Luận văn Một số giải pháp nhằm phát triển kinh tế bền vững trong hệ thống nông nghiệp trên địa bàn huyện Đồng Hỷ - Tỉnh Thái Nguyên

ất nông lâm nghiệp, do đó cần có một chế độ canh tác hợp lý trên đất dốc mới bảo vệ xói mòn đất, đây là yếu tố cần thiết để phát triển kinh tế bền vững trong hệ thống nông nghiệp. 2.1.2 Đặc điểm kinh tế - xã hội 2.1.2.1. Tình hình dân số và dân tộc Mật độ dân số ở huyện Đồng Hỷ tính đến thời điểm năm 2006 là 270 người/km 2 , trong đó có độ chênh lệch về mật độ giữa các xã khá cao, cao nhất là ở thị trấn Chùa Hang 3.090 người/km 2 trong khi ở xã Văn Lăng chỉ có 70 người/ km 2 , xã Cây Thị là 77 người/ km 2 . Vấn đề phân bố dân số không đồng đều tạo khó khăn trong quá trình phát triển, khai thác của huyện. Các xã ven đô mật độ dân số lớn, vấn đề giải quyết việc làm rất cấp bách, còn ở các xã miền núi có mật độ dân số thấp không đủ lao động để khai thác tiềm năng tự nhiên. Đây là một thách thức đối với các nhà hoạch định chính sách của huyện trong những năm tới để điều hoà dân số và lao động giữa các vùng cho hợp lý. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên - 32 - Với tổng dân số đến năm 2006 là 124.426 người,năm 2007 là 126.453 người gồm nhiều dân tộc khác nhau với cơ cấu và số lượng thể hiện ở bảng dưới đây: Bảng 2.3. Cơ cấu dân số của huyện Đồng Hỷ năm 2006 – 2007 Năm Chỉ tiêu 2006 2007 Tổng dân số Trong đó: 124.426 126.453 Kinh 78.705 80.440 Sán rìu 16.659 16.522 Nùng 15.927 16.680 Dao 5.726 5.520 Tày 2.861 3.151 Sán chay 2.202 2.010 H’ Mông 2.214 2.018 Dân tộc khác 132 112 Tổng số hộ 28.850 29.866 Nguồn: Phòng Thống kê huyện Đồng Hỷ Qua bảng ta thấy dân tộc ở huyện Đồng Hỷ rất phong phú về số lượng, rất chênh lệch giữa các dân tộc, ngoài dân tộc Kinh chiếm 63,61% còn phải kể đến dân tộc khác, Nùng chiếm 13,2%, dân tộc Dao chiếm 4,4%, dân tộc Tày chiếm 2,5 %, dân tộc H’Mông chiếm 1,6%, còn lại là các dân tộc khác. Bản sắc dân tộc đa dạng, trình độ dân trí các dân tộc, các vùng rất khác biệt, đây là vấn đề cần quan tâm để xây dựng chiến lược phát triển kinh tế - XH phù hợp. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên - 33 - 0% 20% 40% 60% 80% 100% Năm 2006 Năm 2007 Biểu đồ 2: Dân số và dân tộc huyện Đồng Hỷ năm 2006 - 2007 Kinh Sán rìu Nùng Dao Tày Sán chay H’ Mông Dân tộc khác Lực lượng lao động hiện tại của huyện là 67.119 người song chủ yếu là lao động phổ thông, chưa qua đào tạo, chất lượng lao động còn thấp, vì vậy cần có giải pháp để nâng cao trình độ cho người lao động. Trong tổng số lao động của huyện thì có tới trên 71% là lao động nông - lâm nghiệp, số lao động làm trong các ngành công nghiệp xây dựng, dịch vụ rất ít, chỉ có 19.356 người chiếm 28,84% trong tổng số lao động. Số lao động nông nghiệp bình quân/hộ nông nghiệp là 2,49 người năm 2006 và 2,53 % năm 2007. Như vậy, năm 2007 số lao động nông nghiệp bình quân/ hộ nông nghiệp tăng hơn năm 2006 là 0,04%. 2.1.2.2 Tình hình cơ sở hạ tầng Nhằm đẩy nhanh sự nghiệp Công nghiệp hoá - hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn theo tinh thần nghị quyết Đại hội Đảng bộ Huyên Đồng Hỷ. Trong Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên - 34 - những năm qua huyện Đồng Hỷ đã đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng nông thôn, góp phần ổn định và tăng trưởng kinh tế. Về giao thông: Tổng chiều dài đường bộ của huyện là 729,8 km trong đó đường quốc lộ 15,5 km, đường tỉnh lộ 27 km, đường liên xã 57,5 km, đường xã 170,9 km, đường liên xóm 403,9 km. Điều đó cho thấy hệ thống giao thông đường bộ tại huyện tương đối phát triển, 100% các xã có đường ô tô đến trung tâm, tuy nhiên về chất lượng nhiều tuyến đường hiện nay đã bị xuống cấp nghiêm trọng, việc đi lại rất khó khăn. Trong giai đoạn 2000 - 2007, thực hiện nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Đồng Hỷ, từ nhiều nguồn vốn đã cải tạo, nâng cấp và làm mới được 45,6 km đường nhựa; 20,7 km đường bê tông. Thuỷ lợi: Toàn huyện có 169 công trình thuỷ lợi lớn nhỏ, có 49 hồ chứa nước, trong đó có 02 hồ lớn, 58 hệ thống trạm bơm điện, 60 đập dâng. Các công trình thuỷ lợi này đang được sử dụng tưới cho 1.568 ha lúa màu chiếm 34% tổng diện tích đất ruộng của huyện. Tuy nhiên các công trình thuỷ lợi trong huyện đều đã qua khai thác nhiều năm, đã bị xuống cấp. Để đáp ứng đủ nước tưới cho 2.000 ha - 2.500 ha lúa và hàng ngàn ha cây công nghiệp, cây ăn quả và cây rau màu (kế hoạch từ năm 1999 - 2010), huyện Đồng Hỷ cần có chủ trương đầu tư nâng cấp, sửa chữa và xây dựng mới các công trình thuỷ lợi trên địa bàn. Trong giai đoạn 2000 - 2007, thực hiện chủ trương kiến cố hoá kênh mương của Nhà nước, huyện đã chỉ đạo xây dựng, nâng cấp sửa chữa nhiều công trình thuỷ lợi. Đến năm 2007, đã kiên cố hoá được 147,915 km kênh mương, xây dựng mới hồ Trại Đèo (xã Tân Lợi), hồ Kim Cương (xã Cây Thị), trạm bơm điện Mỹ Hoà (xã Cây Thị), trạm bơm Tân Yên (xã Hoà Bình), trạm bơm Linh Nham (xã Hoá Thượng), trạm bơm dầu Đèo Khế (xã Khe Mo) v.v… và rất nhiều các phai đập nhỏ khác, tăng dần diện tích được tưới chủ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên - 35 - động bằng công trình thuỷ lợi, từng bước góp phần ổn định và phát triển sản xuất nông nghiệp. Điện nông thôn: Đồng Hỷ nằm trong hệ thống lưới điện Miền Bắc, có sáu tuyến lưới 35 KV và 4 tuyến 6 KV. Số trạm biến áp toàn huyện là 49 trạm. Đến nay 20/20 xã, thị trấn trong huyện có điện lưới quốc gia, trong đó: hai xã vùng cao xã Văn Lăng, Tân Long, hai xã vùng đặc biệt khó khăn Hợp Tiến, Cây Thị lưới điện đã đáp ứng 80% số hộ toàn xã. Thông tin liên lạc, bưu chính viễn thông: Toàn huyện có 20/20 xã, thị trấn có điểm bưu điện- văn hoá xã, năm 2007 số máy điện thoại hiện có trên toàn huyện là 4.768 máy, tăng 3.582 máy so với năm 2000, đạt bình quân 15 máy điện thoại trên 1000 dân. Công tác phát hành báo chí đã được thực hiện tốt, 100% số xã trong huyện có báo đọc hàng ngày. Giáo dục: Đến năm 2007, toàn huyện có 47 trường phổ thông, trong đó có 02 trường phổ thông trung học, 20 trường trung học cơ sở và 25 trường tiểu học. Với tổng số giáo viên phổ thông là 1.353 giáo viên đạt bình quân 19 học sinh/ 01 giáo viên, tỷ lệ học sinh trong độ tuổi đến trường đạt 97%. Toàn huyện có 22 trường mầm non (261 lớp mẫu giáo). Trong giai đoạn 2000 - 2007, thực hiện chủ trương kiên cố hoá trường học, toàn huyện có 20/20 xã, thị trấn có trường học cao tầng. Y tế: Đến năm 2007, toàn huyện có 01 bệnh viện, 02 phòng khám khu vực và 20 trạm y tế xã, với 185 giường bệnh đạt tỷ lệ 16 giường bệnh/ 10.000 dân và 60 bác sỹ đạt tỷ lệ 05 bác sỹ/ 10.000 dân. Năm 2004, đã khám chữa bệnh cho 48.029/42.000 lượt người. Trong những năm qua, công tác dân số và gia đình đã được các cấp, các ngành và các địa phương quan tâm nên đã thu được nhiều kết quả. Tỷ lệ sinh trên toàn địa bàn đạt dưới mức sinh thay thế, cùng với tỷ lệ sinh thấp, chất lượng dân số đã được nâng lên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên - 36 - Văn hoá thông tin, thể dục thể thao: tiếp tục thực hiện cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” đã thu được kết quả: Đến cuối năm 2007, có 18.443 hộ đạt gia đình văn hoá, 115 khu dân cư đạt khu dân cư tiên tiến, 61 làng được công nhận làng văn hoá, 120 cơ quan đạt cơ quan văn hoá, toàn huyện có 158 nhà văn hoá. Đài truyền thanh huyện đã thực hiện tốt công tác tuyên truyền thông tin, đến năm 2007 toàn huyện có 285 cụm loa truyền thanh đã góp phần phổ biến, tuyên truyền các chính sách của Đảng, Nhà nước cũng như của các cấp uỷ Đảng và chính quyền địa phương đến nhân dân. 2.1.2.3. Một số chỉ tiêu kinh tế xã hội chủ yếu * Giá trị, cơ cấu một số ngành Huyện Đồng Hỷ là một huyện thuần nông, có trên 70% lao động làm nông nghiệp, việc sản xuất nông nghiệp của huyện mang tính tự cấp, sản phẩm hàng hoá tập trung chủ yếu ở các doanh nghiệp thuộc tỉnh và Trung ương. Qua bảng ta thấy năm 2007 giá trị sản xuất nông lâm nghiệp đạt 457.095 triệu đồng bình quân cao hơn năm 2006 là 107.474 triệu đồng (hay tăng 30,74%), giá trị sản xuất của ngành công nghiệp - xây dựng tăng 35.032 triệu đồng (hay tăng 57,02%) và của ngành dịch vụ tăng 206.890 triệu đồng. Tốc độ tăng trưởng kinh tế tăng từ 13% (năm 2006) lên 13,5 % (năm 2007). Qua biểu đồ 3 ta thấy giá trị sản xuất ngành công nghiệp chiếm tỷ lệ cao nhất trong 3 ngành chính ( 44,94%). Do tổng giá trị sản xuất tăng, GDP bình quân đầu người/ năm của huyện cũng tăng từ 6,194 triệu đồng (2006) lên 8,965 triệu đồng/ người/ năm (2007) tức là tăng thêm 2,771 triệu đồng/ người/ năm. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên - 37 - Bảng 2.4. Một số chỉ tiêu kinh tế huyện Đồng Hỷ năm 2006 - 2007 Ngành kinh tế ĐVT Năm 2006 Năm 2007 So sánh 07/06(%) 1.Tổng giá trị sản xuất (theo giá thực tế) 1.1.Ngành nông lâm nghiệp 1.2.Ngành công nghiệp - XD 1.3.Ngành dịch vụ 2. Giá trị gia tăng 2. 1.Ngành nông lâm nghiệp 2.2.Ngành công nghiệp - XD 2.3.Ngành dịch vụ 3. Sản lƣợng lƣơng thực 4. BQ lƣơng thực/ngƣời 5.GDP BQ/ngƣời/ năm Trđ Trđ Trđ Trđ Trđ Trđ Trđ Trđ Tấn Kg/người 1000đ/người 1.346.408 349.621 605.041 391.745 772.533 211.332 259.557 301.644 37.283 299,64 6.194 2.005.803 457.095 950.073 598.635 1.133.682 273.415 403.812 456.456 40.536 320,56 8.965 148,97 130,74 157,02 152,81 146,74 129,37 155,58 151,32 108,72 120,92 144,73 Nguồn: Phòng Thống kê huyện Đồng Hỷ Biểu đồ 3: Chỉ tiêu kinh tế của huyện Đồng Hỷ năm 2006 - 2007 0 500 100 1500 2000 2500 Năm 2006 Năm 2007 Tr iệ u đồ ng 1.3.Ngành dịch vụ 1.2.Ngành công nghiệp - XD 1.1.Ngành nông lâm nghiệp Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên - 38 - Trong những năm gần đây, tốc độ tăng trưởng kinh tế của huyện ngày càng cao, song lại không đều giữa các ngành. Tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm của các ngành nông - lâm nghiệp và công nghiệp xây dựng giai đoạn 2000 - 2006 của huyện có tăng hơn so với toàn tỉnh, nhưng ngành dịch vụ lại có tốc độ tăng trưởng thấp hơn so với tỉnh Thái Nguyên. Tuy nhiên, tỷ trọn giá trị tổng sản phẩm GDP của huyện so với toàn tỉnh còn thấp * Tình hình sản xuất nông lâm nghiệp: - Ngành trồng trọt: Bảng 2.5: Diện tích, năng suất, sản lƣợng một số cây trồng chủ yếu của huyện qua 2 năm 2006 - 2007 Cây trồng chủ yếu Năm 2006 Năm 2007 DT(ha) NS(tạ/ha) SL(tấn) DT(ha) NS(tạ/ha) SL(tấn) Lúa 6.784,3 43,87 29.763 6.835,3 44,26 30.253 Ngô 2.251,1 33,42 7.523 2.472,4 41,59 10.282 Chè 1628,0 74,00 12.047 1.926,6 96,00 18.495 Cây ăn quả 2.979 27,7 8.252 3.000 30,2 9.060 Rau 1.019,9 145,86 14.876 1.210,8 150,00 18.162 Nguồn: Phòng NN & PTNT huyện Đồng Hỷ Về sản xuất lương thực: Diện tích năng suất, sản lượng lúa năm 2007 tăng so với năm 2006. Diện tích tăng bình quân 0,75 %, năng suất lúa tăng bình quân 0,89% đã làm cho sản lượng lúa tăng bình quân 0,493 tấn( hay tăng 1,66 %). Bên cạnh cây lúa, cây ngô cũng là thế mạnh trong sản xuất lương thực của huyện Đồng Hỷ. Năm 2006 năng suất bình quân 33,42 tạ / ha tăng lên 41,59 tạ /ha năm 2007. Năm 2007 sản lượng ngô toàn huyện đạt 10,283 tấn tăng 2,76 tạ / ha ( hay tăng 36,69 %). Sản lượng lương thực bình quân đầu người toàn huyện tăng 20,92 % (tăng từ 299,64 kg / người năm 2006 lên 320,56 kg / người năm 2007). Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên - 39 - Cây chè: Phát huy thế mạnh của huyện miền núi với địa hình và thổ nhưỡng phù hợp với việc trồng cây chè. Năm 2006, tổng diện tích chè kinh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên - 40 - doanh toàn huyện là 1628 ha, năng suất 74 tạ/ha, sản lượng đạt 12.100 tấn. Năm 2007, tổng diện tích chè kinh doanh của toàn huyện là 1.926,6 ha, năng suất 96 tạ / ha, sản lượng 18,5 tấn. Cây ăn quả: Tổng diện tích cây ăn quả đến năm 2006 là 2.979 ha, sản lượng quả đạt 9.840 tấn. Năm 2007 là 3.000 ha, sản lượng 5.278 tấn. - Ngành chăn nuôi Bảng 2.6. Tình hình chăn nuôi của huyện Đồng Hỷ năm 2006 - 2007 Ngành chăn nuôi Năm 2006 Năm 2007 Tăng, giảm % Tổng đàn trâu (con) 15.578 15.789 101,35 Tổng đàn bò (con) 5.078 5.375 105,85 Tổng đàn lợn (con) 52.020 53.869 103,55 Tổng đàn gia cầm (con) 508.237 510.000 100,35 Nguồn: Phòng thống kê huyện Đồng Hỷ Đàn lợn ngoại và lợn hướng nạc tăng nhanh đảm bảo chất lượng đã góp phần tích cực để tích luỹ cho gia đình. Tổng đàn lợn từ 52.020 con năm 2006, tăng lên 53.869 con năm 2007, tốc độ tăng bình quân 3,55 % / năm. Đàn bò mới được phát triển còn đang trong thời kỳ thăm dò thị trường tiêu thụ, tổng đàn bò từ 5.078 con năm 2006, tăng lên 5.375 con năm 2007, tốc độ tăng bình quân 5,85 % / năm. Đàn trâu những năm gần đây có chiều hướng tăng chậm do các nguyên nhân sau: Đồng cỏ chăn thả thu hẹp, khâu làm đất được cơ khí hoá. Tổng đàn trâu năm 2006 là 15.578 con đến năm 2007 tăng chậm lên 15.789 con, tăng 1,35%. Đàn gia cầm năm 2007 là 510.000 con tăng 0,35% so với năm 2006. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên - 41 - 0% 20% 40% 60% 80% 100% Năm 2006 Năm 2007 Biểu đồ 6: Ngành chăn nuôi huyện Đồng Hỷ năm 2006 - 2007 Tổng đàn trâu Tổng đàn bò Tổng đàn lợn Tổng đàn gia cầm Nhìn biểu đồ 6 ta thấy tỷ lệ đàn gia cầm chiếm tỷ lệ lớn nhất, tiếp đến là đàn đàn lợn, điều này chứng tỏ người dân ở đây chủ yếu nuôi lợn và gia cầm. Tỷ lệ đàn trâu chiếm tỷ lệ nhỏ, và ít nhất vẫn là tỷ lệ đàn bò do đồng cỏ chăn thả hiện nay ngày càng bị thu hẹp. Tình hình dịch bệnh cho các đàn gia súc và gia cầm trên địa bàn tuy không xảy ra những ổ dịch lớn nhưng diễn biến cũng khá phức tạp, đòi hỏi những nỗ lực và kiểm soát. - Ngành lâm nghiệp: Trong những năm gần đây, sản xuất lâm nghiệp đã được đổi mới, chuyển từ lâm nghiệp quốc doanh lấy khai thác là chính sang lâm nghiệp xã hội, lấy lâm sinh làm gốc, đã tập trung khoanh nuôi tái sinh, chăm sóc bảo vệ và trồng rừng giúp cho việc hạn chế xói mòn và lũ lụt, tạo môi trường sinh thái trong lành và phát triển bền vững. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên - 42 - 2.1.3. Những thuận lợi và khó khăn trong phát triển nông nghiệp trên địa bàn huyện Đồng Hỷ 2.1.3.1. Thuận lợi - Đồng Hỷ là huyện có vị trí địa lý liền kề với thành phố Thái Nguyên, gần trung tâm kinh tế, văn hoá của tỉnh và gần các trường Đại học, cao đẳng, trung học, trung tâm nghiên cứu khoa học của vùng, có điều kiện tiếp cận với khoa học, kỹ thuật và công nghệ mới để phát triển, có tiềm năng phát triển du lịch, có hệ thống hang động, di tích lịch sử cách mạng…. - Đất đai của huyện tương đối đa dạng, thuận lợi cho việc phát triển nông lâm nghiệp. Tiềm năng đất đai cùng với thời tiết khí hậu thuận lợi cho việc phát triển tập đoàn cây con phong phú, có lợi thế để phát triển một nền nông nghiệp bền vững. Tuy nhiên khai thác lợi thế này phải biết bảo vệ, khôi phục và phát triển, kết hợp khai thác có hiệu quả tài nguyền đất đai, khí hậu với môi trường sinh thái. - Có nhiều doanh nghiệp của tỉnh và trung ương đóng trên địa bàn huyện tạo thành 3 khu công nghiệp lớn: Khu vực thị trấn Chùa Hang - Cao Ngạn, Khu mỏ sắt Trại Cau, Khu vực phía Bắc của huyện: Tân Long, Sông Cầu, Quang Sơn khai thác quặng sắt, chì, kẽm, vật liệu xây dựng. - Nhân dân các dân tộc huyện Đồng Hỷ có truyền thống cách mạng, đoàn kết, sát cánh bên nhau, khắc phục mọi khó khăn để xây dựng huyện Đồng Hỷ thành một huyện giàu mạnh. - Dưới sự chỉ đạo của các cấp uỷ Đảng, chính quyền có biện phát thực hiện các cơ chế của tỉnh, chính sách hỗ trợ và đầu tư sản xuất tạo điều kiện thuận lợi cho việc mua bán và chế biến các loại nông sản trên địa bàn. Cơ sở hạ tầng được nâng cấp xây dựng: mạng lưới giao thông nông thôn được cải tạo tốt, thuận lợi cho lưu thông hàng hoá. Hệ thống kênh muơng kiên cố thuận tiện cho việc phát triển sản xuất và tiêu thụ nông sản. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên - 43 - - Về giáo dục đào tạo, y tế, thông tin liên lạc đã và đang phát triển, đời sống nhân dân từng bước được cải thiện. 2.1.3.2. Những khó khăn Tập quán lạc hậu, tập tục năng nề của một số dân tộc ít người đã ảnh hưởng trực tiếp đến công cuộc phát triển kinh tế xã hội. Đời sống tuy đã được cải thiện nhưng tỷ lệ hộ nghèo còn cao. Kinh tế chủ yếu phát triển là thuần nông, độc canh, tự cấp, tự túc, số lượng hàng hoá chưa nhiều, chất lượng sản phẩm chưa cao. Đất đai có độ dốc quá lớn, thảm rừng che phủ bị tàn phá gây sự xói mòn làm cho đất bị bạc màu ảnh hưởng rất lớn đến chế độ thâm canh cây trồng. Đây là một tồn tại cần được khắc phục trong những năm tới. Áp lực của sự gia tăng dân số đòi hỏi việc làm, trình độ dân trí thấp, đội ngũ lao động chưa thông qua đào tạo chiếm tỷ lệ khá cao, hạn chế việc tiếp thu khoa học kỹ thuật và giảm hiểu quả lao động. Hệ thống kế cấu hạ tầng nông thôn chưa đáp ứng nhu cầu phát triển sản xuất và đời sống nhất là các xã vùng núi, vùng sâu, vùng xa làm cho kinh tế chậm phát triển, các vấn đề xã hội và dân tộc trở nên gay gắt. Khả năng thu hút các nguồn vốn đầu tư từ bên ngoài gặp nhiều trở ngại khó khăn, việc tích luỹ của Huyện cho đầu tư phát triển kinh tế còn hạn chế. Thiếu vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và thiếu vốn đầu tư phát triển sản xuất là hai mối lo thường xuyên đối với các huyện miền núi. Cơ cấu sản xuất, cơ cấu sử dụng đất đai, lao động còn nhiều bất hợp lý, đòi hỏi có sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế mạnh mẽ mới có thể phát huy hết tiềm năng của huyện. Trong những năm 2003 - 2004 trở lại đây, thời tiết khắc nghiệt, hạn hán kéo dài, dịch bệnh gia súc, dịch bệnh cúm gia cầm phát sinh ở một số nơi, gây tâm lý lo ngại và giảm hiệu quả chăn nuôi đối với một số gia đình nuôi gia Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên - 44 - cầm lớn. Mặt khác, trong những năm này thị trường giá cả có nhiều biến động nhất là một số mặt hàng sản phẩm công nghiệp như sắt thép, vật tư phục vụ nông nghiệp như phân bón. Hàng hoá của nông dân làm ra như chè bút khô, quả vải, quả nhãn chưa có nơi tiêu thụ ổn định. Những khó khăn trên tác động đến các chính sách tài chính tín dụng, đến hoạt động đầu tư vốn của các Ngân hàng trong huyện Đồng Hỷ và công tác đầu tư vốn của Nhà nước. 2.2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ BỀN VỮNG TRONG HỆ THỐNG NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐỒNG HỶ 2.2.1 Quá trình phát triển kinh tế nông nghiệp ở huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên Với vị trí địa lý có thế mạnh về nông lâm nghiệp, Đồng Hỷ có nhiều thuận lợi, nhưng cũng có nhiều thách thức đối với phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội và xây dựng cơ sở hạ tầng. Một trong những nhiệm vụ luôn được Đảng và Nhà nước ta quan tâm đẩy mạnh là phát triển nông nghiệp và kinh tế theo hướng nông nghiệp sinh thái bền vững, thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn, ưu tiên phát triển nông nghiệp sạch, các nghề, làng nghề truyền thống, làng nông nghiệp du lịch sinh thái và xây dựng nông thôn mới. Hiện nay cơ cấu kinh tế của huyện Đồng Hỷ là nông - lâm nghiệp, công nghiệp và dịch vụ. Kinh tế nông nghiệp vẫn là chủ yếu, đời sống nhân dân còn thấp chưa sản xuất được sản phẩm hàng hoá mũi nhọn và ổn định, kinh tế nông nghiệp còn mang tính tự cung, tự cấp. Năm 2007, tốc độ tăng trưởng kinh tế của huyện Đồng Hỷ đạt 13,5 % trong đó sản xuất nông lâm nghiệp đạt 22,79%, công nghiệp xây dựng cơ bản đạt 47,37%, dịch vụ đạt 29,84%. [23]. Có được kết quả như vậy là nhờ vào sự chỉ đạo sâu sát của các cấp chính quyền và sự nỗ lực của người dân, hạ tầng nông thôn không ngừng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên - 45 - được cải thiện đặc biệt là kênh mương nội đồng đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc hoàn thành các chỉ tiêu sản xuất nông nghiệp. Ngành trồng trọt của huyện đã phát huy được kết quả, phát triển nông nghiệp nông thôn theo hướng sản xuất gắn với thị trường, sử dụng có hiệu quả cơ sở hạ tầng nông thôn, các chỉ tiêu cơ bản trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp qua các năm đều đạt kế hoạch đề ra.[13] Về dịch vụ sản xuất nông nghiệp: Huyện Đồng Hỷ có các cơ sở sản xuất giống cây trồng cùng với hệ thống dịch vụ của Hợp tác xã hàng năm đã cung ứng các giống mới cho các hộ nông dân theo đặc điểm sinh thái của các tiểu vùng. Các dịch vụ vật tư nông nghiệp bao gồm nhiều thành phần kinh tế tham gia, đã nhanh chóng đưa ứng dựng tiến lên khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp, đặc biệt đưa các loại giống cây trồng mới, lai tạo giống và mở rộng diện tích giống mới đã có tác động tích cực đối với việc tăng trưởng các loại cây trồng như : lúa, ngô, chè, cây ăn quả, rau, đậu… Kỹ thuật bón phân hữu cơ, sử dụng các loại thuốc trừ sâu sinh học, những tiến bộ về bảo vệ thực vật, phòng chống và chữa bệnh cho gia súc được người dân trong huyện áp dụng nhanh chóng và hiệu quả cao. Tuy nhiên nguồn vốn đầu tư cho khâu này còn hạn hẹp, kém sự phối hợp giữa các tổ chức sản xuất nên hiệu quả chưa cao. Khả năng tiêu dùng của nông dân cũng có hạn do thu nhập còn thấp, chi phí giống cao, tập quán canh tác cũ làm hạn chế việc ứng dụng các giống mới vào sản suất nông nghiệp. Số lượng máy móc dùng cho sản xuất nông nghiệp còn chưa đáp ứng được cho sản xuất, công cụ sử dụng phần lớn là công cụ thủ công, khâu làm đất vẫn dựa vào sức kéo trâu bò nên năng suất và hiệu quả chưa cao. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên - 46 - 2.2.2. Phát triển kinh tế bền vững trong hệ thống nông nghiệp ở huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên * Hiện nay, cơ cấu kinh tế của huyện Đồng Hỷ là nông - lâm nghiệp, công nghiệp và dịch vụ. Kinh tế nông nghiệp vẫn là chủ yếu , đời sống nông dân còn thấp. Năm 2007, tốc độ tăng trưởng kinh tế của huyện Đồng Hỷ đạt 13,5% trong đó sản xuất nông lâm nghiệp đạt 22,79% ; công nghiệp - xây dựng cơ bản 47,37% ; dịch vụ đạt 29,84%. Ngành trồng trọt của huyện đã phát huy được kết quả, phát triển nông thôn theo hướng sản xuất gắn với thị trường, sử dụng có hiệu quả cơ sở hạ tầng nông thôn, các chỉ tiêu cơ bản trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp qua các năm đều đạt kế hoạch. Tình hình sản xuất nông nghiệp theo hướng đảm bảo về sinh an toàn thực phẩm trên địa bàn huyện đã được triển khai và thực hiện khá tốt . Từ năm 2000, huyện Đồng Hỷ đã triển khai áp dụng kỹ thuật trồng rau an toàn, chè an toàn...., trong huyện đã hình thành các vùng sản xuất theo hướng nông nghiệp an toàn, bước đầu đã sản xuất ra được các sản phẩm có chất lượng tốt, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, môi trường sinh thái ở nhiều thôn xã được cải thiện tốt hơn trước. Trong đợt lấy mẫu kiểm tra chất lượng sản phẩm của vùng sản xuất rau an toàn ở xóm Ngọc Lâm, xã Linh Sơn huyện Đồng Hỷ đã cho kết quả là: Đối với cây cải bắp hàm lượng nitrat thấp hơn tiêu chuẩn (không quá 500mg/kg), hàm lượng của các kim loại nặng như Pb, As, Hg và các loại độc tố khác đều thấp hơn tiêu chuẩn quy định. Dư lượng thuốc bảo về thực vật (BVTV), dư lượng phân vi sinh không vượt quá ngưỡng cho phép. Đối với cây cà chua: theo quy định tiêu chuẩn hàm lượng nitrat có trong một kg quả không vượt quá 300 mg, thực tế hàm lượng này chỉ có dưới 215 mg. Hàm lượng kim loại nặng và dư lượng thuốc trừ sâu hầu như không có, do được hướng dẫn phun thuốc đúng quy định. Có thể khẳng định Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên - 47 - vùng sản xuất rau an toàn đã được đảm bảo về chất lượng sản phẩm theo tiêu chuẩn, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế bền vững của huyện. * Vấn đề nổi cộm trong môi trường nông nghiệp trong những năm qua là sâu bệnh đối với cây trồng, nhất là cây lương thực - nguồn sống chủ yếu của dân cư làm nông nghiệp của huyện. Sâu bệnh vẫn có những diễn biến phức tạp trên cây lúa, cây ngô, cây chè. Vì vậy, đã làm gia tăng lượng sử dụng thuốc trừ sâu trên địa bàn và vấn đề sản phẩm nông nghiệp sạch và an toàn vẫn là nan giải. * Việc phủ xanh đất trống, đồi trọc và trồng rừng trên địa bàn có chiều hướng tốt, đã làm cho độ che phủ rừng được nâng từ 50,5% (năm 2006) lên 51,5% (năm 2007)[23], nhiều giống loài mới đã được phát hiện có giá trị về mội trường sinh thái. Tuy vậy, hiện tượng cháy rừng và hoạt động phát nương làm rẫy của đồng bào miền núi, nhất là đồng bào vùng cao đã làm suy giảm chất lượng tài nguyên và suy thoái môi trường sinh học.[12] Những nguyên nhân gây suy thoái môi trường đất là - Do quá trình tự nhiên: Xói mòn, rửa trôi, sạt lở đất ở vùng núi có địa hình dốc, lũ lụt và ngập úng ở những khu vực thấp trũng. - Do tác động trực tiếp từ hoạt động sản xuất của con người như tăng dân số, tình trạng đói nghèo, kĩ thuật canh tác không hợp lý, mất rừng, chăn thả gia súc, phát triển cơ sở hạ tầng, khai thác khoáng sản .... làm biến đổi các tính chất lý hoá học của đất và mất đất, làm đất giảm khả năng sản xuất, nhiều nơi phải bỏ hoang do không thể canh tác được * Về sinh thái vệ sinh môi trường nông thôn: Chính quyền huyện đã thực hiện nhiều dự án nâng c