Hoạt động của ngân hàng thương mại và việc đánh giá hoạt động của một ngân hàng

I. Ho¹t ®éng ng©n hµng th­¬ng m¹i Ng©n hµng lµ mét lo¹i h×nh tæ chøc cã vai trß quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ®èi víi tõng céng ®ång ®Þa ph­¬ng nãi riªng, cung cÊp mét danh môc c¸c dÞch vô tµi chÝnh ®a d¹ng nhÊt - ®Æc biÖt lµ tÝn dông, tiÕt kiÖm vµ dÞch vô thanh to¸n. Thµnh c«ng cña ng©n hµng hoµn toµn phô thuéc vµo n¨ng lùc trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c dÞch vô tµi chÝnh mµ x· héi cã nhu cÇu, thùc hiÖn c¸c dÞch vô ®ã mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ b¸n chóng t¹i mét møc gi¸ c¹nh tranh. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c¸c ng©n hµng ngµy nay ®ang ph¶i chÞu nh÷ng søc Ðp rÊt lín: Mét mÆt ph¶i ®¸p øng c¸c môc tiªu cña cæ ®«ng, nh©n viªn, ng­êi göi tiÒn vµ c¸c kh¸ch hµng vay vèn; mÆt kh¸c l¹i ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu cña c¸c nhµ qu¶n lý vµ sù lµnh m¹nh cña danh môc vay vèn, ®Çu t­ còng nh­ cña chÝnh s¸ch ho¹t ®éng mµ ng©n hµng ®Ò ra. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c tæ chøc ng©n hµng, ngµy nay cã nhiÒu ng©n hµng ph¶i viÖn tíi thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr­êng vèn ®Ó t¨ng c­êng kh¶ n¨ng huy ®éng vèn th«ng qua viÖc b¸n cæ phiÕu, tr¸i phiÕu vµ c¸c c«ng cô nî ng¾n h¹n. Trong nhiÒu tr­êng hîp, thÞ tr­êng ®Þa ph­¬ng kh«ng thÓ cung cÊp ®ñ vèn (chñ yÕu lµ d­íi h×nh thøc tiÒn göi) ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng t¨ng cña kh¸ch hµng vÒ tÝn dông vµ c¸c dÞch vô míi. Tuy nhiªn viÖc ng©n hµng ra nhËp thÞ tr­êng më ®Ó huy ®éng thªm vèn còng cã nghÜa lµ c¸c b¶n b¸o c¸o tµi chÝnh cña ng©n hµng ®­îc giíi ®Çu t­ vµ c«ng chóng xem xÐt kü l­ìng. Thùc tÕ nµy ®· t¹o ra mét søc Ðp lín ®èi víi héi ®ång qu¶n trÞ trong viÖc ®Æt ra vµ ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu trong ho¹t ®éng ng©n hµng. Bªn c¹nh xu h­íng trªn, sù c¹nh tranh ®èi víi c¸c kho¶n vay truyÒn thèng cña ng©n hµng vµ tiÒn göi cña kh¸ch hµng còng gia t¨ng mét c¸ch m¹nh mÏ, rÊt nhiÒu C«ng ty lín - lµ nh÷ng kh¸ch hµng vay vèn lín nhÊt vµ tèt nhÊt cña ng©n hµng nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· tõ bá hÖ thèng ng©n hµng ®Ó tù huy ®éng vèn, hoÆc trùc tiÕp tõ thÞ tr­êng më, hoÆc th«ng qua c¸c tæ chøc phi ng©n hµng (nh­ c¸c C«ng ty chøng kho¸n vµ C«ng ty tµi chÝnh). Sù thay ®æi c¬ cÊu ®ã ch¼ng nh÷ng lµm gi¶m doanh thu ng©n hµng mµ cßn ®­a tíi sù dÞch chuyÓn trong c¬ cÊu danh môc cho vay trong ®ã c¸c mãn cho vay lín, chÊt l­îng cao gi¶m dÇn vµ c¸c kho¶n cho vay ®èi víi doanh nghiÖp nhá chÊt l­îng thÊp, rñi ro cao l¹i t¨ng dÇn. C¸c ng©n hµng buéc ph¶i th­êng xuyªn ®¸nh gi¸ l¹i chÝnh s¸ch huy ®éng vèn vµ cho vay, xem xÐt l¹i c¸c kÕ ho¹ch më réng vµ t¨ng tr­ëng, ®¸nh gi¸ mèi quan hÖ gi÷a thu nhËp vµ rñi ro trong m«i tr­êng c¹nh tranh míi nµy. Ngoµi ra mét vÊn ®Ò n÷a còng cÇn ®­îc nh¾c tíi lµ sù ph¸ s¶n cña ng©n hµng. NhiÒu tr­êng hîp ng©n hµng ph¸ s¶n cã liªn quan tíi nh÷ng sai lÇm trong ho¹t ®éng qu¶n lý, do lõa ®¶o hoÆc do sù bÊt æn ®Þnh trong nÒn kinh tÕ. §iÒu nµy ®ßi hái nh÷ng tiªu chuÈn míi trong ho¹t ®éng qu¶n trÞ ng©n hµng. Ho¹t ®éng quan träng nhÊt ®èi víi bÊt kú ng©n hµng nµo - kh¶ n¨ng sinh lîi vµ rñi ro. VÒ b¶n chÊt, ng©n hµng th­¬ng m¹i còng ®¬n gi¶n chØ lµ mét tËp ®oµn kinh doanh ®­îc tæ chøc v× môc tiªu tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ cña cæ ®«ng víi møc rñi ro cã thÓ chÊp nhËn ®­îc. Sù gia t¨ng ®ét ngét vÒ c¸c vô ph¸ s¶n cña ng©n hµng trªn toµn thÕ giíi gÇn ®©y cho thÊy r»ng môc tiªu ®èi ®a hho¸ lîi nhuËn víi møc rñi ro cã thÓ chÊp nhËn lµ kh«ng dÔ g× ®¹t ®­îc. ViÖc theo ®uæi môc tiªu nµy ®ßi hái ng©n hµng ph¶i kh«ng ngõng t×m kiÕm nh÷ng c¬ héi míi nh»m thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng, hiÖu qu¶ kÕ ho¹ch ho¸ vµ hiÖu qu¶ kiÓm so¸t. Muèn vËy c¸c nhµ ®iÒu hµnh ng©n hµng ph¶i th­êng xuyªn ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña ng©n hµng th«ng qua c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh - ®Æc biÖt lµ B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, B¸o c¸o thu nhËp. II. §¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña mét ng©n hµng 1. X¸c ®Þnh nh÷ng môc tiªu dµi h¹n cña ng©n hµng. B­íc ®Çu tiªn trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh cña ng©n hµng lµ ph¶i x¸c ®Þnh nh÷ng môc tiªu mµ ng©n hµng nªn hoÆc ®ang theo ®uæi. Ho¹t ®éng cña ng©n hµng ph¶i ®­îc ®Þnh h­íng theo nh÷ng môc tiªu cô thÓ. §Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ c«ng b»ng t×nh h×nh ho¹t ®éng cña ng©n hµng, tr­íc hÕt chóng ta cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng cña ng©n hµng trong viÖc ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu mµ héi ®ång qu¶n trÞ ®· ®Ò ra. Ch¾c ch¾n mçi ng©n hµng cã c¸c môc tiªu ®éc ®¸o cña hä. Mét sè ng©n hµng mong muèn t¨ng tr­ëng nhanh h¬n vµ ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu t¨ng tr­ëng dµi h¹n. Ng­îc l¹i cã ng©n hµng muèn æn ®Þnh - tèi thiÓu ho¸ rñi ro, ®¶m b¶o sù lµnh m¹nh cho ng©n hµng nh­ng víi møc thu nhËp khiªm tèn cho c¸c cæ ®«ng. 2. Tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ C«ng ty: Môc tiªu then chèt cña bÊt kú ng©n hµng nµo. Trong khi tÊt c¶ c¸c môc tiªu nªu trªn ®Òu cã nh÷ng vÊn ®Ò cÇn xem xÐt, mäi ng©n hµng nhËn thÊy r»ng hä ph¶i tËp trung cao ®é vµo gi¸ trÞ cæ phiÕu cña ng©n hµng. Cïng víi sù trî gióp cña khoa häc kü thuËt, nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ qu¶n trÞ tµi chÝnh ®· kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n r»ng tèi ®a ho¸ gi¸ tÞ cæ phiÕu cña ng©n hµng lµ mét môc tiªu then chèt cÇn ®­îc ­u tiªn h¬n c¸c môc tiªu kh¸c. Ng©n hµng còng lµ doanh nghiÖp vµ c¸c cæ ®«ng còng rÊt quan t©m tíi ®iÒu g× sÏ x¶y ra víi gi¸ trÞ vµ thu nhËp cña cæ phiÕu. NÕu gi¸ trÞ cæ phiÕu kh«ng thÓ t¨ng nh­ mong ®îi, c¸c nhµ ®Çu t­ hiÖn t¹i cã thÓ t×m c¸ch b¸n cæ phiÕu cña hä vµ ng©n hµng sÏ gÆp khã kh¨n trong viÖc huy ®éng thªm vèn míi ®Ó hç trî cho sù t¨ng tr­ëng trong t­¬ng lai. Râ rµng lµ khi ®ã ng©n hµng nªn theo ®uæi môc tiªu tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ cæ phiÕu. Nh÷ng nghiªn cøu trong thêi gian qua cho thÊy gi¸ trÞ cæ phiÕu cña ng©n hµng rÊt nh¶y c¶m víi nh÷ng thay ®æi vÒ l·i suÊt, víi chu kú kinh tÕ vµ víi khu vùc thÞ tr­êng cña ng©n hµng. Râ rµng héi ®ång qu¶n trÞ cã thÓ thùc hiÖn chÝnh s¸ch t¨ng c­êng thu nhËp trong t­¬ng lai, h¹n chÕ rñi ro hoÆc theo ®uæi mét sù kÕt hîp cña hai môc tiªu nµy nh»m lµm t¨ng gi¸ trÞ cæ phiÕu. 3. C¸c tû lÖ ®o l­êng kh¶ n¨ng sinh lêi: §¹i diÖn cho gi¸ trÞ cæ phiÕu. VÒ mÆt lý thuyÕt, gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña cæ phiÕu lµ chØ sè tèt nhÊt ph¶n ¸nh t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty bëi nã thÓ hiÖn sù ®¸nh gi¸ cña thÞ tr­êng ®èi víi C«ng ty ®ã. Tuy nhiªn chØ sè nµy th­êng kh«ng ®¸ng tin cËy trong lÜnh vùc ng©n hµng. Lý do ë ®©y lµ hÇu hÕt c¸c cæ phiÕu ng©n hµng, ®Æc biÖt lµ cæ phiÕu cña c¸c ng©n hµng nhá kh«ng ®­îc giao dÞch tÝch cùc trªn thÞ tr­êng quèc tÕ còng nh­ thÞ tr­êng trong n­íc. Thùc tÕ nµy buéc c¸c nhµ ph©n tÝch tµi chÝnh ph¶i sö dông c¸c tû lÖ vÒ kh¶ n¨ng sinh lêi ®Ó thay thÕ cho chØ sè gi¸ trÞ thÞ tr­êng. 4. C¸c tû lÖ chñ yÕu ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng sinh lêi trong ho¹t ®éng ng©n hµng C¸c tû lÖ quan träng nhÊt ®o l­êng kh¶ n¨ng sinh lêi cña ng©n hµng ®­îc sö dông hiÖn nay gåm: Tû lÖ thu nhËp trªn vèn chñ së h÷u (ROE) = (1) Thu nhËp sau thuÕ Vèn chñ së h÷u Tû lÖ thu nhËp trªn tæng tµi s¶n (ROA) = (2) Thu nhËp sau thuÕ Tæng tµi s¶n Tû lÖ nhËp l·i cËn biªn (NIM) = (3) Thu l·i tõ c¸c kho¶n vay vµ ®Çu t­ Chøng kho¸n - chi phÝ tr¶ l·i cho tiÒn göi vµ nî kh¸c Tæng tµi s¶n* Tû lÖ thu nhËp ngoµi L·i cËn biªn = (4) Thu ngoµi l·i - Chi phÝ ngoµi l·i Tæng tµi s¶n * RÊt nhiÒu c¬ quan qu¶n lý ng©n hµng thÝch sö dông tµi s¶n sinh lêi ®Ó lµm mÉu sè trong c«ng thøc (3) vµ (4). Tµi s¶n sinh lêi lµ nh÷ng tµi s¶n t¹o ra nguån thu cho ng©n hµng d­íi d¹ng thu l·i hoÆc thu ngoµi l·i vµ chñ yÕu lµ kho¶n môc ®Çu t­ vµ cho vay. Lý do ë ®©y lµ ng­êi ta so s¸nh thu nhËp cña ng©n hµng víi tµi s¶n sinh lêi (t¹o ra chñ yÕu nguån thu cho ng©n hµng) thay v× víi tµi s¶n. Tû lÖ thu nhËp ho¹t ®éng cËn biªn = (5) Tæng thu tõ ho¹t ®éng - Tæng chi phÝ Tæng tµi s¶n Thu nhËp cËn biªn tr­íc nh÷ng giao dÞch ®Æc biÖt (NRST) = (6) Thu nhËp sau thuÕ + L·i (lç) tõ ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n + C¸c kho¶n bÊt th­êng kh¸c Tæng tµi s¶n Thu nhËp trªn Cæ phiÕu (EPS) = (7) Thu nhËp sau thuÕ Tæng sè cæ phiÕu th­êng hiÖn hµnh Gièng nh­ tÊt c¶ c¸c chØ sè tµi chÝnh kh¸c, mçi tû lÖ ®o l­êng kh¶ n¨ng sinh lêi th­êng cã nh÷ng biÕn ®éng lín qua c¸c n¨m vµ phô thuéc vµo tõng thÞ tr­êng kh¸c nhau. DiÔn gi¶i c¸c tû lÖ ®o l­êng kh¶ n¨ng sinh lêi. Nh÷ng khÝa c¹nh vÒ kh¶ n¨ng sinh lêi mµ c¸c tû lÖ nªu trªn ph¶n ¸nh kh«ng kh¸c nhau ®¸ng kÓ. ROA lµ mét th«ng sè chñ yÕu vÒ tÝnh hiÖu qu¶ qu¶n lý. Nã chØ ra kh¶ n¨ng cña héi ®ång qu¶n trÞ ng©n hµng trong qu¸ tr×nh chuyÓn tµi s¶n cña ng©n hµng thµnh thu nhËp rßng. ROE lµ mét chØ tiªu ®o l­êng tû lÖ thu nhËp cho c¸c cæ ®«ng cña ng©n hµng. Nã thÓ hiÖn thu nhËp mµ c¸c cæ ®«ng nhËn ®­îc tõ viÖc ®Çu t­ vµo ng©n hµng (tøc lµ ®Çu t­ chÊp nhËn rñi ro ®Ó hy väng cã ®­îc thu nhËp ë møc hîp lý). Tû lÖ thu nhËp ho¹t ®éng cËn biªn, tû lÖ thu nhËp l·i cËn biªn, tû lÖ thu nhËp ngoµi l·i cËn biªn lµ c¸c th­íc ®o tÝnh hiÖu qu¶ còng nh­ kh¶ n¨ng sinh lêi. Chóng chØ ra n¨ng lùc cña héi ®ång qu¶n trÞ vµ nh©n viªn ng©n hµng trong viÖc duy tr× sù t¨ng tr­ëng cña c¸c nguån thu (chñ yÕu lµ thu tõ c¸c kho¶n cho vay, ®Çu t­ vµ phÝ dÞch vô) so víi møc t¨ng cña chi phÝ (chñ yÕu lµ chi phÝ tr¶ l·i cho tiÒn göi, nh÷ng kho¶n vay trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ, tiÒn l­¬ng nh©n viªn vµ phóc lîi). Tû lÖ thu nhËp l·i cËn biªn ®o l­êng møc chªnh lÖch gi÷a thu tõ l·i vµ chi phÝ tr¶ l·i mµ ng©n hµng cã thÓ ®¹t ®­îc th«ng qua ho¹t ®éng kiÓm so¸t chÆt chÏ tµi s¶n sinh lêi vµ theo ®uæi c¸c nguån vèn cã chi phÝ thÊp nhÊt. Tr¸i l¹i tû lÖ thu nhËp ngoµi l·i cËn biªn ®o l­êng møc chªnh lÖch gi÷a nguån thu ngoµi l·i, chñ yÕu lµ nguån thu phÝ tõ c¸c doanh nghiÖp víi c¸c chi phÝ ngoµi l·i mµ ng©n hµng ph¶i chÞu (gåm tiÒn l­¬ng, chi phÝ söa ch÷a, b¶o hµnh thiÕt bÞ, vµ chi phÝ tæn thÊt tÝn dông). §èi víi hÇu hÕt c¸c ng©n hµng, chªnh lÖch ngoµi l·i th­êng lµ ©m - chi phÝ ngoµi l·i nh×n chung v­ît qu¸ thu tõ phÝ, mÆc dï tû lÖ thu tõ phÝ trong tæng c¸c nguån thu cña ng©n hµng ®· t¨ng rÊt nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Thu nhËp, cËn biªn tr­íc c¸c giao dÞch ®Æc biÖt ®o l­êng thu nhËp cña ng©n hµng tõ nh÷ng nguån vèn æn ®Þnh bao gåm c¶ thu nhËp tõ kho¶n cho vay, ®Çu t­ vµ thu phÝ tõ viÖc b¸n c¸c dÞch vô tµi chÝnh, so víi tæng nguån vèn cña ng©n hµng. C¸c kho¶n môc bÊt th­êng, nh­ tiÒn lêi tõ viÖc b¸n tµi s¶n thiÕt bÞ hay nh÷ng kho¶n l·i vµ lç tõ kinh doanh chøng kho¸n, th­êng kh«ng ®­îc c¸c nhµ ph©n tÝch tµi chÝnh tÝnh tíi trong viÖc ®o l­êng kh¶ n¨ng sinh lêi cña ng©n hµng. Thu nhËp cæ phiÕu (EPS) ®o l­êng trùc tiÕp thu nhËp cña nh÷ng ng­êi së h÷u ng©n hµng - c¸c cæ ®«ng - tÝnh trªn mçi cæ phiÕu hiÖn ®ang l­u hµnh. Mét biÖn ph¸p ®o l­êng hiÖu qu¶ chi tiªu thu nhËp truyÒn thèng kh¸c mµ c¸c nhµ qu¶n lý sö dông ®Ó ®iÒu hµnh ng©n hµng lµ chªnh lÖch l·i suÊt b×nh qu©n (hay chªnh lÖch l·i suÊt ®Çu vµo - ®Çu ra). Chªnh lÖch l·i suÊt b×nh qu©n = Tu tõ l·i Tæng tµi s¶n sinh lêi - (8) Tæng chi phÝ tr¶ l·i Tæng nguån vèn ph¶i tr¶ l·i Chªnh lÖch l·i suÊt b×nh qu©n ®o l­êng hiÖu qu¶ ®èi víi ho¹t ®éng trung gian cña ng©n hµng trong qu¸ tr×nh huy ®éng vèn vµ cho vay, ®ång thêi nã còng ®o l­êng c­êng ®é c¹nh tranh trong thÞ tr­êng cña ng©n hµng. NÕu c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng ®æi, chªnh lÖch l·i suÊt b×nh qu©n cña ng©n hµng sÏ gi¶m khi sù c¹nh tranh t¨ng lªn. Mét th­íc ®o kh¶ n¨ng sinh lîi kh¸c lµ tû lÖ hiÖu suÊt sö dông tµi s¶n cè ®Þnh. Tû lÖ nµy cã thÓ ®­îc chia thµnh 2 phÇn quan träng, phÇn thø nhÊt lµ møc l·i thu b×nh qu©n trªn tµi s¶n vµ møc thu ngoµi l·i b×nh qu©n trªn tµi s¶n. Bé phËn thø hai chñ yÕu gåm phÝ thu tõ c¸c dÞch vô (c¸c kho¶n tiÒn göi tiÕt kiÖm hay c¸c dÞch vô tÝn kh¸c). Tæng thu tõ Ho¹t ®éng Thu nhËp l·i Thu nhËp ngoµi l·i = + (9) Tæng tµi s¶n Tæng tµi s¶n Tæng tµi s¶n Khi c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng tÝn dông gia t¨ng vµ c¸c kho¶n cho vay kÐm chÊt l­îng ngµy cµng nhiÒu th× mét sè lín c¸c ng©n hµng ®· tró träng ®Õn nguån thu ngoµi l·i. Mét th­íc ®o ph¶n ¸nh tÇm quan träng t­¬ng ®èi gi÷a tµi s¶n kh«ng sinh lêi vµ nh÷ng tµi s¶n kh¸c ( nh­ c¸c kho¶n cho vay vµ ®Çu t­ chøng kho¸n) ®­îc sö dông mét c¸ch réng r·i vµ tû lÖ tµi s¶n sinh lêi. Tû lÖ tµi s¶n sinh lêi Tæng tµi s¶n sinh lêi C¸c kho¶n cho vay + C¸c kho¶n cho thuª + §Çu t­ chøng kho¸n = = Tæng tµi s¶n Tæng tµi s¶n Tæng tµi s¶n – Tµi s¶n kh«ng sinh lêi = ( 10) Tæng tµi s¶n Khi tµi s¶n sinh lêi gi¶m, héi ®ång qu¶n trÞ vµ nh©n viªn ng©n hµng ph¶i lµm viÖc tÝch cùc h¬n ®Ó cã thÓ duy tr× møc thu nhËp hiÖn ®¹i 5. C¸c m« h×nh vÒ kh¶ n¨ng sinh lêi §Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña Ng©n hµng, ng­êi ta th­êng sö dông c¸c ®¼ng thøc thÓ hiÖn mèi liªn hÖ gi÷a c¸c tû lÖ sinh lêi. VÝ dô, hai chØ sè quan träng nhÊt lµ ROE vµ ROA liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau. C¶ hai cã cïng tû sè lµ thu nhËp sau thuÕ. V× thÕ hai tû sè nµy cã mèi liªn hÖ trùc tiÕp nh­ sau Tæng tµi s¶n ROE = ROA x ( 11) Tæng vèn chñ së h÷u Nãi c¸ch kh¸c: Thu nhËp sau thuÕ Thu nhËp sau thuÕ Tæng tµi s¶n = x Tæng vèn chñ së h÷u Tæng tµi s¶n Tæng vèn chñ së h÷u Nh­ng chóng ta l­u ý r»ng: thu nhËp rßng b»ng tæng thu nhËp trõ ®i c¸c chi phÝ ho¹t ®éng ( gåm c¶ chi phÝ c¶ l·i) vµ thuÕ. V× vËy, ta cã c«ng thøc Tæng thu ho¹t ®éng - Tæng chi phÝ ho¹t ®éng – thuÕ Tæng tµi s¶n ROE = X Tæng tµi s¶n Tæng vèn chñ së h÷u Mèi quan hÖ trong c«ng thøc ( 12) vµ ( 13) cho thÊy thu nhËp cña mçi ng©n hµng rÊt nh¹y c¶m víi ph­¬ng thøc tµi trî tµi s¶n – sö dông nhiÒu nî h¬n ( gåm c¶ tiÒn göi) hoÆc nhiÒu vèn chñ së h÷u h¬n. ThËm chÝ mét ng©n hµng cã ROA thÊp cã thÓ ®¹t ®­îc ROE kh¸ cao th«ng qua viÖc sö dông nhiÒu nî ( ®ßn bÈy tµi chÝnh) vµ sö dông tèi thiÓu vèn chñ së h÷u. Trªn thùc tÕ, mèi quan hÖ ROA vµ ROE thÓ hiÖn râ sù ®¸nh ®æi c¬ b¶n gi÷a rñi ro vµ thu nhËp mµ c¸c nhµ qu¶n lý ng©n hµng ph¶i ®èi mÆt. VÝ dô, nÕu ng©n hµng ®Æt môc tiªu ROE lµ 10% vµ dù kiÕn ROA trong n¨m kho¶ng 1% th× ng©n hµng ph¶i cã tû lÖ tµi s¶n : Vèn chñ së h÷u lµ : 10 : 1. Theo c«ng thøc ( 11) ta cã: Tæng tµi s¶n 0,01 * 10$ * 100 ROE = ROA x = = 10% Tæng vèn chñ së h÷u 1$ ROE = Thu nhËp sau thuÕ Thu nhËp tr­íc thuÕ vµ l·i (lç) tõ kinh doanh chøng kho¸n x Thu nhËp tr­íc thuÕ vµ l·i (lç) tõ kinh doanh chøng kho¸n Tæng thu tõ ho¹t ®éng x Tæng thu tõ ho¹t ®éng Tæng tµi s¶n x Tæng tµi s¶n Tæng vèn chñ së h÷u ROE = HiÖu qu¶ qu¶n lý ThuÕ x HiÖu qu¶ kiÓm so¸t chi phÝ x HiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n x Tû träng vèn chñ së h÷u 6. T¸ch c¸c chØ sè ph©n tÝch lîi nhuËn trªn tµi s¶n C¸c yÕu tè cÊu thµnh ROA Thu nhËp cËn biªn = Thu tõ l·i – Chi phÝ tr¶ l·i Tæng tµi s¶n Céng Thu nhËp ngoµi l·i cËn biªn = Thu ngoµi l·i - Chi phÝ tr¶ l·i Tæng tµi s¶n Trõ Møc ®é t¸c ®éng cña c¸c gi¸o dÞch ®Æc biÖt tíi thu nhËp rßng* = C¸c kho¶n thu chi ®Æc biÖt Tæng tµi s¶n Trõ Thu nhËp trªn tµi s¶n (ROA hay kh¶ n¨ng t¹o ra thu nhËp tõ tµi s¶n cña ng©n hµng) = Thu nhËp sau thuÕ Tæng tµi s¶n * C¸c kho¶n thu chi ®Æc biÖt bao gåm dù phßng tæn thÊt tÝn dông, thuÕ, l·i (lç) tõ kinh doanh chøng kho¸n vµ thu nhËp hay lç bÊt th­êng. ViÖc t¸ch c¸c chØ sè ®o l­êng kh¶ n¨ng sinh lêi cña ng©n hµng thµnh nh÷ng bé phËn t­¬ng øng gióp c¸c nhµ qu¶n lý x¸c ®Þnh nh÷ng nguyªn nh©n khã kh¨n vµ t×m ra c¸c gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò mµ ng©n hµng ®ang ph¶i ®èi mÆt. Sù ph©n tÝch trªn cho thÊy kh¶ n¨ng sinh lêi cña mét ng©n hµng phô thuéc vµo mét sè yÕu tè quan träng sau: - ViÖc sö dông thËn träng ®ßn bÈy tµi chÝnh (hay tû träng tµi s¶n ng©n hµng ®­îc tµi trî b»ng nî so víi vèn chñ së h÷u). - ViÖc sö dông thËn träng ®ßn bÈy ho¹t ®éng tõ tµi s¶n cè ®Þnh (hay tû träng cña chi phÝ cè ®Þnh ®­a vµo sö dông cñng cè lîi nhuËn ho¹t ®éng tr­íc thuÕ cïng víi sù t¨ng tr­ëng c¸c ho¹t ®éng ®Çu ra). - KiÓm so¸t thËn träng chi phÝ ho¹t ®éng ®Ó t¨ng c¸c nguån thu. - Qu¶n lý thËn träng danh môc ®Çu t­ ®Ó ®¸p øng yªu cÇu thanh kho¶n, ®ång thêi ®¶m b¶o kh¶ n¨ng sinh lêi cao nhÊt tõ danh môc tµi s¶n. - KiÓm so¸t chÆt chÏ rñi ro cña ng©n hµng ®Ó nh÷ng kho¶n thu lç kh«ng v­ît qua thu nhËp cña vèn chñ së h÷u. KÕt luËn §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu tèi ®a ho¸ lîi nhuËn vµ møc rñi ro cã thÓ chÊp nhËn tr­íc søc Ðp canh tranh vµ ¸p lùc tõ phÝa c¸c nhµ lËt ph¸p ngµy cµng lín, c¸c nhµ ®iÒu hµnh ng©n hµng ph¶i t¨ng c­êng ®¸nh gi¸, so s¸nh t×nh h×nh ho¹t ®éng cña m×nh víi c¸c ng©n hµng kh¸c nh»m x¸c ®Þnh vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, cñng cè sù ph¸t triÓn cña ng©n hµng trong t­¬ng lai. Hai khÝa c¹nh then chèt trong ho¹t ®éng ng©n hµng ®ã lµ kh¶ n¨ng sinh lêi vµ rñi ro ho¹t ®éng. Kh¶ n¨ng sinh lêi lµ môc tiªu quan träng h¬n bëi v× møc thu nhËp hîp lý gióp b¶o toµn vèn, cung cÊp c¬ së cho sù sèng cßn vµ t¨ng tr­ëng trong t­¬ng lai cña ng©n hµng. Mçi tû sè cô thÓ nh»m gióp cho nhµ qu¶n lý cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc c¸c vÊn ®Ò trong t×nh h×nh thu nhËp cña ng©n hµng. ViÖc theo ®uæi môc tiªu lîi nhuËn cña ng©n hµng cÇn ®­îc kÕt hîp hµi hoµ víi viÖc h¹n chÕ rñi ro.