Luận văn Một số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nhựa Việt Nam tại thành phố Hồ Chí Minh

a đẩy lùi hàng ngoại trong giai đoạn 1990 – 1995. Thời kỳ 1995 – 2000, nhờ nhập khẩu thiết bị mới chủ yếu vẫn từ các nước trong khu vực nên sản phẩm nhựa gia dụng tiếp tục chíếm lĩnh thị trường nội địa, đồng thời tham gia xuất khẩu. Thiết bị ép phun của các doanh nghiệp sản xuất nhựa gia dụng còn có thể tận dụng để sản xuất két bia, két nước ngọt để phục vụ công nghiệp chế biến thực phẩm, đồ uống, két đựng thủy sản, vỏ TV, cassette, radio, phụ tùng nhựa cho ngành lắp ráp xe gắn máy, ô tô, kệ pallet cho ngành công nghiệp. Giá trị nhập khẩu thiết bị của ngành nhựa gia dụng tại TP.HCM có thể lên đến 150 triệu USD và cả nước ước đạt 200 triệu USD. - Về nhóm sản phẩm vật liệu xây dựng trong giai đoạn từ năm 2001 đến 2004 đầu tư tại thành phố Hồ Chí Minh ước đạt trên 300 triệu USD. Sau khủng hoảng kinh tế trong khu vực giai đoạn 1997, hàng loạt dự án xây dựng đã được phục hồi trong giai đoạn này. Chính vì vậy nhu cầu về các sản phẩm vật dụng xây dựng bằng nhựa tăng cao làm giá tăng do đó hàng loạt nhà máy sản xuất sản phẩm vật liệu xây dựng bằng nhựa ra đời làm nhu cầu về vốn đầu tư cũng tăng rất cao trong giai đoạn này. - Về nhóm hàng nhựa kỹ thuật trong giai đoạn 1995 – 2004 toàn ngành đầu tư 140 triệu USD nhập các loại thiết bị máy móc, nâng công suất tăng gấp 2 lần so với năm 1995. Giai đoạn 2001 – 2004 vốn đầu tư đạt 96,5 triệu USD. Công ty TNHH Nhựa Phú Vinh (Hải Phòng) đầu tư 100% vốn Đài Loan với dây chuyền sản xuất vải giả da trị giá 4 triệu USD để sản xuất vải giả da PVC và màng mỏng 34 PVC là một trong những doanh nghiệp đầu tư đầu tiên vào lĩnh vực sản xuất nhựa kỹ thuật có qui mô lớn đầu tiên. Thuận lợi cơ bản trong những năm qua là với chính sách mở cửa kêu gọi đầu tư trong và ngoài nước, nguồn vốn được huy động rộng rãi hơn, chủ trương phát huy nguồn nội lực với nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần đã khơi dậy trong dân nhiều doanh nghiệp mới được hình thành với nguồn vốn tự đầu tư. Đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, vốn đầu tư thiết bị, máy móc thường là vốn của các công ty nước ngoài chuyển vào đầu tư. Các doanh nghiệp nhà nước trong quá trình đổi mới thiết bị, công nghệ thường sử dụng nguồn vốn vay tín dụng của ngân hàng thương mại. Riêng các doanh nghiệp tư nhân khó vay được tín dụng ngân hàng thương mại nên thường phải sử dụng vốn tự có hoặc mua thiết bị trả chậm từ các nhà cung cấp nước ngoài có chính sách thanh toán linh hoạt. Tuy nhiên, nhìn chung các doanh nghiệp trong ngành nhựa vẫn còn thiếu vốn cho các dự án lớn và dài hạn, thiếu các tập đoàn tài chính để cung cấp vốn cho các dự án lớn và dài hạn; thiếu các tập đoàn tài chính để cung cấp vốn cho các dự án của doanh nghiệp; sự bảo lãnh của Nhà nước để vay vốn nước ngoài khó thực hiện; khả năng huy động vốn qua công ty cổ phần, thị trường chứng khóan rất hạn chế. Tình trạng chiếm dụng vốn lẫn nhau giữa các doanh nghiệp rất phổ biến. 2.5. THỰC TRẠNG VỀ NGUỒN NHÂN LỰC VÀ HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Theo số liệu thống kê ở nước ta hiện nay có trên 11 ngàn người làm việc trong ngành nhựa và cao su, chiếm 4,6% lao động toàn ngành công nghiệp; trong đó, lao động của ngành nhựa khoảng 7 ngàn người, chiếm 2,9% lao động toàn ngành công nghiệp. Lao động trực tiếp chiếm 83%, đại học và trên đại học 1%, cao đẳng 8%, trung cấp kỹ thuật 4,6%, lao động gián tiếp 17%. Tuy nhiên trong số lao động trực tiếp, số lao động chưa qua đào tạo chiếm tỷ trọng 69,23% cao gấp 6,8 lần so với lao động công nghiệp nói chung. Điều này nói lên một thực trạng là lực lượng lao động có kỹ thuật của ngành còn quá ít và chưa đáp ứng được đòi hỏi của công cuộc đổi mới hiện nay. - Công tác đào tạo: Hiện nay, ở nước ta cũng chưa có một trường đại học, cao đẳng chuyên ngành đào tạo cán bộ kỹ thuật cho ngành nhựa nói chung. Lực lượng kỹ sư cao phân tử được đào tạo tại các khoa của các trường Đại học Bách khoa Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, hầu hết chỉ được đào tạo về lý thuyết mà không có kiến thức thực tiễn do không có cơ hội tiếp xúc với thiết bị máy móc chuyên ngành. Mối quan hệ giữa các trường đào tạo với các doanh nghiệp không chặt chẽ dẫn đến tình trạng sinh viên chỉ biết thiết bị, công nghệ trên giáo trình, 35 khi ra trường về doanh nghiệp phải mất 2 – 3 năm mới tìm hiểu làm quen với thực tiễn máy móc, thiết bị ở cơ sở để bắt tay vào việc. Mặt khác các doanh nghiệp khi tuyển dụng nhân viên cũng ít có chương trình đào tạo bài bản mà thông thường chỉ thực hiện việc truyền đạt những kỹ năng cơ bản trong quá trình thử việc. Một số ít các doanh nghiệp thật sự có quan tâm đến hoạt động đào tạo nhưng cũng chỉ có thể tự xây cho mình những chương trình đào tạo tại chỗ với nội dung chính thông thường là quy trình vận hành những máy móc thiết bị hiện có tại doanh nghiệp nên lao động ngành nhựa chủ yếu học nghề theo kiểu “nghề dạy nghề”. Do vậy tỷ trọng 69,23% lao động chưa được đào tạo là điều đáng lo ngại, thực sự là trở ngại lớn cho phát triển của ngành vì với các thế hệ thiết bị ngày càng hiện đại, đòi hỏi công nhân phải được trang bị những kiến thức tối thiểu mới có thể tiếp thu và làm chủ được công nghệ mới. Với đội ngũ cán bộ được đào tào trong và ngoài nước, sau nhiều năm công tác đã giúp cho ngành nhựa được phát triển và đổi mới. Những kỹ sư trẻ có khả năng độc lập giải quyết những công việc phức tạp, quản lý kỹ thuật. Nhưng số nhiều chưa có khả năng quản lý kỹ thuật hoặc chỉ đạo công trình và tầm định hướng chiến lược cho ngành. Phần lớn bị hạn chế vì nhiều lý do chưa có cơ hội để tiếp cận trình độ kỹ thuật của thế giới. Trong nhiều năm nay việc đào tạo kỹ thuật cho ngành nhựa chưa có một tổ chức nào đảm nhận với qui mô cần thiết của nó. Nhìn chung đội ngũ kỹ thuật còn rất thiếu nhất là đội ngũ công nhân có tay nghề cao, hệ thống đào tạo công nhân chưa có vì vậy thiếu đội ngũ bổ sung, hậu bị. Số kỹ sư ít có điều kiện và khả năng tiếp cận nhanh chóng với công nghệ tiên tiến. Chính điều này đã làm ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành nhựa. Đây là vấn đề cần phải nhanh chóng khắc phục và cần quan tâm đúng mức. - Hoạt động nghiên cứu khoa học trong ngành nhựa cũng chưa tạo ra được những thành tựu có khả năng ứng dụng và đem lại hiệu quả kinh tế thực sự. Thực tế hiện nay trên cả nước đã có một vài trung tâm nghiên cứu của vài ba trường đại học nhưng kết quả nghiên cứu và khả năng ứng dụng vào thực tế còn rất hạn chế. Khoảng cách của những cơ quan nghiên cứu và những nhà sản xuất hiện nay là rất lớn do các nhà sản xuất chưa tìm được sự giúp đỡ có hiệu quả từ các cơ quan nghiên cứu trong hầu hết các kĩnh vực kể cả tư vấn về kỹ thuật. - Vấn đề bảo vệ môi trường không chỉ mang ý nghĩa xã hội đơn thuần mà còn mang ý nghĩa kinh tế to lớn. Do ngành nhựa phát triển quá nhanh, thay thế quá nhiều các vật liệu truyền thống nên đâu đâu cũng thấy nhựa, cộng thêm tính khó tiêu hủy nên nhựa bị gắn cho “cái tội” gây ô nhiễm môi trường. Điều đặc biệt là sự gây ô nhiễm này không hoàn toàn do nhà sản xuất mà chủ yếu là do sản phẩm sau khi sử dụng gây ra. 36 Mặc dù, nếu xét về tiết kiệm năng lượng thì khoảng 50% sản phẩm được bao gói bằng bao bì nhựa nhẹ hơn so với bao bì truyền thống như gỗ, kim loại. Như vậy sử dụng bao bì nhẹ sẽ làm giảm chi phí vận chuyển, nhiên liệu sẽ tiêu thụ ít hơn, giảm khí độc hại thải ra môi trường xung quanh. Theo đánh giá của Hiệp hội nhựa Châu Âu thì hiện nay bao bì nhựa chiếm 10% trọng lượng bao bì nhưng nó lại bao gói cho 40 – 50% lượng hàng hóa. Nếu không có bao bì nhựa thì việc dùng bao bì gỗ, kim loại có tăng 291%, năng lực sản xuất bao bì gỗ, kim loại tăng 10%, thể tích khí thải tăng 158%. Bao bì nhựa tạo ra một thể tích rác thải rất thấp, chỉ 0,7% trọng lượng rác thải toàn Châu Âu. 2.6. SO SÁNH SẢN PHẨM VÀ PHƯƠNG THỨC CẠNH TRANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM VỚI HÀNG NHẬP NGOẠI VÀ SẢN PHẨM DO ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI 2.6.1. So sánh sản phẩm 2.6.1.1. Chất lượng Nhìn chung, đối với những doanh nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa thành công thì chất lượng sản phẩm của họ không thua kém hàng ngoại nhập hay sản phẩm do đầu tư nước ngoài, vì nguồn nguyên liệu để sản xuất hơn 90% là nhập khẩu, công nghệ sản xuất của ngành nhựa không có gì đặc biệt, đa số thiết bị máy móc được nhập từ những nước có nền công nghiệp nhựa hiện đại. Đến hôm nay thì số doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm quốc tế chưa nhiều, nhưng hàng Việt Nam chất lượng cao cũng đã vào được thị trường các nước EU, Mỹ, Nhật và khu vực. Điều này có thể nói hàng Việt Nam đã dần dần thu hút được khách hàng ngoài nước bằng chất lượng của mình. Theo nhận định của ông Trần Công Hoàng Quốc Trang – Chủ tịch Hiệp hội Nhựa Thành phố Hồ Chí Minh và một số doanh nghiệp nhựa làm ăn hiệu quả thì sản phẩm nhựa của họ không thua sản phẩm ngoại về chất lượng, nếu có thua thì đó là do mẫu mã của mình còn hạn chế, độ bóng, độ sắc sảo của sản phẩm còn bị kém hơn do vấn đề khuôn mẫu. Tình hình cụ thể của một số ngành hàng tiêu biểu như sau: - Sản phẩm công nghiệp kỹ thuật cao: Theo GSTS Nguyễn Hữu Niếu, giám đốc trung tâm nghiên cứu vật liệu polymer trường Đại học Bách Khoa Thành phố Hồ Chí Minh cho biết chất lượng sản phẩm của mình tương đương với nước ngoài. Các công ty nước ngoài dùng sản phẩm composite của Việt Nam họ rất hài lòng về chất lượng, nhưng do đối với ngành hàng này, Việt Nam còn sản xuất thủ công nên độ tinh xảo của sản phẩm chưa được cao lắm. Theo ý kiến của Ông Nguyễn Đăng Cường, giám đốc công ty quốc doanh Compofact, một trong những doanh nghiệp chuyên sản xuất sản phẩm bằng sản phẩm composite lớn nhất Việt 37 Nam thì chất lượng sản phẩm của doanh nghiệp ông rất cao, là doanh nghiệp sản xuất được bồn nước lớn nhất Việt Nam với thể tích 300m3 cho một doanh nghiệp nước ngoài. Hiện nay nhiều doanh nghiệp nước ngoài như Toyota, …đã đặt hàng compofac sản xuất những linh kiện của xe hơi nhưng ông chưa dám nhận do điều kiện sản xuất của mình chưa thuận lợi. Với pallet và két nhựa thì ông Phan Văn Thanh, giám đốc công ty nhựa Sài Gòn cho biết: Về chất lượng thì pallet nhựa của nước ngoài nhẹ hơn của mình và độ sắc sảo của họ cũng hơn, nhưng về việc đáp ứng những thông số kỹ thuật thì mình không thua kém. Cho nên hiện tại mình vẫn có được lợi thế cạnh tranh, vì đây là hàng công nghiệp, khách hàng chỉ yêu cầu về chất lượng, đảm bảo được những thông số kỹ thuật của sản phẩm là họ chấp nhận, còn tính chất bên ngoài như màu sắc, độ bóng, …thì họ không quan trọng. Với sản phẩm ống nước thì theo anh Nguyễn Đình Khánh, trưởng phòng kỹ thuật công ty nhựa Tân Tiến thì sản phẩm của họ không thua hàng nước ngoài. Họ chỉ thua về khuôn mẫu, do dùng khuôn mẫu sản xuất trong nước nên độ bóng của sản phẩm không bằng khuôn mẫu của nước ngoài. Nhưng yếu tố này không ảnh hưởng đến lợi thế cạnh tranh vì khách hàng chỉ đòi hỏi sản phẩm phải bền và đáp ứng được những kích cỡ theo yêu cầu của họ chứ không không ai chọn lựa sản phẩm nào có độ bóng lớn hơn. - Sản phẩm nhựa dân dụng: Chất lượng và mẫu mã có được nâng cao hơn trước nhiều nhưng vẫn còn thua nước ngoài. Theo bà Nguyễn Thị Cúc, phó giám đốc công ty nhựa Rạng Đông thì hiện tại công ty Nhựa Rạng Đông nói riêng và các công ty nhựa Việt Nam sản xuất màng mỏng và đồ nhựa gia dụng nói chung thì trong quá trình cạnh tranh với hàng ngoại nhập hay sản phẩm do đầu tư nước ngoài thì hàng của Việt Nam thua về hoa văn và mẫu mã sản phẩm, do khuôn mẫu của mình bị hạn chế. Như chúng ta biết, đối với hàng nhựa dân dụng, khách hàng không những yêu cầu sản phẩm phải bền mà họ còn đòi hỏi sản phẩm phải đẹp, tiện sử dụng, thậm chí mẫu mã phải được thay đổi liên tục. - Bao bì nhựa: Đây là ngành hàng có tốc độ phát triển lớn và có nhiều tiềm năng. Nhưng nhìn chung, chúng ta chỉ phát triển ở loại bao bì để đóng gói sản phẩm tiêu dùng, còn những bao bì khác như bao bì cho hàng container thì chúng ta chưa phát triển. Hiện tại, chúng ta có Công ty Cổ Phần Nhựa 4 và Công ty Cổ Phần Tân Đại Hưng sản xuất loại bao bì này, nhưng so với sản phẩm cùng loại của công ty Matai của Nhật, sản xuất tại TP.HCM thì thì chất lượng của chúng ta chưa bằng, bao bì của chúng ta chỉ sử dụng cho các mục đích thông thường còn sản phẩm của Matai được sử dụng cho việc bao gói thực phẩm, dược phẩm do qui trình sản xuất được vận hành theo quy trình “sạch” từ Nhật Bản, cho nên dù giá của Matai là 7USD/kg còn của các công ty trong nước là USD2,5/kg mà Matai vẫn chiếm lĩnh thị trường Việt Nam. 38 - Vật liệu xây dựng: Theo nhận định của một số doanh nghiệp sản xuất cũng như những cửa hàng kinh doanh loại sản phẩm này thì họ cho biết sản phẩm của Việt Nam chất lượng còn thua hàng của nước ngoài như sản phẩm của mình mỏng hơn, màu sắc, và độ sắc sảo của sản phẩm cũng không bằng, hàng Đài Loan dùng bền hơn. Đây là những yếu tố rất quan trọng của vật liệu xây dựng. Vì đối với ngành hàng này không những đòi hỏi độ bền mà còn đòi hỏi mức độ thẩm mỹ của nó. Cho nên hiện tại việc cạnh tranh đối với ngành hàng vật liệu xây dựng của ngành hàng nhựa còn gặp nhiều khó khăn. 2.6.1.2. Chủng loại sản phẩm - Sản phẩm nhựa kỹ thuật cao: Sản phẩm chưa phong phú về chủng loại, hiện tại chúng ta chỉ tập trung sản xuất được bồn chứa nước, thuyền đánh bắt xa bờ, ca nô, pallet nhựa, mà chưa sản xuất được những sản phẩm cần độ chính xác cao như linh kiện điện tử, chi tiết cho xe hơi, … do trình độ công nghệ, thiết bị và trình độ công nhân còn hạn chế. Mặt khác, còn một nguyên nhân quan trọng là do thị trường Việt Nam chưa quen với sản phẩm composite, chưa có nhu cầu, trong khi các doanh nghiệp sản xuất loại sản phẩm này thường sản xuất theo đơn đặt hàng. Một số công ty chỉ bắt đầu sản xuất các sản phẩm giả da. - Bao bì nhựa: Như đã nói ở trên, bao bì của chúng ta sản xuất chỉ dừng lại ở những chủng loại đơn giản. Ví dụ bao container của Matai có đến 4 lớp trong khi của Công ty cổ phần Nhựa 4 chỉ có 1 lớp. Đây là do chúng ta còn hạn chế về công nghệ và thiết bị. - Nhựa dân dụng: Mẫu mã sản phẩm còn thua kém hàng nước ngoài. Những năm gần đây thì chủng loại sản phẩm nhựa dân dụng của ta có phát triển nhiều, đã dần dần thay thế được hàng cùng loại của Thái Lan, Trung Quốc. - Vật liệu xây dựng: Loại sản phẩm này được sản xuất bởi doanh nghiệp Việt Nam còn ít. HIện tại chúng ta sản xuất chủ yếu là những tấm vách ngăn nhựa dán tường, khung cửa, tole nhựa. Mẫu mã chưa phong phú lắm, Trong khi đó hàng ngoại như hàng của Đài Loan chẳng hạn có rất nhiều mẫu mã. Do hiện tại trong nước chưa có sự đầu tư thích đáng cho ngành hàng này cả về công nghệ lẫn quy mô. 2.6.1.3. So sánh giá cả - Sản phẩm công nghiệp kỹ thuật cao là các sản phẩm bằng vật liệu composite như ca nô, bồn nước chứa nước, bồn tắm. Giá cả của hàng Việt Nam không cao hơn do sản phẩm này cồng kềnh, việc nhập khẩu gặp nhiều khó khăn, chi phí nhập lớn, dẫn tới sản phẩm của họ trên thị trường Việt Nam sẽ cao. Hiện tại chưa có doanh nghiệp đầu tư nước ngoài nào sản xuất sản phẩm này tại Việt 39 Nam nên đây cũng là một thuận lợi là ta ít bị cạnh trạnh, tuy nhiên nó cũng có mặt yếu là ít kích thích phát triển. - Bao bì nhựa: Đối với bao bì của hàng tiêu dùng thì giá của chúng ta không cao hơn, nhưng đối với bao bì container thì như đã đề cập ở trên, do sản phẩm của doanh nghiệp đầu tư nước ngoài tái sử dụng được nhiều lần và chất lượng của họ cao nên dù đơn giá của họ có cao hơn hàng nội địa nhưng xét về chi phí dùng cho doanh nghiệp loại bao bì này vẫn thấp hơn dùng bao bì của Việt Nam. Hiện nay các doanh nghiệp sản xuất pallet nhựa đang lo ngại về loại sản phẩm này từ nước ngoài vào Việt Nam dưới dạng là bao bì của sản phẩm, sau đó được bán lại với giá rất rẻ, người trong ngành thường được gọi là “giá ve chai”. - Sản phẩm nhựa dân dụng: Hàng Việt Nam giá rẻ hơn, ví dụ: tô đĩa, chén, thúng đựng nước đá, … rẻ hơn sản phẩm của Đài Loan, Trung Quốc 2 lần, có sản phẩm lên đến 3, 4 lần. - Vật liệu xây dựng: Sản phẩm của Việt Nam rẻ hơn, ví dụ: cửa nhựa 1 cánh của Đài Loan là 350.000 đồng/cửa trong khi cửa của Việt Nam là 290.000 đồng/cửa. 2.6.2. So sánh phương thức cạnh tranh Qua quá trình tìm hiểu tôi nhận thấy các công ty do đầu tư nước ngoài cạnh tranh chủ yếu dựa vào chất lượng và chủng loại sản phẩm. Họ xem chất lượng là yếu tố hàng đầu để chiếm và giữ được khách hàng, chủng loại phong phú để thỏa mãn nhu cầu ngày càng cao hơn của người tiêu dùng về mẫu mã, về kích thước. Hều hết các công ty có đầu tư nước ngoài đều có công ty mẹ ở những nước khác và đã tồn tại hàng chục năm. Họ cho biết rằng họ đứng vững và mở rộng thị trường được đến ngày hôm nay là phần lớn nhờ uy tín về chất lượng. Giá cả cũng làm họ quan tâm, nhưng họ không đặt nặng vấn đề giá rẻ là giá thấp mà đối với họ giá rẻ là giá mà khách hàng có thể chấp nhận được với một sản phẩm có chất lượng cao. Đối với các công ty Việt Nam thì họ vẫn coi trọng chất lượng trong quá trình cạnh tranh, nhưng không phải sản phẩm nội địa nào cũng đạt tiêu chuẩn Việt Nam, chính vì thế mà nhiều doanh nghiệp coi trọng yếu tố giá cả trong quá trình cạnh tranh. Ngoài ra, để lôi kéo khách hàng về mình, đa số doanh nghiệp Việt Nam luôn có hình thức bán hàng trả chậm, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng trong quá trình mua hàng của mình, nhưng đối với các doanh nghiệp nước ngoài thì họ không coi trọng yếu tố cạnh tranh này. 40 2.6.3. Nguyên nhân của tình hình 2.6.3.1. Nguyên nhân trực tiếp Hàng Việt Nam còn thua hàng đầu tư của nước ngoài hay hàng nhập ở một số điểm về mẫu mã, hoa văn, độ sắc nét, độ bóng của sản phẩm là do: Thiết bị máy móc của chúng ta còn thua của họ. Một phần do chúng ta bị hạn chế về nguồn vốn để hiện đại hóa, một phần do dùng thiết bị sản xuất trong nước nên độ chính xác không bằng thiết bị của nước ngoài. Trình độ cán bộ kỹ thuật và công nhân hiện tại của ngành nhựa còn hạn chế. Ngoài ra còn bị ảnh hưởng bởi hiện tượng thay đổi nơi làm việc. Nguồn nhân lực dịch chuyển từ doanh nghiệp Việt Nam sang doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp liên nghiệp liên doanh cao hơn là sự dịch chuyển ngược lại. Theo tài liệu nghiên cứu khảo sát thị trường công nghệ và chất xám ở Thành phố Hồ Chí Minh của Sở Khoa học và Công nghệ, thì sự dịch chuyển này là: - Muốn có thu nhập cao hơn: 24,7% - Muốn nâng cao trình độ chuyên môn: 23,3% - Đi làm việc thuận tiện hơn: 18,7% - Hợp với chuyên môn hơn: 14,2% - Môi trường làm việc tốt hơn: 14,2% - Quan hệ người – người tốt hơn: 5% Hàng Việt Nam cạnh tranh được là do chất lượng sản phẩm của chúng ta nhìn chung tương đương với hàng ngoại nhưng giá lại rẻ hơn vì hơn 90% nguyên liệu dùng cho sản xuất ta đều nhập khẩu, trình độ công nghệ của ngành nhựa không có sự cách biệt đáng kể giữa các nước. Vì thế chất lượng sản phẩm của Việt Nam tương đương với sản phẩm của doanh nghiệp đầu tư nước ngoài hay sản phẩm nhập khẩu. Giá sản phẩm của chúng ta rẻ vì lương lao động Việt Nam rẻ. Ngoài ra, chúng ta cạnh tranh được một phần là do lợi thế chúng ta cạnh tranh ngay trên đất nước của mình, chúng ta đã có một quá trình gắn bó với khách hàng. 2.6.3.2. Nguyên nhân gián tiếp Khó khăn: Do những công ty của nước ngoài đầu tư vào Việt Nam là những công ty lớn, hiện đại, hệ thống quản lý của họ chặt chẽ nên quá trình hoạt động của họ sẽ hiệu quả hơn chúng ta. Ngoài ra, Nhà nước chưa có kế hoạch đầu tư đúng mực cho ngành nhựa như vấn đề nhân lực, hỗ trợ vốn rất hạn chế… 41 Thuận lợi: Trên thị trường Việt Nam thì chúng ta có lợi thế hơn doanh nghiệp nước ngoài nhờ chúng ta đã có được uy tín đối với khách hàng trong nước. Như vậy, mặc dù ngành nhựa Việt Nam đi sau thế giới rất lâu, trong quá trình hoạt động gặp rất nhiều khó khăn do chủ quan lẫn khách quan, nhưng các doanh nghiệp đã luôn nghiên cứu thị trường để tìm hướng phát triển sản phẩm hợp lý cho riêng mình cũng như chọn lựa một phương thức cạnh tranh đúng đắn, phù hợp theo khả năng và hoàn cảnh của mình. Đến hôm nay họ đã đạt những kết quả khả quan, sản phẩm của Việt Nam đã xuất khẩu sang một số nước và quan trọng hơn là hàng Việt Nam đã cạnh tranh được với hàng ngoại trên thị trường nội địa. Tuy nhiên, để đi xa hơn thì các doanh nghiệp nhựa Việt Nam cũng như Nhà nước cần có sự đầu tư đúng mực về nhân lực, thiết bị và công nghệ cho ngành nhựa. Các doanh nghiệp không nên đầu tư đại trà mà nên tập trung vào những ngành hàng đang có nhu cầu cao. 2.7. NHỮNG NHÂN TỐ KHÁCH QUAN VỀ CƠ CHẾ, CHÍNH SÁCH TÁC ĐỘNG ĐẾN CƠ CẤU, HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÀNH NHỰA 2.7.1. Các văn bản pháp luật Luật đầu tư nước ngoài ban hành năm 1987 sửa đổi, bổ sung các năm 1996 tạo cơ chế thông thoáng cho đầu tư nước ngoài vào các ngành kinh tế kỹ thuật của nền kinh tế nước ta, trong đó có ngành nhựa. Từ khi có luật đầu tư nước ngoài đến nay đã có 190 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vựa sản xuất và kinh doanh nhựa có vốn đầu tư nước ngoài. Trong đó có 100 doanh nghiệp có 100% vốn đầu tư nước ngoài. Tổng vốn đầu tư trong giai đoạn này đạt 2 tỷ USD, trong đó vốn nước ngoài đầu tư chiếm 75%. Luật khuyến khích đầu tư trong nước được ban hành năm 1994, sửa đổi năm 1996, đặc biệt là luật doanh nghiệp ra đời năm 2000 đã thực sự khuyến khích các thành phần kinh tế phát triển nhất là kinh tế tư nhân. Số lượng doanh nghiệp (công ty TNHH) được thành lập trong 3 năm gần đây khá hơn đã đưa tổng số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh nhựa lên tới 800 đơn vị. Trong đó khu vực 1 chiếm gần 80%. 2.7.2. Chính sách khuyến khích xuất nhập khẩu Đối với mặt hàng nhựa, đa số nguyên liệu phải nhập ngoại và sản phẩm sản xuất ra chủ yếu cho nhu cầu trong nước (dưới nhiều hình thức khác nhau). Cùng với việc chuyển đổi cơ chế, nhiều chính sách mới liên quan tới xuất nhập khẩu ra đời đã khuyến khích và tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp. Như việc từ 15/6/1998 tăng thuế suất nhập khẩu DOP (dầu hóa dẻo) từ 0% lên 5%, PVC 42 resin từ 0% lên 3% thì theo các nhà sản xuất trong nước, đây là một quyết định kịp thời của Nhà nước nhằm bảo vệ công nghiệp sản xuất nguyên liệu nhựa trong nước và cũng tránh gây thiệt hại đến doanh nghiệp nội địa có sử dụng những nguyên liệu này. Để khuyến khích sản xuất hàng xuất khẩu, các doanh nghiệp của ta khi nhập nguyên vật liệu cho hàng gia công không phải tính thuế, khi xuất hàng thì được thoái thu và thời gian hoàn thuế được kéo dài 270 ngày (không phải 90 ngày như trước đây). Các mặt hàng nhựa xuất khẩu có thuế xuất bằng 0%, phần này đã khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất và tìm thị trường xuất khẩu. Hiệp định Thương mại Việt – Mỹ khi được thông qua thì hàng Việt Nam được hưởng chính sách ưu đãi về thuế quan sẽ giảm từ bình quân 40% xuống còn 4%. Hiệp hội nhựa TP.HCM đã hoạt động tích cực nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp thực hiện xuất khẩu như công bố danh sách các đầu mối quan hệ xuất khẩu hàng nhựa đi các nước trên thế giới với đầy đủ tên tuổi các đại diện và địa chỉ (tại thị trường Mỹ đã có tới bốn đầu mối buôn bán, với ba đầu mối ở California và một ở Washington DC và các đầu mối tại thị trường Pháp, châu Phi, Ucraina, Nga, Singapore, Nhật Bản, Campuchia. Tháng 4/1998, Bộ Kế Hoạch Đầu tư đã có quyết định số 229/98-QĐ BKH quy định cụ thể đối với 24 loại sản phẩm khi bảo đảm xuất khẩu 80% tổng sản lượng sẽ được cấp phép đầu tư nước ngoài. Hai mặt hàng nhựa PVC và các sản phẩm nhựa gia dụng thuộc đối tượng điều chỉnh của Quyết định này. 2.7.3. Các chính sách về thuế, tài chính, hải quan Sự ra đời của luật thuế giá trị gia tăng (GTGT) và luật thuế thu nhập doanh nghiệp (được thực thi từ đầu năm 1999). Luật thuế GTGT đã khắc phục tình trạng đánh thuế trùng. Nhưng hiện tại các doanh nghiệp ngành nhựa đều có kiến nghị đề nghị Chính phủ xét giảm 50% mức thuế suất thuế VAT cho các sản phẩm nhựa; bỏ phụ thu 5% đối với nguyên liệu nhựa nhập khẩu. Năm 1990, Nhà nước thực hiện thí điểm trao quyền quản lý và sử dụng vốn, trách nhiệm bảo toàn vốn cho DNNN. Năm 1991, mở rộng việc giao vốn nhà nước và quy định trách nhiệm bảo toàn vốn của doanh nghiệp. Sau khi luật DNNN được công bố. Chính phủ đã có nghị định số 59/CP ngày 3/10/1996 (được sửa đổi bổ sung bằng nghị định số 27/1999/NĐ-CP ngày 20/4/1999) ban hành quy chế quản lý tài chính và hạch toán kinh doanh đối với DNNN nhằm thay đổi về chất trong quản lý tài chính và hạch toán kinh doanh đối với doanh nghiệp. Đó là Nhà nước chuyển hình thức cấp vốn (vốn cố định và vốn lưu động) cho từng doanh nghiệp sang hình thức xác định vốn điều lệ cho doanh nghiệp. DNNN được 43 quyền sử dụng vốn, quỹ và thay đổi cơ cấu vốn, tài sản để phục vụ phát triển kinh doanh theo nguyên tắc hiệu quả, bảo toàn và phát triển vốn, được quyền sử dụng vốn, tài sản thuộc sở hữu của mình đầu tư ra ngoài doanh ng