Luận văn Đánh giá một số dõng lạc có nguồn gốc từ mô sẹo chịu mất nước của các giống L23, L18, MD7 và MD9

1,59 51,25± 2,05 6,95 65,98 ± 4,69 12,31 R2.4 25,56 ± 2,76 45,78 124,30 ± 7,90 1,01 62,26 ± 0,52 1,43 80,72 ± 5,19 11,13 R2.5 17,00 ± 3,00 24,96 128,62 ± 0,15 0,21 53,06 ± 0,89 2,86 71,99 ± 4,90 11,79 R2.6 29,50 ± 5,45 36,98 122,64 ± 1,73 2,44 52,78 ± 1,76 5,79 73,65 ± 4,95 11,65 R2.7 12,14 ± 2,46 53,67 128,00 ± 1,25 1,70 59,27 ± 0,58 1,69 73,41 ± 4,95 11,67 R2.8 17,10 ± 2,15 39,80 121,72 ± 0,84 1,19 40,09 ± 0,90 3,62 54,52 ± 4,26 13,54 R2.9 19,06 ± 1,40 30,34 138,12 ± 1,10 1,38 57,47 ± 1,72 5,18 70,21 ± 4,84 11,93 R2.10 21,20 ± 1,96 20,67 134,61 ± 1,74 2,23 52,96 ± 0,44 1,42 70,31 ± 4,84 11,93 R2.11 20,85 ± 2,28 39,36 128,77 ± 3,77 5,06 56,29 ± 0,84 2,60 77,04 ± 5,07 11,39 R2.12 30,33 ± 2,11 29,44 122,31 ± 5,02 7,11 58,72 ± 0,56 1,65 78,90 ± 5,13 11,26 R2.13 21,48 ± 1,74 28,93 139,34 ± 1,44 1,79 53,30 ± 0,64 2,08 66,83 ± 4,72 12,23 L18 16,07 ± 1,40 33,80 132,86 ± 8,00 2,43 56,62 ± 0,51 1,55 73,13 ± 4,90 11,69 R2.14 19,15 ± 2,11 39,69 144,47 ± 4,49 0,15 61,76 ± 0,62 1,74 74,94 ±5,00 11,55 R2.15 24,33 ± 2,00 31,89 145,27 ± 3,09 2,25 68,17 ± 1,32 3,37 77,41 ± 5,10 11,37 R2.16 13,57 ± 1,95 53,73 147,24 ± 0,12 0,99 62,53 ± 0,69 1,88 71,57 ± 4,90 11,82 R2.17 7,92 ± 1,28 58,17 130,43 ± 1,69 5,31 46,49 ± 0,78 2,89 62,69 ± 4,60 12,63 R2.18 9,10 ± 1,20 41,58 137,83 ± 0,79 1,95 69,36 ± 0,64 1,59 80,77 ± 5,20 11,13 R2.19 5,75 ± 1,42 48,89 140,70 ± 4,05 3,25 61,07 ± 1,67 4,76 76,64 ± 5,11 11,42 R2.20 10,56 ± 1,63 46,20 147,34 ± 1,35 5,38 63,95 ± 0,78 2,13 73,24 ± 4,90 11,68 R2.21 5,60 ± 2,56 14,46 123,33 ± 2,31 3,69 57,56 ± 0,88 2,66 78,43 ± 5,10 11,29 MD7 16,43 ± 1,41 32,01 127,86 ± 0,34 4,39 60,18 ± 0,52 1,49 77,27 ± 5,10 11,38 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 33 R2.22 15,28 ± 1,85 51,33 122,89 ± 3,24 0,47 63,57 ± 0,65 1,77 82,71 ± 5,30 11,00 R2.23 6,73 ± 1,47 72,24 117,18 ± 6,87 10,15 69,22 ± 0,61 1,53 79,49 ± 5,80 10,03 R2.24 4,00 ± 1,17 96,82 119,19 ± 3,44 5,00 52,86 ± 0,46 1,51 71,71 ± 4,92 11,81 R2.25 15,78 ± 2,12 56,87 136,57 ± 1,70 2,16 61,30 ± 0,51 1,46 75,80 ± 5,00 11,49 R2.26 17,25 ± 1,77 50,31 140,07 ± 3,49 4,32 61,90 ± 1,67 4,68 70,42 ± 4,48 11,92 MD9 21,35 ± 2,16 41,69 121,14± 2,78 3,98 55,88 ± 0,55 1,72 75,65 ± 5,02 11,50 R2.27 23,50 ± 5,68 48,33 112,85 ± 2,17 3,33 46,07 ± 1,12 4,22 72,16 ± 4,90 11,77 R2.28 32,50 ± 2,32 24,77 116,09 ± 2,17 3,23 45,78 ± 0,53 2,00 65,09 ± 4,66 12,40 R2.29 18,13 ± 2,15 47,50 118,93 ± 0,53 0,77 50,92 ± 1,15 3,90 68,39 ± 4,77 12,09 R2.30 20,05 ± 1,32 29,55 117,59 ± 0,38 0,56 55,76 ± 1,14 3,55 74,87 ± 5,00 11,56 R2.31 19,67 ± 2,41 52,06 138,05 ± 2,89 3,63 56,12 ± 1,67 5,17 69,83 ± 4,82 11,97 Theo dõi các chỉ tiêu cấu thành năng suất của các dòng chọn lọc thế hệ R2 cho thấy, tỷ lệ quả chắc/cây dao động 12,14 đến 33,50 ở giống L23; từ 18,13 đến 32,50 ở giống MD9; từ 5,60 đến 24,33 ở giống L18 và từ 4,00 đến 17,25 ở giống MD7. Trong đó, giống L23 có 4/13 dòng có số quả chắc/cây nhiều hơn giống gốc (nhiều hơn 24,00); giống MD9 có 2/5 dòng có số quả chắc/cây nhiều hơn 21,35 quả (giống gốc); giống L18 có 2/5 dòng có số quả chắc/cây nhiều hơn giống gốc (16,07 quả/ cây) nhưng có tỷ lệ quả lép tương đối cao so với giống gốc và các dòng khác, giống MD7 có 1/5 dòng có số quả chắc nhiều hơn giống gốc (16,43 quả/ cây). Tương tự như sự sai khác về số quả/cây, 83,33% sự sai khác về số quả chắc/cây của các dòng chọn lọc so với giống gốc là có ý nghĩa (Ttn > Tα) (Bảng 3.3). Trong 31 dòng nghiên cứu thì chỉ có 5 dòng (chiếm 16,13%) có hệ số biến động thấp hơn so với giống gốc. Khối lượng 100 quả dao động từ 121,72 gram đến 139,34 gram ở giống L23; từ 112,85 gram đến 138,05 gram ở giống MD9; từ 123,33 gram đến 147,24 gram ở giống L18; từ 117,18 gram đến 140,07 gram ở giống MD7 . Có 30,76% số dòng có nguồn gốc từ giống L23 có khối lượng 100 quả cao hơn (giống gốc); giống MD9 chỉ có 1/5 dòng có khối lượng 100 quả cao hơn 121,14 gram (giống gốc); giống L18 có 5/8 dòng có khối lượng 100 quả cao hơn giống gốc (132,86 gram); giống MD7 có 2/5 dòng là R2.5 và R2.4có khối lượng 100 quả cao hơn giống gốc (131,80 gram). Tất cả các dòng và giống lạc nghiên cứu đều có khối lượng quả trong khoảng từ 106 đến 155 gram và như vậy chúng thuộc nhóm quả Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 34 to (theo Vũ Công Hậu và cs, 1995) [20]. Khối lượng 100 quả có hệ số biến động không lớn dao động trong khoảng 0,21 – 10,15% trong đó có 22/31 dòng có hệ số biến động thấp hơn so với giống gốc. Giống L23 có 11/13 dòng có khối lượng 100 hạt cao hơn giống gốc (cao hơn 43,95 gram), khối lượng 100 hạt dao động 40,09 gram đến 62,26 gram. Giống L18 có 6/8 dòng có khối lượng 100 hạt cao hơn đối chứng (cao hơn 56,62 gram) và dao động trong khoảng từ 46,49 gram đến 69,36 gram. Giống MD7 có 4/6 dòng có khối lượng 100 hạt cao hơn đối chứng (cao hơn 60,18 gram). Giống MD9 chỉ có dòng R2.30 có khối lượng 100 hạt cao hơn đối chứng (cao hơn 55,58 gram);). Như vậy, nhận thấy đa số các dòng thuộc giống L18, MD7, L23 có hạt tương đối mẩy, to chắc so với giống gốc, các dòng thuộc giống MD9 hạt nhỏ hơn so với giống gốc. Khối lượng 100 hạt có hệ số biến động thấp (≤ 8,12%) trong đó có 5/31 dòng có hệ số biến động nhỏ hơn so với giống gốc. Tỷ lệ nhân là tỷ lệ giữa khối lượng hạt và khối lượng quả. Chỉ tiêu này phụ thuộc vào chiều dày vỏ quả, khả năng tích lũy vật chất khô trong hạt và chịu ảnh hưởng của giống. Giống có tỷ lệ nhân lớn sẽ cho hiệu quả năng suất tương ứng. Thế hệ R2 của các dòng lạc có tỷ lệ nhân dao động 54,52% đến 80,72% ở giống L23 và chỉ có dòng R2.5 có tỷ lệ nhân thấp hơn giống gốc còn lại 92,30% các dòng có tỷ lệ nhân cao hơn. Giống MD9 không có dòng nào có tỷ lệ nhân cao hơn tỷ lệ nhân của giống gốc. Tỷ lệ nhân dao động từ 62,69% đến 78,43% ở giống L18; từ 70,42% đến 82,71% ở giống MD7. Giống L18 có 5/8 dòng có tỷ lệ nhân cao hơn giống gốc (73,13%), giống MD7 có 2/5 dòng có tỷ lệ nhân cao hơn giống gốc (77,27%). Hệ số biến động dao động trong khoảng 10,03 – 13,09%, trong 31 dòng nghiên cứu thì có 23 dòng có hệ số biến động thấp hơn so với giống gốc. Chiều cao thân chính của các dòng thuộc giống L18 cao hơn so với các dòng khác và giống gốc nhưng chỉ tiêu về số quả/cây thấp hơn. Các dòng có năng suất quả cao là R2.2, R2.4, R2.7, R2.11 của giống L23 (trên 40 quả/ cây). Thế hệ R2 có mức độ biến động di truyền còn lớn về các đặc điểm nông học (chiều cao cây, số nhánh/ cây,… ). Khối lượng 100 quả, 100 hạt cao nhất ở các Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 35 dòng như R2.2 (giống L23), R2.14, R2.15, R2.16, R2.20 (giống L118), R2.26 (giống MD7),… Bảng 3.3. Giá trị Tα, Ttn của các đặc điểm nông học thế hệ R2 (α  0,05) Dòng Ttn Tα Chiều cao thân chính Số nhánh/cây Số quả/cây Số quả chắc/cây R2.1 2,26 1,94 3,67 2,63 1,83 R2.2 2,15 1,67 1,34 3,87 R2.3 2,34 2,45 3,75 3,63 R2.4 1,67 1,98 2,65 1,31 R2.5 1,56 1,13 1,87 3,41 R2.6 1,98 1,45 2,56 2,54 R2.7 1,23 2,08 2,67 2,84 R2.8 1,45 2,67 1,95 2,94 R2.9 2,23 2,45 1,45 2,05 R2.10 2,87 3,07 1,67 2,32 R2.11 3,12 2,87 1,12 1,67 R2.12 2,14 2,07 3,08 3,86 R2.13 1,96 1,67 1,98 2,05 R2.14 3,37 2,64 2,05 2,37 R2.15 5,53 1,78 2,56 2,42 R2.16 11,36 3,08 2,45 3,75 R2.17 4,42 3,67 3,03 6,65 R2.18 8,47 4,78 2,67 5,43 R2.19 3,77 3,56 1,23 7,45 R2.20 8,02 3,30 2,54 4,53 R2.21 1,66 5,89 2,81 7,59 R2.22 2,94 4,08 0,56 1,56 R2.23 2,55 1,67 4,67 4,41 R2.24 4,45 2,97 5,67 5,48 R2.25 1,34 2,45 10,68 1,67 R2.26 7,56 1,32 1,56 1,97 R2.27 2,34 2,78 2,07 1,54 R2.28 2,03 1,45 2,87 3,45 R2.29 1,24 2,73 1,52 1,69 R2.30 1,76 3,08 1,78 1,64 R2.31 2,67 1,37 1,96 2,06 Chúng tôi tiếp tục lựa chọn tiếp 4/13 dòng của giống L23, 3/8 dòng của giống L18 và 3/5 dòng của giống MD7, 1/5 dòng của giống MD9 là những dòng có các đặc điểm nông học nổi bật so với đối chứng và các dòng khác, đồng thời Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 36 là dòng có sự ổn định về các tính trạng nghiên cứu để trồng tiếp thế hệ R3. Cụ thể như sau: Giống L23: R2.4, R2.9, R2.11, R2.13; Giống L18: R2.14, R2.15, R2.16; Giống MD7: R2.23, R2.24, R2.26. Giống MD9: R2.30. A B C D E F Hình 3.1. Một số hình ảnh dòng R2.9 và giống gốc A,C,E: Giai đoạn cây con 30 ngày, củ và hạt của dòng R2.9 B,D,F: Giai đoạn cây con 30 ngày, củ và hạt của giống L23 gốc Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 37 3.1.2. Đặc điểm nông học của một số dòng chọn lọc thế hệ R3 Theo dõi các đặc điểm nông học của 11 dòng chọn lọc thế hệ R3 có nguồn gốc từ mô sẹo chịu mất nước của 4 giống lạc L23, l18, MD7 và MD9, kết quả thu được bảng 3.4. Bảng 3.4 cho thấy, mức độ biến động về các tính trạng nông học nhỏ hơn so với thế hệ R2, mỗi dòng ở thế hệ R3 tương đối đồng nhất về các chỉ số nghiên cứu (Cv% dao động nhỏ và thấp hơn thế hệ R2). Bảng 3.4. Đặc điểm nông học của các dòng lạc thế hệ R3 và giống gốc Giống gốc và dòng Chiều cao thân chính (cm) Số nhánh/cây Số quả/cây X ± X S Cv % X ± X S Cv % X ± X S Cv % L23 34,31 ± 0,78 2,27 9,18 ± 0,51 5,65 28,73 ± 2,99 10,40 R3.4 32,67 ± 1.14 3,50 6,25 ± 0,44 7,13 23,09 ± 2,87 12,42 R3.9 38,33 ± 0,96 2,51 4,83 ± 0,36 7,56 13,73 ± 2,60 13,91 R3.11 38,55 ± 1,30 3,36 5,33 ± 0,22 4,21 14,82 ± 1,13 7,66 R3.13 39,27 ± 1,60 4,08 6,18 ± 0,42 6,83 24,91 ± 1,99 7,49 L18 32,50 ± 2,01 6,19 6,70 ± 0,51 8,39 20,91 ± 2,39 11,44 R3.14 32,75 ± 2,01 4,65 4,15 ± 0,65 6,99 15,64 ± 1,96 12,53 R3.15 41,64 ± 0,81 1,95 4,25 ± 0,73 10,59 16,36 ± 1,25 6,11 R3.16 48,60 ± 2,84 5,85 3,35 ± 0,34 6,21 10,80 ± 1,09 6,51 MD7 46,09 ± 2,11 4,58 9,18 ± 0,51 5,65 26,09 ± 1,17 6,47 R3.23 36,64 ± 1,48 4,05 4,67 ± 0,54 11,59 15,64 ± 1,81 6,80 R3.24 37,55 ± 1,63 4,33 8,60 ± 0,26 3,10 21,45 ± 1,06 4,96 R3.26 46,55 ± 2,92 6,28 8,30 ± 0,63 7,63 18,36 ± 1,47 7,99 MD9 19,27 ± 1,08 5,60 7,67 ± 0,25 3,34 18,64 ± 2,11 11,31 R3.30 47,36 ± 2,06 4,34 6,45 ± 0,62 9,65 17,64 ± 1,85 10,49 Chiều cao cây: Thế hệ R3 của các dòng lạc tái sinh từ mô sẹo mất nước có nguồn gốc từ giống L23 có chiều cao thân chính dao động từ 32,67cm đến 39,27cm, có 3/4 dòng có chiều cao thân chính cao hơn giống gốc (cao hơn 34,31cm). Giống L18 có chiều cao cây dao động từ 32,50 đến 48,60cm trong đó tất cả các dòng đều cao hơn giống gốc đặc biệt có dòng R3.16 cao hơn giống gốc 1,50 lần. Dòng R3.30 của giống MD9 có chiều cao cây hơn giống gốc 2,50 lần. Giống MD7 có chiều cao cây dao động từ 37,55cm đến 46,55cm; có 1/4 dòng có chiều cao thân chính của cây cao hơn giống gốc (cao hơn 46,09cm). Hệ số biến động của cao thân chính dao động từ 1,95% đến 6,28% trong đó có 6/11 dòng có hệ số biến động thấp hơn so với giống gốc. Sự sai khác về chiều cao cây của các Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 38 dòng chọn lọc so với giống gốc được kiểm tra bằng hàm t-Test Two sample For Mean, kết quả cho thấy, sự sai khác về chiều cao cây của dòng R3.9, R3.11, R3.13, R3.15, R3.16, R3.23, R3.23, R3.30 là có ý nghĩa (Ttn > Tα) (Bảng 3.6). Giống L23 có số nhánh/cây dao động từ 4,83 đến 9,18; từ 3,35 đến 6,70 ở giống L18; từ 4,67 đến 9,18 ở giống MD7. Tất cả các dòng của giống L23, MD7, L18, MD9 đều có số nhánh ít hơn giống gốc. Như vậy, đã nhận thấy sự giảm về số nhánh của các dòng tuy nhiên chỉ có 81,81% số dòng có sự sai khác là có ý nghĩa (Ttn > Tα) (Bảng 3.6). Trong các dòng nghiên cứu, có 5/11 dòng có hệ số biến động thấp hơn so với giống gốc. Số quả trên cây dao động 14,82 đến 28,73 quả/cây ở giống L23; từ 15,64 đến 20,91 quả/ cây ở giống L18; từ 18,09 đến 26,69 quả/ cây ở giống MD7. Dòng R3.9 và R3.13 là có số quả thấp nhất (<50% so với giống gốc). Ở tất cả các dòng, số quả/cây đều thấp hơn so với giống gốc. Số nhánh suy giảm so với giống gốc kéo theo năng suất quả của các dòng bị giảm so với giống gốc [7]. Hệ số biến động của số quả/cây dao động từ 6,11% - 12,53%, trong đó có 6/11 dòng có hệ số biến động thấp hơn so với giống gốc. trong 11 dòng nghiên cứu thì sự sai khác của 10/11 dòng là có ý nghĩa (Ttn > Tα) (Bảng 3.6). Như vậy, giống với thế hệ R2, các dòng chọn thuộc giống L18 vẫn có chiều cao thân chính cao hơn so với các dòng thuộc giống khác. Thực tế, khi quan sát ngoài đồng ruộng nhận thấy, các dòng thuộc giống này có vỏ quả trơn, hạt to mẩy, nhưng số quả lại ít. Về năng suất quả: Kết quả nghiên cứu số quả chắc/cây, khối lượng 100 quả, 100 hạt, tyw lệ nhân của các dòng chọn lọc và giống gốc được trình bày ở bảng 3.5. Nhìn vào bảng 3.4 và 3.5 nhận thấy số quả chắc/cây và số quả/cây có mối tương quan thuận. Số quả chắc/cây dao động 12,54 đến 26,85 ở giống L23, từ 14,00 đến 18,69 ở giống L18, các dòng chọn lọc của giống L23, MD9 và L18 đều có số quả chắc/cây thấp hơn so với giống gốc. Giống MD7 có 2/3 dòng có số quả chắc/cây nhiều hơn giống gốc (nhiều hơn 15,38), dao động trong khoảng từ 15,38 đến 19,31 quả/cây nhưng sự sai khác chỉ có 63,63% số dòng là có ý nghĩa (Ttn > Tα) (Bảng 3.6). Hệ số biến động của số quả chắc/cây ở các dòng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 39 dao động trong khoảng 17,86% - 47,82%. Trong đó, có 5/11 dòng có hệ số biến động thấp hơn so với giống gốc. Bảng 3.5. Một số chỉ tiêu cấu thành năng suất của cây lạc R3 Giống gốc và dòng Số quả chắc/cây Khối lượng 100 quả (gram) Khối lượng 100 hạt (gram) Tỷ lệ nhân (%) X ± X S Cv % X ± X S Cv % X ± X S Cv % X ± X S Cv % L23 26,85 ± 2,50 33,52 130,80 ± 1,11 1,45 45,85 ± 0,47 1,93 67,39 ± 3,23 11,29 R3.4 19,77 ± 2,62 47,82 126,10 ± 1,90 1,56 65,45 ± 0,52 1,33 71,89 ± 3,34 10,23 R3.9 15,69 ± 2,31 53,02 134,12 ± 1,13 1,47 55,57 ± 1,52 1,18 70,31 ± 3,43 11,93 R3.11 12,54 ± 1,01 29,05 121,97 ± 2,07 2,03 56,22 ± 1,54 2,30 72,33 ± 4,47 10,23 R3.13 21,77 ± 1,40 28,34 132,34 ± 1,14 1,48 51,34 ± 0,64 0,78 62,33 ± 4,42 11,34 L18 18,69 ± 1,92 36,96 132,52 ± 2,30 2,42 56,42 ± 0,51 1,55 64,43 ± 4,50 11,49 R3.14 14,00 ± 1,73 44,61 134,45 ± 1,34 1,56 46,19 ± 0,39 2,89 64,49 ± 4,66 13,63 R3.15 18,15 ± 1,14 22,69 144,40 ± 2,25 2,53 58,23 ± 1,98 4,76 71,44 ± 4,15 13,32 R3.16 14,00 ± 0,94 23,20 122,33 ± 2,35 2,62 59,25 ± 1,88 2,66 74,33 ± 3,13 10,59 MD7 15,38 ± 1,52 23,81 127,86 ± 1,94 2,04 60,34 ± 1,52 1,49 74,47 ± 3,10 11,48 R3.23 14,54 ± 1,01 22,23 114,14 ± 1,37 1,62 63,24 ± 0,61 1,53 82,44 ± 4,34 11,53 R3.24 19,31 ± 0,96 17,86 114,49 ± 1,13 1,48 52,23 ± 1,52 1,51 73,73 ± 3,94 13,41 R3.26 15,85 ± 1,28 29,02 136,44 ± 2,97 4,21 61,34 ± 1,69 4,68 71,34 ± 4,45 10,25 MD9 15,77 ± 1,84 42,00 122,34 ± 2,31 3,38 52,83 ± 0,45 1,20 70,23 ± 4,42 10,50 R3.30 15,08 ± 1,53 36,48 111,39 ± 0,48 0,47 55,76 ± 1,44 3,55 74,47 ± 3,40 11,36 Dòng R3.15 của giống L18 có khối lượng 100 quả cao nhất (144,40gram), dòng R3.30 của giống MD9 có khối lượng 100 quả thấp nhất 111,39 gram. Khối lượng 100 quả lạc dao động từ 121,97 gram đến 132,34 gram ở giống L23; từ 122,33 gram đến 144,40 gram ở giống L18; từ 114,14 gram đến 136,44 gram ở giống MD7. Giống L23 có 2/4 dòng có khối lượng 100 quả cao hơn giống gốc trong đó dòng cao nhất là R3.13 cao hơn 4,94%; dòng R3.30 của giống MD9 có khối lượng 100 quả thấp hơn giống gốc; giống L18 có dòng R3.14 và R3.15 có khối lượng 100 quả cao hơn so với giống gốc (132,52 gram); giống MD7 có dòng R3.26 có khối lượng 100 quả cao hơn giống gốc. Tất cả các dòng và giống lạc nghiên cứu đều thuộc nhóm quả to (theo Vũ Công Hậu và cs, 1995) [20]. Hệ số biến động của khối lượng 100 quả dao động từ 0,47% - 4,21% trong đó có 4/11 dòng có hệ số biến động thấp hơn so với giống gốc. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 40 Các dòng thuộc giống L23 có khối lượng 100 hạt đều lớn hơn so với giống gốc. Dòng R3.30 của giống MD9 có khối lượng cao hơn giống gốc. Các dòng thuộc giống L18 có khối lượng 100 hạt giao động từ 46,19 gram đến 59,25 trong đó có 2/3 dòng có khối lượng 100 hạt lớn hơn giống gốc (56,42 gram). Giống MD7 chỉ có dòng R3.23 có khối lượng 100 hạt cao hơn giống gốc (cao hơn 60,34 gram). Tỷ lệ nhân là tính trạng quan trọng đánh giá chất lượng hạt đồng thời phản ánh năng suất của các dòng so với giống gốc. Thế hệ R3 của các dòng lạc có tỷ lệ nhân dao động 62,33% đến 72,33% ở giống L23 trong đó có 3/4 dòng có tỷ lệ nhân cao hơn so với giống gốc. Dòng R3.30 của giống MD9 có tỷ lệ nhân 74,47% cao hơn so với giống gốc (70,23%). Tất cả các dòng của giống L18 đều có tỷ lệ nhân cao hơn so với giống gốc (64,43%). Giống MD7 có dòng R3.23 có tỷ lệ nhân 82,44% cao hơn giống gốc (74,47%). Như vậy, sự sai khác về tỷ lệ nhân của các dòng chọn lọc so với giống gốc là không lớn (<10%). Trong 11 dòng nghiên cứu thì hệ số biến động của 4/11 dòng là có hệ số biến động thấp hơn so với giống gốc. Bảng 3.6. Giá trị Tα, Ttn của các đặc điểm nông học thế hệ R3 (α  0,05) Dòng Ttn Tα Chiều cao thân chính Số nhánh/cây Số quả/cây Số quả chắc/cây R3.4 1,78 4,34 2,59 2,34 1,83 R3.9 2,12 5,43 6,54 3,23 R3.11 2,54 3,56 4,76 4,35 R3.13 2,87 3,34 3,12 2,46 R3.14 1,07 2,45 2,43 2,76 R3.15 3,32 3,65 2,45 1,45 R3.16 3,56 3,43 5,54 1,22 R3.23 3,65 3,54 3,76 1,89 R3.24 3,56 1,56 2,58 2,65 R3.26 1,32 1,79 4,54 1,16 R3.30 4,34 2,12 1,43 0,76 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 41 3.1.3. Nhận xét về đặc điểm nông học và kết quả chọn lọc ngoài đồng ruộng (1) Qua theo dõi đặc điểm nông học của các dòng chọn lọc ở thế hệ R2, R3 chúng tôi nhận thấy, các dòng chọn lọc ở thế hệ R2 có hệ số biến động của các chỉ tiêu nghiên cứu cao, hệ số biến động ở các dòng ở thế hệ R3 thấp hơn so với thế hệ R2. Như vậy, chứng tỏ thế hệ R3 có sự ổn định hơn về các đặc điểm nông học (chiều cao cây, số nhánh/ cây,… ). (2) Từ các dòng chọn lọc, chúng tôi chọn được một số dòng có những đặc điểm nổi bật. Từ giống L23 thu được dòng R3.4, R3.11, R3.13; từ giống L18 thu được dòng R3.14, R3.15; từ giống MD7 thu được dòng R3.24, R3.26; từ giống MD9 thu được dòng R3.30… các dòng này có nhiều tính trạng nổi bật so với các dòng khác như chiều cao cây thấp hơn, số quả/cây, khối lượng 100 quả, tỷ lệ nhân và có hệ số biến động nhỏ hơn so với giống gốc. (3) Qua phân tích và chọn lọc thực tế các đặc điểm nông học ở 2 thế hệ R2, R3, có một số nhận xét thêm sau: Các dòng lạc chọn lọc của giống L18 có chiều cao cây, kích thước lá cao hơn so với các dòng thuộc giống khác và giống gốc. Các dòng lạc chọn lọc của giống L18 có vỏ trơn hạt mẩy, còn các dòng lạc chọn lọc của giống khác có vỏ nhăn. Dòng R3.26 của giống MD7 có tỷ lệ quả 3 hạt chiếm 32,12% tổng số quả, eo thắt tương đối lớn, bên cạnh đó dòng này cũng có khối lượng 100 hạt tương đối cao so với giống gốc, cần được tiếp tục nghiên cứu. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 42 A B C D E F Hình 3.2. Một số dòng chọn lọc thế hệ R3 ngoài đồng ruộng và củ thu hoạch A,B: Dòng R3.13(L23) và giống L23 C,D:Quả 3 hạt dòng R3.26 (MD7) và giốngMD7 E,F:Dòng R3.14(L18) và giống L18 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 43 3.2. Chất lƣợng hạt của một số dòng lạc chọn lọc thế hệ R3 Qua các chỉ tiêu nông học, năng suất của các dòng chọn lọc thế hệ R2, chúng tôi lựa chọn 11 dòng tiêu biểu để đánh giá chất lượng hạt. Cụ thể như sau: Giống L23: R2.4, R2.9, R2.11, R2.13; Giống L18: R2.14, R2.15, R2.16; Giống MD7: R2.23, R2.24, R2.26. Giống MD9: R2.30. Đây cũng là các dòng được sử dụng để trồng thế hệ R3. 3.2.1. Hàm lƣợng lipit, protein và đƣờng tan trong hạt của các dòng chọn lọc Hạt tốt là hạt phải có độ đồng đều về màu sắc, kích thước, khối lượng, đạt yêu cầu về thành phần hóa sinh hạt. Trên phương diện hóa sinh chúng tôi đánh giá chất lượng hạt thông qua việc xác định hàm lượng protein, lipit và đường tan. Kết quả được trình bày ở bảng 3.7. Hàm lượng lipit trong hạt là một đặc điểm của giống, đặc biệt với lạc, vì đây là cây công nghiệp lấy dầu nên hàm lượng lipit rất quan trọng [20]. Kết quả nghiên cứu ở bảng 3.7 cho thấy, hàm lượng lipit dao động 28,03% KLK đến 33,91% KLK ở giống L23, có 2/4 dòng của giống L23 có hàm lượng lipit cao hơn giống gốc (30,08% KLK). Dòng R3.30 của giống MD9 có hàm lượng lipit thấp hơn giống gốc (thấp hơn 33,71% KLK). Ở giống L18, hàm lượng lipit dao động từ 30,35% KLK đến 36,68% KLK trong đó 100% số dòng có hàm lượng lipit cao hơn giống gốc (30,35% KLK); Giống MD7 có hàm lượng lipit dao động 29,17% KLK đến 31,08% KLK trong đó tất cả các dòng lạc của giống MD7 đều có lượng lipit cao hơn giống gốc (29,17% KLK). Như vậy, hàm lượng lipit có xu hướng tăng cao ở các dòng chọn lọc, có 72,72% số dòng có hàm lượng lipit cao hơn so với giống gốc. Hàm lượng protein trong hạt không chỉ phản ảnh phẩm chất giống mà còn liên quan đến khả năng chống chịu của cây trồng [27], [41]. Giống L23 có hàm lượng protein dao động trong khoảng 17,65% KLK đến 26,09% KLK trong đó chỉ có 1/4 dòng có lượng protein cao hơn lượng protein giống gốc là R3.11. Giống MD9 có 2/4 dòng có lượng protein cao hơn lượng protein giống gốc. Giống L18 hàm lượng protein dao động 22,32% KLK đến 26,25% KLK trong đó có 2/3 dòng có có lượng protein cao hơn lượng protein giống gốc. Tất cả các Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 44 dòng của giống MD7 có lượng protein cao hơn lượng protein giống gốc (17,67% KLK). Một số dòng có hàm lượng protein cao như: R3.11 (giống L23) cao hơn 1,02% so với giống gốc; R3.30 (giống MD9) cao hơn 30,86% so với giống gốc; R3.26 (giống MD7) cao hơn 27,61% so với giống gốc; R3.16 (giống L18) cao hơn 14,18% so với giống gốc. Bảng 3.7. Một số chỉ tiêu hóa sinh trong hạt lạc R3 (Đơn vị: % KLK) Giống gốc và dòng Hàm lượng lipit Hàm lựợng protein Hàm lượng đường X ± X S X ± X S X ± X S L23 30,08 ± 0,64 25,56 ± 1,72 3,73 ± 0,10 R3.4 34,58 ± 0,92 18,46 ± 0,33 3,17 ± 0,17 R3.9 28,03 ± 2,03 22,57 ± 1,04 3,05 ± 0,02 R3.11 33,91 ± 0,88 26,09 ± 1,55 3,73 ± 0,07 R3.13 28,31 ± 1,74 17,65 ± 0,96 3,28 ± 0,08 L18 30,35 ± 1,24 22,99 ± 0,05 3,18 ± 0,09 R3.14 34,88 ± 1,18 26,09 ± 0,52 3,51 ± 0,46 R3.15 30,61 ± 1,06 22,32 ± 1,15 4,05 ± 0,24 R3.16 36,68 ± 0,99 26,25 ± 0,72 3,52 ± 0,53 MD7 29,17 ± 0,61 17,67 ± 1,16 2,42 ± 0,31 R3.22 29,85 ± 0,72 21,75 ± 2,05 2,96 ± 0,68 R3.25 29,86 ± 0,43 18,23 ± 2,06 3,09 ± 0,72 R3.26 31,08 ± 1,39 22,55 ± 0,93 3,16 ± 0,14 MD9 33,71 ± 1,24 21,09 ± 0,99 2,84 ± 0,21 R3.30 27,62 ± 1,11 27,64 ± 1,68 3,01 ± 0,14 Đường tan là một trong những chỉ tiêu đánh giá chất lượng hạt. Bảng 3.7 cho thấy, các dòng chọn lọc của giống L23 đều có hàm lượng đường khử thấp hơn so với giống gốc, hàm lượng đường tan dao động trong khoảng tử 2,05% KLK đến 3,73% KLK. Dòng R3.30 của giống MD9 có hàm lượng đường tan cao hơn 5,99% so với giống gốc. Giống L18 và giống MD7 có tất cả các dòng đều có hàm lượng đường cao hơn giống gốc. Dòng R3.15 của giống L18 có hàm lượng đường tan cao nhất trong tất cả các dòng (4,05%KLK). 3.2.2. Hàm lƣợng amino acid liên kết trong hạt của một số dòng chọn lọc và giống gốc Thành phần amino acid là chỉ tiêu quan trọng đánh giá chất lượng protein của hạt. Bằng cách sử dụng phương pháp phân tích hàm lượng amino acid trong hạt trên hệ máy HP-Amino Quant và dựa vào sắ c ký đồ, chúng tôi xác định được Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 45 hàm lượng amino acid trong hạt (g amino acid/100g chất khô) chúng tôi đã xác định được hàm lượng amino acid trong protein hạt của một số dòng chọn lọc và giống gốc được thể hiện ở bảng 3.8. Đây là những dòng có các đặc điểm nông học nổi bật, đồng thời là dòng có các chỉ tiêu hóa sinh tương đối cao so với giống gốc và các dòng khác. Bảng 3.8. Hàm lượng amino acid liên kết trong hạt của một số dòng chọn lọc và giống gốc thế hệ R3 (Đơn vị: gaa/100g chất khô) STT Amino acid MD7 R3.25 R3.26 L23 R3.11 R3.13 1. Aspartic 1,024 1,931 2,331 1,164 1,270 1,235 2. Glutamic 3,398 3,188 4,488 3,219 4,429 4,070 3. Serine 0,447 1,023 1,036 1,127 0,729 0,762 4. Histidine 0,668 0,790 0,980 1,491 0,877 0,700 5. Glycine 0,680 0,620 0,620 1,485 0,859 0,775 6. Threonine 0,968 0,467 0,497 1,029 0,659 0,657 7. Alanine 1,285 0,780 0,790 1,365 1,032 0,831 8. Arginine 1,473 2,356 2,345 1,745 2,790 2,296 9. Tyrosine 0,856 2,021 1,091 1,332 1,296 1,095 10. Valine 1,062 1,428 0,964 1,496 0,942 0,919 11. Methionine 0,671 0,398 0,398 0,343 0,312 0,436 12. Phenylalanine 1,001 0,933 1,433 1,271 1,277 1,152 13. Isoleucine 1,113 0,982 0,882 1,063 0,793 0,888 14. Leucine 1,811 1,112 1,611 2,044 1,504 1,498 15. Lysine 1,360 0,568 0,808 0,722 0,765 0,616 16. Proline 0,691 0,981 1,610 2,141 0,996 1,060 Tổng số 13,527 13,992 15,945 21,972 13,598 12,406 % so giống gốc 100,00 103,43 117,87 100,00 61,89 56,46 Tổng số (FAO) (gram) 5,784 Chúng tôi xác định được 16 loại amino acid trong hạt của c