng b¸o c¸c gi¸ trÞ hiÖu dông nh­ SGK + Gi¸ trÞ hiÖu dông kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ trung b×nh mµ lµ do hiÖu qu¶ t­¬ng ®­¬ng víi dßng mét chiÒu cïng gi¸ trÞ. + Khi dßng ®iÖn ®æi chiÒu th× kim cña dung cô ®o ®æi chiÒu. - HS quan s¸t thÊy kim ®øng yªn. III. §o c­êng ®é dßng ®iÖn vµ hiÖu ®iÖn thÕ cña m¹ch ®iÖn xoay chiÒu - §Ó ®o dßng xoay chiÒu ng­êi ta sö dông Ampe vµ v«n kÕ xoay chiÒu - Gi¸ trÞ ®o ®­îc trªn c¸c dông cô ®o lµ gi¸ trÞ hiÖu dông. Gi¸ trÞ hiÖu dông kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ trung b×nh mµ lµ do hiÖu qu¶ t­¬ng ®­¬ng víi dßng mét chiÒu cïng gi¸ trÞ. 4. Cñng cè, vËn dông (6'): ? Dßng ®iÖn xoay chiÒu cã t¸c dông g×? Trong c¸c t¸c dông ®ã t¸c dông nµo phô thuéc vµo chiÒu dßng ®iÖn. - §äc vµ tr¶ lêi C3 ? Th¶o luËn C4 theo nhãm. 5. H­íng dÉn chuÈn bÞ bµi (1'): - Häc thuéc kÕt luËn vµ phÇn ghi nhí, lµm l¹i c¸c bµi tËp SGK. - Lµm c¸c bµi tËp sbt. IV. ®¸nh gi¸, ®iÒu chØnh: Ngµy so¹n: 17/ 01/ 2018. (TiÕt 41) Bµi 36. truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa. i. Môc tiªu. 1- KiÕn thøc: - LËp ®­îc c«ng thøc tÝnh n¨ng l­îng hao phÝ do táa nhiÖt trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn. - Nªu ®­îc hai c¸ch lµm gi¶m hao phÝ ®iÖn n¨ng trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn vµ lÝ do v× sao chän c¸ch t¨ng hiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu ®­êng d©y. 2- KÜ n¨ng: Tæng hîp kiÕn thøc ®· häc ®Ó ®i ®Õn kiÕn thøc míi. 3- Th¸i ®é: Cã th¸i ®é ®óng víi viÖc b¶o qu¶n vµ sö dông hÖ thèng d©y truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng. ii. chuÈn bÞ. (ChuÈn bÞ cho mçi nhãm HS) - GV: b¶ng phô, phÊn mµu. - HS: «n l¹i kiÕn thøc vÒ c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt cña dßng ®iÖn vµ c«ng suÊt to¶ nhiÖt cña dßng ®iÖn. III. Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc 1. æn ®Þnh tæ chøc (1') 2. KiÓm tra bµi cò (Khëi ®éng) (5'): GV: Em h·y lªn b¶ng viÕt c¸c c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt cña dßng ®iÖn. 3. Bµi míi (33') Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Néi dung Ho¹t ®éng 1. 1. TÝnh ®iÖn n¨ng hao phÝ trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn. (19 phót) 1- KiÕn thøc: LËp ®­îc c«ng thøc tÝnh n¨ng l­îng hao phÝ do táa nhiÖt trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn. 2- KÜ n¨ng: Tæng hîp kiÕn thøc ®· häc ®Ó ®i ®Õn kiÕn thøc míi. ? Khi t¶i ®iÖn b»ng ®­êng d©y dÉn nh­ thÕ cã hao hôt, mÊt m¸t g× trªn däc ®­êng? - Yªu cÇu HS tù ®äc môc 1/SGK, t×m c«ng thøc liªn hÖ gi÷a c«ng suÊt hao phÝ vµ P, U, R? - GV chèt c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt hao phÝ * KiÕn thøc tÝch hîp: ViÖc truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa b»ng hÖ thèng c¸c ®­êng d©y cao ¸p lµ mét gi¶i ph¸p tèi ­u ®Ó gi¶m hao phÝ ®iÖn v¨ng vµ ®¸p øng yªu cÇu truyÒn ®i mét l­îng ®iÖn n¨ng lín. Ngoµi ­u ®iÓm trªn, viÖc cã qu¸ nhiÒu c¸c ®­êng d©y cao ¸p c÷ng lµm ph¸ vì c¶nh quan m«i tr­êng, c¶n trë giao th«ng vµ g©y nguy hiÓm cho ng­êi khi ch¹m ph¶i ®­êng d©y ®iÖn. V× vËy mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó gi¶m thiÓu t¸c h¹i cña chóng, ta cã thÓ ®­a ®­êng d©y cao ¸p xuèng lßng ®Êt hoÆc ®¸y biÓn . - Khi t¶i ®iÖn b»ng ®­êng d©y dÉn, do sù to¶ nhiÖt trªn d©y dÉn nªn sinh ra hao hôt ®iÖn n¨ng trªn däc ®­êng. - C«ng suÊt cña dßng ®iÖn P = U.I (1) + C«ng suÊt to¶ nhiÖt (hao phÝ): P = I2. F (2) + Tõ (1) vµ (2) Þ c«ng suÊt hao phÝ do to¶ nhiÖt Php = 1. TÝnh ®iÖn n¨ng hao phÝ trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn. - Khi t¶i ®iÖn b»ng ®­êng d©y dÉn, do sù to¶ nhiÖt trªn d©y dÉn nªn sinh ra hao hôt ®iÖn n¨ng trªn däc ®­êng. C«ng suÊt hao phÝ do to¶ nhiÖt Php = Ho¹t ®éng 2. 2. C¸ch lµm gi¶m hao phÝ.(14 phót) 1- KiÕn thøc: Nªu ®­îc hai c¸ch lµm gi¶m hao phÝ ®iÖn n¨ng trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn vµ lÝ do v× sao chän c¸ch t¨ng hiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu ®­êng d©y. 2- KÜ n¨ng: Tæng hîp kiÕn thøc ®· häc ®Ó ®i ®Õn kiÕn thøc míi. - C¸c nhãm th¶o luËn, trao ®æi ®Ó tr¶ lêi C1, C2, C3 - Gäi ®¹i diÖn c¸c nhãm tr¶ lêi c©u hái. H­íng dÉn th¶o luËn chung c¶ líp. - GV h­íng dÉn sö dông c«ng thøc tÝnh ®iÖn trë d©y dÉn: R = ? VËy c¸ch gi¶m hao phÝ ®¬n gi¶n nhÊt trong thùc tÕ lµ g×? - HS trao ®æi nhãm C1, C2 - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy tr­íc kÕt qu¶ lµm viÖc cña nhãm m×nh. C1: Cã 2 c¸ch: - Gi¶m R - T¨ng U C2: R = C3: T¨ng U, c«ng suÊt hao phÝ gi¶m nhiÒu (tû lÖ nghÞch víi U2) Ph¶i chÕ t¹o m¸y t¨ng U 2. C¸ch lµm gi¶m hao phÝ. C1: Cã 2 c¸ch: - Gi¶m R - T¨ng U C2: R = * KÕt luËn: Muèn gi¶m hao phÝ trªn ®­êng d©y t¶i c¸ch ®¬n gi¶n nhÊt lµ t¨ng hiÖu ®iÖn thÕ. 4. Cñng cè, vËn dông (5'): - GV yªu cÇu HS thùc hiÖn c¸ nh©n C4, C5 - HS thùc hiÖn C4, C5 SGK. C4: V× c«ng suÊt hao phÝ tû lÖ nghÞch víi b×nh ph­¬ng hiÖu ®iÖn thÕ nªn hiÖu ®iÖn thÕ t¨ng 5 lÇn th× c«ng suÊt hao phÝ gi¶m 52 = 25 C5: B¾t buéc ph¶i dïng m¸y biÕn thÕ, tiÕt diÖn, bít khã kh¨n, nÕu kh«ng d©y dÉn sÏ qu¸ to vµ nÆng. 5. H­íng dÉn chuÈn bÞ bµi (1'): - Häc thuéc kÕt luËn vµ phÇn ghi nhí, lµm l¹i c¸c bµi tËp SGK. - Lµm c¸c bµi tËp sbt. IV. ®¸nh gi¸, ®iÒu chØnh: Ngµy so¹n: 22/ 01/ 2018. TiÕt 42: Bµi 37. m¸y biÕn thÕ. i. Môc tiªu. 1.KiÕn thøc: - Nªu ®­îc c¸c bé phËn chÝnh cña mét m¸y biÕn thÕ gåm hai cuén d©y dÉn cã sè vßng kh¸c nhau ®­îc quÊn quanh mét lâi s¾t chung - Nªu ®­îc c¸c bé phËn chÝnh cña m¸y biÕn thÕ lµ lµm t¨ng hay gi¶m hiÖu ®iÖn thÕ hiÖu dông theo c«ng thøc U1/U2=n1/n2 - Gi¶i thÝch ®­îc v× sao m¸y biÕn thÕ l¹i ho¹t ®éng ®­îc víi dßng ®iÖn xoay chiÒu mµ kh«ng ho¹t ®éng ®­îc víi dßng ®iÖn mét chiÒu kh«ng ®æi 2.Kü n¨ng: VÏ ®­îc s¬ ®å lÊp ®Æt m¸y biÕn thÕ ë hai ®Çu d©y t¶i ®iÖn 3.Th¸i ®é: Cã ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng trong viÖc sö dông m¸y biÕn thÕ ii. chuÈn bÞ. (ChuÈn bÞ cho mçi nhãm HS) * GV: - Mét m¸y biÕn ¸p - 1 nguån xoay chiÒu - 1 v«n kÕ xoay chiÒu * HS: ®äc vµ nghiªn cøu tr­íc bµi 37 SGK. III. Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc 1. æn ®Þnh tæ chøc (1') 2. KiÓm tra bµi cò (Khëi ®éng) (5'): ? Khi truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa th× cã biÖn ph¸p nµo lµm gi¶m hao phÝ ®iÖn n¨ng trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn. ? BiÖn ph¸p nµo tèi ­u nhÊt? 3. Bµi míi (32') Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Néi dung Ho¹t ®éng 1. I. cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y biÕn thÕ. (13 phót) 1.KiÕn thøc: - Nªu ®­îc c¸c bé phËn chÝnh cña mét m¸y biÕn thÕ gåm hai cuén d©y dÉn cã sè vßng kh¸c nhau ®­îc quÊn quanh mét lâi s¾t chung - Gi¶i thÝch ®­îc v× sao m¸y biÕn thÕ l¹i ho¹t ®éng ®­îc víi dßng ®iÖn xoay chiÒu mµ kh«ng ho¹t ®éng ®­îc víi dßng ®iÖn mét chiÒu kh«ng ®æi 2.Kü n¨ng: Quan s¸t, gi¶i thÝch hiÖn t­îng - Yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK. ? Nªu c¸c bé phËn chÝnh cña m¸y biÕn thÕ? ? Dßng ®iÖn tõ cuén nµy cã sang ®­îc cuén kia kh«ng? - GV th«ng b¸o: Lâi s¾t gåm nhiÒu m¶nh ghÐp l¹i víi nhau - Yªu cÇu HS dù ®o¸n nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña m¸y biÕn thÕ. + GV ghi kÕt qu¶ HS dù ®o¸n lªn b¶ng - Yªu cÇu HS lµm TN rót ra nhËn xÐt. - GV gîi ý: ? NÕu ®Æt vµo 2 ®Çu cuén s¬ cÊp U1 xoay chiÒu th× tõ tr­êng cña cuén s¬ cÊp cã ®Æc ®iÓm g×? ? Lâi s¾t cã nhiÔm tõ kh«ng? NÕu cã th× ®Æc ®iÓm tõ tr­êng cña lâi s¾t ®ã nh­ thÕ nµo? ? Tõ tr­êng cã xuyªn qua cuén thø cÊp kh«ng? HiÖn t­îng g× x¶y ra víi cuén thø cÊp? ? Rót ra kÕt luËn vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng. - HS ®äc SGK môc 1. * CÊu t¹o cña m¸y biÕn thÕ gåm: - Cã 2 cuén d©y, cuén s¬ cÊp vµ cuén thø cÊp n1, n2 kh¸c nhau - 1 lâi s¾t pha silic chung - D©y vµ lâi ®Òu bäc chÊt c¸ch ®iÖn, nªn dßng ®iÖn cña cuén s¬ cÊp kh«ng truyÒn trùc tiÕp sang cuén thø cÊp. - HS dù ®o¸n, ®äc SGK vµ tr¶ lêi C1. - HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm kiÓm tra, quan s¸t vµ hoµn thµnh C2. C2: HS tr¶ lêi theo c©u hái gîi ý, sau ®ã chuÈn bÞ l¹i kiÕn thøc - §Æt vµo 2 ®Çu cuén s¬ cÊp 1 H§T U1 ~ ® lâi s¾t nhiÔm tõ biÕn thiªn ® tõ tr­êng xuyªn qua cuén thø cÊp biÕn thiªn xuÊt hiÖn dßng xoay chiÒu c¶m øng xoay chiÒu ® ®Ìn s¸ng. I. cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y biÕn thÕ 1. CÊu t¹o * CÊu t¹o cña m¸y biÕn thÕ gåm: - Cã 2 cuén d©y, cuén s¬ cÊp vµ cuén thø cÊp n1, n2 kh¸c nhau - 1 lâi s¾t pha silic chung 2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng. C1: Khi cã U ~ ®Æt vµo 2 cuén s¬ cÊp ® bãng s¸ng ® cã xuÊt hiÖn ë dßng thø cÊp. 3. KÕt luËn: - Khi ®Æt vµo 2 cuén s¬ cÊp mét H§T xoay chiÒu th× 2 ®Çu cuén thø cÊp xuÊt hiÖn 1 H§T xoay chiÒu ® nÕu cuén thø cÊp ®­îc nèi kÝn sÏ xuÊt hiÖn 1 dßng xoay chiÒu. Ho¹t ®éng 2. II. t¸c dông lµm biÕn ®æi hiÖu ®iÖn thÕ cña m¸y biÕn thÕ (15 phót) 1.KiÕn thøc: Nªu ®­îc c¸c bé phËn chÝnh cña m¸y biÕn thÕ lµ lµm t¨ng hay gi¶m hiÖu ®iÖn thÕ hiÖu dông theo c«ng thøc U1/U2=n1/n2 2.Kü n¨ng: Quan s¸t thÝ nghiÖm, xö lý kÕt qu¶. - GV: §Æt vÊn ®Ò: Gi÷a U1 ë cuén s¬ cÊp, U2 ë cuén thø cÊp vµ sè vßng d©y n1 vµ n2 cã mèi quan hÖ nµo? - Yªu cÇu quan s¸t TN vµ ghi kÕt qu¶. - GV yªu cÇu HS lËp c¸c tØ sè vµ so s¸nh, rót ra kÕt luËn vÒ mqh gi÷a c¸c ®¹i l­îng trªn. - GV giíi thiÖu m¸y t¨ng thÕ, h¹ thÕ. - HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, ghi l¹i kÕt qu¶, rót ra kÕt luËn. II. t¸c dông lµm biÕn ®æi hiÖu ®iÖn thÕ cña m¸y biÕn thÕ 1. Quan s¸t: 2. KÕt luËn: - HiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu mçi cuén d©y cña m¸y biÕn thÕ tØ lÖ víi sè vßng d©y cña mçi cuén: Ho¹t ®éng 3. III. L¾p ®Æt m¸y biÕn thÕ ë hai ®Çu ®­êng d©y t¶i ®iÖn (4 phót) 1.KiÕn thøc: BiÕt ®­îc c¸ch l¾p ®Æt c¸c m¸y biÕn thÕ. 2.Kü n¨ng: VÏ ®­îc s¬ ®å lÊp ®Æt m¸y biÕn thÕ ë hai ®Çu d©y t¶i ®iÖn - GV yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 37.2 SGK vµ ®äc néi dung môc III. ? Nªu vai trß cña m¸y biÕn thÕ trong qu¸ tr×nh truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa? * KiÕn thøc tÝch hîp: - Khi MBT ho¹t ®éng, trong lâi thÐp lu«n xuÊt hiÖn dßng ®iÖn Fuc«, lµ dßng ®iÖn cã h¹i v× lµm nãng MBT, gi¶m hiÖu suÊt cña m¸y. - §Ó lµm m¸t MBT, ng­êi ta nhóng toµn bé lâi thÐp vµo dÇu cña MBT. Khi x¶y ra sù cè, dÇu cã thÓ bÞ ch¸y g©y ra sù cè m«i tr­êng trÇm träng vµ rÊt khã kh¾c phôc. - BiÖn ph¸p: C¸c tr¹m biÕn thÕ lín cÇn cã c¸c thiÕt bÞ tù ®éng ®Ó ph¸t hiÖn vµ kh¾c phôc sù cè, mÆt kh¸c cÇn ®¶m b¶o c¸c quy t¾c an toµn khi vËn hµnh tr¹m biÕn thÕ lín. - HS ®äc néi dung SGK. III. L¾p ®Æt m¸y biÕn thÕ ë hai ®Çu ®­êng d©y t¶i ®iÖn + M¸y t¨ng thÕ cã vai trß t¨ng hiÖu ®iÖn thÕ nh»m lµm gi¶m hao phÝ trªn ®­êng d©y truyÒn t¶i. + M¸y h¹ thÕ cã vai trß gi¶m hiÖu ®iÖn thÕ ®Ó phï hîp víi nhu cÇu sö dông. 4. Cñng cè, vËn dông (6'): - GV yªu cÇu HS thùc hiÖn c¸ nh©n C4 C4: U1 = 220V n1 = 4000V U2 = 6V n2 = ? U’1 = 3V n’2 = ? - HS thùc hiÖn C4 SGK. Gi¶i: (vßng) (vßng) 5. H­íng dÉn chuÈn bÞ bµi (1'): - Häc thuéc kÕt luËn vµ phÇn ghi nhí, lµm l¹i c¸c bµi tËp SGK. - Lµm c¸c bµi tËp sbt. IV. ®¸nh gi¸, ®iÒu chØnh: Ngµy so¹n: 27/ 01/ 2018. TiÕt 43: bµi tËp. i. Môc tiªu. 1. KiÕn thøc: - LuyÖn tËp vËn dông kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶I mét sè bµi tËp vÒ m¸y biÕn thÕ - NghiÖm l¹i c«ng thøc cña m¸y biÕn thÕU1/U2=n1/n2 2. KÜ n¨ng: Cã kü n¨ng gi¶i bµi tËp 3. Th¸i ®é: CÈn thËn, trung thùc ii. chuÈn bÞ. (ChuÈn bÞ cho mçi nhãm HS) GV : GA, sgk , b¶ng phô HS : Häc sinh lµm c¸c bµi tËp giê tr­íc gi¸o viªn cho vÒ nhµ III. Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc 1. æn ®Þnh tæ chøc (1') 2. KiÓm tra bµi cò (Khëi ®éng) (5'): - Nªu cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y biÕn thÕ? - M¸y biÕn thÕ ho¹t ®éng dùa trªn nguyªn t¾c nµo? 3. Bµi míi (36') Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Néi dung Ho¹t ®éng 1. gi¶i bµi tËp 1. (6 phót) 1. KiÕn thøc: NghiÖm l¹i c«ng thøc cña m¸y biÕn thÕU1/U2=n1/n2 2. KÜ n¨ng: Cã kü n¨ng gi¶i bµi tËp GV: Treo b¶ng phô cã néi dung bµi 1. Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi. - HS tr¶ lêi theo yªu cÇu GV: Ph­¬ng ¸n B sai 1.Bµi tËp 1. Gäi N1 vµ N2 lµ sè vßng d©y ë cuén s¬ cÊp vµ thø cÊp U1 vµ U2 lµ hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu cuén s¬ cÊp vµ thø cÊp. H·y chän biÓu thøc sai trong c¸c biÓu thøc sau : A. B. U1N1 = U2N2 C. U2 = D.N2 = Ho¹t ®éng 2. gi¶i bµi tËp 2. (15 phót) 1. KiÕn thøc: LuyÖn tËp vËn dông kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶I mét sè bµi tËp vÒ m¸y biÕn thÕ 2. KÜ n¨ng: Cã kü n¨ng gi¶i bµi tËp Giáo viªn th«ng b¸o bµi tËp , yªu yc hs ®äc kÜ ®Çu bµi vµ tãm t¾t bµi to¸n. BT: Sè vßng d©y cña cuén s¬ cÊp vµ thø cÊp cña mét m¸y biÕn thÕ lÇn l­ît lµ: 3300 vßng vµ 150 vßng . Hái hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu cuén thø cÊp lµ bao nhiªu? BiÕt hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu cuén s¬ cÊp lµ 220V . HS ®äc kÜ ®Çu bµi vµ tãm t¾t bµi to¸n. HS lên bảng làm hs khác làm vào vở Tãm t¾t. N1 =3300vßng,N2 =150 vßng U1= 220 V ,U2 = ? Bµi gi¶i. U2== Ho¹t ®éng 3. gi¶i bµi tËp 3 (15 phót) 1. KiÕn thøc: LuyÖn tËp vËn dông kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶I mét sè bµi tËp vÒ m¸y biÕn thÕ 2. KÜ n¨ng: Cã kü n¨ng gi¶i bµi tËp GV th«ng b¸o bµi tËp. BT: Mét m¸y biÕn thÕ dïng ®Ó h¹ hiÖu ®iÖn thÕ tõ 500kv xuèng cßn 2,5kV. Hái cuén d©y thø cÊp cã bao nhiªu vßng? BiÕt cuén d©y s¬ cÊp cã 100 000 vßng. GV gäi 1 HS lªn b¶ng lµm bµi tËp , HS d­íi líp lµm vµo vë, so s¸nh víi bµi lµm cña b¹n HS lên bảng thực hiện phần tóm tắt và giải bài tập , hs khác làm vào vở HS so sánh kết quả và nhận xét Tãm t¾t. U1=500 KV=500 000V U2=2,5KV = 2500V N1=100 000vßng, N2= ? 4. Cñng cè, vËn dông (2'): - Nªu cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y biÕn thÕ? - Muèn m¸y biÕn thÕ ë C4 trë thµnh m¸y t¨ng thÕ ta lµm thÕ nµo? 5. H­íng dÉn chuÈn bÞ bµi (1'): - §äc tr­íc bµi 39: Tæng kÕt ch­¬ng II IV. ®¸nh gi¸, ®iÒu chØnh: Ngµy so¹n: 29/ 01/ 2018. TiÕt 44: Bµi 39. tæng kÕt ch­¬ng II: §iÖn tõ häc. i. Môc tiªu. 1. KiÕn thøc: - ¤n tËp vµ hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc vÒ nam ch©m tõ, lùc tõ, ®éng c¬ ®iÖn, dßng ®iÖn c¶m øng, dßng ®iÖn noay chiÒu vµ m¸y biÕn thÕ. - LuyÖn tËp thªm vµ vËn dông c¸c kiÕn thøc vµo mét sè trõng hîp cô thÓ. 2. KÜ n¨ng:RÌn ®­îc kh¶ n¨ng tæng hîp, kh¸i qu¸t kiÕn thøc ®· häc. 3. Th¸i ®é:KhÈn tr­¬ng tù ®¸nh gi¸ ®­îc kh¶ n¨ng tiÕp thu kiÕn thøc ®· häc. ii. chuÈn bÞ. (ChuÈn bÞ cho mçi nhãm HS) - GV: B¶ng phô, phÊn mµu. - HS: tr¶ lêi c¸c c©u hái phÇn tù kiÓm tra SGK. III. Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc 1. æn ®Þnh tæ chøc (1') 2. KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh (5'): 3. Bµi míi (36') Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Néi dung Ho¹t ®éng 1. Tù kiÓm tra. (11 phót) 1. KiÕn thøc: ¤n tËp vµ hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc vÒ nam ch©m tõ, lùc tõ, ®éng c¬ ®iÖn, dßng ®iÖn c¶m øng, dßng ®iÖn noay chiÒu vµ m¸y biÕn thÕ. 2. KÜ n¨ng:RÌn ®­îc kh¶ n¨ng tæng hîp, kh¸i qu¸t kiÕn thøc ®· häc. - GV gäi mét sè HS tr¶ lêi c¸c c©u hái tù kiÓm tra: 2, 3, 4, 6, 9. - GV yªu cÇu c¸c HS kh¸c nhËn xÐt vµ chØnh söa. - HS tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK phÇn tù kiÓm tra. 2. C 3. ...tr¸i.... ®­êng søc tõ.... ngãn tay gi÷a..... ngãn tay c¸i cho·i ra 900.... 4. D. 6. Treo thanh nam ch©m b»ng mét sîi d©y chØ mÒm ë chÝnh gi÷a ®Ó cho thanh nam ch©m n»m ngang. §Çu quay vÒ cùc B¾c ®Þa lÝ lµ cùc B¾c cña thanh nam ch©m. 9. Hai bé phËn chÝnh lµ nam ch©m vµ khung d©y dÉn. Khung quay ®­îc v× khi ta cho dßng ®iÖn mét chiÒu vµo khung d©y th× tõ tr­êng cña nam ch©m sÏ t¸c dông lªn khung d©y nh÷ng lùc ®iÖn tõ lµm cho khung quay. I. Tù kiÓm tra Ho¹t ®éng 2. VËn dông. (15 phót) 1. KiÕn thøc: LuyÖn tËp thªm vµ vËn dông c¸c kiÕn thøc vµo mét sè trõng hîp cô thÓ. 2. KÜ n¨ng: RÌn ®­îc kh¶ n¨ng tæng hîp, kh¸i qu¸t kiÕn thøc ®· häc. - GV treo b¶ng phô h×nh 39.2 SGK. ? §Ó x¸c ®Þnh chiÒu cña lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn ®iÓm N cña d©y dÉn ta sö dông quy t¾c nµo? - GV h­íng dÉn c©u 11. ? V× sao ®Ó vËn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa ng­êi ta ph¶i dïng m¸y biÕn thÕ? ? Muèn x¸c ®Þnh ®­îc c«ng suÊt hao phÝ gi¶m ®i bao nhiªu lÇn cÇn ¸p dông c«ng thøc nµo? ? VËn dông c«ng thøc nµo ®Ó tÝnh hiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu cuén d©y thø cÊp? - GV treo b¶ng phô h×nh 39.3 SGK, yªu cÇu HS th¶o luËn tr¶ lêi c©u 13. - HS quan s¸t, ®äc néi dung c©u 10 ®Ó tr¶ lêi. - HS th¶o luËn tr¶ lêi c©u 12. - HS quan s¸t, dùa vµo chiÒu t¸c dông cña lùc ®iÖn tõ vµo c¸c ®o¹n d©y trong khung d©y ®Ó x¸c ®Þnh chiÒu quay cña khung d©y. II. VËn dông 10. §­êng søc tõ do cuén d©y cña nam ch©m ®iÖn t¹o ra t¹i N h­íng tõ tr¸i sang ph¶i 11. a) §Ó gi¶m hao phÝ do to¶ nhiÖt trªn ®­êng d©y. b) Gi¶m ®i 1002 = 10000 lÇn c) VËn dông c«ng thøc ta tÝnh ®­îc U2 = 6V. 4. Cñng cè, vËn dông (2'): - Gv chèt kiÕn thøc tæng hîp, yªu cÇu HS cÇn n¾m v÷ng c¸c kiÕn thøc quan träng cña ch­¬ng. 5. H­íng dÉn chuÈn bÞ bµi (1'): - ¤n tËp kiÕn thøc cña ch­¬ng. - Lµm l¹i c¸c bµi tËp SGK. - Lµm c¸c bµi tËp sbt. IV. ®¸nh gi¸, ®iÒu chØnh: Ngµy so¹n: 4/ 02/ 2018. Ch­¬ng II quang häc TiÕt 45: Bµi 40. hiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng. i. Môc tiªu. 1. KiÕn thøc: - NhËn biÕt ®­îc hiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng - M« t¶ ®­îc TN quan s¸t ®­êng truyÒn ¸nh s¸ng ®i tõ kh«ng khÝ sang n­íc vµ ng­îc l¹i. - Ph©n biÖt ®­îc hiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng víi hiÖn t­îng ph¶n x¹ ¸nh s¸ng. - VËn dông ®­îc kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i thÝch mét sè hiÖn t­îng ®¬n gi¶n do sù ®æi h­íng cña ¸nh s¸ng khi truyÒn qua mÆt ph©n c¸ch gi÷a 2 m«i tr­êng g©y nªn. 2. KÜ n¨ng: - BiÕt nghiªn cøu 1 hiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng b»ng thÝ nghiÖm. - BiÕt t×m ra quy luËt 1 hiÖn t­îng. 3. Th¸i ®é: Cã ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng. ii. chuÈn bÞ. * §èi víi mçi nhãm HS: - 1 b×nh thuû tinh hoÆc b×nh nhùa trong - 1 b×nh chøa n­íc trong s¹ch - 1 ca móc n­íc - 1 miÕng gç hoÆc 1 miÕng xèp máng cã thÓ ®ãng ghim ®­îc - 3 ®inh ghim * GV: - 1 b×nh thuû tinh - 1 miÕng cao su hoÆc xèp máng, mÒm. - 1 ®Ìn Lade cã khe hÑp III. Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc 1. æn ®Þnh tæ chøc (1') 2. KiÓm tra bµi cò (Khëi ®éng) (6'): - Yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm nh­ h×nh 40.1 nªu hiÖn t­îng - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái. ? Ph¸t biÓu ®Þnh luËt truyÒn th¼ng ¸nh s¸ng. ? Lµm thÕ nµo ®Ó nhËn biÕt ®­îc ¸nh s¸ng - GV §V§: §Ó gi¶i thÝch ®­îc t¹i sao nh×n thÊy ®òa bÞ gÉy trong n­íc ta nghiªn cøu hiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng 3. Bµi míi (31') Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Néi dung Ho¹t ®éng 1. I. hiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng. (20 phót) 1. KiÕn thøc: - NhËn biÕt ®­îc hiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng - M« t¶ ®­îc TN quan s¸t ®­êng truyÒn ¸nh s¸ng ®i tõ kh«ng khÝ sang n­íc vµ ng­îc l¹i. - Ph©n biÖt ®­îc hiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng víi hiÖn t­îng ph¶n x¹ ¸nh s¸ng. 2. KÜ n¨ng: - BiÕt nghiªn cøu 1 hiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng b»ng thÝ nghiÖm. - BiÕt t×m ra quy luËt 1 hiÖn t­îng. Yªu cÇu HS ®äc vµ nghiªn cøu môc 1 Rót ra nhËn xÐt vÒ ®­êng truyÒn cña ¸nh s¸ng. Hái t¹i sao trong m«i tr­êng n­íc kh«ng khÝ ¸nh s¸ng truyÒn th¼ng? - T¹i sao ¸nh s¸ng bÞ gÉy t¹i mÆt ph©