Luận văn Giám sát hội đồng nhân dân thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi về lĩnh vực tài chính - Ngân sách

phố coi trọng, xác định, lựa chọn vấn đề thiết thực, trọng tâm trong các lĩnh vực phát triển kinh tế và thu, chi ngân sách. 51 Công tác điều hành kỳ họp có nhiều cải tiến hợp lý, phát huy được tinh thần dân chủ và trí tuệ của đại biểu trong thảo luận, phát biểu ý kiến, bày tỏ quan điểm khi xem xét, quyết định các vấn đề của địa phương. Số lượng đại biểu tham dự kỳ họp đạt tỷ lệ trên 95%; đa số đại biểu đã phát huy tinh thần trách nhiệm đối với các hoạt động của kỳ họp, thể hiện qua các phiên thảo luận tổ, thảo luận tại hội trường, góp phần nâng cao chất lượng kỳ họp Tại các kỳ họp, HĐND thực hiện chức năng giám sát thông qua việc xem xét báo cáo công tác của Thường trực HĐND, UBND, Toà án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp; xem xét nội dung chất vấn của các đại biểu, việc trả lời chất vấn của chủ tịch UBND, thủ trưởng các cơ quan chuyên môn thuộc UBND, Toà án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân. Do làm tốt chức năng giám sát từ khâu chuẩn bị nội dung văn bản, đến thời gian hoàn thành mà các báo cáo, đề án trình tại kỳ họp HĐND thành phố, đều thể hiện được số liệu cụ thể, rõ ràng, những kết quả đạt được, những tồn tại thiếu sót và các giải pháp khắc phục của đơn vị trong thời gian tới. Đây cũng chính là cơ sở để đại biểu biểu quyết thông qua Nghị quyết HĐND về các chỉ tiêu phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội của địa phương. 2.2.1.1. Xem xét báo cáo, tờ trình của Uỷ ban nhân dân thành phố Thực hiện nhiệm vụ theo luật đinh, trên cơ sở cuộc họp liên tịch giữa Thường trực HĐND, UBND và Uỷ ban MTTQ Việt Nam thành phố, UBND thành phố đã tổ chức các cuộc họp, ban hành văn bản đôn đốc các phòng, ban khẩn trương xây dựng, kịp thời gửi đến Thường trực HĐND thành phố các báo cáo, đề án, tờ trình phục vụ thẩm tra. Các Ban HĐND thành phố đã chủ động phối hợp với các cơ quan liên quan để tiến hành thẩm tra. Các nội dung trình tại kỳ họp đều được thông qua cuộc họp thành viên UBND thành phố, có sự tham dự của các Thường trực HĐND thành phố, Thường trực HĐND thành phố được mời tham dự cuộc họp Ban Thường vụ Thành ủy ủy khi xem xét thông qua những nghị quyết trình kỳ họp HĐND thành phố, Trên cơ sở đó 52 Thường trực HĐND thành phố đã chỉ đạo, định hướng cho các Ban HĐND thành phố làm tốt công tác thẩm tra, từ đó xây dựng các báo cáo thẩm tra đúng trọng tâm và chất lượng hơn. Trong nhiệm kỳ 2011-2016, HĐND thành phố đã xem xét 62 báo cáo, 61 tờ trình, 12 đề án của UBND thành phố trình tại các kỳ họp. Xem Bảng 2.4 Bảng 2.4. Tổng hợp số lượng các báo cáo, tờ trình, Đề án của UBND thành phố trình tại các kỳ họp trong nhiệm kỳ 2011-2016 STT Các Kỳ họp HĐND khóa X, nhiệm kỳ 2011-2016 Số lượng các báo cáo, tờ trình, đề án trình tại kỳ họp của UBND thành phố Báo cáo Tờ trình Đề án 1 Kỳ họp thứ 1 0 06 0 2 Kỳ họp thứ 2 06 06 02 3 Kỳ họp thứ 3 06 09 05 4 Kỳ họp thứ 4 05 06 01 5 Kỳ họp thứ 5 (bất thường) 01 02 02 6 Kỳ họp thứ 6 07 03 0 7 Kỳ họp thứ 7 05 04 0 8 Kỳ họp thứ 8 05 04 0 9 Kỳ họp thứ 9(bất thường) 0 02 0 10 Kỳ họp thứ 10 06 03 0 11 Kỳ họp thứ 11(bất thường) 0 02 0 12 Kỳ họp thứ 12 08 04 02 13 Kỳ họp thứ 13 ( bất thường) 0 02 0 14 Kỳ họp thứ 14 06 03 0 15 Kỳ họp thứ 15 ( bất thường) 0 02 0 16 Kỳ họp thứ 16 07 03 0 Tổng 16 kỳ họp 62 61 12 53 Nguồn: HĐND thành phố Quảng Ngãi Trong nhiệm kỳ 2016-2021, UBND HĐND thành phố đã xem xét 44 báo cáo, 44 tờ trình, 14 đề án của UBND thành phố trình tại các kỳ họp. Xem Bảng 2.5. Bảng 2.5 Bảng tổng hợp số lượng các báo cáo, tờ trình, Đề án của UBND thành phố trình tại các kỳ họp trong nhiệm kỳ 2016-2021 STT Các Kỳ họp HĐND khóa XI nhiệm kỳ 2016-2021 Số lượng các báo cáo, tờ trình, đề án trình tại kỳ họp của UBND thành phố Báo cáo Tờ trình Đề án 1 Kỳ họp thứ 1 0 5 0 2 Kỳ họp thứ 2 08 06 4 3 Kỳ họp thứ 3 08 8 04 4 Kỳ họp thứ 4( bất thường) 03 04 03 5 Kỳ họp thứ 5 09 07 01 6 Kỳ họp thứ 6 ( bất thường) 01 02 0 7 Kỳ họp thứ 7 08 06 01 8 Kỳ họp thứ 8 07 06 01 Tổng 08 kỳ họp 44 44 14 Nguồn: HĐND thành phố Quảng Ngãi Hiện nay, việc giám sát NSNN tại HĐND thành phố Quảng Ngãi tại kỳ họp được thực hiện theo quy trình lập và thẩm tra các báo cáo về dự toán NSNN, quyết toán NSNN. Cụ thể được xác định như sau: Tại kỳ họp cuối năm (thường tổ chức trong thời gian 02-03 ngày khoảng thời gian cuối 12 hàng năm): HĐND thành phố sẽ xem xét, quyết định dự toán NSNN và phân bổ ngân sách địa phương năm sau (còn gọi là năm kế hoạch/năm dự toán); Tại kỳ họp giữa năm (thường lệ khai mạc vào khoảng giữa tháng 7 hàng năm), HĐND sẽ xem xét, phê chuẩn quyết toán NSNN của năm trước và quyết định 54 có thể điều chỉnh dự toán ngân sách của kế hoạch năm trong trường hợp cần thiết Các tài liệu chuẩn bị cho kỳ họp HĐND (bao gồm: Tờ trình của UBND thành phố, Báo cáo thẩm tra của Ban Kinh tế -Xã hội, Báo cáo giám sát và Báo cáo thuyết minh có liên quan) phải được gửi đến đại biểu HĐND trước 05 ngày kể từ ngày dự kiến khai mạc kỳ họp HĐND. Trước và trong các kỳ họp thường kỳ và kỳ họp bất thường, các đại biểu HĐND thành phố đã chủ động nghiên cứu các báo cáo, tờ trình, dự thảo Nghị quyết do UBND thành phố trình tại kỳ họp, đặc biệt là các nội dung về lĩnh vực tài chính và ngân sách: Báo cáo về phê chuẩn quyết toán NSĐP, báo cáo thực hiện dự toán NSĐP và sử dụng dự phòng ngân sách thành phố năm hiện tại và giải pháp thực hiện nhiệm vụ năm sau; các tờ trình: về phương án phân bổ và dự toán NSĐP, tờ trình bổ sung dự toán NSĐP, về phương án phân bổ vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách thành phố, về điểu chỉnh bổ sung dự toán NSĐP để thảo luận tại kỳ họp. Trên cơ sở phân công của Thường trực HĐND, Ban Kinh tế - Xã hội chủ động nắm bắt thông tin phục vụ công tác thẩm tra; đề nghị UBND và các cơ quan liên quan gửi báo cáo, đề án, dự thảo nghị quyết và các tài liệu cần thiết có liên quan đến các nội dung về quyết định ngân sách để phục vụ cho việc chuẩn bị và họp thẩm tra chính thức theo quy định. Tại các kỳ họp HĐND thành phố trên cơ sở ý kiến thẩm tra của Ban Kinh tế - Xã hội các đại biểu HĐND thành phố có cơ sở trong giám sát, chất vấn và việc thảo luận và biểu quyết tại kỳ họp Ví dụ: Kỳ họp thứ 8- HĐND thành phố Quảng Ngãi được tổ chức vào ngày 18/7 đến ngày 20/7/2018, trên cơ sở xem xét Tờ trình số 119/TTr-UBND ngày 03/7/2018 của UBND thành phố về việc phê chuẩn quyết toán thu, chi ngân sách nhà nước năm 2017 kèm theo Báo cáo số 396 /BC-UBND ngày 17/7/2018 của UBND thành phố về tổng quyết toán thu – chi ngân sách Nhà 55 nước năm 2017. Qua thẩm tra, Ban Kinh tế -Xã hội HĐND thành phố có một số ý kiến đánh giá như sau: - Tổng thu NSNN năm 2017 là 1.856,745 tỷ đồng đạt 98,16% (1.856,754 tỷ đồng/1.859,163 tỷ đồng), Tổng chi NSNN năm 2017 trên địa bàn là 1.373,468 tỷ đồng tăng 14,93% so với dự toán giao (1.373,468/1.195,056 tỷ đồng). - Một số nhiệm vụ chi đạt thấp hoặc quá cao so với dự toán HĐND thành phố giao: Như chi sự nghiệp VH-TT đạt 38% (2,196/5,778 tỷ đồng) chi sự nghiệp truyền thanh đạt 60,8% (1,495/2,475 tỷ đồng);chi sự nghiệp TDTT đạt 47,9% (1,205/2,512 tỷ đồng); chi sự nghiệp môi trường đạt 63,93% ( 28,174/44,061 tỷ đồng); Chi công tác hoạt động so quản lý Nhà nước của một số đơn vị quá cao so với dự toán, cụ thể các đơn vị sau: Phòng Nội vụ chi tăng 50% dự toán( 4,004/2655 tỷ đồng); phòng kinh tế chi tăng 34,95% dự toán (2,645/1,567 tỷ đồng); Phòng Tài nguyên và Môi trường chi tăng 31% dự toán ( 3, 175/2,407 tỷ đồng). Nhiệm vụ chi cho công tác y tế, dân số và kế hoạch hóa gia đình là 689 triệu đồng, nhiệm vụ này không có trong dự toán HĐND thành phố giao, nguồn kinh phí chuyển nguồn cho năm 2018 là 258,627 tỷ đồng, Ban Kinh tế - Xã hội đã yêu cầu UBND thành phố có giải trình cụ thể để đại biểu HĐND thành phố có cơ sỏ xem xét quyết định về quyết toán ngân sách năm 2018, đồng thời Ban Kinh tế -Xã hội HĐND cũng đưa ra một số kiến nghị đối với UBND thành phố. 2.2.1.2. Về hoạt động chất vấn Qua nghiên cứu báo cáo tổng kết nhiệm kỳ 2011-2016 của HĐND thành phố Quảng Ngãi và qua trực tiếp theo dõi các kỳ họp HĐND khóa XI, nhiệm kỳ 2016-2021 cho thấy: việc chất vấn và trả lời chất vấn của các đại biểu đã trở thành hình thức giám sát quan trọng và thường xuyên trong các kỳ họp.Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tập trung vào những vấn đề bức xúc, nỗi cộm mà cử tri và đại biểu quan tâm. 56 Hoạt động chất vấn taị các kỳ hop̣ HĐND thành phố luôn diêñ ra sôi nổi; chất lượng chất vấn ngày càng nâng cao, chủ yếu tập trung làm rõ về trách nhiệm và nguyên nhân, tìm biện pháp, giải pháp khắc phục, việc giám sát trả lời chất vấn ngày càng chặt chẽ, có những chất vấn phải tái chất vấn nhiều lần mới giải quyết xong. Trong nhiệm kỳ 2011-2016 và nhiệm kỳ 2016-2021 đại biểu HĐND thành phố đã có 140 ý kiến chất vấn tại kỳ họp về tất cả các vấn đề phát triển kinh tế -xã hội của thành phố, riêng về lĩnh vực tài chính – ngân sách có 60 lược ý kiến chất vấn ( nhiệm kỳ 2011-2016 có 42 lượt ý kiến chất vấn và giữa nhiệm kỳ 2016-2021 có 18 lượt ý kiến) Trong quản lý điều hành thu – chi ngân sách và quản lý tài chính ngân sách số lượng và chất lượng chất vấn của đại biểu HĐND thành phố tại các kỳ họp ngày càng nâng lên. Đa số các nội dung chất vấn đều được UBND thành phố, Phòng Tài chính – Kế hoạch trả lời nghiêm túc bằng văn bản, giải trình được các ý kiến chất vấn của đại biểu Đặc biệt, từ đầu nhiệm kỳ khóa XI đến nay, HĐND thành phố Quảng Ngãi đã có nhiều đổi mới về công tác chuẩn bị nội dung chất vấn, tạo các điều kiện thuận lợi cho đại biểu thực hiện quyền năng chất vấn tại kỳ họp. Điểm đáng chú ý là tại các kỳ họp thường kỳ trong phiên khai mạc, bế mạc, chất vấn và trả lời chất vấn, HĐND thành phố Quảng Ngãi đã tổ chức trên sóng truyền thanh trực tiếp để nhân dân thành phố Quảng Ngãi theo dõi. Chính vì vậy, hoạt động chất vấn đã làm sáng rõ được nhiều vấn đề dư luận xã hội quan tâm, cử tri thắc mắc do các cơ quan chức năng giải quyết kéo dài, gây bất bình trong nhân dân. Qua chất vấn giúp cho hoạt động của các cơ quan và người được chất vấn làm tốt hơn, hoàn thiện hơn và đây cũng là điều kiện để kiểm tra năng lực của người đứng đầu cơ quan quản lý trong nắm bắt và điều chỉnh lĩnh vực được phân công. Do vậy, trách nhiệm, năng lực của đại biểu HĐND và của 57 người đứng đầu các cơ quan quản lý được công chúng giám sát, đánh giá một cách trực tiếp Qua thực tế cho thấy kỳ họp nào có nhiều ý kiến chất vấn của đại biểu và trả lời chất vấn tốt thì không khí của kỳ họp dân chủ và thẳng thắn. Khi mối quan hệ chất vấn và trả lời chất vắn được đặt đúng lúc, đúng chỗ để xem xét giải quyết trên cơ sở khách quan, xuất phát từ lợi ích của dân thì có tác dụng trong việc giải quyết những mâu thuẫn, tồn tại, vướng mắc góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. 2.2.1.3. Bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND bầu Việc bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND bầu là một hình thức giám sát đã được quy định tại khoản 5, Điều 58 Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003. Tuy nhiên, năm 2012 Quốc hội mới ban hành Nghị quyết số 35/2012/QH13 ngày 21/11/2012 của Quốc hội, về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn và Nghị quyết số 561/2013/UBTVQH13 ngày 16/01/2013 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn thi hành một số điều của Nghị quyết 35 của Quốc hội về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn. * Tại kỳ họp thứ 7 – HĐND thành phố khóa X, nhiệm kỳ 2011-2016 (tháng 7/2013), HĐND thành phố đã tiến hành lấy phiếu tín nhiệm đối với 11 người giữ chức vụ do HĐND thành phố bầu; : “Chủ tịch HĐND, Phó chủ tịch HĐND, Ủy viên Thường trực HĐND, Trưởng các Ban HĐND thành phố; Chủ tịch UBND, Phó Chủ tịch UBND, các Ủy viên UBND thành phố”. Kết quả có 08 người có trên 50% tổng số đại biểu đánh giá tín nhiệm cao, 03 người có dưới 50% tổng số đại biểu đánh giá tín nhiệm cao, không có người nào có trên 50% tổng số đại biểu đánh giá tín nhiệm thấp.[13] Đây là lần đầu tiên HĐND thành phố tiến hành lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND thành phố bầu, nên việc lấy phiếu tín nhiệm 58 đã được thực hiện một cách thận trọng, nghiệm túc, các nội dung lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND thành phố bầu thực hiện theo đúng quy định tại Nghị quyết 35 của Quốc hội và Nghị quyết số 561 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Toàn bộ quy trình lấy phiếu tín nhiệm được thực hiện một cách dân chủ công khai, minh bạch để công luận và cử tri toàn thành phố theo dõi, giám sát. * Tại kỳ họp thứ 12 – HĐND thành phố (tháng 12/2014), HĐND thành phố đã tiến hành lấy phiếu tín nhiệm đối với 11 người giữ chức vụ do HĐND thành phố bầu; kết quả có 11 người có trên 50% tổng số đại biểu đánh giá tín nhiệm cao,không có người nào có trên 50% tổng số đại biểu đánh giá tín nhiệm thấp. [13] Như vậy, theo quy định không có đại biểu nào có phiếu tín nhiệm thấp dưới 50% để bãi nhiệm, tuy nhiên đại biểu có phiếu tín nhiệm thấp cũng đã được xem xét, điều chuyển sang vị trí khác phù hợp với năng lực của người được lấy phiếu tín nhiệm. Kết quả này đã phản ánh đúng thực trạng năng lực, sự tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất của người được lấy phiếu tín nhiệm. Qua đó, giúp cho người được lấy phiếu tín nhiệm thấy được mức độ tín nhiệm của mình, có phương hướng khắc phục những khuyết điểm, thiếu sót, tiếp tục rèn luyện, nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động. Qua đó chúng ta thấy rằng, việc bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND bầu mặc dù được thực hiện đầu tiên từ khi có Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003 đã thể hiện là một công cụ giám sát rất hữu hiệu. Kết quả lấy phiếu tín nhiệm sẽ là thước đo giúp người được lấy phiếu tín nhiệm thấy được mức độ tín nhiệm của mình để tiếp tục phấn đấu, rèn luyện phẩm chất, năng lực để làm tốt hơn vai trò, chức trách của mình đối với nhiệm vụ được giao; làm cơ sở để cơ quan, tổ chức có thẩm quyền xem xét đánh giá, bố trí, sử dụng cán bộ. Tuy nhiên trong giai đoạn hiện nay, việc 59 thăm dò tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND bầu là việc có tính nhạy cảm cao, bước đầu thực hiện còn có nhiều ý kiến khác nhau. Luật tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, Theo quy định tại Điều 88. Lấy phiếu tín nhiệm: “Hội đồng nhân dân lấy phiếu tín nhiệm đối với những người giữ các chức vụ sau đây: Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Trưởng ban của Hội đồng nhân dân; Chánh Văn phòng Hội đồng nhân dân đối với Hội đồng nhân dân cấp thành phố; Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Ủy viên Ủy ban nhân dân”. [26, tr.96] Trong nhiệm kỳ 2016-2021, cho đến thời điểm hiện nay nay Quốc hội chưa ban hành quy trình lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND bầu. Bên cạnh những ưu điểm nêu trên, hoạt động giám sát tại kỳ họp của HĐND thành phố Quảng Ngãi vẫn còn một số tồn tại: thời gian dành cho các kỳ họp ngắn (thường 2 đến 3 ngày), việc chuẩn bị nội dung để thảo luận và quyết định tại kỳ còn nhiều hạn chế. Nhiều báo cáo, tờ trình gửi đến còn chậm, không đủ thời gian để đại biểu nghiên cứu trước, thời gian thảo luận chưa nhiều. Người bị chất vấn khi trả lời còn chung chung, chưa đi thẳng vấn đề, chưa thấy rõ trách nhiệm của mình, còn nặng về giải thích... nhìn chung hiệu quả chất vấn còn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu của cử tri. Điều này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng chủ yếu do các đại biểu chưa thực sự đi sâu vào công tác điều hành về lĩnh vực Tài chính – Ngân sách của cơ quan nhà nước, do còn tư tưởng nể nang, né tránh, ngại va chạm... Tóm lại, để nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND thành phố tại kỳ họp cần phải nghiên cứu đề ra những quan điểm, giải pháp phù hợp. Trong đó, công tác chất vấn và trả lời chất vấn phải trở thành một hình thức sinh hoạt thật sự dân chủ và thiết thực. 60 2.2.2. Hoạt động giám sát giữa các kỳ họp, giám sát thường xuyên và giám sát chuyên đề của Thường trực Hội đồng nhân dân và Ban Kinh tế - Xã hội Hội đồng nhân dân thành phố Hoạt động giám sát thường xuyên: Trong nhiệm kỳ, Thường trực, các Ban HĐND thành phố được thực hiện luôn chú trọng giám sát thường xuyên hoạt động của UBND thành phố, các cơ quan chuyên môn của UBND thành phố, TAND thành phố, VKSND thành phố. Bên cạnh đó, Thường trực, các Ban HĐND thành phố cũng đã tổ chức nhiều cuộc làm việc với UBND thành phố, các phòng, ban, ngành về kết quả công tác 6 tháng và hàng năm; giám sát thông qua công tác tiếp công dân, giải quyết kiến nghị, phản ánh, đơn, thư khiếu nại, tố cáo của công dân để nắm bắt thông tin, hoạt động, những tồn tại, hạn chế, vướng mắc, khó khăn của các ngành, kịp thời chỉ đạo khắc phục những tồn tại, hạn chế hoặc đề xuất, kiến nghị các giải pháp phù hợp để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc. Hoạt động giám sát chuyên đề: Thực hiện chương trình giám sát hàng năm đã được HĐND thành phố phê chuẩn: + Trong nhiệm kỳ nhiệm kỳ 2011-2016 Thường trực HĐND, các Ban HĐND thành phố đã chủ động xây dựng kế hoạch giám sát và tổ chức hoàn thành kế hoạch theo chương trình đề ra. HĐND thành phố đã tiến hành tổ chức 50 cuộc giám sát, kiến nghị 347 ý kiến, tỷ lệ giải quyết đạt 83,28 %. Các cuộc giám sát đều được thực hiện đúng quy trình, có nhiều đổi mới cả về nội dung và hình thức. Trong đó Ban Kinh tế -Xã hội đã giám sát được 20 cuộc thuộc các lĩnh vực kinh tế, văn hóa- xã hội và tài chính – ngân sách. Xem Bảng 2.6 61 Bảng 2.6 Tổng hợp tình hình hoạt động giám sát chuyên đề của Thường trực, các Ban HĐND thành phố trong nhiệm kỳ 2011-2016 TT Năm T ổ n g s ố cu ộ c g iá m s á t Trong đó T ổ n g s ố k iế n n g h ị Trong đó T ổ n g s ố k iế n n g h ị g iả i q u y ết Trong đó T h ư ờ n g t rự c H Đ N D B a n p h á p c h ế g iá m s á t B a n K in h t ế - X ã h ộ i T h ư ờ n g t rự c H Đ N D B a n p h á p c h ế g iá m s á t B a n K in h t ế - X ã h ộ i T h ư ờ n g t rự c H Đ N D B a n p h á p c h ế g iá m s á t B a n K in h t ế - X ã h ộ i 1 2010 8 3 2 3 50 18 12 20 40 15 9 16 2 2011 9 3 3 3 60 20 18 22 52 19 15 18 3 2012 10 3 3 4 65 25 18 22 52 20 15 17 4 2013 10 3 3 4 60 17 19 24 55 16 17 22 5 2014 9 3 3 3 55 17 17 21 43 13 12 18 6 2015 8 3 2 3 57 22 17 18 47 19 14 14 Tổng 54 18 16 20 347 119 101 127 289 102 82 105 + Trong nhiệm kỳ HĐND thành phố khóa XI, từ năm 2016 đến ngày 31/7/2018 đã tổ chức được 28 Đoàn giám sát, tổng số kiến nghị của các Đoàn 62 giám sát là kiến ngh 160, số kiến nghị đã được giải quyết là 102 kiến nghị. Trong đó Ban Kinh tế - Xã hội HĐND thành phố đã tổ chức được 11 cuộc thuộc các lĩnh vực kinh tế, Tài chính - Ngân sách đã kiến nghị 54 ý kiến.Xem Bảng 2.7 Bảng 2.7. Tổng hợp tình hình hoạt động giám sát chuyên đề của Thường trực, các Ban HĐND thành phố trong nhiệm kỳ 2016-2021 TT Năm T ổ n g s ố cu ộ c g iá m s á t Trong đó T ổ n g s ố k iế n n g h ị Trong đó T ổ n g s ố k iế n n g h ị g iả i q u y ết Trong đó T h ư ờ n g t rự c H Đ N D B a n p h á p c h ế g iá m s á t B a n K in h t ế - X ã h ộ i T h ư ờ n g t rự c H Đ N D B a n p h á p c h ế g iá m s á t B a n K in h t ế - X ã h ộ i T h ư ờ n g t rự c H Đ N D B a n p h á p c h ế g iá m s á t B a n K in h t ế - X ã h ộ i 1 2016 10 3 3 4 60 22 18 20 47 17 16 14 2 2017 12 4 3 5 70 24 18 28 55 18 17 20 3 2018 6 2 2 2 30 12 12 16 0 0 0 0 Tổng 28 9 8 11 160 58 48 54 102 35 33 34 Nguồn: HĐND thành phố Quảng Ngãi 2.2.2.1. Hoạt động giám sát của Thường trực Hội đồng nhân dân thành phố Theo quy định của pháp luật, Thường trực HĐND thành phố là một chủ thể giám sát quan trọng. Chương trình giám sát hàng năm của Thường trực và các Ban HĐND được trình tại kỳ họp HĐND để xem xét, quyết định. 63 Trên cơ sở đó, Thường trực HĐND, các Ban HĐND xây dựng chương trình giám sát 6 tháng, một năm trên các lĩnh vực. Trong những năm vừa qua, Thường trực HĐND thành phố đã chủ động điều hòa hoạt động giám sát của Thường trực và các Ban phù hợp với thực tế. Tính từ năm 2011 đến nay, Thường trực HĐND thành phố đã tổ chức được 27 cuộc giám sát chuyên đề về các lĩnh vực, trong đó 16 lĩnh vực tài chính ngân sách: quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước, xây dựng cơ bản, công tác quản lý thuế, quản lý và sử dụng kinh phí sự nghiệp, sử dụng vốn chương trình mục tiêu quốc gia, v.v.. Các Đoàn giám sát của Thường trực HĐND thành phố đều ban hành kế hoạch, xác định rõ mục đích, yêu cầu, nội dung, chương trình, thời gian cụ thể và có đề cương hướng dẫn chi tiết các vấn đề cần giám sát nhằm đảm bảo mục tiêu giám sát. Hầu hết các đợt giám sát của Thường trực HĐND thành phố Quảng Ngãi đều được tổ chức thực hiện trên phạm vi toàn thành phố lựa chọn những vùng trọng điểm, vùng thuận lợi, vùng khó khăn để giám sát trực tiếp; những đơn vị, địa phương không đến giám sát trực tiếp được thì tiến hành giám sát qua báo cáo để có cơ sở so sánh, đánh giá một cách toàn diện, tổng thể. Khi tổ chức các Đoàn giám sát chuyên đề, ngoài đại biểu là thành phần theo quy định, Thường trực HĐND thành phố còn mời đại diện các ngành có chuyên môn tham gia. Kết thúc đợt giám sát Thường trực HĐND thành phố có báo cáo đánh giá đúng về thực trạng, đồng thời kịp thời phát hiện các vi phạm, nêu rõ nguyên nhân, đề ra các giải pháp và trình kỳ họp HĐND thành phố để xem xét, quyết định. Trên cơ sở kết quả giám sát, Thường trực HĐND thành phố ra thông báo kết luận giám sát, yêu cầu các đơn vị chịu sự giám sát thực hiện nghiêm túc các kết luận, vì vậy mà chất lượng, hiệu quả giám sát được nâng lên rõ rệt, được các cấp,các ngành đồng tình, được cử tri và dư luận đánh giá cao. 64 Để thực hiện tốt chức năng giám sát, Thường trực HĐND thành phố đã chủ động điều hòa, phối hợp và trực tiếp tham gia hoạt động giám sát của các Ban HĐND; dự các cuộc họp thẩm tra của các Ban HĐND thành phố, định kỳ hàng tháng tổ chức các cuộc họp giữa Thường trực với các Ban HĐND thành phố và cơ quan Văn phòng để tổ chức tốt các hoạt động giám sát, kịp thời đề nghị các Ban HĐND thành phố thực hiện hoặc điều chỉnh các nội dung giám sát cần thiết hoặc cử tri quan tâm, kiến nghị qua các đợt tiếp xúc cử tri; đóng góp ý kiến về những lĩnh vực cần giám sát; phối hợp chặt chẽ với các Ban trong thực hiện kế hoạch giám sát. Mặt khác, thông qua việc tổ chức các Đoàn giám sát, Thường trực HĐND thành phố đã phát hiện ra nhiều bất cập về cơ chế, chính sách; những tồn tại, yếu kém của các cấp, các ngành. Qua đó, làm cơ sở để HĐND thành phố ban hành Nghị quyết sát thực, phù hợp thực tiễn, có tính khả thi cao. Ngoài thực hiện các cuộc giám sát chuyên đề, giữa hai kỳ họp Thường trực HĐND thành phố đã giải quyết 65 nội dung phát sinh theo đề nghị của UBND thành phố về lĩnh vực Tài chính - Ngân sách. 2.2.2.2. Hoạt động giám sát của các Ban Hội đồng nhân dân thành phố đối với lĩnh vực Tài chính - Ngân sách Các Ban của HĐND thành phố là những cơ quan tham mưu, giúp việc của HĐND thành phố. Trong hoạt động giám sát, các Ban HĐND có nhiệm vụ giúp HĐND giám sát hoạt động của UBND thành phố, các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố và hoạt động của Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân thành phố; giúp Hội đồng nhân dân giám sát cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân và công dân trong việc thi hành Hiến pháp, luật, các văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên và Nghị quyết của HĐND thành phố Thời gian qua, thực hiện Luật ngân sách Nhà nước năm 2015, Luật Đầu tư công năm 2014, Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 65 2015 và các văn bản pháp luật có liên quan, có rất nhiều nội dung liên quan đến lĩnh vực Kinh tế - Ngân sách phát sinh giữa hai kỳ họp cần phải giải quyết theo đề nghị của UBND thành phố, Thường trực HĐND thành phố đã chỉ đạo, phân công Ban Kinh tế - Xã hội thẩm tra trước khi cho ý kiến, như: chấp thuận, phê duyệt chủ trương đầu tư các dự án thuộc thẩm quyền; điều chỉnh một số nội dung trong Kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm; điều chỉnh, bổ sung dự toán ngân sách hàng năm; tạm ứng, vay các nguồn ngân sách để thực hiện một số công trình trọng điểm của thành phố;. Để thực hiện công tác thẩm tra có chất lượng, hiệu quả, Ban Kinh tế - Xã hội đã trực tiếp làm việc với