Luận án Quản lý hoạt động kinh doanh của ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế

§æi míi chÝnh s¸ch tÝn dông theo c¬ chÕ thÞ tr−êng nh»m gãp phÇn ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n−íc ta” cña §µo Minh Tó - LuËn ¸n TiÕn sü kinh tÕ, H. 2001; - “Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam”, cña NguyÔn H÷u HuÊn, LuËn ¸n TiÕn sÜ Kinh tÕ, Häc viÖn Ng©n hµng, Hµ Néi, (2005); Ngoµi ra, cßn cã mét sè héi th¶o khoa häc, mét sè bµi nghiªn cøu ®· ®¨ng t¶i trªn c¸c t¹p chÝ kinh tÕ. Song c¸c c«ng tr×nh khoa häc vµ c¸c nghiªn cøu nãi trªn chØ ®Ò cËp ë khÝa c¹nh kh¸c nhau, ch−a cã ®Ò tµi nµo nghiªn cøu mét c¸ch hÖ thèng, cã tÝnh c¬ b¶n vÒ qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña NHNo&PTNT ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ thêi gian gÇn ®©y. 4 §Ò tµi nµy kh«ng trïng víi bÊt cø c«ng tr×nh khoa häc nµo ®· ®−îc c«ng bè ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay. 3. Môc ®Ých nghiªn cøu Nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ nh÷ng lý luËn cã liªn quan. Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña NHNo&PTNT VN. §¸nh gi¸ nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc vµ nh÷ng tån t¹i, h¹n chÕ, nguyªn nh©n g©y nªn tån t¹i h¹n chÕ; tõ ®ã ®−a ra nh÷ng gi¶i ph¸p hoµn thiÖn qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña NHNo&PTNTVN trong t−¬ng lai, tr−íc m¾t lµ ®Õn n¨m 2010 vµ tÇm nh×n 2020. 4. §èi t−îng, ph¹m vi nghiªn cøu - Nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi; - Nghiªn cøu thùc tr¹ng néi dung qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña NHNo&PTNT VN nh÷ng n¨m ®æi míi gÇn ®©y vµ chiÕn l−îc ph¸t triÓn ®Õn 2010 vµ tÇm nh×n ®Õn n¨m 2020 ®Ó hoµn thiÖn qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh NHNo&PTNT VN. 5. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu LuËn ¸n sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p trõu t−îng ho¸ khoa häc, chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ c¸c ph−¬ng ph¸p thèng kª, ph©n tÝch kinh tÕ, ph©n tÝch tæng hîp, hÖ thèng ho¸ lý luËn, ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vÊn ®Ò ®Æt ra trong luËn ¸n. 6. §ãng gãp cña luËn ¸n - LuËn ¸n nghiªn cøu hoµn thiÖn qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña NHNo&PTNT VN lµ nhu cÇu bøc thiÕt, cã ý nghÜa s©u s¾c vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ë ViÖt Nam. 5 - Ph©n ®Þnh vµ lµm râ nh÷ng kh¸i niÖm vµ néi dung qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i; ®Ó lµm c¬ së lý luËn hoµn thiÖn qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh ®èi víi NHNo&PTNT VN. - LuËn ¸n ®· ph©n tÝch vµ lµm râ thùc tr¹ng vÒ qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña NHNo&PTNT VN. LuËn ¸n ®· ®i s©u vµo c¸c néi dung chñ yÕu cña qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña NHNo&PTNT VN: tõ huy ®éng vèn,... ®Õn kÕt qu¶ tµi chÝnh vµ mét sè néi dung kh¸c... - §Ó hoµn thiÖn qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña NHNo&PTNT VN, luËn ¸n ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n sau: + Gi¶i ph¸p ho¹ch ®Þnh chiÕn l−îc theo c¬ chÕ thÞ tr−êng; + C¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn vÒ c¬ chÕ huy ®éng vèn, ®Çu t− vèn; hÖ thèng qu¶n trÞ rñi ro tæng thÓ; + Gi¶i ph¸p vÒ hoµn thiÖn c¸c qui tr×nh nghiÖp vô; qu¶n trÞ ®iÒu hµnh, n©ng cao chÊt l−îng nguån nh©n lùc vµ mét sè c¸c gi¶i ph¸p bæ trî kh¸c. - §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c gi¶i ph¸p, luËn ¸n kiÕn nghÞ ®èi víi Nhµ n−íc, ®èi víi NHNN vµ b¶n th©n NHNo&PTNT VN. 7. KÕt cÊu cña luËn ¸n Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, néi dung cña luËn ¸n ®−îc kÕt cÊu thµnh ba ch−¬ng: Ch−¬ng 1: Qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Ch−¬ng 3: Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 6 Ch−¬ng 1 QU¶N Lý HO¹T §éNG KINH DOANH CñA NG¢N HμNG TH¦¥NG M¹I TRONG TIÕN TR×NH HéI NHËP KINH TÕ QUèC TÕ 1.1. NG¢N HμNG TH¦¥NG M¹I TRONG TIÕN TR×NH HéI NHËP KINH TÕ QUèC TÕ 1.1.1. Kh¸i niÖm héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Qua néi dung cña mét sè kh¸i niÖm vµ víi tiÕn tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, luËn ¸n rót ra kh¸i niÖm: Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ sù më réng trao ®æi hµng hãa, dÞch vô, l−u chuyÓn vèn quèc tÕ, chuyÓn giao c«ng nghÖ gi÷a c¸c quèc gia vµ khu vùc c¶ quy m« vµ h×nh thøc, lµm t¨ng thªm møc ®é phô thuéc vµ bæ sung lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Trªn mét gãc ®é nhÊt ®Þnh, chi phèi tiÕn tr×nh ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch còng cã nh÷ng thay ®æi, c¸c biÖn ph¸p ®iÒu tiÕt vÜ m« kh«ng ph¶i do tõng ChÝnh phñ tïy ý ®Þnh ®o¹t dùa trªn lîi Ých quèc gia, mµ ph¶i ®−îc thiÕt lËp vµ thùc thi trªn c¬ së ®¶m b¶o lîi Ých vµ môc tiªu cña c¸c quèc gia cã liªn quan. 1.1.2. §Æc ®iÓm héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau: - Thø nhÊt, tiÒn tÖ ho¸ lµ biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó héi nhËp. - Thø hai, khoa häc kü thuËt lµ ®éng lùc thóc ®Èy héi nhËp. - Thø ba, ®Çu t− vµ th−¬ng m¹i trùc tiÕp cña n−íc ngoµi ®èi víi mçi quèc gia lµ h×nh thøc biÓu hiÖn chñ yÕu cña héi nhËp. - Thø t−, kinh tÕ tËp ®oµn lµ m« h×nh ®Æc tr−ng chñ yÕu. - Thø n¨m, sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c n−íc. 7 1.1.3. Ng©n hµng th−¬ng m¹i trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 1.1.3.1. Nh÷ng ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña ng©n hµng th−¬ng m¹i trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ - Kinh doanh ng©n hµng trong m«i tr−êng réng lín vµ cã nhiÒu c¬ héi. - ChÞu sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña hèi ®o¸i. - Rñi ro do yÕu tè chÝnh trÞ. - Kinh doanh ng©n hµng trong thÞ tr−êng thiÕu hoµn h¶o. 1.1.3.2. Lùa chän møc ®é héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 1.1.3.3. C¸c con ®−êng dÉn ®Õn héi nhËp vÒ ng©n hµng 1.2. HO¹T §éNG KINH DOANH CñA NG¢N HμNG TH¦¥NG M¹I 1.2.1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i 1.2.1.1. Kinh doanh ng©n hµng lµ lo¹i kinh doanh cã ®iÒu kiÖn vµ cã sù c¹nh tranh quyÕt liÖt 1.2.1.2. Kh¸ch hµng cña ng©n hµng th−¬ng m¹i võa lµ nhµ cung cÊp, võa lµ nhµ thô h−ëng dÞch vô ng©n hµng 1.2.1.3. §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng ThÓ hiÖn trªn nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau: - T¹o ra mét s¶n phÈm dÞch vô míi ®èi víi mét ng©n hµng rÊt tèn kÐm, nh−ng còng rÊt dÔ bÞ b¾t ch−íc. - PhÇn lín c¸c s¶n phÈm dÞch vô cña ng©n hµng th−¬ng m¹i g¾n víi yÕu tè thêi gian. - TiÒn vµ tµi s¶n tµi chÝnh lµ nguyªn liÖu chÝnh cña ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng. 1.2.1.4. Ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng g¾n víi c¸c thÓ chÕ trung gian tµi chÝnh cïng ho¹t ®éng trªn thÞ tr−êng tµi chÝnh 1.2.1.5. Ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng lµ lÜnh vùc kinh doanh mang 8 tÝnh ®éc quyÒn cao vµ rñi ro cao; ®ång thêi cã tÝnh liªn kÕt hÖ thèng 1.2.2. Néi dung ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i 1.2.2.1. Huy ®éng vèn Huy ®éng vèn cña ng©n hµng th−¬ng m¹i lu«n lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng trong kinh doanh. Nguån vèn cña c¸c ng©n hµng thu hót ®−îc theo 3 nguån chñ yÕu: Thu hót tiÒn göi, vay trªn thÞ tr−êng vµ vèn chñ së h÷u. 1.2.2.2. Sö dông vèn Th«ng th−êng c¸c ng©n hµng sÏ ph©n bæ quü vèn theo c¬ cÊu −u tiªn víi trËt tù nh− sau: Mét, ng©n hµng ph¶i sö dông mét phÇn quü tµi s¶n tiÒn göi nh»m ®¸p øng ®−îc c¸c quy ®Þnh ph¸p lý vÒ dù tr÷. Hai, ng©n hµng ®¸p øng nhu cÇu vay vèn trªn khu vùc thÞ tr−êng mµ hä phôc vô b»ng c¸ch thiÕt lËp nh÷ng kho¶n cho vay vµ cho thuª sao cho phï hîp víi nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng cña kh¸ch hµng. Ba, ng©n hµng sÏ ®Çu t− vµo danh môc ®Çu t− chøng kho¸n sau khi ®· ®¸p øng ®−îc c¸c nhu cÇu nãi trªn ®èi víi mäi nguån quü vèn cßn l¹i b»ng c¸ch tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng mua vµ n¾m gi÷ c¸c chøng kho¸n do ChÝnh phñ ph¸t hµnh hoÆc do c¸c doanh nghiÖp ph¸t hµnh. 1.2.2.3. Cung cÊp dÞch vô thanh to¸n vµ c¸c dÞch vô ng©n hµng kh¸c 1.3. QU¶N Lý HO¹T §éNG KINH DOANH CñA NG¢N HμNG TH¦¥NG M¹I 1.3.1. Qu¶n lý kinh tÕ - Qu¶n lý chÕ kinh tÕ bao gåm nh÷ng néi dung quan träng nhÊt cña qu¶n lý nÒn kinh tÕ quèc d©n. - Qu¶n lý kinh tÕ bao gåm: hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸, hÖ thèng ®ßn bÈy 9 kinh tÕ vµ kÝch thÝch kinh tÕ nh− gi¸ c¶, tµi chÝnh, thuÕ, tÝn dông... - Nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ chÝnh lµ nghiªn cøu trªn gãc ®é hÖ thèng vÒ vai trß, vÞ trÝ cña kÕ ho¹ch ho¸, cña tµi chÝnh, cña h¹ch to¸n kinh tÕ, cña c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ vµ kÝch thÝch kinh tÕ,… 1.3.2. Qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i 1.3.2.1. Kh¸i niÖm * Kh¸i niÖm qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng: Qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng lµ tiÕn tr×nh x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu, thiÕt lËp c¸c kÕ ho¹ch kinh doanh, còng nh− ph©n bæ c¸c nguån lùc vµ tæ chøc thùc hiÖn, kiÓm tra kiÓm so¸t ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu, c¸c kÕ ho¹ch kinh doanh cña ng©n hµng. 1.3.2.2. Nh÷ng ®Æc tr−ng chñ yÕu cña qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng Mét lµ, thiÕt lËp c¸c môc tiªu vµ kÕ ho¹ch kinh doanh cña ng©n hµng. Hai lµ, x¸c ®Þnh vµ ph©n bæ c¸c nguån lùc cho viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu. Ba lµ, qu¶n lý kinh doanh ng©n hµng ®−îc xem lµ nh÷ng tiÕn tr×nh liªn tôc vËn hµnh. Bèn lµ, lµ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng tån t¹i cïng víi c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng kü thuËt nghiÖp vô kh¸c ®−îc tiÕn hµnh th−êng xuyªn trong tiÕn tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng. N¨m lµ, chÞu sù chi phèi cña c¸c chuÈn mùc quèc tÕ vµ m«i tr−êng kinh doanh quèc tÕ. S¸u lµ, tæ chøc thùc hiÖn th«ng qua c¸c c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ bé m¸y qu¶n trÞ ®iÒu hµnh, nh»m ®¹t ®−îc môc tiªu cña c¬ chÕ lµ hiÖu qu¶ kinh doanh. 1.3.2.3. Nh÷ng néi dung chñ yÕu cña qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i 10 Trong ph¹m vi ®Ò tµi, luËn ¸n chØ tËp trung vµo néi dung c¬ b¶n qu¶n lý kinh doanh chñ yÕu cña c¸c ng©n hµng th−¬ng sau: - Qu¶n lý huy ®éng vèn. - Qu¶n lý sö dông vèn. - Qu¶n lý, ®iÒu hµnh vèn. - Qu¶n lý kinh doanh dÞch vô ng©n hµng. 1.4. Sù TÊT YÕU KH¸CH QUAN HOμN THIÖN QU¶N Lý KINH DOANH CñA C¸C NG¢N HμNG TH¦¥NG M¹I VIÖT NAM TRONG TIÕN TR×NH HéI NHËP QUèC TÕ 1.4.1. Nh÷ng yÕu tè cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ¶nh h−ëng ®Õn c¬.qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Møc ®é së h÷u n−íc ngoµi trong c¸c doanh nghiÖp vµ trong c¸c ng©n hµng trong n−íc. - ThÞ phÇn dÞch vô ng©n hµng cña c¸c ng©n hµng n−íc ngoµi. - ThÞ phÇn dÞch vô ng©n hµng cña c¸c ng©n hµng ®a quèc gia. - Ph¹m vi ¸p dông c¸c chuÈn mùc quèc tÕ. - Ph¹m vi dÞch vô ng©n hµng cung cÊp cho c¸c hé gia ®×nh vµ doanh nghiÖp lµ ng−êi c− tró. 1.4.2. Sù cÇn thiÕt hoµn thiÖn qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh ®èi víi ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp Sù tÊt yÕu hoµn thiÖn qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh do nh÷ng ®ßi hái chñ yÕu sau: - §¸p øng yªu cÇu më réng ho¹t ®éng kinh doanh trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ. - §ßi hái më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh. 11 - §¸p øng yªu cÇu ®ång bé cña qu¶n lý nghiÖp vô kinh doanh ®èi víi c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam. - §¸p øng yªu cÇu phèi hîp liªn ngµnh vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch trong ®iÒu kiÖn héi nhËp quèc tÕ. 1.5. KINH NGHIÖM QUèC TÕ VÒ QU¶N Lý HO¹T §éNG KINH DOANH CñA MéT Sè NG¢N HμNG TH¦¥NG M¹I C¸C N¦íC Vμ BμI HäC KINH NGHIÖM VËN DôNG VμO NG¢N HμNG N¤NG NGHIÖP Vμ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N VIÖT NAM 1.5.1. Kinh nghiÖm qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña mét sè ng©n hµng th−¬ng m¹i c¸c n−íc, qua qu¶n lý d− nî tÝn dông 1.5.2. Bµi häc kinh nghiÖm qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña mét sè ng©n hµng th−¬ng m¹i c¸c n−íc vËn dông vµo Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam qua qu¶n lý d− nî tÝn dông Mét lµ, nî qu¸ h¹n lµ nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn rñi ro trong kinh doanh cña ng©n hµng. Hai lµ, cÇn cã sù tham gia xö lý cña ChÝnh phñ. Ba lµ, c¬ cÊu l¹i nî. Bèn lµ, Tæ chøc ph©n lo¹i nî, trªn c¬ së ®ã trÝch lËp dù phßng rñi ro tÝn dông. N¨m lµ, trÝch dù phßng rñi ro. S¸u lµ, thµnh lËp mét bé phËn chuyªn qu¶n lý nî khoanh. 12 Ch−¬ng 2 THùC TR¹NG C¥ CHÕ QU¶N Lý HO¹T §éNG KINH DOANH CñA NG¢N HμNG N¤NG NGHIÖP Vμ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N VIÖT NAM TRONG QU¸ TR×NH HéI NHËP KINH TÕ QUèC TÕ 2.1. KH¸I QU¸T HO¹T §éNG KINH DOANH CñA NG¢N HμNG N¤NG NGHIÖP Vμ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N VIÖT NAM TRONG TIÕN TR×NH HéI NHËP KINH TÕ QUèC TÕ 2.l.1. C¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô kinh doanh chñ yÕu cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam 2.1.2. Kh¸i qu¸t ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam B¶ng 2.1: Mét sè chØ tiªu ho¹t ®éng kinh doanh. §¬n vÞ tÝnh: Tû ®ång ChØ tiªu 2003 2004 2005 2006 2007 Tæng tµi s¶n 142.629 176.344 205.763 252.110 321.444 Tæng nguån vèn 134.840 158.629 190.657 224.145 295.047 % t¨ng tr−ëng 45.2 23.5 20,14 11,76 31,6 Tæng d− nî 117.309 142.294 161.106 181.679 241.180 % t¨ng tr−ëng 32.7 21.3 13,22 11,28 32,4% Tæng thu nhËp 11.042 17.784 39.966 44.474 55.592 Tæng chi phÝ 10.702 16.992 38.708 42.764 53.027 Lîi nhuËn 609 791 1.258 1.710 2.565 Nguån: [35], [36], [39]. §Õn nay quy m« ph¸t triÓn cña NHNo&PTNT VN ngµy cµng lín m¹nh. 13 2.2. §ÆC §IÓM HO¹T §éNG KINH DOANH ¶NH H¦ëNG §ÕN C¥ CHÕ QU¶N Lý HO¹T §éNG KINH DOANH CñA Ng©n hμng N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam 2.2.1. M«i tr−êng kinh tÕ héi nhËp Tr−íc hÕt trong ho¹t ®éng kinh doanh cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo ®Òu ph¶i quan t©m ®Õn yÕu tè m«i tr−êng; tõ ®ã t¹o ra c¸c c¬ chÕ ho¹t ®éng kinh doanh phï hîp. Vµ, NHNo&PTNT VN lu«n ph¶i hoµn thiÖn c¸c qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ®ang ®æi míi m¹nh mÏ vµ ®ang trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Do vËy, luËn ¸n ph©n tÝch ®¸nh gi¸ c¸c yÕu tè m«i tr−êng kinh doanh ¶nh h−ëng trùc tiÕp tíi qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña NHNo&PTNT VN. * Kinh tÕ vÜ m«. NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo chiÒu h−íng nµo, ho¹t ®éng kinh danh ng©n hµng cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i nãi chung, NHNo&PTNT VN nãi riªng ph¶i h−íng theo chiÒu h−íng ®ã. MÊy n¨m gÇn ®©y nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh, t¨ng tr−ëng cao, tõ ®ã ®ßi hái NHNo&PTNT VN ph¶i cã c¸c qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh thÝch hîp. * M«i tr−êng ph¸p lý. HÖ thèng v¨n b¶n luËt cña Nhµ n−íc ban hµnh phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ vµ ph¸t triÓn c¸c dÞch vô tµi chÝnh ngµy cµng ®−îc hoµn thiÖn, t¹o c¬ së ph¸p lý cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng më réng theo h−íng héi nhËp [50]. 2.2.2. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh ¶nh h−ëng ®Õn qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam. Thø nhÊt, NHNo&PTNT ViÖt Nam ho¹t ®éng chñ yÕu khu vùc kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n, nªn qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh bÞ chi phèi 14 bëi thÞ tr−êng n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, n«ng d©n. Thø hai, mét thêi kú dµi ph¶i thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ®èi víi n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ n«ng d©n. Thø ba, lµ ng©n hµng cã quy m« vÒ vèn, m¹ng l−íi ho¹t ®éng vµ kh¸ch hµng lín nhÊt. Thø t−, møc ®é rñi ro tËp trung tÝn dông thÊp. 2.3. THùC TR¹NG QU¶N Lý HO¹T §éNG KINH DOANH CñA Ng©n hμng N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam TRONG TIÕN TR×NH HéI NHËP KINH TÕ QUèC TÕ 2.3.1. Qu¶n lý huy ®éng vèn B¶ng 2.2: Nguån vèn huy ®éng cña NHNo&PTNT VN §¬n vÞ: Tû ®ång ChØ tiªu 2003 2004 2005 2006 2007 Tæng NVH§ 131.628 158.629 190.657 224.145 295.047 Theo lo¹i tiÒn tÖ 131.628 158.629 190.657 224.145 295.047 VND 119.996 142.027 171.674 202..0237 268.436 Ngo¹i tÖ quy ®æi 11.632 16.602 18.983 22.108 26.611 Theo thêi gian 131.628 158.629 190.657 224.145 295.047 Ng¾n h¹n 73.020 94.531 107.321 100.602 141.600 Trung, dµi h¹n 58.608 64.098 83.336 123.543 153.447 Nguån: [35], [36], [39]. Qua b¶ng 2.2 cho thÊy, trong 5 n¨m trë l¹i ®©y nguån vèn huy ®éng t¨ng víi tèc ®é cao: N¨m 2003 lµ 131.628 tû ®ång, n¨m 2004 lµ 160.101 tû ®ång, n¨m 2005 lµ 190.657 tû ®ång; n¨m 2006 lµ 224.145 tû ®ång vµ 2007 15 lµ 295.047 tû ®ång so víi n¨m 2003 t¨ng 225%. Tèc ®é t¨ng tr−ëng cao, víi xu h−íng n¨m sau cao h¬n n¨m tr−íc: tõ n¨m 2003 trë l¹i ®©y b×nh qu©n kho¶ng 30%/n¨m. 2.3.2. Qu¶n lý ho¹t ®éng sö dông vèn §Çu t− vèn lµ ho¹t ®éng sö dông vèn c¨n b¶n nhÊt cña mét NHTM. §èi víi NHNo&PTNT VN còng kh«ng n»m ngo¹i lÖ. * Ho¹t ®éng cho vay vèn tÝn dông ®èi víi nÒn kinh tÕ. Trong ho¹t ®éng ®Çu t− vèn cña NHNo&PTNT VN, cho vay ®èi víi nÒn kinh tÕ lu«n chiÕm gi¸ trÞ vµ tû träng lín nhÊt vµ còng lµ ho¹t ®éng mang l¹i nguån thu chÝnh cho NHNo&PTNT VN. Xem b¶ng 2.8. B¶ng 2.8: D− nî cho vay ®èi víi nÒn kinh tÕ cña NHNo&PTNT VN §¬n vÞ: Tû VND 2003 2004 2005 2006 2007 D− nî nÒn KT 113.894 142.294 161.105 186.330 241.180 Tæng tµi s¶n 142.629 174.082 206.763 252.110 321.444 % DN/tæng tµi s¶n 79,85 81,73 77,91 73,90 75,03 Nguån: [35], [36], [39] Tæng d− nî n¨m 2007 lµ 241.180 tû ®ång, t¨ng 211% so víi n¨m 2003; Tèc ®é t¨ng d− nî n¨m sau cao h¬n so víi n¨m tr−íc. * C¬ cÊu tÝn dông vµ vµ chÊt l−îng tÝn dông: C¬ cÊu tÝn dông theo thêi gian ®· cã chuyÓn h−íng æn ®Þnh phï hîp víi xu h−íng ph¸t triÓn lµ t¨ng d− nî tÝn dông trung, dµi h¹n (tõ n¨m 2003 ®Õn n¨m 2007 æn ®Þnh víi tû lÖ 43 - 39%/tæng d− nî). * Ho¹t ®éng ®Çu t− kh¸c: Bªn c¹nh ®Çu t− tÝn dông trªn, NHNo&PTNT VN cßn thùc hiÖn c¸c c− chÕ ®Çu t− kh¸c, nh− nhËn uû th¸c, c¸c kho¶n ®Çu t− gãp vèn ®ång tµi 16 trî, ®Çu t− vµ TCTD kh¸c, ®Çu t− tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu Kho b¹c vµ tiÒn göi NHNN,... Xem b¶ng 2.10 B¶ng 2.10: Ho¹t ®éng ®Çu t− §¬n vÞ tÝnh : Tû ®ång C¸c ho¹t ®éng ®Çu t− vµ ho¹t ®éng kh¸c 2003 2004 2005 2006 2007 2. C¸c kho¶n ®Çu t− (gãp vèn ®ång tµi trî, ®Çu t− vµ TCTD kh¸c) 6.151 4.358 6.918 4.980 3. §Çu t− tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu KB vµ TG NHNN 2.974 8.006 14.573 18.437 34.709 Nguån: [35], [36], [39]. Nh×n chung c¸c kho¶n ®Çu t− vèn trªn lµ kh«ng lín, chiÕm kho¶ng 10% tæng vèn ®Çu t−. Trong t−¬ng lai, xu h−íng c¸c kho¶n ®Çu t− kh¸c sÏ ngµy cµng t¨ng c¶ qui m« vµ tû träng. 2.3.3. Qu¶n lý ®iÒu hµnh vèn. Thùc tr¹ng kÕt qu¶ qu¶n lý huy ®éng vèn vµ sö dông trªn còng chÝnh lµ kÕt qu¶ cña ®iÒu hµnh vèn. NHNo&PTNT VN thùc hiÖn ®iÒu hµnh vèn trong ho¹t ®éng kinh doanh t¹i NHNo&PTNT VN theo hai ho¹t ®éng chñ yÕu lµ huy ®éng vèn vµ sö dông vèn * §iÒu hµnh vèn trong ho¹t ®éng huy ®éng vèn. - Mét lµ, thùc hiÖn qu¶n lý ®iÒu hµnh vèn. - Hai lµ, qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng huy ®éng vèn. * Qu¶n lý ®iÒu hµnh vèn trong ho¹t ®éng ®Çu t− vèn. 2.3.4. Qu¶n lý dÞch vô kh¸ch hµng. Qu¶n lý kh¸ch hµng ®· ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ, víi xu h−íng ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ ngµy cµng t¨ng. Xem b¶ng 2.11. 17 B¶ng 2.11: Sè l−îng kh¸ch hµng vay vèn cña NHNo&PTNTVN tõ n¨m 2002 - 2006 §¬n vÞ tÝnh: Kh¸ch hµng Theo thµnh phÇn kinh tÕ 2003 2004 2005 2002 1. DNNN 2.412 2.980 935 2.100 2. HTX 789 800 828 720 3. Hé gia ®×nh, c¸ nh©n (1.000) 8.200 9.250 9.500 6.400 4. DN ngoµi QD 11.669 21.224 20.560 8.800 Nguån: [35], [36], [39] 2.4. §¸NH GI¸ C¥ CHÕ QU¶N Lý HO¹T §éNG KINH DOANH CñA Ng©n hμng N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam TRONG TIÕN TR×NH HéI NHËP KINH TÕ QUèC TÕ 2.4.1. KÕt qu¶ ®¹t ®−îc - Mét lµ, Qui m« t¨ng lªn vµ nguån vèn më réng qua c¸c n¨m. - Hai lµ, më réng sö dông vèn vµ chÊt l−îng sö dông ®−îc ®¶m b¶o. - Ba lµ, thÞ phÇn ho¹t ®éng cña NHNo&PTNT VN ®−îc më réng. - Bèn lµ, lîi nhuËn t¨ng lªn qua c¸c n¨m. - N¨m lµ, dÞch vô qu¶n lý kh¸ch hµng ph¸t huy hiÖu qu¶. - S¸u lµ, më réng tÝn dông ®¶m b¶o nguyªn t¾c c©n ®èi gi÷a nguån vèn vµ sö dông vèn. 2.4.2. H¹n chÕ, tån t¹i - Thø nhÊt, chiÕn l−îc huy ®éng vèn cßn ®¬n ®iÖu. - Thø hai, thêi gian giao dÞch hÇu hÕt ë c¸c chi nh¸nh cßn bã hÑp 18 trong giê hµnh chÝnh. - Thø ba, c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý tÝn dông ch−a ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng cho vay. - Thø t−, ch−a cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn m¹nh vÒ c«ng nghiÖp vµ n¨ng lùc tµi chÝnh. - Thø n¨m, vÒ ph−¬ng thøc huy ®éng vèn ch−a ®a d¹ng. - Thø s¸u, c¬ chÕ sö dông vèn cßn nhiÒu bÊt cËp tr−íc thÞ tr−êng ®a d¹ng. - Thø b¶y, c«ng t¸c tuyªn truyÒn, qu¶ng c¸o cßn ®¬n ®iÖu. - Thø t¸m, khu«n khæ ph¸p lý. 2.4.3. Nguyªn nh©n g©y nªn tån t¹i h¹n chÕ - Thø nhÊt, m«i tr−êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng cßn thiÕu minh b¹ch. - Thø hai, tr×nh ®é c¸n bé cßn bÊt cËp. - Thø ba, ho¹t ®éng kiÓm so¸t cßn nhiÒu h¹n chÕ. - Thø t−, c¬ chÕ xö lý c¸c th«ng tin cßn nhiªu h¹n chÕ. - Thø n¨m, hÖ thèng c«ng nghÖ thanh to¸n cßn ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÊu vËn hµnh cña c¬ chÕ qu¶n lý. - Thø s¸u, tr×nh ®é qu¶n lý kinh doanh cña kh¸ch hµng cßn thÊp. 19 Ch−¬ng 3 GI¶I PH¸P HOμN THIÖN QU¶N Lý HO¹T §éNG KINH DOANH CñA NG¢N HμNG N¤NG NGHIÖP Vμ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N VIÖT NAM TRONG TIÕN TR×NH HéI NHËP KINH TÕ QUèC TÕ 3.1. §ÞNH H¦íNG HO¹T §éNG KINH DOANH CñA NG¢N HμNG N¤NG NGHIÖP Vμ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N VIÖT NAM TRONG TIÕN TR×NH HéI NHËP KINH TÕ QUèC TÕ 3.1.1. ChiÕn l−îc vµ môc tiªu héi nhËp cña hÖ thèng Ng©n hµng ViÖt Nam. - Héi nhËp trong ho¹t ®éng ng©n hµng lµ mét phÇn trong chiÕn l−îc tæng thÓ héi nhËp nÒn kinh tÕ quèc tÕ. - ChiÕn l−îc vµ môc tiªu héi nhËp.hÖ thèng Ng©n hµng ViÖt Nam. 3.1.2. §Þnh h−íng ho¹t ®éng cña ngµnh ng©n hµng ®èi víi c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i TiÕp tôc më cña dÞch vô ng©n hµng vµ h×nh thøc ph¸p lý trong ho¹t ®éng ng©n hµng ®èi víi c¸c trung gian tµi chÝnh Hoa Kú, ®¶m b¶o ®Õn n¨m 2010, c¸c ng©n hµng Hoa Kú ®−îc ®èi xö gÇn nh− b×nh ®¼ng víi c¸c trung gian tµi chÝnh trong n−íc. §èi víi c¸c n−íc thµnh viªn WTO (kh«ng kÓ Hoa Kú) vµ c¸c n−íc ASEAN, lé tr×nh më cöa dÞch vô tµi chÝnh - ng©n hµng b¾t ®Çu ®−îc thùc hiÖn víi néi dung t−¬ng tù nh− giai ®o¹n 2001-2005. §èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông trong n−íc, NHNN sÏ theo dâi, xóc tiÕn viÖc cñng cè c¸c TCTD ViÖt Nam vÒ: - C¬ së vèn vµ dù phßng rñi ro; - C¬ cÊu tæ chøc; - Tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô; - Trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, kü thuËt; - C¬ chÕ kÕ to¸n, kiÓm to¸n theo qui ®Þnh cña BIS; 20 - Thanh tra, gi¸m s¸t theo nguyªn t¾c BASLE; - N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng. 3.1.3. §Þnh h−íng ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam * Thêi c¬ vµ th¸ch thøc cña tiÕn tr×nh héi nhËp. * §Þnh h−íng ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp. - Thø nhÊt, tiÕp tôc ®Çu t− cñng cè vÞ thÕ t¹i thÞ tr−êng truyÒn thèng, tËp trung nguån lùc c¶i thiÖn vÞ thÕ thÞ tr−êng t¹i c¸c ®« thÞ lín, x©y dùng chiÕn l−îc ®Çu t− ph¸t triÓn kinh doanh vµ thu hót kh¸ch hµng t¹i c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu kinh tÕ më. Thø hai, ph¸t huy thÕ m¹nh cña m¹ng l−íi chi nh¸nh, t¨ng c−êng tiÕp cËn kh¸ch hµng ph¸t triÓn hµi hoµ m¶ng ng©n hµng b¸n bu«n vµ b¸n lÎ. Thø ba, ®Çu t− ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô ng©n hµng mang tÝnh tiÖn Ých cao, phï hîp víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng vµ c©n ®èi gi÷a c¸c nghiÖp vô ng©n hµng. Thø t−, t¨ng c−êng tiÕp thÞ khuyÕn khÝch kh¸ch hµng sö dông c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô cña ng©n hµng. Thø n¨m, ®Èy nhanh tiÕn ®é cæ phÇn ho¸ theo ®Ò ¸n ®· ®−îc ChÝnh phñ phª duyÖt. Thø s¸u, tËp trung nguån lùc x©y dùng hÖ thèng qu¶n trÞ rñi ro tËp trung, ®éc lËp, vµ toµn diÖn theo tiªu chuÈn quèc tÕ ®Ó n©ng cao chÊt l−îng tÝn dông, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng, t¹o tiÒn ®Ò cho ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Thø b¶y, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng th«ng qua viÖc ¸p dông c¸c th«ng lÖ quèc tÕ vµo c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ng©n hµng. Thø t¸m, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ x©y dùng v¨n ho¸ doanh nghiÖp h−íng tíi phôc vô kh¸ch hµng. 21 Thø chÝn, ®Èy nhanh tiÕn ®é triÓn khai ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin. Thø m−êi, x©y dùng môc tiªu kh¸ch hµng dùa trªn nguyªn t¾c cïng chia sÎ lîi Ých, ®¶m b¶o an toµn vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ cho ng©n hµng. 3.2. GI¶I PH¸P HOμN THIÖN QU¶N Lý HO¹T §éNG KINH DOANH CñA NG¢N HμNG N¤NG NGHIÖP Vμ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N VIÖT NAM TRONG TIÕN TR×NH HéI NHËP KINH TÕ QUèC TÕ. 3.2.1. Hoµn thiÖn ho¹ch ®Þnh chiÕn l−îc kinh doanh theo nguyªn t¾c thÞ tr−êng - Thø nhÊt, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ ph©n lo¹i kh¸ch hµng. - Thø hai, quan t©m ®óng møc ®Õn chiÕn l−îc tæng thÓ. - Thø ba, thùc hiÖn c¬ chÕ −u tiªn cho c¸c kh¸ch hµng truyÒn thèng vµ kh¸ch hµng lín. 3.2.2. Hoµn thiÖn qu¶n lý huy ®éng vèn. - Mét lµ, x¸c lËp c¬ chÕ huy ®éng vèn phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh tÕ- x· héi trªn ®Þa bµn ho¹t ®éng. - Hai lµ, ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn. - Ba lµ, hoµn thiÖn huy ®éng vèn trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n. - Bèn lµ, x¸c lËp qu¶n lý huy ®éng vèn cña NHNo&PTNT VN cÇn.g¾n kÕt víi viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c trung gian tµi chÝnh kh¸c ®Ó lu©n chuyÓn vèn, vËn ®éng vèn cã hiÖu qu¶. 3.2.3. Hoµn thiÖn qu¶n lý sö dông vèn trong ®iÒu kiÖn héi nhËp * Thø nhÊt, hoµn thiÖn qu¶n lý ®¶m b¶o tiÒn vay trong ®iÒu kiÖn héi nhËp. - B¶o ®¶m tÝn dông chØ lµ mét ®iÒu kiÖn bæ sung ®Ó thùc hiÖn sù hoµn tr¶. - §a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc ®¶m b¶o: 22 - Më réng c¸c h×nh thøc ®¶m b¶o. - Më réng c¬ chÕ cho vay kh«ng b¶o ®¶m. * Thø hai, më réng tÝn dông trung, dµi h¹n g¾n víi tÝn dông ng¾n h¹n. * Thø ba, hoµn thiÖn më réng ®Çu t− vèn an toµn hiÖu qu¶. - X¸c ®Þnh c¸c träng ®iÓm ®Çu t− tÝn dông.