Giáo án Vật lý Lớp 9 - Bài 45: Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ

ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ I. Mục tiêu: - Nêu được ảnh của một vật sáng tạo bởi TKPK luôn là ảnh ảo. Mô tả được đặc điểm của ảnh ảo của một vật tạo bởi TKPK. - Phân biệt được ảnh ảo tạo bởi TKHT và TKPK. - Biết cách sử dụng 2 tia sáng đặc biệt ( Tia tới quang tâm và tia song song với trục chính ) để dựng ảnh của vật qua TKPK. - Rèn luyện tính cẩn thận, chính xác. II. Phương tiện thực hiện. Mỗi nhóm: - 1 TKPK. - 1 giá quang học. - 1 cây nến. - 1 màn hứng ảnh. III. Cách thức tiến hành. Phương pháp trực quan + vấn đáp. IV. Tiến trình lên lớp: A. ổn định tổ chức: 9A: 9B: B. Kiểm tra bài cũ: 1. Nêu cách nhận biết TKPK? TKPK có đặc điểm gì khác TKHT? 2. Vẽ đường truyền của 2 tia sáng đặc biệt qua TKPK? C. Giảng bài mới: Hoạt động của giáo viên và học sinh Ghi bảng HĐ 1: Tìm hiểu đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi TKPK. ? Muốn quan sát ảnh của vật tạo bởi TKPK ta cần có dụng cụ gì? (Vật, TKPK, Màn hứng ảnh) I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi - Các nhóm bố trí thí nghiệm như hình 45.1 SGK để thực hiện C1. - GV hướng dẫn: + Đặt màn sát TK, vật đặt  ỏtục chính. + Từ từ dịch chuyển màn ra xa Tk, quan sát màn xem có ảnh của vật không? + Thay đổi vị trí của vật và làm như vậy.  Qua TKPK ta luôn thấy ảnh của vật nhưng ảnh không hứng được trên màn. Vậy đó là ảnh ảo hay thật? (Ảo) - HS suy nghĩ trả lời C2. - GV gọi HS trả lời C2. - Sau đó GV chốt lại tính chất ảnh của vật qua TKPK. (Ảnh của vạtt qua TKPK luôn là ảnh ảo cùng chiều) TKPK. C1: + Đặt vật sát màn, từ từ dịch chuyển màn  không hứng được ản. + Thay đổi vị trí vật, từ từ di chuyển màn ra xa TK  không hứng được ảnh. C2: Để quqan sát ảnh của vật tạo bởi ? Qua TKPK vật có cho ảnh thật không? ( Không ) HĐ 2: Cách dựng ảnh. - GV thông báo: Để dựng ảnh của vật qua TKPK, cách dựng ảnh tương tự cách dựng ảnh qua KTHT. - HS trả lời C3. - GV gợi ý (nếu HS gặp khó khăn). + Để dựng ảnh của 1 điểm sáng qua TKPK ta làm ntn? + Để dựng ảnh của 1 vật sáng qua TKPK ta làm ntn? - HS làm C4. - GV gọi 1 HS lên bảng vẽ ảnh A’B’. + HS trả lời ý sau: + GV gợi ý: * Tia nào không đổi khi di chuyển TKPK ta đặt mắt trên đường truyền của chùm tia ló. - ảnh tạo bởi TKPK là ảnh ảo, cùng chiều vật. II. Cách dựng ảnh. C3: Cách dựng ảnh. - Dựng ảnh B’ của B qua TKPK - Từ B hạ   cắt  tại A’ là ảnh của A. - A’B’ là ảnh của AB. C4: F  F’ S  O A’ B’ I A B A’B’ * Tia nào thay đổi. - GV trả lời, (Nếu HS gặp khó khăn ). - HS ghi tóm tắt vào vở. HĐ 3: Tìm hiểu độ lớn của vật qua thấu kính. - HS làm C5 - giáo viên gọi 2 em lên bảng: + 1em dựng ảnh của một vật qua TKHT + 1em dựng ảnh của một vật qua TKPK ? Hãy so sánh ảnh ảo A’B’qua 2 loại TK trên? - Khi di chuyển AB  truch chính thì tại mội vị trí của AB, tia BI đều không đổi  tia ló IK không đổi. - Do đó tia BO luôn cắt tia IK kéo dài tại B’ nằm trong đoạn IF. Do đó A’B’ luôn nằm trong OF. III. Độ lớn của ảnh tạo bởi các TK. C5:  F A O F’  I B A’ B’ ? ảnh ảo của vật qua TK nào lớn hơn? HĐ 4:Vận dụng -GV tóm tắt: Cho: AB=6mm=0.6m f=12cm d=8cm Tính: a, OA’=? b,A’B’=? TH 2: Tính A’B’, OA’ qua TKPK  OAB ?  OA’B’  ' OA OA = ' ' AB A B (1).  OIF’ ? A’B’F’  ' ' OI A B = ' ' ' OF A F hay: ' ' AB A B = ' ' ' OF OF OA (2) ảnh ảo lớn hơn vật , xa TK hơn vật IV. Vận dụng C7 Hình vẽ ở C5 TH1:Tính A’B’, OA’ qua TKHT:  OAB ?  OA’B’  ' OA OA = ' ' AB A B (1).  OIF’ ? A’B’F’  ' ' OI A B = ' ' ' OF A F  ' ' AB A B = ' ' ' OF OA OF (2) Từ (1) và (2): ' OA OA = ' ' ' OF OA OF Thay số ta có OA’= 24cm Từ (1) và (2): ' OA OA = ' ' OF OF OA  8 'OA = 12 12 'OA  OA’ = 4.8cm Từ (1): 8 4.8 = 0.6 ' 'A B  A’B’ = 3.6cm HS suy nghĩ làm C8. C8: Khi Đông bỏ kính ra thấy mắt to hơn khi đeo kính vì kính của bạn là kính phân kỳ . Khi nhìn mắt bạn qua TKPK thấy ảnh ảo của mắt bạn nhỏ hơn mắt D. Củng cố. ? Nêu cách dựng ảnh A’B’ của vật AB qua TKPK? ? ảnh của vật qua TKPK có đặc điểm gì? E. Hướng dẫn về nhà. - Học ghi nhớ SGK - Làm bài tập 44-45.1 44-45.4 SBT