Luận văn Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Chi nhánh Hồ Chí Minh

1.02% so vôùi NHTMCP NT CN TP.HCM, vaø baèng 13.02% so vôùi CN NHÑTPT TP.HCM. Ñieàu naøy chöùng toû hoaït ñoäng thanh toaùn xnk taïi 37 NHNo&PTNT Chi nhaùnh TP.HCM chöa maïnh, coøn nhieàu haïn cheá caàn ñöôïc khaéc phuïc töø ñoù tìm giaûi phaùp phaùt trieån dòch vuï naøy trong töông lai. 2.2.2 Cô caáu caùc maët haøng xuaát khaåu vaø nhaäp khaåu chuû yeáu thanh toaùn qua NHNo&PTNT Chi nhaùnh TP.HCM Veà cô caáu caùc maët haøng thanh toaùn xuaát-nhaäp khaåu cuûa NHNo&PTNT Chi nhaùnh TP.HCM trong nhöõng naêm qua khoâng coù gì thay ñoåi. Caùc maët haøng naøy ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc quyeát ñònh söï taêng giaûm doanh soá thanh toaùn xnk cuûa ngaân haøng. Vì theá söï bieán ñoäng veà tình hình kinh teá trong nöôùc vaø theá giôùi, thò tröôøng xuaát nhaäp khaåu vaø tình hình giaù caû cuûa caùc maët haøng chuû löïc naøy khoâng nhöõng laøm aûnh höôûng lôùn ñeán caùc doanh nghieäp xuaát nhaäp khaåu maø coøn gaây taùc ñoäng khoâng nhoû ñeán hoaït ñoäng thanh toaùn xnk cuûa Ngaân haøng. Baûng 2.5: Saûn phaåm chuû yeáu xuaát khaåu qua NHNo&PTNT Chi nhaùnh TP.HCM töø 2005-2007 Ñôn vò quy ñoåi: trieäu USD Naêm 2005 Naêm 2006 Naêm 2007 Maët haøng D.soá Tyû troïng D.soá Tyû troïng D.soá Tyû troïng Noâng saûn 15.7 33% 25.7 35% 34.6 34% Thuûy saûn 12.5 26% 19.5 27% 27 26.5% Giaøy deùp 10.8 23% 15.8 22% 22.8 22.5% Cao su 8.4 18% 12.4 16% 16.9 17% Toång doanh soá 47.4 100% 73.4 100% 101.3 100% (Nguoàn: Phoøng Keá hoaïch-Nguoàn voán NHNo&PTNT Chi nhaùnh TP.HCM) Saûn phaåm xuaát khaåu qua ngaân haøng chieám tyû troïng lôùn vaãn laø haøng noâng saûn (haït ñieàu, gaïo, caø pheâ) khoaûng 33-35%, keá tieáp laø haøng thuûy saûn chieám khoaûng 26-27%, giaøy deùp khoaûng 22-23% vaø cao su khoaûng 16-18%. Theo thoâng tin töø Boä Thöông Maïi, tuy kim ngaïch xuaát khaåu 10 thaùng naêm 2008 taêng 36,7% so vôùi cuøng kyø naêm 2007, nhöng so vôùi toác ñoä trong hai thaùng tröôùc thì thaáy xuaát khaåu ñaõ coù daáu hieäu thuït luøi: kim ngaïch xuaát khaåu thaùng 8 ñaït 38 6.1 tyû USD, thaùng 9 ñaït 5.27 tyû USD vaø thaùng 10 chæ ñaït 5.1 tyû USD, giaûm 3.3% so vôùi thaùng 9. Theo döï baùo, trong nhöõng thaùng cuoái naêm 2008, xuaát khaåu tieáp tuïc phaûi ñoái maët vôùi nhieàu khoù khaên caû veà löôïng laãn veà giaù caû vaø thò tröôøng do aûnh höôûng cuûa cuoäc khuûng hoaûng taøi chính toaøn caàu vaø söùc mua giaûm suùt. Hieän nay caùc maët haøng chuû löïc xuaát khaåu thanh toaùn qua Ngaân haøng cuõng laø nhöõng maët haøng naèêm trong danh saùch caùc maët haøng xuaát khaåu haøng ñaàu cuûa Vieät Nam ñöôïc döï baùo ñang ôû theá baùo ñoäng suït giaûm xuaát khaåu. Cuï theå nhö sau: - Haït ñieàu: trong thaùng 9/2008 caû nöôùc ñaõ xuaát khaåu ñöôïc 15.6 ngaøn taán haït ñieàu vôùi trò giaù 91.72 trieäu USD, giaûm 6.61% veà löôïng vaø giaûm 9.72% veà trò giaù so vôùi thaùng 8/2008. Veà thò tröôøng: trong thaùng 9/2008, löôïng ñieàu xuaát khaåu sang thò tröôøng Myõ, Canada vaø moät soá thò tröôøng Chaâu Aâu nhö Haø Lan, Anh, Nga, Ñöùc, Newzealand ñeàu giaûm so vôùi thaùng 8/2008. Ngöôïc laïi, löôïng ñieàu xuaát khaåu sang moät soá thò tröôøng nhö Trung Quoác, Taây Ban Nha, Thaùi Lan laïi taêng khaù maïnh so vôùi thaùng 8/2008. Giaù nhaân ñieàu treân theá giôùi ngaøy caøng giaûm maïnh, loaïi chuaån W320 tröôùc ñaây 7.9USD/kg, nay chæ coøn 6.5USD/kg. - Gaïo: xuaát khaåu gaïo 9 thaùng ñaàu naêm 2008 chæ ñaït khoaûng 2.45 ngaøn trieäu taán, giaûm 6.7% so vôùi cuøng kyø. Treân thò tröôøng giao dòch Chaâu AÙ, maëc duø giaù chaøo baùn vaãn duy trì ôû möùùc gaàn 500USD/taán gaïo 5% taám cuûa Vieät Nam, nhöng giaù giao dòch thöïc teá laïi thaáp hôn khaù nhieàu so vôùi möùc chaøo baùn, cuï theå hieän taïi chæ coøn 450USD/taán. - Caø pheâ: tính ñeán thaùng 10/2008, caû nöôùc ñaõ xuaát khaåu ñöôïc khoaûng 805 ngaøn taán caø pheâ vôùi kim ngaïch 1.69 tyû USD, giaûm 21% veà löôïng vaø taêng 9.2% veà giaù trò so vôùi cuøng kyø naêm 2007. Döï baùo 2 thaùng cuoái naêm 2008, xuaát khaåu maët haøng naøy ñaït 180 ngaøn taán vôùi kim ngaïch 275 trieäu USD, giaûm 16.7% veà löôïng vaø giaûm 25.8% veà giaù trò so vôùi cuøng kyø naêm 2007. Trong thaùng 10 naêm 2008 do aûnh höôûng cuûa giaù theá giôùi, giaù caø pheâ xuaát khaåu giaûm 7%. 39 - Thuûy saûn: theo soá lieäu cuûa haûi quan, 10 thaùng ñaàu naêm 2008, xuaát khaåu thuûy saûn cuûa caû nöôùc ñaït gaàn 1 trieäu taán, trò giaù 3.93 tyû USD, taêng 39% veà löôïng vaø 24% veà giaù trò so vôùi cuøng kyø naêm ngoaùi. Tuy nhieân maët haøng naøy cuõng ñöôïc döï baùo coá gaéng laém kim ngaïch xuaát khaåu cuõng chæ ñaït ñöôïc 4.4 tyû USD (möùc döï kieán laø 4.5 tyû USD). - Giaøy deùp: theo soá lieäu thoáng keâ chính thöùc, kim ngaïch xuaát khaåu giaøy deùp trong thaùng 9/2008 ñaït treân 313.47 trieäu USD, giaûm 20% so vôùi thaùng tröôùc nhöng taêng 27% so cuøng kyø naêm 2007. Döï baùo, xuaát khaåu giaøy deùp trong thôøi gian tôùi seõ gaëp khoù khaên vì aûnh höôûng cuûa cuoäc suy thoaùi kinh teá toaøn caàu ñaõ laøm giaûm nhu caàu nhaäp khaåu haøng hoaù cuûa toaøn theá giôùi. - Cao su: tính ñeán thaùng 10/2008, xuaát khaåu cao su caû nöôùc ñaït hôn 510 ngaøn taán, kim ngaïch gaàn 1.4 tyû USD, giaûm 10% veà löôïng vaø taêng 28% veà trò giaù so vôùi cuøng kyø naêm 2007. Döï baùo xuaát khaåu cao su trong 2 thaùng cuoái naêm 2008 öôùc ñaït 125 ngaøn taán vôùi kim ngaïch 250 trieäu USD, giaûm 14.8% veà löôïng vaø giaûm 20.5% veà trò giaù so vôùi cuøng kyø naêm 2007. Do aûnh höôûng giaù cao su treân thò tröôøng theá giôùi giaûm neân giaù cao su cuûa Vieät Nam trong nhöõng ngaøy ñaàu cuûa thaùng 9/2008 cuõng giaûm theo, giaù xuaát khaåu trung bình trong thôøi gian naøy giaûm 197 USD/taán so vôùi giaù xuaát khaåu ñaàu thaùng tröôùc, xuoáng coøn 2,840 USD/taán. Baûng 2.6: Saûn phaåm chuû yeáu nhaäp khaåu qua NHNo&PTNT Chi nhaùnh TP.HCM töø 2005-2007 Ñôn vò quy ñoåi: trieäu USD Naêm 2005 Naêm 2006 Naêm 2007 Maët haøng D.soá Tyû troïng D.soá Tyû troïng D.soá Tyû troïng Theùp 78 39% 46 36.2% 52 37% Goã nguyeân lieäu 56.5 28.3% 36.3 28.6% 40.3 28.7% Thuoác tröø saâu 32.4 16.3% 22.4 18% 24.4 17.4% Thöùc aên gia suùc 27.3 14% 19.3 15% 20.3 14.4% Haøng khaùc 4.8 2.4% 2.8 2.2% 3.5 2.5% Toång doanh soá 199 100% 126.8 100% 140.5 100% 40 (Nguoàn: Phoøng Keá hoaïch-Nguoàn voán NHNo&PTNT Chi nhaùnh TP.HCM) Saûn phaåm nhaäp khaåu qua ngaân haøng chieám tyû troïng lôùn laø theùp chieám khoaûng 36.2-39%, tieáp theo laø goã nguyeân lieäu khoaûng 28%, thuoác tröø saâu chieám 16-18%, thöùc aên gia suùc chieám 14-15% vaø moät soá maët haøng khaùc (nhöïa, haøng tieâu duøng, hoaù chaát, xe chuyeân duøng,…) chieám khoaûng 2%. Veà kim ngaïch nhaäp khaåu, tình hình nhaäp sieâu nhöõng thaùng gaàn ñaây ñaõ giaûm maïnh töø möùc nhaäp sieâu 3.2 tyû USD thaùng 4/2008 ñaõ giaûm xuoáng 258 trieäu USD trong thaùng 8/2008. Kim ngaïch haøng hoaù nhaäp khaåu thaùng 9/2008 ñaït 5.8 tyû USD, taêng 17.2% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc vaø giaûm 7.6% so vôùi thaùng 8/2008. Döï baùo trong thôøi gian saép tôùi vôùi vieäc nôùi roäng bieân ñoä tyû giaù leân +/-3% cuûa NHNN vaø khuûng hoaûng kinh teá toaøn caàu taùc ñoäng khoâng nhoû ñeán tình hình kinh teá trong nöôùc, tình hình kim ngaïch nhaäp khaåu moät soá maët haøng nhaäp khaåu haøng ñaàu cuûa Vieät Nam seõ coù xu höôùng giaûm maïnh (tröø xaêng daàu, taân döôïc vaø thöùc aên gia suùc) trong ñoù coù caùc maët haøng nhaäp khaåu chuû löïc thanh toaùn qua NHNo&PTNT Chi nhaùnh TP.HCM. Cuï theå nhö sau: - Theùp: trong thaùng 6/2008, löôïng nhaäp khaåu maët haøng naøy laø 424 ngaøn taán, giaûm maïnh 34.5% so vôùi thaùng tröôùc vôùi trò giaù laø 407 trieäu USD, löôïng phoâi theùp nhaäp khaåu laø 69.7 ngaøn taán, giaûm maïnh so vôùi thaùng 4/2008 laø 57.2%. - Goã nguyeân lieäu: theo soá löôïng thoáng keâ, trong 9 thaùng ñaàu naêm 2008, nhaäp khaåu goã nguyeân lieäu cuûa caû nöôùc ñaït treân 2.8 trieäu m3 vôùi trò giaù 862 trieäu USD, taêng 7.8% veà löôïng vaø 18.6% veà trò giaù so vôùi cuøng kyø naêm 2007. - Thuoác tröø saâu: theo soá lieäu thoáng keâ, kim ngaïch nhaäp khaåu thuoác tröø saâu vaø nguyeân lieäu trong thaùng 7/2008 ñaït khoaûng 44.7 trieäu USD, ñöa toång kim ngaïch nhaäp khaåu thuoác tröø saâu 7 thaùng ñaàu naêm 2008 leân 327.8 trieäu USD, taêng 50.6% so vôùi cuøng kyø naêm taêng 18% so vôùi thaùng 6/2008. nguoàn thuoác tröø saâu ñöôïc nhaäp khaåu nhieàu nhaát chuû yeáu laø Trung Quoác, Singapore, AÁn Ñoä, CHLB Ñöùc,… 41 - Thöùc aên gia suùc: thaùng 6/2008 kim ngaïch nhaäp khaåu laø 168 trieäu USD, taêng 20% so vôùi thaùng 5, naâng kim ngaïch nhaäp khaåu hai quyù leân 1.01 tyû USD. Ñaây laø moät trong 9 nhoùm haøng nhaäp khaåu treân 1 tyû USD trong 6 thaùng qua vaø coù kim ngaïch xaáp xæ baèng caû naêm 2007. Bình quaân moãi thaùng nhaäp khaåu 169 trieäu USD trong khi cuûa naêm 2007 chæ laø 90 trieäu USD/thaùng. Nhaäp khaåu maët haøng naøy chuû yeáu töø AÁn Ñoä, Achentina, Myõ, Trung Quoác,… Nhö vaäy, theo nhöõng ñaùnh giaù treân ñaây veà tình hình caùc maët haøng xuaát- nhaäp khaåu chuû yeáu thanh toaùn qua NHNo&PTNT Chi nhaùnh TP.HCM, hoaït ñoäng TTQT vaø doanh thu thanh toaùn xuaát - nhaäp khaåu cuûa ngaân haøng trong naêm 2008 vaø nhöõng thaùng ñaàu naêm 2009 döï kieán seõ giaûm maïnh. 2.2.3 Nhöõng ruûi ro do taùc nghieäp thöôøng gaëp trong hoaït ñoäng thanh toaùn xnk taïi NHNo&PTNT chi nhaùnh TP.HCM Trong hoaït ñoäng thanh toaùn xnk taïi caùc NHTM noùi chung vaø taïi NHNo&PTNT chi nhaùnh TP.HCM, ruûi ro do taùc nghieäp laø ñieàu khoâng theå traùnh khoûi. Thoâng thöôøng coù nhöõng tình huoáng thöôøng gaëp nhö sau: 2.2.3.1 Trong phöông thöùc tín duïng nhaäp khaåu - Vieäc baét loãi boä chöùng töø khoâng ñuùng moät maët seõ khieán ngaân haøng nöôùc ngoaøi phaûn ñoái, gaây tranh caõi vaø töø ñoù laøm giaûm uy tín cuûa ngaân haøng mình. Maët khaùc, ngaân haøng seõ bò thieät haïi veà maët taøi chính neáu ngöôøi xin môû L/C muoán töø choái nhaän haøng döïa treân lyù do töø choái cuûa ngaân haøng. - Vieäc kieåm tra chöùng töø vaø ñöa ra nhöõng nhaän ñònh giuùp khaùch haøng traùnh khoûi nhöõng toån thaát veà haøng hoaù laø moät coâng vieäc thieát thöïc, nhöng ñoâi khi do thieáu kieán thöùc vaø kinh nghieäm chuyeân moân neân daãn ñeán tình traïng baét loãi boä chöùng töø khoâng ñuùng theo quy ñònh cuûa UCP 600 nhö: nhöõng loãi sai soùt veà maët chính taû nhö ñòa chæ cuûa ngöôøi xuaát khaåu, yeâu caàu baûn chính phaûi coù daáu 42 Original, kyù teân treân phieáu ñoùng goùi phaûi coù ñoùng moäc, teân haøng hoaù treân Vaän ñôn ñöôøng bieån vieát chung chung maø khoâng ghi cuï theå gioáng Hoaù ñôn thöông maïi, ngaøy phaùt haønh Chöùng nhaän xuaát xöù sau ngaøy phaùt haønh Vaän ñôn ñöôøng bieån,… Ví duï 1: Thaùng 11/2006, Coâng ty Caûng Rau Quaû môû taïi NHNo chi nhaùnh Tp.HCM 1 L/C trò giaù 500 ngaøn USD nhaäp khaåu hoaù chaát töø Singapore, ñôn vò kyù quõy 10% trò giaù L/C, 90% coøn laïi laø voán vay. Citibank ôû Singapore laø ngaân haøng thoâng baùo ñoàng thôøi cuõng laø ngaân haøng xuaát trình boä chöùng töø. Khi NHNo chi nhaùnh Tp.HCM nhaän ñöôïc boä chöùng töø, thanh toaùn vieân kieåm tra boä chöùng töø vaø treân thoâng baùo haøng nhaäp gôûi cho khaùch haøng cuûa mình, thanh toaùn ghi boä chöùng töø baát hôïp leä vaø neâu roõ caùc loãi cuûa boä chöùng töø nhö sau: + Phieáu ñoùng goùi haøng hoùa coù kyù teân maø khoâng ñoùng moäc. + Teân haøng hoaù treân Vaän ñôn ñöôøng bieån ghi chung chung, khoâng lieät keâ ñaày ñuû nhö treân Hoaù ñôn thöông maïi. Döïa treân thoâng baùo baát hôïp leä cuûa ngaân haøng, ñôn vò nhaäp khaåu gôûi coâng vaên xin töø choái thanh toaùn boä chöùng töø. Caên cöù vaøo yeâu caàu cuûa khaùch haøng, thanh toaùn vieân ñaùnh ñieän töø choái boä chöùng töø gôûi ngaân haøng Citibank ôû Singapore. Sau ñoù, ngaân haøng Singapore ñieän phaûn hoài khoâng chaáp nhaän baát hôïp leä vaø yeâu caàu thanh toaùn ngay boä chöùng töø. Theo UCP 600 vaø ISPB 681 caùc loãi treân khoâng ñöôïc xem laø baát hôïp leä. Trong tröôøng hôïp naøy do thanh toaùn vieân yeáu veà nghieäp vuï neân ñaõ baét loãi boä chöùng töø khoâng ñuùng vaø do sô soùt cuûa kieåm soaùt vieân neân khoâng phaùt hieän kòp thôøi. Sau ñoù ngaân haøng ñaõ phaûi gôûi thoâng baùo xin loãi khaùch haøng vaø yeâu caàu khaùch haøng thanh toaùn boä chöùng töø, raát may laø khaùch haøng chaáp nhaän thanh toaùn, neáu khoâng, ngaân haøng seõ bò toån thaát veà taøi chính vì 90% trò giaù coøn laïi cuûa 43 L/C laø söû duïng voán vay. Rieâng ñoái vôùi ngaân haøng Citibank, maëc duø NHNo chi nhaùnh TP.HCM ñaõ thanh toaùn vaø gôûi ñieän xin loãi nhöng uy tín cuõng nhö tính chuyeân nghieäp cuûa ngaân haøng ñaõ bò giaûm haún. 2.2.3.2 Trong phöông thöùc tín duïng xuaát khaåu - Khi tieán haønh thöông löôïng hoaëc chieát khaáu boä chöùng töø xuaát trình theo L/C, do sô xuaát, thanh toaùn vieân khoâng phaùt hieän ra loãi maø tieán haønh thöông löôïng hoaëc chieát khaáu boä chöùng töø bò baát hôïp leä. Trong tröôøng hôïp naøy nhaø nhaäp khaåu coù theå töø choái thanh toaùn boä chöùng töø vaø ruûi ro veà taøi chính seõ do ngaân haøng thöông löôïng (chieát khaáu) chòu. Maëc duø vieäc chieát khaáu thöôøng laø coù truy ñoøi nhöng ngaân haøng phaûi chòu traùch nhieäm do khoâng phaùt hieän kòp thôøi sai soùt cuûa boä chöùng töø xuaát trình. Ví duï 2: Thaùng 3/2007 NHNo chi nhaùnh TP.HCM vôùi tö caùch laø ngaân haøng thoâng baùo cuûa L/C xuaát khaåu haøng cao su SVR3L trò giaù 150 ngaøn USD ñöôïc môû bôûi Ngaân haøng E.Sun Commercial Bank Ltd ôû Taiwan ñaõ thoâng baùo cho Ngöôøi höôûng thuï laø Coâng ty TNHH Hoaø Thuaän, L/C quy ñònh daãn chieáu theo UCP 600. Sau ñoù, Coâng ty Hoaø Thuaän xuaát trình boä chöùng töø cho NHNo chi nhaùnh TP.HCM vaø yeâu caàu chieát khaáu, thanh toaùn vieân cuûa ngaân haøng kieåm tra boä chöùng töø thaáy hôïp leä ñaõ quyeát ñònh cho khaùch haøng chieát khaáu coù truy ñoøi 90% trò giaù cuûa boä chöùng töø vaø gôûi boä chöùng töø ñoøi tieàn ngöôøi nhaäp khaåu thoâng qua ngaân haøng phaùt haønh L/C. Sau ñoù, ngaân haøng nhaän ñöôïc thoâng baùo töø choái boä chöùng töø bôûi do caùc loãi sau: + Vaän taûi ñôn do ñaïi lyù ngöôøi chuyeân chôû kyù nhöng khoâng neâu teân ngöôøi chuyeân chôû. + Chöùng thö baûo hieåm phaùt haønh sau ngaøy taøu chaïy vaø thieáu kyù haäu. 44 Tình hình thöïc teá luùc ñoù giaù cao su SVR3L rôùt giaù neân nhaø nhaäp khaåu döïa vaøo thoâng baùo baát hôïp leä cuûa ngaân haøng phaùt haønh ñeå töø choái boä chöùng töø. Trong tröôøng hôïp naøy, loãi hoaøn toaøn laø do söï baát caån trong vieäc kieåm tra chöùng töø cuûa thanh toaùn vieân. Raát may ñaây laø chieát khaáu coù truy ñoøi vaø nhaø xuaát khaåu laø khaùch haøng truyeàn thoáng cuûa ngaân haøng vaø coù naêng löïc taøi chính toát neân sau moät thôøi gian thöông löôïng, Coâng ty TNHH Hoaø Thuaän ñaõ ñaøm phaùn laïi vôùi nhaø nhaäp khaåu vaø chaáp nhaän giaûm giaù haøng cho nhaø nhaäp khaåu ñoàng thôøi chuyeån sang thanh toaùn baèng phöông thöùc TTR. Moïi chi phí chuyeån tieàn, ñieän phí lieân quan, NHNo chi nhaùnh Tp.HCM chòu do traùch nhieäm sai soùt cuûa mình. Roõ raøng ñaây laø baøi hoïc lôùn cho ngaân haøng vì neáu ñôn vò xuaát khaåu maát khaû naêng taøi chính thì roõ raøng khaû naêng ngaân haøng seõ chòu ruûi ro taøi chính laø raát lôùn. - Khoâng kòp thôøi tö vaán cho khaùch haøng nhöõng ñieàu khoaûn baát lôïi cuûa L/C: maëc duø traùch nhieäm cuûa ngaân haøng chæ laø nhaän L/C töø nöôùc ngoaøi veà, thoâng baùo laïi cho nhaø xuaát khaåu vaø löu yù nhaø xuaát khaåu nghieân cöùu kyõ caùc ñieàu khoaûn cuûa L/C, nhöng vôùi muïc ñích tö vaán hoã trôï giuùp khaùch haøng giaûm thieåu ruûi ro trong hoaït ñoäng xuaát khaåu ñoàng thôøi cuõng giaûm thieåu ruûi ro cuûa ngaân haøng trong cho vay taøi trôï xuaát khaåu, ngaân haøng cuõng neân nghieân cöùu tröôùc L/C vaø thoâng baùo kòp thôøi nhöõng ñieàu khoaûn baát lôïi cuûa L/C cho khaùch haøng ñeå khaùch haøng kòp thôøi tu chænh L/C. Thoâng thöôøng nhöõng baát lôïi maø nhaø xuaát khaåu gaëp phaûi laø: L/C quy ñònh ngaøy heát haïn cuûa L/C quaù ngaén vaø coù hieäu löïc taïi nöôùc nhaäp khaåu seõ khieán nhaø xuaát khaåu xuaát trình boä chöùng töø khoâng kòp; L/C quy ñònh thôøi haïn giao haøng quaù sôùm hoaëc yeâu caàu caùc chöùng töø do nhaø nhaäp khaåu xaùc nhaän gaây khoù khaên cho nhaø xuaát khaåu raát nhieàu,... 45 Ví duï 3: NHNo chi nhaùnh Tp.HCM nhaän ñöôïc L/C xuaát khaåu giaøy deùp sang EU trò giaù 360 ngaøn USD vaøo thaùng 02/2007 do Ngaân haøng Standard Chartered Bank Hoàng Koâng phaùt haønh cho ngöôøi thuï höôûng laø Coâng ty coå phaàn Giaøy An Laïc. Vôùi vai troø laø ngaân haøng thoâng baùo ñöôïc chæ ñònh treân L/C, NHNo Chi nhaùnh TP.HCM thoâng baùo L/C ñeán ngöôøi thuï höôûng vaø yeâu caàu ngöôøi thuï höôûng (nhaø xuaát khaåu) ñoïc roõ caùc ñieàu khoaûn vaø ñieàu kieän cuûa L/C. Sau ñoù, Coâng ty coå phaàn Giaøy An Laïc ñaõ xuaát trình boä chöùng töø taïi NHNo Chi nhaùnh TP.HCM, thanh toaùn vieân cuûa ngaân haøng kieåm tra boä chöùng töø vaø thoâng baùo khaùch haøng caùc loãi cuûa boä chöùng töø do nhöõng raøng buoäc khaéc khe cuûa L/C nhö sau: + L/C quy ñònh nôi vaø thôøi haïn heát hieäu löïc (place and date of expiry) laø 7 ngaøy taïi EU, vì theá boä chöùng töø bò xuaát trình treã + L/C quy ñònh chöùng nhaän chaát löôïng phaûi do nhaø nhaäp khaåu xaùc nhaän, do ñoù, ñôn vò xuaát khaåu ñaõ thieáu chöùng töø naøy. Roõ raøng, nhöõng quy ñònh treân cuûa L/C ñaõ gaây khoù khaên cho nhaø xuaát khaåu khieán nhaø xuaát khaåu khoù coù theå cung caáp ñöôïc boä chöùng töø hoaøn haûo. Trong tröôøng hôïp naøy neáu ngaân haøng kòp thôøi nghieân cöùu tröôùc L/C vaø tö vaán cho khaùch haøng thì seõ giuùp khaùch traùnh ñöôïc ruûi ro. Raát may maén laø nhaø nhaäp khaåu ñaõ chaáp nhaän tu chænh L/C gia haïn theâm thôøi haïn heát hieäu löïc cuûa L/C vaø khoâng yeâu caàu phaûi coù xaùc nhaân cuûa nhaø nhaäp khaåu treân chöùng nhaän chaát löôïng. Tuy nhieân, nhaø xuaát khaåu phaûi toán theâm chi phí tu chænh (USD50) vaø chaäm ñoøi ñöôïc tieàn haøng. 2.2.3.3 Trong phöông thöùc nhờ thu - Coù tröôøng hôïp thanh toaùn vieân caû neå, tin töôûng khaùch haøng neân ñaõ laøm traùi yeâu caàu cuûa leänh nhôø thu, trao boä chöùng töø haøng hoaù cho khaùch haøng tröôùc khi khaùch haøng thanh toaùn hay chaáp nhaän thanh toaùn. Vaø ruûi ro seõ xaûy ra khi nhaø 46 nhaäp khaåu maát khaû naêng thanh toaùn boä chöùng töø hoaëc coù haønh vi gian laän khoâng chòu thöïc hieän nghóa vuï thanh toaùn. Ví duï 4: Coâng ty CP Haï Long laø khaùch haøng thöôøng xuyeân thanh toaùn haøng nhaäp baèng phöông thöùc D/P qua ngaân haøng. Do söï thaân quen, thanh toaùn vieân ñaõ cho nhaân vieân giao dòch cuûa coâng ty nhaän tröôùc moät boä chöùng töø D/P trò giaù 20 ngaøn USD sau khi nhaân vieân naøy cam ñoan baèng lôøi noùi raèng tieàn thanh toaùn seõ ñöôïc chuyeån trong ngaøy. Nhöng sau ñoù, nhaân vieân naøy ñaõ troán maát vaø ngaân haøng ñöùng tröôùc ruûi ro phaûi thanh toaùn tieàn cho ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Phaûi maát moät thaùng laøm vieäc vôùi ñôn vò nhaäp khaåu, ngaân haøng môùi thanh toaùn ñöôïc cho ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaø phaûi chòu laõi phaït chaäm traû (USD174). - Ngaân haøng cuõng seõ chòu ruûi ro tín duïng trong tröôøng hôïp cho nhaø nhaäp khaåu vay ñeå thanh toaùn boä chöùng töø nhôø thu haøng xuaát khi ngaân haøng baát caån trong vieäc ñaùnh giaù naêng löïc taøi chính cuûa nhaø nhaäp khaåu. - Ngaân haøng cuõng coù theå gaëp ruûi ro trong nghieäp vuï chieát khaáu boä chöùng töø nhôø thu haøng xuaát töùc laø cho nhaø xuaát khaåu vay tröôùc khi ngaân haøng nhaän ñöôïc tieàn thanh toaùn töø nhaø nhaäp khaåu. Vì sau ñoù, neáu nhaø nhaäp khaåu töø choái nhaän boä chöùng töø thì ngaân haøng phaûi chòu ruûi ro tín duïng trong vieäc nhaø xuaát khaåu hoaøn traû tieàn vay. Ví duï 5: Coâng ty xuaát khaåu thuûy saûn xuaát trình boä chöùng töø nhôø thu cao su xuaát khaåu cho ngaân haøng trò giaù 35 ngaøn USD vaø yeâu caàu ñöôïc chieát khaáu. Ngaân haøng cho coâng ty naøy chieát khaáu 50% trò giaù boä chöùng töø. Sau ñoù, do giaù thuûy saûn xuoáng nhaø nhaäp khaåu töø choái nhaän boä chöùng töø. Khoaûn tieàn maø nhaø xuaát khaåu vay trôû thaønh nôï quaù haïn vaø phaûi maát moät thôøi gian daøi ngaân haøng môùi thu laïi ñöôïc. 47 - Khi nhaän ñöôïc boä chöùng töø nhôø thu haøng nhaäp, thanh toaùn vieân phaûi coù traùch nhieäm kieåm tra soá löôïng vaø loaïi chöùng töø gôûi keøm phuø hôïp vôùi leänh nhôø thu, nhöng khi phaùt hieän coù söï khoâng ñuû vaø khoâng phuø hôïp thì thanh toaùn vieân laïi queân thoâng baùo vôùi ngaân haøng nhôø thu. Trong tröôøng hôïp naøy, ngaân haøng nhaän nhôø thu seõ phaûi chòu traùch nhieäm. 2.2.3.4 Trong phöông thöùc chuyeån tieàn - Thanh toaùn vieân ñaùnh sai teân hoaëc soá taøi khoaûn cuûa ngöôøi thuï höôûng ñoái vôùi leänh chuyeån tieàn ñi daãn ñeán nhieàu tröôøng hôïp phaûi laøm ñieän tra soaùt nhieàu laàn gaây toån thaát cho ngaân haøng vaø laøm giaùn ñoaïn thôøi gian nhaän tieàn cuûa ngöôøi thuï höôûng. Ví duï 6: Thanh toaùn vieân cuûa ngaân haøng nhaän ñöôïc leänh yeâu caàu chuyeån tieàn cuûa Coâng ty TNHH Vieät Thaønh trong thaùng 5/2007 thanh toaùn tieàn haøng nhaäp khaåu. Nhöng do baát caån, thanh toaùn vieân ñaõ ñaùnh sai soá taøi khoaûn. Haäu quaû laø thanh toaùn vieân phaûi laøm ñieän tra soaùt vaø ñieän phí ngaân haøng phaûi chòu, ñoàng thôøi vieäc thanh toaùn bò chaäm treã khieán cho nhaø xuaát khaåu ñoøi huûy hôïp ñoàng ngoaïi thöông. - Ñoái vôùi leänh chuyeån tieàn ñeán, nhieàu khi do sô suaát, thanh toaùn vieân nhaäp soá tieàn chuyeån ñeán vaøo nhaàm taøi khoaûn cuûa khaùch haøng khaùc gaây maát nhieàu thôøi gian trong vieäc ñoøi laïi tieàn vaø nhieàu khi coù tröôøng hôïp maát tieàn neáu gaëp ngöôøi xaáu. Ví duï 7: Thanh toaùn vieân cuûa ngaân haøng nhaän ñöôïc ñieän chuyeån tieàn ñeán giaù trò 2 ngaøn USD, ngöôøi thuï höôûng laø khaùch haøng Traàn Vaên Sôn. Do sô suaát, thanh toaùn vieân nhaäp tieàn vaøo taøi khoaûn cuûa moät khaùch haøng khaùc. Moät tuaàn sau, do khaùch haøng Traàn Vaên Sôn ñieän hoûi thì ngaân haøng môùi phaùt hieän, kieåm tra taøi khoaûn cuûa khaùch haøng ñaõ bò nhaäp nhaàm thì thaáy soá dö taøi khoaûn baèng 0. Sau moät 48 thôøi gian lieân laïc khoâng ñöôïc vôùi khaùch haøng naøy, thanh toaùn vieân ñang ñöùng tröôùc nguy cô phaûi ñeàn tieàn cho khaùch haøng Traàn Vaên Sôn. - Khoâng tö vaán cho khaùch haøng trong vieäc löïa choïn ngaân haøng chuyeån tieàn, hoaëc thanh toaùn vieân thieáu kinh nghieäm trong vieäc löïa choïn ngaân haøng ñaïi lyù daãn ñeán tình traïng ñieän chuyeån tieàn phaûi thoâng qua nhieàu ngaân haøng trung gian gaây maát thôøi gian vaø chi phí cuûa khaùch haøng. Ví duï 8: Coâng ty CP Vaät tö Kyõ Thuaät TP.HCM yeâu caàu ngaân haøng chuyeån tieàn thanh toaùn haøng nhaäp trò giaù 160 ngaøn USD. Treân leänh chuyeån tieàn ghi roõ ngaân haøng trung gian laø Citibank, New York, ngaân haøng cuûa ngöôøi thuï höôûng laø Punjab National Bank, India. Do thieáu kinh nghieäm neân thanh toaùn vieân ñaõ choïn ngaân haøng Nostro laø Bank of New York, New York thay vì phaûi choïn Citibank, New York. Haäu quaû laø ngöôøi thuï höôûng than phieàn tieàn chuyeån laâu quaù vaø phí thu cao. Trong ñieàu kieän hoäi nhaäp kinh teá hieän nay, vieäc haïn cheá toái ña nhöõng ruûi ro trong hoaït ñoäng thanh toaùn xnk laø moät vieäc laøm heát söùc quan troïng vì khoâng nhöõng noù aûnh höôûng ñeán uy tín vaø caùc maët hoaït ñoäng cuûa baûn thaân ngaân haøng ñoù maø coøn aûnh höôûng luoân caû heä thoáng bao goàm taát caû caùc chi nhaùnh khaùc trong cuøng heä thoáng ngaân haøng. Ngaøy nay, trong ñieàu kieän thoâng tin ñaïi chuùng ngaøy caøng phaùt trieån, neáu vieäc xaây döïng uy tín cuûa ngaân haøng treân thò tröôøng quoác teá heát söùc khoù khaên vaø voâ cuøng caàn thieát, thì vieäc giöõ ñöôïc uy tín trong thôøi gian daøi coøn khoù khaên vaø caàn thieát hôn nhieàu. Vì theá, vieäc nhaän ñònh nhöõng maët haïn cheá vaø tìm ra nhöõng phöông thöùc nhaèm khaéc phuïc haïn cheá laø caùch toát nhaát ñeå haïn cheá ruûi ro. 49 2.3 MOÄT SOÁ HAÏN CHEÁ TRONG HOAÏT ÑOÄNG THANH TOAÙN XUAÁT NHAÄP KHAÅU TAÏI NHNO&PTNT CHI NHAÙNH TP.HCM VAØ NGUYEÂN NHAÂN TOÀN TAÏI 2.3.1 Moät soá haïn cheá trong hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu - Coâng taùc thanh toaùn xnk ôû chi nhaùnh coøn chaäm, chöa ñaùp öùng kòp thôøi nhu caàu cuûa coâng vieäc vaø cuûa khaùch haøng. Maïng hay bò loãi gaây chaäm treã vaø thieät haïi cho khaùch haøng vaø laøm giaûm uy tín cuûa ngaân haøng. - Vieäc thanh toaùn phaûi qua nhieàu trung gian gaây toán keùm veà thôøi gian vaø taøi chính; giaûm khaû naêng baûo laõnh L/C nhaäp khaåu cuûa ngaân haøng; ngaân haøng gaëp nhieàu khoù khaên trong vieäc naém baét thoâng tin vaø xöû lyù thoâng tin ñoái vôùi nhöõng tröôøng hôïp phaùt sinh trong thanh toaùn xnk, töø ñoù daãn ñeán vieäc