Kế hoạch bài dạy môn Tin học 8 - Trường THCS Nguyễn Huệ - Tiết 12 - Bài 4: Sử dụng biến trong chương trình

Tiết PPCT 12 Ngày soạn: 2/ 10/ 2018 Tuần dạy 6 Ngày dạy: 3/10/2018 Lớp dạy: Khối 8 BÀI 4: SỬ DỤNG BIẾN TRONG CHƯƠNG TRÌNH(tt) 1. MỤC TIÊU 1.1. Kiến thức: - HS hiểu được cách sử dụng biến trong chương trình. - HS biết được khái niệm hằng. - Hiểu và nắm vứng cú pháp khai báo hằng và sử dụng hằng. 1.2. Kỹ năng: - Kĩ năng sử dụng biến và hằng khi viết chương trình. 1.3. Thái độ: - Rèn luyện tính cẩn thận, chính xác, linh hoạt, nghiêm túc, yêu thích môn học. 2. CHUẨN BỊ 2.1. Giáo viên: Nội dung bài thực hành, máy tính điện tử cài sẵn phần mềm Turbo Pascal. 2.2. Học sinh: Chuẩn bị bài trước ở nhà, sách ,vở. 3. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 3.1. Ổn định tổ chức: 3.2. Kiểm tra bài cũ: không. 3.3. Tiến trình dạy học: HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG Hoạt động 1: Sử dụng biến trong chương trình (20’) Gv: Sau khi khai báo, ta có thể sử dụng các biến trong các câu lệnh để tính toán hoặc xử lí chúng như với các giá trị dữ liệu (số, kí tự hay xâu,). Gv: lưu ý để có các kết quả tính toán đúng mục tiêu của chương trình, cần phải gán các giá trị dữ liệu thích hợp cho các biến. Gv: em hãy cho biết các thao tác có thể thực hiện trên các biến? HS: Gv: các thao tác có thể thực hiện trên các biến là: Gán giá trị cho biến. Tính toán với các biến. Gv: kiểu dữ liệu của giá trị được gán cho biến phải trùng với kiểu của biến và khi được gán một giá trị mới, giá trị cũ của biến bị xóa đi. Gv: ta có thể thực hiện việc gán giá trị cho biến tại bất cứ thời điểm nào trong chương trình. Nói cách khác giá trị của biến có thể thay đổi. Gv: phép gán trong ngôn ngữ lập trình pascal là: := Gv: cú pháp của câu lệnh gán trong ngôn ngữ lập trình pascal có dạng: Tên biến:=biểu thức; Gv: lưu ý: giữa dấu : và dấu = không có kí tự trống, tức là phải viết liền nhau. Ví dụ: X:=12; ( gán giá trị số 12 vào biến nhớ X). X:=Y; (gán giá trị đã lưu trong biến nhớ Y vào biến nhớ X). X:=(a+b)/2; (thực hiện phép toán tính trung bình cộng hai giá trị nằm trong hai biến nhớ a,b. kết quả gán vào biến nhớ X. X:=X+1; ( tăng giá trị của biến nhớ X lên 1 đơn vị, kết quả gán trở lại biến X). Gv: lưu ý: giá trị của biến còn có thể gán nhờ các câu lệnh nhập dữ liệu read(biến) hoặc readln(biến). Ví dụ: nhập giá trị cho các biến m,n bằng lệnh: Read(m,n); Hoặc Readln(m,n); Gv: khi gặp các câu lệnh trên trong chương trình, máy tính sẽ đợi ta gõ các giá trị tương ứng của các biến m và n từ bàn phím và nhấn phím Enter. 3. Sử dụng biến trong chương trình. - Các thao tác thực hiện với biến: + gán giá trị cho biến. + Tính toán với các biến. - Cú pháp câu lệnh gán: Tên biến:= Biểu thức; Ví dụ: X:=12; ( gán giá trị số 12 vào biến nhớ X). X:=Y; (gán giá trị đã lưu trong biến nhớ Y vào biến nhớ X). X:=(a+b)/2; (thực hiện phép toán tính trung bình cộng hai giá trị nằm trong hai biến nhớ a,b. kết quả gán vào biến nhớ X. X:=X+1; ( tăng giá trị của biến nhớ X lên 1 đơn vị, kết quả gán trở lại biến X). Hoạt động 2: Hằng (20’) GV: Ngoài công cụ chính để lưu trữ dữ liệu là biến, các ngôn ngữ lập trình còn có công cụ khác là hằng. Gv: Khác với biến, hằng là đại lượng có giá trị không đổi trong suốt quá trình thực hiện chương trình. Gv: giống như biến, muốn sử dụng hằng, ta cũng cần phải khai báo tên của hằng. Tuy nhiên hằng phải được gán giá trị ngay khi khai báo. Ví dụ khai báo hằng trong pascal. Const pi = 3.14; Bankinh = 2; Trong đó: - const là từ khóa để khai báo hằng. - các hằng pi, bankinh được gán giá trị tương ứng là 3.14 và 2. Gv: với khai báo trên, để tính chu vi của hình tròn, ta có thể dùng câu lệnh sau: Chuvi:=2*pi*bankinh; Gv: em hãy nêu cú pháp chung khi khai báo hằng? HS: Gv: cú pháp khai báo hằng: Khai báo hằng: Const tên hằng = giá trị; Gv: việc sử dụng hằng rất hiệu quả nếu giá trị của hằng (trong ví dụ trên là bán kính) được dử dụng trong nhiều câu lệnh của chương trình. Nếu sử dụng hằng, khi cần thay đổi giá trị, ta cần chỉnh sửa một lần tại nơi khai báo mà không cần phải tìm và sửa trong cả chương trình. Gv: lưu ý: không thể dùng các câu lệnh để thay đổi giá trị của hằng ( như đối với biến) ở bất kì vị trí nào trong chương trình. Ví dụ, đối với các hằng pi và bankinh đã khai báo ở trên, các câu lệnh gán sau đây trong chương trình là không hợp lệ: Pi:=3.1416; Bankinh:=bankinh+2; Gv: BÀI TẬP Bài 1: Giả sử A được khai báo là biến với kiểu dữ liệu là số thực, X là biến với kiểu dữ liệu xâu. Các phép gán sau đây có hợp lệ không? a) A:=4; b) X:=3242; c) X:=’3242’; d) A:=’Ha Noi’; Bài 2: Giả sử ta đã khai báo một hằng pi với giá trị 3.14. có thể gán lại giá trị 3.1415 cho pi trong phần thân chương trình được không? Tại sao? Bài 3: Trong pascal, khai báo nào sau đây là đúng? a) var tb: real; b) var 4hs:integer; c) const x:real; d) var R = 30; Bài 4: Hãy liệt kê các lỗi có trong chương trình dưới đây và sửa lại cho đúng: Var a,b:= integer; Const c:= 3; Begin A:=200 B:=a/c; Readln End. Bài 5: hãy cho biết kiểu dữ liệu của các biến cần khai báo dùng để viết chương trình để giải các bài toán dưới đây: a) tính diện tích S của hình tam giác với độ dài một cạnh a và chiều cao tương ứng h ( a và h là các số tự nhiên được nhập vào từ bàn phím). b) Tính kết quả c của phép chia lấy phần nguyên và kết quả d của phép chia lấy phần dư của hai số nguyên a và b. 4. Hằng - Là một đại lượng có giá trị không đổi trong suốt quá trình thực hiện chương trình. - Cú pháp: CONST tên hằng = Giá trị; Ví dụ: Const pi = 3.14; Bankinh = 2; Trong đó: - const là từ khóa để khai báo hằng. - các hằng pi, bankinh được gán giá trị tương ứng là 3.14 và 2. Gv: với khai báo trên, để tính chu vi của hình tròn, ta có thể dùng câu lệnh sau: Chuvi:=2*pi*bankinh; Bài 1: Giả sử A được khai báo là biến với kiểu dữ liệu là số thực, X là biến với kiểu dữ liệu xâu. Các phép gán sau đây có hợp lệ không? a) A:=4; b) X:=3242; c) X:=’3242’; d) A:=’Ha Noi’; Bài 2: Giả sử ta đã khai báo một hằng pi với giá trị 3.14. có thể gán lại giá trị 3.1415 cho pi trong phần thân chương trình được không? Tại sao? Bài 3: Trong pascal, khai báo nào sau đây là đúng? a) var tb: real; b) var 4hs:integer; c) const x:real; d) var R = 30; Bài 4: Hãy liệt kê các lỗi có trong chương trình dưới đây và sửa lại cho đúng: Var a,b:= integer; Const c:= 3; Begin A:=200 B:=a/c; Readln End. Bài 5: hãy cho biết kiểu dữ liệu của các biến cần khai báo dùng để viết chương trình để giải các bài toán dưới đây: a) tính diện tích S của hình tam giác với độ dài một cạnh a và chiều cao tương ứng h ( a và h là các số tự nhiên được nhập vào từ bàn phím). b) Tính kết quả c của phép chia lấy phần nguyên và kết quả d của phép chia lấy phần dư của hai số nguyên a và b. 4. TỔNG KẾT VÀ HƯỚNG DẪN HỌC TẬP. 4.1. Tổng kết: (4’) - Các thao tác có thể thực hiện với biến là gán giá trị cho biến và tính toán với giá trị của biến. - Để gán giá trị cho biến, chúng ta sử dụng câu lệnh gán hoặc câu lệnh nhập dữ liệu từ bàn phím. Để thực hiện các tính toán với giá trị của biến, chúng ta sử dụng các biểu thức chứa tên biến, tương tự như biểu thức với các số cụ thể. - Trong ngôn ngữ pascal, phép gán giá trị cho một biến có dạng: Tên_biến:= biểu thức; Lưu ý: kiểu giá trị của biến phải phù hợp với kiểu dữ liệu của biến. Ví dụ: N:=12; n:=a+b; Câu lệnh nhập dữ liệu làm giá trị cho biến có dạng read(tên_biến) hoặc readln(tên_biến), ví dụ: Read(x); readln(y); Câu lệnh in giá trị (dữ liệu) của một biến ra màn hình có dạng: Write(tên biến) hoặc writeln(tên_biến), ví dụ: Write(x); writeln(y); - trong ngôn ngữ lập trình, hằng cũng được dùng để lưu dữ liệu giống như biến, nhưng khác với biến, giá trị của hằng phải được xác định ngay khi khai báo và không được phép thay đổi trong suốt quá trình thực hiện chương trình. Để sử dụng hằng, chúng ta cũng phải khai báo. Trong pascal, câu lệnh khai báo hằng có dạng: Const tên_hằng = giá trị; Ví dụ: Const ban_kinh = 3.5; Hoặc: const truong = ‘THCS Nguyen Hue’; 4.2. Hướng dẫn tự học: (1’) Đối với bài học ở tiết học này: - Học thuộc phần tổng kết. - Làm bài tập trong SGK và SBT. Đối với bài học ở tiết học tiếp theo: - Chuẩn bị trước bài thực hành số 3. .