Luận văn Một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của hệ thống Ngân hàng thương mại Việt Nam trong tiến trình hội nhập quốc tế

g 22.6 25.1 27.0 41.3 52.2 59.8 81.7 95.3 Nguoàn: NHNN. ƒ Cô caáu nguoàn voán tieàn göûi Baûng 5: Cô caáu nguoàn voán tieàn göûi (2001-2003) – tính theo tyû troïng %. Cô caáu nguoàn voán 2001 2002 2003 1. VNÑ – USD 71%/29% 59%/41% 58%/42% 2. Tieàn göûi TCKT- Daân cö 41%/59% 39%/61% 37%/63% 3. Ngaén haïn-trung daøi haïn 60%/40% 56%/44% 65%/35% (Nguoàn: NHNN Vieät Nam. ) Theo cô caáu caùc loaïi tieàn göûi cuûa heä thoáng NHTM Vieät Nam ta nhaän thaáy: tyû troïng tieàn göûi daân cö cao trong khi toác ñoä taêng tieàn göûi thanh toaùn trong neàn kinh teá vaãn chöa cao. Ñieàu naøy laøm cho laõi suaát bình quaân ñaàu vaøo cuûa Ngaân haøng cao do phaûi traû laõi cao cho khu vöïc daân cö. Trang 36 2.3.1.3 Khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc NHTM Vieät Nam so vôùi caùc NHNNg trong coâng taùc huy ñoäng voán. ƒ Ñoái vôùi caùc NHTM trong nöôùc: caùc NHTM trong nöôùc hieän coù öu theá trong vieäc naém giöõ thò phaàn tieàn göûi. Tieàn göûi cuûa caùc NHTM nhaø nöôùc chieám khoaûng 76% toång nguoàn voán huy ñoäng. Ñaëc bieät, caùc Ngaân haøng naøy naém giöõ tôùi treân 90% löôïng tieàn göûi coù kyø haïn treân 1 naêm cuûa daân cö, taïo nguoàn voán töông ñoái oån ñònh cho hoaït ñoäng tín duïng. Vieäc naém giöõ phaàn lôùn nguoàn tieàn göûi cuûa caùc toå chöùc kinh teá vaø caù nhaân, caùc NHTM nhaø nöôùc coù nguoàn voán reû, coù khaû naêng caïnh tranh veà laõi suaát. Caùc NHTMNN coù maïng löôùi roäng khaép caû nöôùc, taïo thaønh heä thoáng huy ñoäng voán raát thuaän tieän. Caùc NHTM trong nöôùc khoâng bò giôùi haïn bôûi giaáy pheùp veà caùc loaïi tieàn göûi, hình thöùc huy ñoäng vaø soá löôïng tieàn göûi ñöôïc nhaän Maëc duø coù lôïi theá veà nguoàn voán, song caùc NHTM trong nöôùc laïi deã gaëp phaûi nhöõng ruûi ro heä thoáng ôû möùc cao hôn nhieàu so vôùi nhoùm nöôùc ngoaøi, ñaëc bieät, trong tröôøng hôïp daân cö ruùt tieàn oà aït. Khi caùc NHNNg ñöôïc pheùp nôùi loûng tyû leä huy ñoäng tieàn ñoàng seõ taïo söï chuyeån dòch tieàn göûi töø caùc NHTM trong nöôùc sang nhoùm NHNNg vaø nhöõng khaùch haøng truyeàn thoáng cuûa caùc NHTMNN coù theå chuyeån thaønh khaùch haøng cuûa caùc NHNNg . Ñoù coù theå laø do cung caùch phuïc vuï vaø cô sôû vaät chaát cuûa caùc Ngaân haøng trong nöôùc khoâng ñöôïc toát nhö NHNNg. ƒ Ñoái vôùi caùc chi nhaùnh NHNNg. Theá maïnh cuûa caùc chi nhaùnh NHNNg hieän nay laø ñöôïc nhaän tieàn göûi cuûa caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ngoaøi ra, hoï coù khaû naêng taêng maïnh veà tieàn göûi ngoaïi teä khi ñöôïc NHNN cho pheùp môû roäng phaïm vi huy ñoäng tieàn göûi. Tuy nhieân, thò phaàn tieàn göûi cuûa nhoùm naøy laø raát nhoû (khoaûng 10%) do bò haïn cheá veà loaïi tieàn göûi, tyû leä nhaän tieàn göûi, ñòa baøn huy ñoäng tieàn göûi. Do vaäy, khaû naêng môû roäng quan heä khaùch haøng vôùi caùc khaùch haøng Vieät Nam laø caùc doanh Trang 37 nghieäp nhaø nöôùc lôùn, veà tröôùc maét laø khoù khaên. Tuy nhieân, neáu caùc haïn cheá veà nhaän tieàn göûi VNÑ ñöôïc dôõ boû thì tình theá seõ khaùc haún. 2.3.2 Dòch vuï tín duïng. 2.3.2.1 Quy moâ hoaït ñoäng tín duïng. Baûng 6:Toång dö nôï cho vay cuûa heä thoáng NHTM Vieät Nam giai ñoaïn 1996-2003. Naêm Ñvt 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Toång dö nôï 1000 tyû 50.9 62.4 72.7 112.7 172 215 281 360 Khu vöïc kinh teá ngoaøi QD % 47.2 49.8 47.6 51.8 57.04 38.3 41.2 45.4% Khu vöïc DNNN % 52.8 50.2 52.4 47.2 42.96 61.7 58.8 54.6% Nguoàn: NHNN Vieät Nam, taïp chí ngaân haøng soá 4/2004; soá 2/2003. Ñeå phuïc vuï nhu caàu taêng tröôûng kinh teá ñaït möùc bình quaân 7%/naêm, quy moâ tín duïng do heä thoáng ngaân haøng cung öùng cuõng taêng leân töông öùng. Rieâng naêm 2003, dö nôï cho vay cuûa toaøn heä thoáng NHTM ñaït 360 ngaøn tyû ñoàng taêng 79.000 tyû ñoàng töông ñöông 29% so vôùi cuoái naêm 2002, möùc taêng tröôûng naøy laø phuø hôïp vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá 7.24% (naêm 2002 laø 7.04%). Tín duïng cho khu vöïc quoác doanh taêng 17.77%, tín duïng cho khu vöïc ngoaøi quoác doanh taêng 35.15%, tín duïng baèng ngoaïi teä taêng 41% so vôùi naêm 2002. Nguyeân nhaân laø do laõi suaát ngoaïi teä thaáp trong khi tyû giaù oån ñònh daãn ñeán nhu caàu vay voán baèng ngoaïi teä taêng cao. Veà cô caáu nguoàn voán cho vay: trong nhöõng naêm 1992 trôû veà tröôùc, voán huy ñoäng ngaén haïn vaãn chieám tyû troïng ñaùng keå trong nguoàn voán cho vay. Do chöa taïo ñöôïc nguoàn voán daøi haïn oån ñònh neân dö nôï cho vay trung daøi haïn chæ chieám töø 8- 14% trong toång dö nôï. Töø naêm 1993 ñeán nay, tyû troïng dö nôï cho vay trung daøi haïn Trang 38 ñaõ töøng böôùc ñöôïc naâng leân. NHNN ñaõ ban haønh quyeát ñònh cho pheùp caùc NHTM ñöôïc taêng tyû leä söû duïng nguoàn voán ngaén haïn sang cho trung daøi haïn, töø möùc 25% leân 30% ñoái vôùi caùc NHTMNN, NHNNg vaø lieân doanh; töø möùc 20% leân 30% ñoái vôùi NHTMCP. 2.3.2.2 Ñaùnh giaù veà chaát löôïng vaø hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng tín duïng ƒ Chaát löôïng cuûa hoaït ñoäng tín duïng: - Khaû naêng hoaøn traû thaáp. Bieåu hieän cuûa tyû leä nôï quaù haïn treân toång dö nôï vaø tyû leä nôï quaù haïn treân toång taøi saûn cuûa heä thoáng NHTM Vieät Nam coøn khaù cao, chuû yeáu taäp trung ôû caùc NHTM nhaø nöôùc vaø NHTMCP. Caùc NHNNg coù tyû leä quaù haïn treân toång dö nôï chæ chieám 1%. Tính chung hieän nay, toaøn ngaønh ngaân haøng coøn khoaûng 6.300 tyû ñoàng nôï ñoïng lieân quan ñeán caùc vuï aùn, hôn 16.000 tyû ñoàng nôï ñoïng cuûa caùc NHTM chöa giaûi toûa ñöôïc, ñang ñöôïc haïch toaùn ngoaïi baûng, chöa laøm caûi thieän tình hình taøi chính cuûa caùc NHTM. Baûng 7 : Keát quaû hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ngaân haøng 1996-2002 (%) Naêm 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Nôï quaù haïn/toång dö nôï toaøn heä thoáng NHTM. 9,30 12.4 12.0 13.2 13.1 8.53 7.90 NHTM QD 11.0 12.0 11.0 11.1 11.0 8.84 8.10 Caùc ngaân haøng khaùc 4.20 13.5 16.4 18.9 14.6 7.60 7.30 Nôï quaù haïn/toång taøi saûn toaøn heä thoáng NHTM. 5.50 7.40 6.80 7.20 7.10 5.20 5.10 NHTMQD 6.40 7.10 6.20 5.80 5.90 5.40 5.30 Caùc ngaân haøng khaùc 2.60 8.50 9.80 11.0 8.40 4.60 4.50 Nguoàn: NHNN Vieät Nam. Trang 39 Sang naêm 2003, vôùi söï noã löïc lôùn cuûa caùc NHTM trong vieäc naâng cao chaát löôïng tín duïng, nôï toàn ñoïng cuûa caùc NHTMNN ñaõ ñöôïc xöû lyù ñaùng keå (giaûm 50% soá nôï toàn ñoïng), tyû leä nôï xaáu treân toång dö nôï taïi caùc ngaân haøng ñaõ giaûm xuoáng möùc khoaûng 5%. Tuy nhieân tyû leä naøy neáu ñöôïc xeùt theo thoâng leä quoác teá (tham khaûo phuï luïc 6) thì seõ coøn cao hôn nhieàu, khoaûng 3-4 tyû USD. ƒ Caùc hình thöùc caáp tín duïng chöa ña daïng. Caùc hình thöùc nhö chieát khaáu thöông phieáu, thaáu chi, cho thueâ taøi chính khoâng phaùt trieån. Trong khi ñaây laø moät kieåu caáp tín duïng phoå bieán treân theá giôùi, noù gaén lieàn vôùi quaù trình löu thoâng haøng hoùa. Nhöng ôû Vieät Nam hieän nay phaùp leänh veà thöông phieáu soá 17/1999/PL-UBTVQH10 ngaøy 24/12/1999 coù hieäu löïc töø ngaøy 01/07/2000 vaø nghò ñònh soá 32/2001/NÑ-CP ngaøy 05/07/2001 coøn thieáu tính ñoàng boä vôùi haøng loaït vaên baûn khaùc nhau cuûa NHNN. Hình thöùc tín duïng theo döï aùn cuõng chöa ñöôïc nghieân cöùu phaùt trieån, daãn ñeán tình traïng coù döï aùn toát nhöng ngaân haøng khoâng cho vay ñöôïc. Ñieàu naøy laø do vieäc cho vay cuûa NHTM chæ döïa vaøo hoaït ñoäng chung cuûa doanh nghieäp, chöa taùch rôøi döï aùn cho vay taøi trôï, vì chöa coù vaên baûn naøo höôùng daãn cuï theå. Caùc hoaït ñoäng mua baùn giaáy tôø coù giaù treân thò tröôøng taøi chính gaàn nhö khoâng ñöôïc quan taâm. 2.3.2.3 Khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc NHTM trong nöôùc so vôùi caùc NHNNg trong coâng taùc cho vay. ƒ Ñoái vôùi caùc NHTM trong nöôùc. Caùc NHTM trong nöôùc hieän nay coù lôïi theá trong thò phaàn tín duïng (treân 80%) do coù chi nhaùnh roäng, khaùch haøng coù quan heä truyeàn thoáng, caïnh tranh ñöôïc veà laõi suaát vaø khoâng bò haïn cheá trong giaáy pheùp hoaït ñoäng. Caùc NHTM trong nöôùc coù khaû naêng môû roäng thò tröôøng tôùi moïi mieàn ñaát nöôùc vaø coù khaû naêng chi phoái caû dòch vuï baùn leû laãn dòch vuï baùn buoân khi voán ñöôïc taêng leân. Trang 40 Tuy nhieân, caùc NHTM trong nöôùc do coù voán töï coù nhoû neân chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu vay voán cuûa caùc doanh nghieäp lôùn vaø caùc döï aùn lôùn. Maëc duø voán töï coù nhoû nhöng laïi môû roäng tín duïng quaù lôùn neân caùc NHTM coù tyû leä an toaøn voán toái thieåu thaáp. Ngoaøi ra, caùc NHTM trong nöôùc coù nguy cô chòu ruûi ro cao do khaû naêng thaåm ñònh döï aùn vaø quaûn lyù nôï yeáu. Moät soá ngaân haøng quaù chuù troïng taäp trung voán cho vay ñoái vôùi caùc döï aùn lôùn, caùc toång coâng ty 90-91, caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc, neân ñaõ lôi loûng vieäc tuaân thuû caùc quy ñònh veà cho vay baûo laõnh, vieäc tính toaùn giaùm saùt tính khaû thi cuûa döï aùn. Nhöõng khoaûn nôï khoù ñoøi töø caùc döï aùn lôùn veà mía ñöôøng, xi maêng… thôøi gian qua ñaõ cho thaáy söï yeáu keùm trong quaûn lyù, giaùm saùt tín duïng, ñaëc bieät laø khaâu kieåm ñònh, kieåm tra tröôùc trong vaø sau khi cho vay cuûa heä thoáng NHTM nhaø nöôùc. ƒ Ñoái vôùi caùc chi nhaùnh NHNNg. Caùc chi nhaùnh NHNNg coù öu theá veà löôïng ngoaïi teä ñeå cho vay do ñöôïc ngaân haøng meï ñaûm baûo vaø coù lôïi theá hôn trong khaû naêng thaåm ñònh döï aùn quaûn lyù nôï, do vaäy, tình traïng nôï xaáu thaáp vaø ruûi ro ñöôïc xöû lyù kòp thôøi. Ngoaøi ra nhoùm naøy seõ coù khaû naêng môû roäng phaïm vi khaùch haøng cuûa mình tôùi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc lôùn khi ñöôïc pheùp nôùi roäng tyû leä huy ñoäng voán tieàn ñoàng. Trong töông lai, neáu cho pheùp nhoùm naøy ñöôïc höôûng ñoái xöû quoác gia nhö caùc NHTM trong nöôùc trong vieäc huy ñoäng voán thì caùc NHNNg coù theå taêng doanh soá cho vay leân nhieàu laàn. Do haïn cheá veà huy ñoäng noäi teä, nhìn chung thò phaàn tín duïng cuûa nhoùm naøy chæ chieám khoaûng 12% toaøn heä thoáng vaø khoâng taêng hôn trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Ngoaøi ra, caùc chi nhaùnh NHNNg thöôøng khoâng am hieåu thò tröôøng baèng caùc NHTM Vieät Nam, ñaëc bieät laø trong thò tröôøng baùn leû vaø coøn bò haïn cheá trong cho vay baèng ngoaïi teä ñoái vôùi caù nhaân laø ngöôøi Vieät Nam vaø phaùp nhaân laø toå chöùc Vieät Nam. Caùc chi nhaùnh NHNNg khoâng tieáp caän ñöôïc vôùi nguoàn voán reû, trong Trang 41 khi ñoù phaûi chòu chi phí cao, keå caû tieàn laõi traû cho ngaân haøng meï veà voán ñöôïc caáp neân ít coù khaû naêng caïnh tranh veà laõi suaát. 2.3.3 Caùc dòch vuï thanh toaùn. 2.3.3.1 Quy moâ hoaït ñoäng thanh toaùn. Coù theå noùi, khuynh höôùng söû duïng caùc phöông tieän thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët ngaøy caøng phoå bieán treân toaøn theá giôùi noùi chung vaø taïi Vieät Nam noùi rieâng. Chính vì vaäy, nhöõng naêm qua caùc NHTM ñaõ naâng caáp vaø hieän ñaïi hoùa heä thoáng dòch vuï ngaân haøng nhö: ñöa caùc hình thöùc thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët môùi vaøo khai thaùc, ñaëc bieät laø caùc loaïi theû tín duïng quoác teá nhö VISA, Mastercard, Amex… Theo thoáng keâ sô boä cuûa NHNN trong vaøi naêm gaàn ñaây, soá löôïng taøi khoaûn caù nhaân ñaõ taêng vôùi toác ñoä cao, hôn 100%/naêm. Tính ñeán heát thaùng 6/2004, ñaõ coù gaàn 1 trieäu taøi khoaûn caù nhaân ñöôïc môû vôùi toång soá dö treân 10.000 tyû VNÑ. Tyû troïng thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët trong 6 thaùng ñaàu naêm chieám 79% toång phöông tieän thanh toaùn qua ngaân haøng, taêng 2% so vôùi cuoái naêm 2003. Trong gaàn 2 naêm qua, thò tröôøng theû thaät söï soâi ñoäng do caùc ngaân haøng ñaõ chuù yù ñeán hoaït ñoäng naøy. Ñeán cuoái 2003, toaøn heä thoáng NHTM ñaõ laép ñaët khoaûng 300 maùy ATM. Haøng loaït caùc maùy ruùt tieàn töï ñoäng (ATM-Automatic Teller Machine) ñöôïc laép ñaët haøng loaït taïi caùc trung taâm thaønh phoá nhö taïi caùc sieâu thò, saân bay, trung taâm thöông maïi…Caùc ngaân haøng cuõng ñaõ coá gaéng phaùt trieån caùc tính naêng cuûa theû nhaèm giuùp cho ngöôøi söû duïng coù ñöôïc nhöõng tính naêng hieän ñaïi nhaát nhö thanh toaùn hoaù ñôn baèng theû ATM cuûa Ngaân haøng Ngoaïi thöông, göûi tieát kieäm baèng theû Ngaân haøng Ñoâng AÙ, moät soá loaïi theû noäi ñòa coù theå thanh toaùn tieàn taxi, thanh toaùn phí baûo hieåm… Veà thò tröôøng theû quoác teá, tröôùc ñaây chæ coù hai NHTM Vieät Nam phaùt haønh laø VCB vaø ACB. Trong thôøi gian gaàn ñaây, vôùi söï baûo laõnh cuûa Vietcombank, 11 Trang 42 ngaân haøng trong nöôùc maø chuû yeáu laø caùc NHTM coå phaàn ñaõ chính thöùc trôû thaønh thaønh vieân cuûa toå chöùc theû quoác teá Master Card laø vieäc laøm heát söùc ñuùng ñaén trong vieäc phaùt trieån thò tröôøng theû taïi Vieät Nam. Saép tôùi ñaây, caùc ngaân haøng seõ lieân keát vôùi nhau ñeå söû duïng chung heä thoáng ATM. Khi ñoù, khaùch haøng seõ thuaän lôïi hôn raát nhieàu trong vieäc thöïc hieän caùc giao dòch treân maùy ATM taïi baát kyø moät maùy ATM naøo. 2.3.3.2 Moät soá toàn taïi trong hoaït ñoäng thanh toaùn. - ÔÛ Vieät Nam hieän nay, caùc NHTM coù quy moâ trung bình vaø khaù ñang taäp trung phaùt trieån caùc dòch vuï ngaân haøng baùn buoân vaø thu nhaäp cuûa hoï cuõng chuû yeáu töø caùc hoaït ñoäng naøy. Chính ñieàu ñoù laøm cho hoaït ñoäng cung öùng caùc dòch vuï ngaân haøng baùn leû chöa ñöôïc phaùt trieån ñuùng möùc. - Moät haïn cheá quan troïng cuûa heä thoáng NHTM Vieät Nam trong vieäc phaùt trieån caùc saûn phaåm môùi laø thieáu voán ñaàu tö, trình ñoä coâng ngheä chöa phaùt trieån, maët khaùc caùc ngaân haøng cuõng chöa quan taâm ñeán khai thaùc phaùt trieån saûn phaåm dòch vuï theo nhu caàu cuûa thò tröôøng. - Chaát löôïng thanh toaùn qua ngaân haøng cuûa caùc NHTM Vieät Nam hieän nay coøn thaáp. Soá khaùch haøng thanh toaùn qua ngaân haøng taäp trung chuû yeáu ôû caùc doanh nghieäp, khaùch haøng caù nhaân vaãn chöa coù thoùi quen thanh toaùn qua ngaân haøng. Ñieàu naøy laøm cho doanh thu qua dòch vuï thanh toaùn khoâng cao, trong ñoù loaïi hình thanh toaùn baèng seùc chöa phoå bieán, veà thanh toaùn theû thì soá ñôn vò chaáp nhaän theû coøn quaù ít, thanh toaùn quoác teá chöa phaùt trieån ñoàng ñeàu chæ taäp trung nhieàu ôû moät soá ngaân haøng maïnh nhö VCB, Ngaân haøng Ñoâng AÙ, Eximbank. 2.3.3.3 Khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc TCTD trong nöôùc so vôùi caùc NHNNg trong hoaït ñoäng thanh toaùn. ƒ Ñoái vôùi caùc NHTM trong nöôùc: Trang 43 Caùc NHTM trong nöôùc hieän coù lôïi theá veà tieàn göûi thanh toaùn do naém giöõ phaàn lôùn quan heä tín duïng vaø chi phoái caùc quan heä thanh toaùn vôùi doanh nghieäp môû taøi khoaûn. Ñaây laø nguoàn voán reû vaø cuõng taïo ra nguoàn thu lôùn veà phí dòch vuï. Hôn nöõa, caùc NHTM nhaø nöôùc vaø moät soá NHTM coå phaàn ñang tieán haønh hieän ñaïi hoùa heä thoáng thanh toaùn vaø môû roäng öùng duïng tin hoïc. Caùc NHTM ñaõ thöïc hieän thanh toaùn ñoái ngoaïi vaø coù quan heä thanh toaùn roäng raõi, keå caû caùc ñaïi lyù thanh toaùn vaø phaùt haønh theû. Maëc duø coù nhöõng tieán boä trong hoaït ñoäng thanh toaùn, song vieäc phaùt haønh vaø thanh toaùn theo hình thöùc theû ra quoác teá cuûa caùc NHTM trong nöôùc coøn haïn cheá. Ngoaøi ra, do haïn cheá veà nguoàn voán vaø trình ñoä coâng ngheä neân vieäc phaùt trieån ngaân haøng ñieän töû cuûa caùc ngaân haøng trong nöôùc laø raát khoù khaên. ƒ Ñoái vôùi caùc chi nhaùnh NHNNg. Nhoùm NHNNg coù ñieàu kieän phaùt trieån dòch vuï thanh toaùn hôn nöõa ôû Vieät Nam nhôø coù khaû naêng veà coâng ngheä tin hoïc, kinh nghieäm vaø naêng löïc taøi chính. Nhoùm naøy cuõng coù lôïi theá laø phaùt trieån dòch vuï thanh toaùn quoác teá cho caùc doanh nghieäp maø tröôùc heát laø cho caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam. Tuy nhieân, caùc chi nhaùnh NHNNg (ngoaøi chi nhaùnh ngaân haøng cuûa Myõ) hieän ñang bò haïn cheá veà ñòa ñieåm ñaët maùy ruùt tieàn töï ñoäng vaø nhaän tieàn göûi cuûa daân cö trong nöôùc, do vaäy, khoù coù theå môû roäng dòch vuï thanh toaùn. Ngoaøi ra, nhoùm naøy khoâng coù maïng löôùi vaø ñòa baøn roäng nhö caùc NHTM trong nöôùc neân cuõng gaëp moät soá khoù khaên trong thanh toaùn noäi ñòa. Toùm laïi: Thoâng qua vieäc phaân tích vaø ñaùnh giaù khaû naêng caïnh tranh cuûa heä thoáng NHTM Vieät Nam so vôùi caùc Ngaân haøng trong khu vöïc ñaõ boäc loä heä thoáng NHTM Vieät Nam vaãn coøn raát nhieàu ñieåm yeáu. Nhöõng yeáu toá naøy coù theå keå ñeán tröôùc heát laø naêng löïc taøi chính cuûa caùc NHTM, coâng ngheä vaø trình ñoä caùn boä. Do vaäy, Trang 44 tröôùc khi coù theå môû roäng hôn nöõa hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi trong thôøi gian tôùi, vieäc taêng cöôøng khaû naêng cuûa caùc yeáu toá treân laø moät vieäc voâ cuøng caàn thieát. CHÖÔNG III: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NHAÈM NAÂNG CAO KHAÛ NAÊNG CAÏNH TRANH CUÛA HEÄ THOÁNG NHTM VIEÄT NAM TRONG TIEÁN TRÌNH HOÄI NHAÄP QUOÁC TEÁ 3.1 Ñònh höôùng phaùt trieån cuûa ngaønh ngaân haøng Vieät Nam trong boái caûnh toaøn caàu hoaù veà taøi chính. 3.1.1 Ñònh höôùng phaùt trieån kinh doanh cuûa heä thoáng NHTM Vieät Nam. Ñeå giaønh theá chuû ñoäng trong tieán trình hoäi nhaäp, Vieät Nam caàn phaûi xaây döïng moät heä thoáng ngaân haøng coù uy tín, coù khaû naêng caïnh tranh, hoaït ñoäng coù hieäu quaû, an toaøn, coù khaû naêng huy ñoäng toát hôn caùc nguoàn voán trong xaõ hoäi vaø môû roäng ñaàu tö ñaùp öùng nhu caàu cuûa söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, maø cuï theå baèng taùm ñònh höôùng lôùn nhö sau: Thöù nhaát, caàn tieáp tuïc hoøan thieän heä thoáng phaùp luaät nhaèm taïo haønh lang phaùp lyù coù hieäu löïc, ñaûm baûo söï bình ñaúng, an toaøn cho moïi toå chöùc hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng vaø taøi chính treân laõnh thoå Vieät Nam, gaây söùc eùp phaûi ñoåi môùi vaø taêng hieäu quaû hoaït ñoäng leân caùc NHTM Vieät Nam nhö naâng cao chaát löôïng dòch vuï, giaûm chi phí, coù khaû naêng töï baûo veä tröôùc caïnh tranh quoác teá trong quaù trình hoäi nhaäp. Thöù hai, môû cöûa thò tröôøng trong nöôùc treân cô sôû xoùa boû daàn veà soá löôïng, loaïi hình toå chöùc, phaïm vi hoaït ñoäng, tyû leä goùp voán cuûa beân nöôùc ngoaøi, toång giao Trang 45 dòch nghieäp vuï ngaân haøng, möùc huy ñoäng voán VNÑ, caùc loaïi hình dòch vuï, baûo ñaûm quyeàn kinh doanh cuûa caùc ngaân haøng vaø toå chöùc taøi chính nöôùc ngoaøi theo caùc cam keát song phöông vaø ña phöông. Thöù ba, töøng böôùc ñoåi môùi cô caáu toå chöùc, nhieäm vuï, chöùc naêng cuûa heä thoáng NHNN nhaèm naâng cao vai troø vaø hieäu quaû ñieàu haønh vó moâ cuûa NHNN, nhaát laø trong vieäc thieát laäp, ñieàu haønh chính saùch tieàn teä quoác gia vaø trong vieäc quaûn lyù, giaùm saùt hoaït ñoäng cuûa caùc trung gian taøi chính. Thöù tö, thöïc hieän taùi cô caáu laïi heä thoáng ngaân haøng theo caùc ñeà aùn ñaõ ñöôïc Chính phuû pheâ duyeät vaø phuø hôïp vôùi nhöõng cam keát vôùi caùc toå chöùc taøi chính quoác teá nhaèm taïo ra caùc ngaân haøng coù quy moâ lôùn, hoaït ñoäng an toaøn, hieäu quaû, coù ñuû söùc caïnh tranh. Töøng NHTM phaûi xaây döïng vaø thöïc hieän chieán löôïc kinh doanh môùi, nhaát laø chuù troïng vieäc môû roäng quy moâ hoaït ñoäng, hieän ñaïi hoùa coâng ngheä, chuù troïng hoaït ñoäng Marketing, ña daïng hoùa vaø naâng cao tieäân ích caùc saûn phaåm, dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi döïa treân kyõ thuaät vaø coâng ngheä tieân tieán. Caûi caùch boä maùy quaûn lyù vaø ñieàu haønh theo tö duy kinh doanh môùi; xaây döïng, chuaån hoùa vaø vaên baûn hoùa toaøn boä caùc quy trình nghieäp vuï cuûa caùc hoaït ñoäng chuû yeáu cuûa NHTM, thöïc hieän caûi caùch haønh chính doanh nghieäp; xaùc ñònh traùch nhieäm roõ raøng, tuaân thuû trieät ñeå caùc quy trình vaø vaên baûn ñaõ ñöôïc xaây döïng. Ñoàng thôøi, giaûm daàn baûo hoä caùc NHTM trong nöôùc, ñaëc bieät veà hoaït ñoäng tín duïng vaø cô cheá taùi caáp voán, taêng cöôøng quyeàn töï chuû vaø töï chòu traùch nhieäm cuûa caùc NHTM trong kinh doanh, giaûm daàn bao caáp ñoái vôùi caùc NHTMNN, aùp duïng ñaày ñuû hôn caùc quy cheá vaø chuaån möïc quoác teá veà an toaøn trong lónh vöïc taøi chính-ngaân haøng. Tuy nhieân, ñieàu quan troïng laø caûi caùch ngaân haøng phaûi phoái hôïp ñoàng boä vôùi caûi caùch doanh nghieäp, nhaát laø caùc doanh nghieäp Trang 46 nhaø nöôùc, trong ñoù troïng taâm laø gaén xöû lyù nôï cuûa heä thoáng ngaân haøng vôùi xöû lyù nôï cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc. Thöù naêm, xaây döïng caùc quy cheá quaûn lyù vaø hoaït ñoäng phuø hôïp vôùi chuaån möïc quoác teá nhö quaûn trò ruûi ro, quaûn trò taøi saûn Nôï – taøi saûn Coù, quaûn trò voán, kieåm tra, kieåm toaùn noäi boä; xaây döïng quy trình tín duïng hieän ñaïi vaø soå tay tín duïng theo chuaån möïc quoác teá; xaây döïng heä thoáng keá toaùn vaø thieát laäp caùc chæ tieâu, baùo caùo taøi chính phuø hôïp vôùi chuaån möïc keá toaùn quoác teá; xaây döïng vaø hoaøn thieän heä thoáng chæ tieâu ñaùnh giaù möùc ñoä an toaøn vaø hieäu quaû kinh doanh ngaân haøng phuø hôïp vôùi chuaån möïc quoác teá vaø thöïc tieãn Vieät Nam. Thöù saùu, xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån coâng ngheä ngaân haøng, nhaát laø heä thoáng thoâng tin quaûn lyù cho toaøn boä heä thoáng ngaân haøng phuïc vuï coâng taùc ñieàu haønh kinh doanh, kieåm soaùt hoaït ñoäng ngaân haøng, quaûn lyù nguoàn voán, taøi saûn, quaûn lyù ruûi ro, quaûn lyù coâng nôï, heä thoáng thanh toaùn lieân ngaân haøng, heä thoáng giao dòch ñieän töû vaø giaùm saùt töø xa. Thöù baûy, xaây döïng keá hoaïch chuyeån ñoåi töï do VNÑ, thöïc hieän thanh toaùn baèng VNÑ treân laõnh thoå Vieät Nam, taïo laäp moâi tröôøng kinh doanh tieàn teä vaø cung öùng dòch vuï ngaân haøng theo cô cheá thò tröôøng. Thöù taùm, naâng cao chaát löôïng ñoäi nguõ nhaân vieân ngaân haøng, ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi caùn boä thöïc hieän toát caùc nghieäp vuï cuûa ngaân haøng hieän ñaïi; tieâu chuaån hoùa ñoäi nguõ caùn boä laøm coâng taùc hoäi nhaäp quoác teá, nhaát laø nhöõng caùn boä tham gia tröïc tieáp vaøo quaù trình ñaøm phaùn, kyù keát hôïp ñoàng quoác teá, caùn boä thanh tra giaùm saùt vaø caùn boä chuyeân traùch laøm coâng taùc caùn boä quoác teá. Trang 47 3.1.2 Caùc muïc tieâu chieán löôïc cuûa ngaønh ngaân haøng Vieät Nam ñeán naêm 2010. Trong nhöõng naêm qua, döôùi söï chæ ñaïo cuûa Chính phuû, NHNN Vieät Nam ñaõ xaùc ñònh nhöõng nhieäm vuï chuû yeáu cuûa ngaønh ngaân haøng töø nay ñeán naêm 2010, vôùi boán muïc tieâu chieán löôïc sau: 1) Ñaûm baûo thöïc hieän thaéng lôïi nhieäm vuï oån ñònh kinh teá vó moâ, kieåm soaùt laïm phaùt, thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá, goùp phaàn xoùa ñoùi giaûm ngheøo vaø naâng cao ñôøi soáng nhaân daân. 2) Xaây döïng heä thoáng caùc toå chöùc tín duïng hoaït ñoäng an toaøn, coù söùc caïnh tranh, ñaûm baûo huy ñoäng vaø phaân boå coù hieäu quaû nguoàn voán tín duïng ngaân haøng, thuùc ñaåy maïnh meõ coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa. 3) Hieän ñaïi hoùa coâng ngheä ngaân haøng, naâng cao naêng löïc giaùm saùt vaø quaûn lyù, naâng cao kyõ naêng nghieäp vuï cuûa toaøn heä thoáng ngang taàm khu vöïc. 4) Taïo saân chôi bình ñaúng, caïnh tranh laønh maïnh vôùi moâi tröôøng quaûn lyù minh baïch, chuû ñoäng môû cöûa thò tröôøng taøi chính tham gia hoäi nhaäp quoác teá. 3.1.3 Caùc chæ tieâu kinh teá vaø phaùt trieån ngaønh ngaân haøng ñeán naêm 2010: Tröôùc thöïc teá khaùch quan ñoøi hoûi quaù trình hoäi nhaäp kinh teá ngaøy caøng khaån tröông, söùc eùp caïnh tranh ôû khu vöïc vaø theá giôùi ngaøy caøng taêng, moät soá chæ tieâu kinh teá vaø phaùt trieån cuûa ngaønh ngaân haøng ñeán naêm 2010 ñöôïc vaïch ra laø: ƒ Toác ñoä taêng tröôûng phöông tieän thanh toaùn ñaït möùc bình quaân haøng naêm khoaûng 15-20%. ƒ Giaûm tyû troïng thanh toaùn baèng tieàn maët trong toång phöông tieän thanh toaùn töø 24% hieän nay xuoáng möùc 19-20%. ƒ Hoaøn thieän heä thoáng lieân ngaân haøng (thanh toaùn toång vaø thanh toaùn leû). ƒ Toác ñoä taêng huy ñoäng voán 20-25%/naêm. Trang 48 ƒ Toác ñoä taêng cho vay ñoái vôùi neàn kinh teá 16-20%. Phaán ñaáu ñeán naêm 2005 dö nôï ñaït 450 ngaøn tyû ñoàng, ñaït treân 60%GDP, ñöa tyû leä ñaàu tö tín duïng chieám khoaûng 25-30% toång ñaàu tö xaõ hoäi. Trong ñoù tín duïng trung daøi haïn duy trì 40% toång dö nôï cho vay. ƒ Voán töï coù treân toång taøi saûn coù ñaït treân 8% (ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi). ƒ Chaát löôïng tín duïng: tyû leä nôï quaù haïn döôùi 4%. ƒ Khaû naêng sinh lôøi (ROE) cuûa heä thoáng NHTM bình quaân 14-16%. ƒ Naâng tyû troïng caùn boä ngaân haøng coù trình ñoä ñaïi hoïc vaø treân ñaïi hoïc töø 36% (naêm 2001) leân 50% vaøo naêm 2005 vaø 70% vaøo naêm 2010. 3.2 Moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa heä thoáng NHTM Vieät Nam. Ñeå coù theå taêng cöôøng söùc caïnh tranh, toàn taïi vaø phaùt trieån ñöôïc trong hoäi nhaäp, caùc NHTM caàn taäp trung vaøo moät soá giaûi phaùp sau: 3.2.1 Caùc giaûi phaùp khaéc phuïc nguyeân nh