Luận án Giá trị di sản văn hóa với phát triển du lịch ở thủ đô Hà Nội hiện nay - Đoàn Thị Thanh Thúy

QTG cho rằng rất hấp dẫn và hấp dẫn luôn được đề cao, số du khách trả lời không hấp dẫn là 0,0%. Đối với VMQTG là di tích lịch sử - văn hóa gắn liền với sự thành lập của kinh đô triều Lý, du khách được trải nghiệm với quy mô tiêu biểu cho Hà Nội, là biểu tượng cho văn hóa lịch sử Việt Nam. 3.1.3. Sản phẩm du lịch tham dự các hoạt động văn hóa - xã hội, vui chơi, giải trí Những năm qua, VMQTG tổ chức với nhiều sự kiện văn hóa. Hội chữ Xuân [Phụ lục 5, hình 13] là sự kiện khởi đầu cho một năm mới, du khách được thụ hưởng những giá trị văn hóa tinh thần của ngày đầu xuân, là sân chơi lành mạnh cho những ai yêu thích nghệ thuật Thư pháp. "Đêm nghệ thuật trình diễn áo dài" với câu chuyện tà áo dài duyên dáng, điểm nhấn là các loài hoa và sự góp mặt của các nhà thiết kế nổi tiếng từ ba miền Bắc - Trung - Nam. "Ngày thơ Việt Nam" [Phụ lục 5, hình 10] với sự tham gia của các câu lạc bộ thơ đã trở thành lễ hội thi ca có ý nghĩa trong đời sống văn học - nghệ thuật của đất nước. "Chương trình Thu vọng nguyệt" [Phụ lục 5, hình 9] là bản hòa tấu Trung thu đa sắc màu, đánh thức mọi giác quan người xem bằng sự giao thoa hòa quyện của các chất liệu xưa - nay, cũ - mới, truyền thống và hiện đại trong một không gian mang tính biểu tượng của Thủ đô - VMQTG. Không chỉ mang đến một sân chơi thuần túy, Thu vọng nguyệt còn là cơ hội để các thành viên nhiều thế hệ ngồi lại với nhau trong một không gian mang tính giáo dục ngược dòng lịch sử, tìm về ngày Tết Trung thu xưa qua hồi ức, tư liệu của các nhà nghiên cứu. Để tìm hiểu sự đánh giá của khán giả về nét đẹp rực rỡ trong đêm "Thu vọng nguyệt", NCS trao đổi với em Đỗ Ngọc Anh Minh, học sinh trường Trung học phổ thông Chu Văn An nói: Khán giả sẽ được hòa mình vào không gian lễ hội đậm đà bản sắc và mang nhiều nét xưa. Những gian hàng đồ chơi Trung thu truyền 89 thống được bày biện giúp cho người trẻ hiểu hơn về giá trị văn hóa bản sắc Việt, qua đó tuyên truyền việc lưu giữ và bảo tồn văn hóa dân tộc [Phỏng vấn em Đỗ Ngọc Anh Minh, Hà Nội, 9/2017]. Bảng 3.3. Lượng khách du lịch nhóm tham dự các hoạt động văn hóa - xã hội, vui chơi giải trí tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám từ năm 2012 - 2017 Đơn vị tính: lượt người Loại khách 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Tổng số khách đến Văn Miếu - Quốc Tử Giám 1.478.000 1.553.000 1.490.000 1.225.000 1.484.000 1.623.000 Khách quốc tế đến VMQTG 591.000 621.000 596.000 490.000 594.000 650.000 Khách nội địa 887.000 932.000 894.000 735.000 890.000 973.000 Du khách tham dự hoạt động văn hóa - xã hội, vui chơi giải trí. 280.000 300.000 290.000 250.000 295.000 300.000 Nguồn: [132; 133; 134; 135; 136; 137]. Du khách còn được hòa mình với chương trình giáo dục di sản [Phụ lục 5, hình 7], mở ra những cơ hội mới cho hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di tích. Với việc khám phá những tri thức liên quan đến di sản, du khách có những sáng tạo mô hình hóa các điểm tham quan trong di tích thành các sản phẩm văn hóa nghệ thuật đặc sắc, ấn tượng và đầy cảm xúc. Các cuộc hội thảo, triển lãm tại Văn Miếu, triển lãm liên kết với một số địa phương đã cung cấp cho du khách nhiều tư liệu quý giá về VMQTG, tạo nên hiệu ứng xã hội tốt. Trong năm 2016, sự kiện tuần lễ Bỉ lần đầu tiên được tổ chức tại Việt Nam với các hoạt động văn hóa đặc sắc mang đến cho du khách nhiều cảm xúc. Đêm Gala Hà Nội là hoạt động nằm trong chuỗi sự kiện Liên hoan phim Quốc tế Hà Nội lần thứ IV được tổ chức tại VMQTG góp phần quan trọng trong thành công của Liên hoan phim. Họ đến đây khám phá, tìm hiểu một quần thể kiến trúc văn hóa hàng đầu mãi là niềm tự hào của người dân Thủ đô với truyền thống ngàn năm văn hiến của Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội. 90 Đơn vị tính: % 19.0% 67.7% 12.7% 0.7% Rất hấp dẫn Hấp dẫn Hấp dẫn 1 phần Không hấp dẫn Biểu đồ 3.3. Đánh giá sản phẩm du lịch tham dự các hoạt động văn hóa- xã hội, vui chơi giải trí tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám Nguồn: Khảo sát của tác giả luận án [phụ lục 2]. Khi khảo sát thực tế tại VMQTG, với nội dung câu hỏi "đánh giá cảm nhận về du lịch tham dự các hoạt động văn hóa - xã hội, vui chơi giải trí", có 19% (số phiếu/300) người trả lời ở mức độ rất hấp dẫn; 67,7% (số phiếu/300) người trả lời hấp dẫn; 12,7% (số phiếu/300) người cho rằng hấp dẫn một phần, 0,7% trả lời không hấp dẫn. Như vậy, qua kết quả khảo sát, các du khách phần lớn đánh giá hấp dẫn và rất hấp dẫn về công tác hoạt động văn hóa - xã hội, vui chơi giải trí của Văn Miếu phục vụ du lịch. Bên cạnh đó, du khách còn thưởng thức các hoạt động biểu diễn văn nghệ dân gian. Từ năm 2000, nhằm phục vụ nhu cầu thưởng thức nghệ thuật truyền thống của du khách, Trung tâm bố trí tại Tiền đường Nhà Thái học sân khấu nhỏ cùng một nhóm các nghệ sỹ với các loại nhạc cụ truyền thống để biểu diễn các tiết mục ca nhạc dân tộc phục vụ theo yêu cầu của du khách cũng như các đoàn khách ngoại giao. Nhóm nghệ sỹ biểu diễn tại di tích hàng năm ký hợp đồng về địa điểm với Trung tâm và được phép kinh doanh một số mặt hàng lưu niệm như đồ thủ công mỹ nghệ, mô hình các nhạc cụ truyền thống, đĩa CD. Khi du khách tham quan di tích được mời vào thưởng thức các tiết mục nghệ thuật trong thời gian từ 10 đến 15 phút, chụp ảnh lưu niệm với các nghệ sỹ và không phải trả tiền nhưng có thể mua ủng hộ các ấn phẩm văn hóa như đàn bầu, đàn tranh, đàn t’rưng, sáo 91 - Với mặt bằng không gian cổ kính các hoạt động văn hóa - nghệ thuật - khoa học trong nhiều năm qua, khu di tích VMQTG là địa điểm có uy tín đối các cơ quan trong việc lựa chọn nơi tổ chức các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, lễ hội và khoa học. Tất cả các hoạt động, Trung tâm luôn lựa chọn hình thức phù hợp với không gian di tích, tính cổ kính, tôn nghiêm của di tích, một số hoạt động văn hóa nghệ thuật như: Lễ tôn vinh văn hóa dân tộc, lễ khai bút đầu xuân, tôn vinh gốm Bát Tràng, giới thiệu Nhã nhạc cung đình Huế, Liên hoan Ca trù toàn quốc, Triển lãm ảnh nghệ thuật, thư pháp Trẻ các hoạt động trở thành thường niên như: Ngày thơ Việt Nam, Tuyên dương thủ khoa [Phụ lục 5, hình 8], giáo dục di sản văn hóa, Liên hoan Du lịch Hà Nội, Hội thi Trạng nguyên nhỏ tuổi, Ngày hội đọc sách Ngoài ra, các hội nghề nghiệp như: Sử học, Hán nôm, Khảo cổ học chọn di tích làm nơi diễn ra các hoạt động khoa học hoặc kỷ niệm các danh nhân văn hóa lớn như: Lê Thánh Tông, Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Lương Thế Vinh, Nguyễn Bá lân, Chu Văn An, Mai Anh Tuấn; trao giải thưởng khoa học Phạm Thận Duật; tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề về văn hóa, giáo dục, khảo cổ của các chuyên gia trong và ngoài nước. Trong các ngày lễ, tết, Trung tâm tổ chức các hoạt động văn hóa như biểu diễn cờ người, múa tứ linh (sân Thái học), múa rối nước (vườn Giám) phục vụ miễn phí cho du khách tới tham quan di tích trong dịp tết cổ truyền. Đặc biệt, từ năm 2001 đến nay, tại khu Thái học, Trung tâm đã tổ chức viết thư pháp phục vụ du khách. Hoạt động này thường diễn ra từ ngày mùng 2 đến hết mùng 6 tết âm lịch. Du khách có nhu cầu xin chữ sẽ mua giấy Dó theo giá niêm yết sau đó được phát số đến một trong các bàn để xin thầy thư pháp viết cho các chữ như: An khang, Đỗ đạt, Chuyên cần, Đăng khoa với mong muốn may mắn và đạt được ước nguyện trong năm mới. Tục xin chữ và cho chữ là một nét đẹp văn hóa, là dấu hiệu của một niềm tin, là món quà mang ý nghĩa xã hội, triết học và tâm linh, tạo nên mối giao lưu văn hóa trong cộng đồng, cùng nhau hướng tới cái chân - thiện - mỹ. Đó cũng là một minh chứng về truyền thống hiếu học, trọng đạo nghĩa của dân tộc Việt Nam. Với 92 những dòng chữ đầu năm, văn nhân đem ý nguyện lồng vào nét mực, gửi mong mỏi trong một câu thơ, trong từng câu đối, mơ ước cho một năm mới vui vẻ, hạnh phúc, làm ăn phát đạt. Trải qua hàng ngàn năm, các thế hệ cha ông đã tiếp nhận loại chữ tượng hình độc đáo và dùng nó làm phương tiện giao tiếp truyền bá trí thức và nâng cao dân trí tuyển chọn nhân tài góp phần xây dựng nền văn hiến của dân tộc. Vẻ đẹp cổ kính của chữ Nho qua các loại hình rất phong phú và đa dạng, đó cũng chính là những câu nói gửi gắm được tâm linh, ý chí khát vọng và nhân cách của ngàn đời, sẵn sàng đem lại niềm vui, niềm xúc động cho du khách trong mỗi dịp năm mới. 3.1.4. Sản phẩm du lịch thực hành nghi lễ tâm linh Văn Miếu - Quốc Tử Giám là một di tích có các hoạt động thờ tự, thờ các bậc Tiên Hiền, Tiên Nho, người có công với nước [Phụ lục 5, hình 11].Trong đó, có thờ Khổng Tử, người sáng lập ra nền Nho học phương Đông và Tư nghiệp Quốc Tử Giám Chu Văn An - Người Thầy tiêu biểu cho đạo cao, đức trọng của nền giáo dục Việt Nam. VMQTG, một trường Nho học cao cấp nhất trong lịch sử đào tạo nhân tài cho đất nước. Đây là một thiết chế giáo dục tâm linh quan trọng đánh dấu sự lựa chọn đầu tiên của triều đình phong kiến về vấn đề giáo dục, đào tạo con người Việt Nam theo mô hình Nho học Đông Á. Hàng năm, Trung tâm hoạt động văn hóa khoa học VMQTG tổ chức lễ Dâng hương vào dịp: thượng nguyên, vào hạ, tất niên để tưởng nhớ các bậc Tiên thánh, Tiên hiền, các danh nhân được thờ tự tại đây. Bên cạnh đó, hàng ngày một lượng khách lớn tham quan có nhu cầu dâng hương tại di tích. Du khách đến VMQTG thực hành nghi lễ tâm linh thường là các em học sinh, sinh viên, các bậc phục huynh, người cao tuổi Cứ mỗi dịp xuân về, hè tới, họ thường tự đến đây với tấm lòng thành kính để cầu mong có một mùa thi tốt đẹp "công thành danh toại", thực hiện được "ước nguyện của mình". Ngoài ra du khách thực hành nghi lễ tâm linh còn là những doanh nhân, doanh nghiệp đến đây dâng hương để báo đáp thần thánh đã phù hộ họ thành công hay cầu xin sự may mắn trong công việc kinh doanh. 93 Bảng 3.4. Thống kê lượng khách du lịch về thực hành nghi lễ tâm linh tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám giai đoạn năm 2012 - 2017 Đơn vị tính: lượt người Loại khách 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Tổng số khách đến Văn Miếu - Quốc Tử Giám 1.478.000 1.553.000 1.490.000 1.225.000 1.484.000 1.623.000 Tổng số khách quốc tế đến VMQTG 591.000 621.000 596.000 490.000 594.000 650.000 Tổng số khách nội địa 887.000 932.000 894.000 735.000 890.000 973.000 Du khách thực hành nghi lễ tâm linh 358.000 423.000 400.000 350.000 398.000 463.000 Nguồn: [132; 133; 134; 135; 136; 137]. Các đoàn đến dâng hương, Trung tâm tổ chức dâng hương theo nghi lễ truyền thống vừa trang trọng, vừa văn hóa, tuân thủ theo quy định của pháp luật, đúng thuần phong, mỹ tục lại thỏa mãn tâm tư nguyện vọng của du khách. Việc dâng hương tại di tích đã trở thành một nghi lễ quan trọng đối với những đoàn khách đến di tích cũng như các hoạt động văn hóa khoa học tại VMQTG. Văn Miếu - Quốc Tử Giám được coi là trung tâm văn hóa giáo dục, nơi thờ cúng Khổng Tử, nơi tổ chức học tập cho các Hoàng Tử thời Lý, Trần, Lê, nơi trưng bày bia tiến sĩ của các triều đại. Việc thực hành nghi lễ tâm linh tại Văn Miếu được NCS khai thác, đại đa số các du khách cho rằng đó là sự kết nối giá trị lịch sử, giá trị văn hóa. Tâm linh thường gắn với yếu tố "thiêng" nhằm mang lại nét đẹp cho cuộc sống đi đôi với sự thăng hoa trong tâm hồn. Văn hóa tâm linh đã thổi hồn vào di sản, du khách đến VMQTG thường cầu cho sự học hành đỗ đạt, đăng quang [Phụ lục 5, hình 12]. Theo kết quả khảo sát về mức độ tín ngưỡng tại VMQTG, với nội dung câu hỏi "đánh giá cảm nhận về kết quả thực hành nghi lễ tâm linh", có 57% (số phiếu/300) người trả lời là rất linh thiêng; 39,7% (số phiếu/300) người trả lời là linh thiêng; 2,6% (số phiếu/300) người cho rằng linh thiêng một phần ); ) 0,0% trả lời là không linh thiêng. Như vậy, qua đây có thể thấy, 94 VMQTG đáp ứng việc thỏa mãn nhu cầu giao tiếp với các vị nhân thần tiêu biểu cho trí tuệ và đạo đức của con người trong xã hội hiện đại như một tín nguyện thiêng liêng, làm cho du khách gần gũi hơn với thần linh, hướng về cội nguồn, về lịch sử truyền thống - một nét đẹp của văn hóa của dân tộc. Đơn vị tính: % Biểu đồ 3.4. Đánh giá sản phẩm du lịch thực hành nghi lễ tâm linh tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám Nguồn: Khảo sát của tác giả luận án [phụ lục 2]. - Lễ hội xin chữ đầu năm [Phụ lục 5, hình 13] được kế tiếp truyền thống mang ý nghĩa tâm linh.Từ năm 2010, lễ hội tôn vinh nghệ thuật thư pháp được tổ chức tại VMQTG tạo nên một không gian văn hóa đặc sắc. Đây là một hoạt động văn hóa tôn vinh "chữ nghĩa thành hiếu" và truyền thống tài hoa trong nghệ thuật thư pháp của người Hà Thành xưa. Du khách được tham gia các chương trình bắt đầu bằng nội dung đoàn lễ tiến vào trong VMQTG, thầy đồ chuẩn bị các thủ tục trước khi viết chữ, khai mạc, các đại biểu tham gia cùng du khách trải nghiệm như: dùng tay chấm mực để viết thành chữ cũng là một loại thư pháp, các thầy đồ cho chữ. Du khách đến xin chữ là một nét đẹp, là dấu hiệu của niềm tin, là món quà tặng mang ý nghĩa xã hội, triết học và tâm linh, tạo mối giao lưu văn hóa trong cộng đồng, cùng nhau hướng tới cái chân - thiện - mỹ. Đó cũng là một truyền thống hiếu học, trọng chữ nghĩa của dân tộc Việt Nam. Cùng với vạn vật hòa vào sắc xuân của trời đất thì những dòng chữ mà thi nhân đã gửi lời, gửi ý trong câu đối, câu chúc tết để đón chào một năm mới tốt đẹp cũng là 57.0% 39.7% 2.6% 0.0% Rất linh thiêng Linh thiêng Linh thiêng 1 phần Không linh thiêng 95 một món quà tinh thần được biểu thị cho những ước vọng ngày xuân. Vì vậy, lễ hội xin chữ đầu năm từ lâu đã trở thành nét đẹp văn hóa không thể thiếu được trong những ngày Tết cổ truyền của dân tộc ta. Với niềm tự hào về truyền thống "Tôn sư trọng đạo" và mong muốn phát huy truyền thống của cha ông, khích lệ các thế hệ con em không ngừng nỗ lực học tập, thể hiện trách nhiệm kế thừa và lòng biết ơn đối với ông cha, ông Nguyễn Văn Thành quan niệm: Vẻ đẹp cổ kính của chữ Nho qua các loại hình rất phong phú và đa dạng, đó là những câu nói gửi gắm được tâm tình, ý chí khát vọng và nhân cách của cổ nhân từ ngàn đời. Mỗi chữ, mỗi câu được treo trang trọng trong nhà là niềm vui khuyến khích con cháu chúng tôi gắng học hành làm người [Phỏng vấn ông Nguyễn Văn Thành, 75 tuổi, Hà Nội, 2/2018], [phụ lục 3]. - Lễ cầu đỗ đạt Trước kỳ thi trung học phổ thông quốc gia đã có rất nhiều thí sinh cùng phụ huynh đến VMQTG thắp hương cầu may mắn. Nhiều người tâm niệm, viết tên và điều mong muốn lên Bảng vàng sẽ được may mắn trong thi cử. Có rất nhiều sớ cầu thi cử học hành được ghi rõ họ tên, số báo danh, phòng thi được bày trên ban thờ, thành kính trước nơi thờ Khổng Tử bên trong điện Đại Thành. Bên cạnh đó, nhiều học sinh đến xin chữ "Minh", chữ "Đỗ Đạt", "Đăng Khoa". Em Phạm Hồng Việt, cựu học sinh trường phổ thông Trung học Xa La bày tỏ mong muốn trong kỳ thi năm 2017 của mình "Em thi Đại học Thương mại, hy vọng sẽ làm bài suôn sẻ, đỗ vào trường" [Phỏng vấn em Phạm Hồng Việt]. Lễ hội Dâng hương: của các trường học và học sinh được diễn ra với không khí vô cùng trang nghiêm, thành kính và long trọng. Dâng hương báo công đã trở thành hoạt động truyền thống của nhà trường trước kết thúc năm học, thể hiện lòng thành kính không phụ công ơn các bậc tiền nhân. Các lễ dâng hương tôn vinh tại đây được tổ chức gọn nhẹ, phù hợp với hiện tại song mang ý nghĩa khuyến học, khuyến tài truyền thống. Vào đầu năm 2017, khi NCS hỏi em Trần Đại Nghĩa, học sinh trường Tiểu học Ngôi sao Hà Nội về 96 sự cảm nhận của em: "Em rất xúc động khi được đến thắp hương tại VMQTG. Em sẽ có nhiều động lực để phấn đấu hoàn thành tốt việc học tập" [Phỏng vấn em Trần Đại Nghĩa]. Bên cạnh đó, với ý nghĩa nhớ về cội nguồn, phát huy truyền thống của các bậc Thánh Hiền, Tiên Hiền của đất nước. Qua đó, làm cho mỗi con người không ngừng trau dồi kiến thức, thể hiện lòng quyết tâm nối tiếp truyền thống của dân tộc. Khác với các di tích lịch sử văn hóa khác, VMQTG ngoài vẻ đẹp của không gian kiến trúc, sự linh thiêng của đối tượng được thờ phụng, VMQTG còn là biểu tượng của nền văn hiến Việt Nam được người dân Việt Nam cùng du khách quốc tế đến thăm. Điều đầu tiên khiến cho họ khâm phục, tạo cho họ niềm cảm xúc sâu sắc đó chính các di vật, di sản chuyền tải nền văn hiến lâu đời của dân tộc Việt Nam. Trong kho tàng di sản văn hóa Việt Nam, di sản văn hóa Nho học mang những sắc thái chung của di sản văn hóa Việt, vừa có những sắc thái riêng độc đáo là nguồn tài nguyên du lịch tạo nên sự hấp dẫn mạnh mẽ đối với khách du lịch. 3.1.5. Sản phẩm du lịch tổng hợp đáp ứng nhiều nhu cầu Với đối tượng du khách đến VMQTG từ nhiều nơi khác nhau, với trình độ khác nhau và không cùng độ tuổi. Mong muốn được trải nghiệm, vãn cảnh, khám phá, lĩnh hội thông tin cơ bản khái quát nhất về di tích vừa có những phút giây bình yên, thư thái trong một không gian kiến trúc cổ [Phụ lục 5, hình 14]. Du khách được tìm thấy ở VMQTG vẫn giữ được nét cổ kính với đặc điểm kiến trúc của nhiều thời đại và là một trong những di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu và quan trọng bậc nhất của Thủ đô Hà Nội. Với Văn Miếu là nơi thờ Khổng Tử, các bậc Tiên Hiền của Nho giáo và Tư nghiệp Quốc Tử Giám Chu Văn An, "Người thầy của muôn đời" đạo cao, đức trọng trong nền giáo dục Việt Nam. Quốc Tử Giám là nơi đào tạo nhân tài cho đất nước, là Trung tâm giáo dục cao cấp đầu tiên của Việt Nam thời trung đại. Văn Miếu - Quốc Tử Giám còn là nơi bảo lưu, gìn giữ nhiều tư liệu, hiện vật liên quan đến thân thế, sự nghiệp của các tiến sỹ giúp các du khách 97 hiểu thêm về truyền thống văn hóa của dòng họ, quê hương, đất nước. VMQTG ngày nay còn là nơi để các nhà khoa học gặp gỡ, trao đổi, thảo luận nhằm huy động lực lượng trí thức trong cả nước. Bên cạnh đó, du khách còn được hòa mình thưởng thức các hoạt động văn hóa, lễ hội như: tổ chức dâng hương các bậc thánh hiền, tổ chức cờ người, văn nghệ dân tộc, bình thơ, triển lãm thư pháp, giới thiệu thơ xuân, thi tìm hiểu di tích VMQTG. Với những sự kiện được tổ chức tại VMQTG, du khách đến để hưởng thụ những giá trị văn hóa tinh thần, là sân chơi lành mạnh cho những ai yêu thích nghệ thuật; yêu thích thư pháp, những hoạt động tôn vinh truyền thống dân tộc, những nhà thiết kế nổi tiếng, những ca sỹ nghệ sỹ tài ba Bảng 3.5. Lượng khách nhóm du lịch tổng hợp đáp ứng nhiều nhu cầu tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám từ năm 2012-2017 Năm Khách 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Tổng số khách đến Văn Miếu - Quốc Tử Giám 1.478.000 1.553.000 1.490.000 1.225.000 1.484.000 1.623.000 Tổng số khách quốc tế đến VMQTG 591.000 621.000 596.000 490.000 594.000 650.000 Tổng số khách nội địa 887.000 932.000 894.000 735.000 890.000 973.000 Du lịch tổng hợp đáp ứng nhiều nhu cầu 240.000 260.000 230.000 150.000 228.000 250.000 Nguồn: Khảo sát của tác giả luận án [phụ lục 2]. Trong quá trình điền dã, khảo sát nghiên cứu tại VMQTG, NCS trao đổi và đưa ra nội dung câu hỏi "đánh giá cảm nhận về du lịch tổng hợp đáp ứng nhiều nhu cầu", có 29.3% (số phiếu/300) người trả lời là rất hấp dẫn; 35% (số phiếu/300) người trả lời là hấp dẫn; 31.7% (số phiếu/300) người trả lời là hấp dẫn một phần; 4.0% (số phiếu/300) người trả lời là không hấp dẫn Như vậy, qua khảo sát có thể thấy đa số khách du lịch/tham quan tham dự du lịch hỗn hợp những nhu cầu đều cảm nhận về mức độ rất hấp dẫn và hấp dẫn tại VMQTG. 98 Đơn vị tính: % 29.3% 35.0% 31.7% 4.0% Rất hấp dẫn Hấp dẫn Hấp dẫn 1 phần Không hấp dẫn Biểu đồ 3.5. Đánh giá sản phẩm du lịch tổng hợp đáp ứng nhiều nhu cầu tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám từ năm 2012-2017 Nguồn: Khảo sát của tác giả luận án [phụ lục 2] Qua quá trình tiếp cận với du khách vào đầu xuân 2017, NCS trò chuyện với ông Nguyễn Đăng Hải Minh, 45 tuổi, là giảng viên của một trưởng Đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng: Tôi rất tự hào về nền văn hóa Việt Nam, lịch sử Việt Nam. Tôi rất vui vì đã đến đây nghiên cứu về lịch sử, kiến trúc của VMQTG và tham dự các hoạt động văn hóa - xã hội của VMQTG [phỏng vấn ông Nguyễn Đăng Hải Minh, TPHCM, 12/2017]. Từ những khám phá, tìm hiểu di sản đến các hình thức hoạt động giao lưu văn hóa tại di tích, du khách là các em học sinh của các trường học, khi NCS hỏi về sự trải nghiệm của em tại VMQTG, em Lê Tuấn Anh, học sinh lớp 8 cho biết: "Khích lệ các em lòng yêu nước, yêu lịch sử dân tộc" [phỏng vấn em Lê Tuấn Anh]. Tóm lại, VMQTG một địa điểm du lịch đa dạng với nhiều sản phẩm: du lịch khám phá, thưởng ngoạn; du lịch khảo sát, nghiên cứu khoa học; du lịch tham dự các hoạt động văn hóa - xã hội, vui chơi, giải trí; du lịch thực hành nghi lễ tâm linh; du lịch tổng hợp đáp ứng nhiều nhu cầu đang được phát huy, phát triển. Vì Vậy, VMQTG là một trong những nơi quan trọng tạo nên loại hình du lịch văn hóa tổng hợp, vừa phong phú, vừa đa dạng trên cơ sở tính đa giá trị của di tích này. 99 3.2. THỰC TRẠNG XÂY DỰNG VÀ KHAI THÁC ĐIỂM ĐẾN DU LỊCH TẠI VĂN MIẾU - QUỐC TỬ GIÁM 3.2.1. Tổ chức không gian điểm đến Đến với VMQTG ngày nay, chúng ta thấy kiến trúc truyền thống vẫn được bảo tồn hầu như nguyên vẹn, từ khu Ngoại tự đến khu Nội tự: Hồ Văn, Khuê Văn Các, Giếng Thiên Quang, bia Tiến sỹVới kiến trúc cảnh quan này, đó là cách thể hiện vai trò tinh thần quan trọng của di tích lịch sử VMQTG. Điểm tham quan di tích xuất phát từ cổng dẫn vào, một điểm vô cùng đặc biệt ở VMQTG là trên đường đi, không ai quay lưng lại một cách trực diện với hướng chính của di tích, nó đã góp phần tôn thêm sự tập trung, gia tăng tính cố kết cộng đồng của du khách, tạo nên không gian linh thiêng, tôn kính trong tâm thức của người dân đối với di tích. Có thể nói, đây là di tích lịch sử độc đáo về kiến trúc. Về tổ chức không gian điểm đến, trước hết quy hoạch không gian; tu bổ, tôn tạo di tích; kiến tạo các sản phẩm, trưng bày sản phẩm; truyền thông quảng bá * Công tác bảo tồn, tôn tạo, tu bổ di tích được phát huy từ khi Luật Di sản văn hóa chính thức có hiệu lực, công tác bảo vệ và phát huy di sản văn hóa, công tác đầu tư chống xuống cấp, tu bổ và tôn tạo Khu di tích VMQTG được Trung tâm thường xuyên quan tâm và thực hiện đạt kết quả cao. Các công trình đều được thực hiện theo quy định của: Luật di sản Văn hóa và các Thông tư hướng dẫn của Bộ VHTT&DL về bảo quản, tu bổ và phục hồi di tích Lịch sử Văn hóa, danh lam thắng cảnh. Cuối năm 2016, Văn bản số 3825/SVHTT -VMQTG đề nghị UBND Thành phố Hà Nội cho phép lập "Quy hoạch tổng thể bảo tồn và phát huy giá trị khu di tích Quốc gia đặc biệt VMQTG". Tháng 3 năm 2017, Chính phủ đồng ý chủ trương giao cho UBND Thành phố Hà Nội chủ trì lập quy hoạch VMQTG, thực hiện trong năm 2017. Hiện nay, VMQTG đang thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TU ngày 26/6/2016 của Thành ủy Hà Nội về phát triển du lịch Thủ đô giai đoạn 2016- 2020 và những năm tiếp theo. 100 * Việc bán vé tham quan: Tại trước di tích VMQTG bố trí quầy bán vé tham quan và kiểm soát ra vào du khách ngay tại lối ra, vào của khu di tích. Thông thường, Trung tâm bố trí một người bán vé tại quầy và một quầy bán vé phụ tại cửa sau của di tích nếu cần thiết. Việc này do phòng Hành chính tổng hợp đảm nhận, với văn hóa xếp hàng, du khách có thể dễ dàng nhận tấm vé trước khi vào khu di tích để tham quan. * Tổ chức trưng bày, triển lãm: Đến với VMQTG, du khách không chỉ hòa mình với cảnh quan, kiến trúc nghệ thuật mà còn khám phá, thưởng ngoạn, du lịch tham dự các hoạt động văn hóa - xã hội, vui chơi, giải trí. VMQTG trưng bày hiện vật được thực hiện tại mặt bằng tổ chức không gian nhà Tiền Bái và Hậu Cung, trưng bày một số hiện vật quý là chuông lớn, khánh đá, bình phong, câu đối, bức Đại tự "Vạn Thế Sư Biểu" (Người Thầy tiêu biểu của muôn đời) thế kỷ 18 có bút tích của vua Khang Hy, đời nhà Thanh. Nơi đây còn lưu giữ bức Đại Tự của cụ Nguyễn Nghiễm bố của Đại Thi hào Nguyễn Du. Không gian nhà Thái học có phòng trưng bày về lịch sử VMQTG lưu giữ nhiều hiện vật về Nho giáo, lịch sử khoa bảng, bút nghiên cùng những hiện vật gốm sứ như bát đĩa, ấm chén, gạch đất nung, ngói mũi hài được tìm thấy dưới lòng đất Văn Miếu. Tiền Đường là nơi trưng bày truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo. Đồng thời cũng là nơi tổ chức các cuộc hội thảo khoa học, văn hóa nghệ thuật dân tộc. Hậu Đường là kiến trúc gỗ hai tầng, tầng một là nơi tôn vinh Danh sư Tư nghiệp Quốc Tử Giám Chu văn An, với không gian hẹp nhưng bố trí hợp lý, là nơi trưng bày về VMQTG Thăng Long xưa với nền giáo dục Nho học Việt Nam. Qua đó, thấy được quá trình hình thành và phát triển của VMQTG cùng những giá trị của truyền thống tôn sư trọng đạo, hiếu học, đề cao nhân tài, kế thừa và phát huy những giá trị văn hóa dân tộc. Tầng 2, với không gian tĩnh lặng tôn thờ các vị vua Lý Thánh Tông, Lý Nhân Tông và Lê Thánh Tông đã có công đóng góp cho sự nghiệp giáo dục Nho học nước nhà. Tại các khu trưng bày, khách tham quan tự do quan sát, chiêm ngưỡng, nghiên cứu, khảo sát [Phụ lục 5, hình 15]