Giáo án Vật lý 9 tiết 70: Định luật bảo toàn năng lượng

Bài 60 - Tieát 70 ÑÒNH LUAÄT BAÛO TOAØN NAÊNG LÖÔÏNG Tuaàn 37 I.MỤC TIÊU 1. Kiến thức: -HS hiểu: Phát biểu được định luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng. 2. Kĩ năng: -HS thực hiện được: Giải thích một số hiện tượng và quá trình thường gặp trên cơ sở vận dụng định luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng. 3.Thái độ: -Thói quen: Vaän duïng kieán thöùc vaät lyù vaøo ñôøi soáng . -Tính cách: Ham meâ khoa hoïc II.NỘI DUNG HỌC TẬP: Định luật bảo toàn năng lượng III. CHUẨN BỊ: 1. GV: Tranh SGK phoùng to 2. HS: +Nghieân cöùu söï bieán ñoåi naêng löôïng trong caùc quaù trình cô, ñieän, nhieät +Tìm hieåu ñònh luaät baûo toaøn naêng löôïng vaø kieåm nghieäm tính ñuùng ñaén cuûa noù trong caùc hoaït ñoäng haøng ngaøy IV. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP: 1. Ổn định tổ chức và kiểm diện 2. Kiểm tra miệng 1. Ta nhaän bieát 1 vaät coù naêng löôïng khi naøo? ? Neâu moät soá ví duï veà söï chuyeån hoùa giöõa caùc daïng naêng löôïng trong caùc duïng duï, ñoà duøng ñieän gia dình em söû duïng? 2. Định luật bảo toàn năng lượng? 1. Khi vaät thöïc hieän A hoaëc laøm noùng vaät khaùc -VD: Maùy xay sinh toá: Chuyeån ñieän naêng thaønh cô naêng, moû haøn ñieän chuyeån ñieän naêng thaønh nhieät naêng,. 2. HS trả lời 3.Tiến trình bài học: HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI HỌC Hoạt động 1 (5ph). Nhaéc laò kieán thöùc cuõ ? Trong ñôøi soáng thöôøng toàn taïi caùc daïng naêng löôïng naøo? Haõy keå teân vaøi thieát bò chuyeån hoaù sang ñieän naêng, quang naêng, nhieät naêng? ? Theá naøo laø cô naêng, ñoäng naêng? ? Haàu heát caùc quaù trình xaûy ra trong töï nhieân laø nhöõng quaù trình gì? Hoạt động 2 (30ph). Khaûo saùt söï chuyeån hoaù naêng löôïng trong caùc quaù trình cô, nhieät, ñieän -Caùc nhoùm hoaït ñoäng traû lôøi caùc caâu hoûi C1, C2, C3 +Höôùng daãn: ? Daáu hieäu naøo chöùng toû vaät coù theá naêng, ñoäng naêng, nhieät naêng? -Caù nhaân Hs ñoïc thoâng tin trong SGK ñeå ñi ñeán keát luaän -Hs tìm hieåu thí nghieäm qua hình 60.2 SGK -Quan saùt vaø thaûo luaän nhoùm ñeå hoaøn thaønh C4, C5 ? Qua thí nghieäm treân em ruùt ra ñöôïc keát luaän gì? -Töø thí nghieäm vaø caùc nhaän xeùt yeâu caàu Hs ruùt ra noäi dung ñònh luaät baûo toaøn vaø chuyeån hoaù naêng löôïng -Goïi vaøi Hs nhaéc laïi noäi dung ñònh luaät +Hoïc sinh ñoïc noäi dung Ñònh luaät baûo toaøn naêng löôïng SGK -> Hoïc sinh khaùc nhaéc laïi -Suy nghó , hoaït ñoäng caù nhaân -Suy nghó , hoaït ñoäng caù nhaân HĐ 2: Định luật bảo toàn năng lượng. (5’) ? Năng lượng có giữ nguyên dạng không? ? Nếu giữ nguyên thì có biến đổi tự nhiên không? ? Trong quá trình biến đổi tự nhiên thì năng lượng chuyển hoá có sự mất mát không? Nguyên nhân mất mát đó → Rút ra định luật bảo toàn năng lượng. HS: Lần lượt trả lời và rút ra kết luận. GDBVMT: Thực vật sử dụng ánh sáng mặt trời để quang hợp tạo ra glucozo và chất hữu cơ khác. Động vật ăn thực vật. Đến luwowtjminhf con người lại sử dụng động vật và thực vật làm nguồn thức ăn. Như vậy, con người cũng gián tiếp sử dụng năng lượng mặt trời để sống và làm việc. Khi ánh sáng gây gắt hoặc quá yếu, cây cối không thể quang hợp nên không sinh sôi phát triển. Do sự nóng lên của khí hậu nên năng suất, sản lượng lương thực sẽ suy giảm. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự sống trên hành tinh. -Khi thực vật và động vật chết đi, xác của chung sbij vùi lấp trong các lớp đất đá và bị phân hủy dần dần. Qua hàng triệu năm chúng tạo ra các nguồn năng lượng cơ bản (than đá, dầu mỏ, khí đôt) cho con người sử dụng ngày nay. Như vậy, các nguồn năng lượng cũng chính là kết tinh của nguồn năng lượng mặt trời, khi sử dụng chúng con người đã giarib phóng năng lượng mặt trời được kết tinh đó. Nhưng các nguồn năng lượng đó không vô tận mà ngày càng cạn kiệt (than đá chỉ sử dụng được trong 200 năm, dầu lửa sử dụng trong 60 năm nữa). Nếu không có biện pháp sử dụng hợp lí, sẽ đến lúc hành tinh này không còn năng lượng. -Xét theo quan điểm, con người cũng là một mắt xích trong chuỗi năng lượng trong đó năng lượng mặt trời là trung tâm. Trong sự soonhs của mình con người cần tuân theo các quy luật khách quan của chuỗi năng lượng đó. -Xét về nguồn gốc, tất cả các năng lượng đang được con người sử dụng đều có nguồn gốc từ mặt trời (than đá, dầu mỏ, khí đôt, gió, nước). Năng lượng mặt trời có thể sử dụng 5 tỉ năm nữa. Cần tang cường sử dụng năng lượng mặt trời một cách rộng rãi hơn. HĐ 3: Vận dụng. (10’) GV: Cho HS trả lời , . ? Bếp cải tiến khác với bếp kiềng 3 chân như thế nào? ? Bếp cải tiến, lượn khói bay theo hướng nào? Có được sử dụng nữa không? HS: Trả lời. I- Sự chuyển hóa năng lượng trong các hiện tượng cơ, nhiệt, điện. 1.Biến đổi thế năng thành động năng và ngược lại. Hao hụt cơ năng. a) Thí nghiệm: Hình 60.1. Từ A đến C: Thế năng biến đổi thành động năng. Từ C đến B: Động năng biến đổi thành thế năng. h2 < h1 → Thế năng của viên bi ở A lớn hơn thế năng của viên bi ở B. không thể có thêmngoài cơ năng còn có nhiệt năng xuất hiện do ma sát. b) Kết luận 1: Cơ năng hao phí do chuyển hoá thành nhiệt năng. 2. Biến đổi cơ năng thành điện năng và ngược lại: Hao hụt cơ năng. a) Thí nghiệm: Hoạt động: Quả nặng- A rơi → dòng điện chạy sang động cơ làm động cơ quay kéo quả nặng B. Cơ năng của quả A → điện năng → cơ năng của động cơ điện → cơ năng của B. WA > WB. Sự hao hụt là do chuyển hoá thành nhiệt năng. b. Kết luận 2: SGK. -Trong ñoäng cô ñieän phaàn lôùn ñieän naêng -> cô naêng . Trong maùy phaùt ñieän phaàn lôùn cô naêng -> ñieän naêng .Phaàn naêng löôïng höõu ích thu ñöôïc cuoái cuøng luoân nhoû hôn naêng löôïng ban ñaàu cung caáp vì ñaõ coù moät phaàn chuyeån hoaù thaønh daïng naêng löôïng khaùc . II- Định luật bảo toàn năng lượng. Định luật bảo toàn năng lượng: Năng lượng không tự sinh ra hoặc tự mất đi mà chỉ chuyển hoá từ dạng này sang dạng khác, hoặc truyền từ vật này sang vật khác. III- Vận dụng. Không có động cơ vĩnh cửu - muốn có năng lượng động cơ phải có năng lượng khác chuyển hoá. Bếp cải tiến quây xung quanh kín → năng lượng truyền ra môi trường ít → đỡ tốn năng lượng. 4. Tổng kết ? Neâu keát luaän veà söï bieán ñoåi giöõa theá naêng vaø ñoäng naêng? Cô naêng theá naøo? ? Neâu keát luaän veà söï bieán ñoåi giöõa cô naêng vaø ñieän naêng? Cô naêng theá naøo? ? Phaùt bieåu ñònh luaät baûo toaøn naêng löôïng? 5. Hướng dẫn học tập: Đối với bài học ở tiết học này: +Ñoïc phaàn “ Coù theå em chöa bieát” Đối với bài học ở tiết học tiếp theo: Kết thúc chương trình Vật lý 9 V. PHỤ LỤC