Luận văn Một số giải pháp nhằn mở rộng thị trường xuất khẩu và thúc đẩy hoạt động xuất khẩu của Tổng công ty Rau quả Việt Nam

thuộc vào thời điểm, thời gian. Tiến độ sản xuất. Nhìn chung, các loại sản phẩm rau quả cùng có một đặc điểm là có chu kỳ sản xuất ngắn. Các sản phẩm rau quả được chế biến theo dây truyền công nghệ ngay trong cùng một phân xưởng, thời gian công nghệ, thời ian chuẩn bị và vận chuyển tính cho một đơn vị sản phẩm là khá ngắn. Như vậy ta có thể rút ra một số điểm quan trọng của mặt hàng rau quả qua các mặt sau: a. Đặc điểm sản phẩm: Sản phẩm rau quả cũng như các sản phẩm thực phẩm khác là sản xuất ra để đáp ứng nhu cầu ăn uống của con người hàng bgày, có giá trị dinh dưỡng cao với số lượng và chủng loại phong phú. Khi đánh giá sản phẩm tuỳ thuộc vào chất lượng, chủng loại của từng mặt hàng. b. Mẫu mã. Hàng rau quả có thể nói hàng bán ra thể hiện rõ nét “hàng bán ra phải phù hợp với yêu cầu của khách hàng”. Chính vì vậy từ nhiều năm nay song song với việc nâng cao chất lượng sản phẩm tổng công ty còn chú ý đến việc nghiên cứu cải tiến mẫu mã cho ra đời những mặt hàng mới làm cho chủng loại hàng hoá ngày càng phong phú đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng trên từng thị trường. c. Chất lượng. Yêu cầu quan trọng nhất đối với mặt hàng rau quả nói riêng và mặt hàng thự phẩm nói chung đó là chất lượng và dặc tinh của hàng hoá. Sản phẩm được sản xuất ra phải tươi ngon, đảm bảo về chất, màu sắc hình dáng đồng đều... Tuy ở mỗi thị trường yêu cầu về chất lượng là khác nhau song phải luôn đảm bảo ở mức cần thiết. d. Đặc điểm về vật tư nguyên liệu. Mặt hàng rau quả được chế biến với nguyên liệu chính là các loại rau quả káhc nhau. Nước ta là một nước có truyền thống lâu đời về nghề trồng trọt với điều kiện thiên nhiên ưu đãi vì vậy chủng loại cũng như số lượng của các loại rau quả là rất phong phú và đa dạng. e. Đặc điểm về tổ chức sản xuất. Một yêu cầu đối với mặt hàng rau quả là phải giữ được đặc tính tự nhiên của nó vì vậy khi sản xuất chế biến phải chú ý đảm bảo giảm tới mức tối đa các chất hoá học, phụ gia... Các sản phẩm khác nhau được chế biến trên cùng dây truyền vì vậy phải đảm bảo độ tinh chất tính khoa học trình tự của từng loại rau quả. f. Đặc điểm vận chuyển bảo quản. Để đảm bảo độ tươi ngon của sản phẩm yêu cầu công tác vận chuyển phải nhanh chóng kịp thời để đưa vào cac cơ sở chế biến hoặc tiêu thụ ngay đồng thời với những sản phẩm chưa thể tiêu thụ ngay phaỉ tổ chức tốt công tác bảo quản để giữ được đúng tính chất tự nhiên của sản phẩm. Việc vận chuyển bốc dỡ phải đảm bảo không chỉ nhanh gọn mà cần phải chú ý sao cho hàng hoá không bị dập úng. g. Đặc điểm về giá cả. Yêu cầu chung về giá chào bán xuất khẩu hàng rau quả cũng như các mặt hàng khác đều chịu tác động của thị hiếu và biến động cung cầu. Qua nghiên cứu nhiều hợp đồng xuất khẩu thì giá cả phải bao gồm giá bán = giá thành + lợi nhuận. Trong đó: Giá thành gồm: Chi phí sản xuất, lãi xuất tín dụng, các chi phí bảo quản, vạn chuyển... Phần lợi nhuận: tính tối thiểu 10% giá thành. Từ những yếu tố trên ta có được giá chào bán tối thiểu đưa ra cho người mua. Giá này trên thực tế được nâng cao hay hạ thấp tuỳ thuộc vào hoàn cảnh cụ thể. Nói tóm lại, mặt hàng rau quả cũng như mặt hàng thực phẩm khác. Nó đòi hỏi chất lượng của nguyên liệu và công nghệ chế biến cao. Chính vì vậy việc sản xuất và xuất khẩu mặt hàng này phức tạp hơn các mặt hàng khác rất nhiều. Hiểu biết về từng mặt hàng để có kế hoạch xuất khẩu và có biện pháp hữu hiệu để phát triển thị trường xuất khẩu là một yêu cầu cấp thiết không những của riêng tổng công ty mà còn đối với cả nước ta. 2. Khái quát chung về thị trường thế giới cvủa mặt hàng rau quả trong thời gian qua: a. Thực trạng về thị trường thế giứoi trong thời gian qua. Hiện nay, trên thế giới diện tích trồng cây ăn quả khoảng 12 triệu ha, năng suất 30 - 35 tấn/ha, sản lượng đạt 430 triệu tấnm, bình quân đầu người 69kg quả/năm (Pháp 191 kg, Nhật 160 kg). Diện tích trồng rau khoảng 25 triệu ha, năng suất 35 - 40 tấn/năm, sản lượng đạt 590 triệu tấn, bình quân đầu người 85kg rau/năm (riêng Châu á đạt 90 kg). Về hoa và cây cảnh, năm 1996 sản lượng thế giới đạt khoảng 20 tỷ USD, trong đó 3 nước đứng hàng đầu (chiếm khoảng 50% giá trị sản lượng toàn thế giới) là Nhật (3,736 tỷ USD), Hà Lan (3,558 tỷ USD) và Mỹ (3,270 tỷ USD). Trồng hoa, cây cảnh có giá trị rất cao như Israen, với diện tích trồng hoa là 6.200 ha, hàng năm đã thu được 1,8 tỷ USD xuất khẩu. Về, năng suất, chất lượng: Do ứng dụng những thành tựu về khoa học kỹ thuật nên nhiều nước đã tạo ra được những giống cây trồng có chất lượng cao, có khả năng chịu hạn, chống sâu bệnh và có năng suất cao, ví dụ như cam quýt có thể tới 80 tấn/ha, dứa 120 tấn/ha, cà chua 500 tấn/ha, đậu covert 40 tấn/ha. Từ năm 1991 sau khi Liên xô sụp đổ, Tổng công ty đã mất đi một thị trường lớn chiếm hơn 90% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trước những diễn biến phức tạp của nền kinh tế, Việt nam đã thực hiện công cuộc đổi mới kinh tê stheo hướng tăng cường kinh tế đối ngoại mở rộng thị trường xuất nhập khẩu nói chung và của mặt hàng rau quả nói riêng. Chỉ xét riêng tình hình một vài năm trở lại đây hoạt động xuất nhập khẩu rau quả có những điểm đáng chú ý sau: Kim ngạch xuất khẩu: Kim ngạch xuất khẩu mặt hàng rau quả liên quan mật thiết với số lượng đơn vị sản phẩm xuất đi, theo chiều hướng những năm gần đây thị trường và kim ngạch xuất khẩu ngày càng tăng do số lượng sản phẩm sản xuát ra ngày càng nhiều. Một số nước thường xuyên đẩy mạnh xuất khẩu và coi đây là thế mạnh như: Trung quốc, Thái Lan, Hy lạp... Chất lượng mặt hàng rau quả. Nhìn chung chất lượng mặt hàng rau quả ngày một tăng. Điều này có thể được giải thích do có sự đầu tư vào công nghệ chế biến làm cho giá trị sản phẩm ngày Công nghệ ngày càng cao, chất lượng ngày càng được đảm bảo với đúng bản chất tự nhiêncủa sản phẩm, công nghệ bảo quản giúp tuổi thọ, thời hạn tiêu dùng của sản phẩm ngày Công nghệàg dài hơn. Ngoài ra việc đầu tư nghiên cứu ngay từ khâu đầu đó là chọn, xử lý lai tạo các giống cây làm cho năng suất, chất lượng của nguyên liệu cũng được đảm bảo đáng kể. Tình hình giá cả. Với mặt hàng rau quả giá cả phụ thuộc vào chát lượng sản phẩm thị hiếu và cung cầu trên thị trường. Trong những năm gần đây giá cả mặt hàng rau quả có xu hướng tăng chút ít do có sự chuyển đổi về cơ câú mặt hàng từ chỗ tươi chiếm xu thế nay tỷ trọng sản phẩm đã qua chế biến đang được nâng cao cùng với việc nâng cao giá trị cuả sản phẩm thì giá cả cũng tăng theo. Các nước xuất nhập khẩu chính. Tuỳ theo điều kiện tự nhiên của mỗi quốc gia mà họ có ưu thế về sản xuất từng loại mặt hàng có những nước do điều kiện tự nhiên thuận lợi họ sản xuất được nhiều rau quả và trở thành nước xuất khẩu, ngược lại có những nước do điều kiện tự nhiên không ưu đãi hoặc vì lý do khác mà không thể sản xuất đủ rau quả để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng và trở thành người nhập khẩu. Thị trường nhập khẩu chính. Các nước SNG là thi trường có nhu cầu lớn về số lượng, yêu cầu về thành phẩm lại không quá khắt khe như các nước Tây Âu. Đây vẫn là thi trường truyền thống về mặt àhng rau quả. Chúng ta tham gia vào thị trường này chủ yếu là để thực hiện trả nợ theo nghị định thư giữa hai chính phủ.Các nước EU Đay là thị trường có thị hiếu cao, đời sống kinh tế phát triển đòi hỏi mặt hàng rau quả phải đảm bảo về chất lượng phong phú về chủng loại. Các thị trường khác ( Trung Đông, Nam Mỹ, Tây á, Bắc Phi, Đông Nam á..) Các thị trường này so với các thị trường trên có kim ngạch không nhỏ, yêu cầu lại không quá khắt khe nhưng phải đảm bảo các yếu tố mang bản sắc của họ. Các Nước xuất khẩu chính. Trung Quốc là nước xuất khẩu rau quả lớn nhất thế giới với sản phẩm chủ lực là: Quýt, đào, dứa, lê, và thị trường chính là Nhật Bản, Mỹ, EU, Đức,.. Các Nước ở khu vực Đông Nam á, Châu Mỹ LA Tinh . .. . b. Khả năng biến động của thị trường rau quả thế giới trong thời gian tới. Cung - Cầu. Cùng với sự đa dạng về sản xuất, xuất khẩu rau quả thì thị trường rau quả thế giới ngày càng được mở rộng do xu hướng khu vực hoá và toàn cầu hoá nền kinh tế thế giới tạo nên. Đời sống kinh tế thế nói chung ngày càng được cải thiện và nhu cầu của loài người ngày càng cao làm xuất hiện, gia tăng cả về số lượng lẫn quy mô của nhà cung ứng. Ta có thể phân tích qua tình hình cung cầu của mặt hàng rau quả lớn nhất thế giới trong năm qua như sau: Trung Quốc là nước xuất khẩu rau quả lớn nhất thế giới. Trong năm 1999/2000 xuất khẩu quýt đóng hộp của nước này tăng 13,5% so với năm 1998/1999. Nhật Bản là nước nhập khẩu chính với mức tăng 44,2%. Xuất khẩu sang Mỹ thị trường lớn thứ hai đối với quýt đóng hộp tăng 9%. Trong khi đó tăng trưởng của mặt hàng này sang EU chậm lại, trong đó xuất khẩu sang Anh tăng 70,2%. Trong năm 1999/2000 xuất khẩu dứa đóng hộp đã tăng gấp đôi sang Đức, Mỹ tăng 3lần, Anh tăng 46%, Hà Lan 75%, Hồng Kông 46%, các Vương Quốc ả Rập thống nhất 47%. Bảng 8: Số liệu về xuất khẩu hoa quả đóng hộp của Trung Quốc (ĐVT: Nghìn Tấn) Mặt hàng Năm 1997/1998 Năm 1998/1999 Năm 1999/2000 Quýt (48/11ounce) 5349,6 6629,8 7524,2 Đào (29/21/23/) 1859,3 1656,1 1661,6 Dứa (24/25) 766,5 1441,1 3883,9 Lê (24/21/25) 207,9 327,1 167,2 ( Theo nguồn: Tạp chí TM 9/200) Thị trường hoa quả đóng hộp của thế giới: Theo số liệu của Bộ nông nghiệp Mỹ, trong những năm 2000/2001, sản xuất đào đóng hộp tại EU sẽ tăng 18% so với năm trước đạt 608,400 tấn. Tại Hy Lạp nước sản xuất đào đónh hộp lớn nhất thế giới đạt 360.000 tấn tăng 25%, Mỹ ước đạt 362.000 tấn. Tuy nhiên, xuất khẩu đào đóng hộp thế giới năm 1999/2000 giảm 3% đạt 498.800 tấn do EU thiếu nguồn chế biến và giá thành phẩm cao. Sản xuất hoa quả tổng hợp đóng hộp ( Đào, mơ, lê) tại EU năm 1999/2000 giảm 3% còn 96.600 tấn, Xuất khẩu giảm còn 88.500 tấn. Sản xuất tại Nam bán cầu trong năm 1998/1999 đã tăng 8% đạt 75.500 tấn tuy nhiên xuất khẩu giảm 14% còn 53.500 tấn. Sản xuất lê đóng hộp thế giới năm 1998/1999 đạt 193.400 tấn theo dự báo sản xuất mặt hàng năm 2000/2001 tại Bắc Bán Cầu giảm 15% còn khoảng 107.400 tấn. Năm 1999/2000 xuất khẩu lê đóng hộp của ITALIA giảm 7% còn 40.000 tấn, xuất khẩu của Tây Ban Nha và Pháp tăng ứng 9% và 66%. Sản xuất mơ đóng hộp thế giới năm 1998/1999 giảm 6% đạt 67.200 tấn. Dự báo trong năm 2000/2001 sản xuất mơ tại Hy Lạp sẽ tăng 90% (15.600 tấn ) xuất khẩu mơ tại Bắc Bán Cầu sã tăng 28% ( đạt 24.000 tấn). Bảng 9: Xuất khẩu mơ và lê đóng hộp của thế giới Đơn vị: 1000 tấn Mặt hàng 97/98 98/99 99/2000 Bắc bán cầu Đào 383,8 382,3 457,1 Mơ 18,3 18,8 24,0 Lê 57,6 57,0 57,0 Đồ hộp tổng hợp 84,4 89,5 88,0 Nam bán cầu Đào 124,2 116,5 Mơ 30,8 38,8 Lê 58.0 48,0 Đồ hộp tổng hợp 62,2 53,5 (Nguồn: Tạp chí ngoại thương tháng 9/2000) Qua một số điểm phân tích trên ta thấy thị trường rau quả ngày càng được mở rộng, cơ cấu xuất khẩu rau quả ngày càng có những thay đổi lớn về chủng loại, cơ cấu sản phẩm từ chỗ mặt hàng rau quả tươi chiếm ưu thế sang rau quả ngày càng chiếm tỷ trọng lớn. Tỷ trọng xuất khẩu rau quả chế biến ngày càng tăng trong kim ngạch xuất khẩu của thế giới nói chung và của các quốc gia nói riêng. Do sản xuất rau quả là sản phẩm mang tính thời vụ, đặc điểm dễ biến chất của rau quả cho nên để giữ được độ tươi ngon, tinh chất của rau quả, đảm bảo cho việc xuất khẩu quanh năm thì làm tốt công tác bảo quản, rau quả chế biến như rau quả đông lạnh, rau quả hộp, rau quả sấy muối... là một phương pháp bảo quản tốt nhất mặc dù chỉ trong thời gian ngắn và rau quả chế biến trở thành mặt hàng xuất khẩu chủ lực của mỗi quốc gia nói riêng và của thế giới nói chung. 3. Thực trạng thị trường xuất khẩu của tổng công ty rau quả Việt nam. Trong những năm qua tình hình thế giới và khu vực có nhiều biến động cả về kinh tế và chính trị điều này đã tác động trực tiếp tới tốc độ tăng trưởng kinh tế nước ta nói chung và hoạt động xuất khẩu của Tổng Công ty nói riêng. Trong bối cảnh đó các Công ty kinh doanh xuất nhập khẩu đã có nhiều biện pháp cố gắng tìm mọi biện pháp khắc phục, thể hiện quyết tâm cao để tăng kim ngạch xuất khẩu để bảo đảm kinh doanh có hiệu quả và đóng góp tích cực vào việc hoàn thiện kế hoạch chung của Tổng Công ty. Bằng sự năng động sáng tạo và sự đoàn kết chủ động trong kinh doanh lại được sự ủng hộ của BNN và PTNT, Tổng Công ty không những duy trì được hoạt động kinh doanh , mở rộng thị trường ra trên 40 nước trên toàn thế giới doanh thu xuất khẩu ngày ngày tăng qua các thời kỳ. Bảng 10: Kim ngạch xuất khẩu qua các thời kỳ. Đơn vị : USD Thời kỳ Tổng KNXK KNXKBQ/năm Mức tăng % 1988-1990 46.038.358 15.346.119 - 1991-1996 53.358.458 8.893.076 15,9 1997-1999 63.705.593 21.235.197 19,4 2000 60 - 42%(2000/99) (Nguồn: Báo cáo hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty) Qua bảng ta có nhận xét: Mặc dù tổng kim ngạhc xuất khẩu tăng đều dặc qua các thời kỳ cụ thể, thời kỳ 1991-1996 tăng 15,9% so vớithời kỳ 1988-1990 và thời kỳ 1997-1999 tăng 19,1% so với thời kỳ 1991-1996 nhưng kim ngạch xuất khẩu bình quân (KNXKBQ) qua các năm tăng không ổn định. Nếu như thời kỳ 1988-1990 KNXKBQ là 15.346.119 USD/năm thì thời kỳ 1991-1996 KNXKBQ là 8.893.067 USD/năm sở dĩ thời kỳ này kim ngạch xuất khẩu giảm một cách dnág kể là do từ những năm 1991-1996 chuyển mạnh từ nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang cơ chế thị trường đồng thời chịu sự biến động chính trị tại các nước xã hội chủ nghĩa Liên xô và Đông âu, đã dẫn đến cuộc khủng hoảng thị trường xuất khẩu, các thiết bị, Công nghệ chế biến rau quả còn cũ kỹ lạc hậu, giá thành cao khó cạnh tranh nên sản lượng xuất khẩu thời kỳ này giảm. Nhưng do tích cực thay đổi cơ cáu mặt hàng mẫu mã bao bì, đẩy mạnh sản xuất tiêu thụ trong nước nên hiệu quả chung của thời kỳ này đã tăng 15,9% so với thời kỳ trước. Thời kỳ 1997-1999 KNXKBQ đạt mức cao nhất qua các thời kỳ trước với mức tăng 21.235.197 USD/năm. Và năm 2000 năm có kim ngạch xuất khẩu đạt mức kỷ lục 40 triệu USD tăng 12% so với năm 1999 (đạt 28 trieẹu USD). Để đạt được kết quả này Tổng Công ty đã chủ động trong kinh doanh xuất nhập khẩu, duy trì hoạt động xuất khẩu đều đặn, không ngừng tìm kiếm mở rộng thị trường và ký kết các hợp đồng mới, thay đổi cơ cấu nguồn hàng xuất khẩu nâng cao chất lượng hàng rau quả xuất khẩu tăng khả năng cạnh trnah trên thị trường quốc tế. Kết quả hoạt động xuất khẩu qua các năm của thời kỳ 1997-2000 được thể hiện trong bảng dưới đây: Năm Tổng KNXNK KNXK So sánh KH 97 TH 96 KH 98 TH 97 KH 99 TH 98 KH 2000 TH 99 1997 36.046.157 19.722.745 103 119,4 - - - - - - 1998 42.997.191 22.924.201 - - 104,3 116,23 - - - - 1999 40.456.522 21.058.647 - - - - 100,3 91,86 - - 2000 65 40 - - - - - - - - (Nguồn: Báo cáo thực hiện xuất khẩu năm 1997-1999) Qua số liệu tại bảng ta có thể thấy: nhìn chung tình hình hoạt động xuất khẩu của Tổng Công ty là không ổn định trong các năm mặc dù kim ngạch xuất khẩu qua các năm đều vượt mức kế hoạch mà Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn đặt ra cho tổng Công ty. Năm 1998 kim ngạch xuất khẩu đạt giá trị cao nhất (trong thời kỳ 97-99) là 22.924.201 USD tăng 16.23% so với thực hiện xuất khẩu của năm 1997 và cao hơn năm 1999 là 1.865.554 USD. Năm 2000 kim ngạch xuất khẩu tăng 42% so với năm 199 đạt 40.000.000 USD. Nguyên nhân đạt được những kết quả dáng mừng nói trên là do nên kinh tế nước ta đang có những bước phát triển đáng mừng, cơ chế chính sách đang dần được hoàn thiện. Nhà nước luôn chú trọng đề ra những biện pháp khuyến khích xuất khẩu, đảm bảo cung ứng cho nền kinh tế quốc dân về thiết bị, vật tư, nguyên liệu, công nghệ... nhằm thúc đậy nhanh quá trình CNH-HĐH đất nước. Hiện nay nhà nước đã quan tâm tới việc phát triển của ngành rau quả, bước đầu đã có chính sách khuyến khích xuất khẩu. Đây là thời cơ thuận lợi để tổng Công ty đầu tư đổi mới hệ thống cơ sở kỹ thuật, cơ cấu rau quả theo chiều sâu. Bên cạnh đó, sự thay đổi cơ chế điều hành xuất nhập khẩu của nhà nước và sự điều chỉnh tỷ giá của đồng Việt nam so với đồng USD cũng gây cho Tổng Công ty không ít những khó khăn trong kinh doanh xuất nhập khẩu trong nhưngx năm vừa qua đặc biệt năm 1999. Theo bảng ta thấy kết quả xuất khẩu năm 1999 là 21.058.647 USD, bằng 91,86% so với thực hiện năm 1998 tức là giảm 8,14% so với năm 1998 mặc dù đã vượt kế hoạch đề ra 0,3%. Nhìn chung tình hình xuất khẩu của Tổng Công ty rau quả Việt Nam trong những năm vừa qua là không ổn định. Điều này có thể thấy rõ ràng trong sơ đồ sau: Sơ đồ 1: Diễn biến xuất khẩu các năm (% so với thực hiện hàng năm) Theo sơ đồ 1: Diễn biến xuất khẩu trong những năm 1996-1999 có xu hướng giảm trong hai năm 1998-1999. Điều này là do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tiền tệ khu vực năm 1997 thêm vào đó là tình hình cạnh tranh trên thế giới ngày Công nghệ phức tạp không những chỉ trong ngành nông sản mà còn trong ngành rau quả chế biến và rau quả tươi. Tình hình trong nước lại diễn biến bất lợi đối với Tổng Công ty bởi vì hiện nay trên cả nước không chỉ có một mình Tổng Công ty kinh doanh trong lĩnh vực này mà còn rất nhiều các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khá nhau cùng tham gia vào kinh doanh trong lĩnh vực này. Cụ thể là năm 1999 hoạt động xuất khẩu giảm đáng kể, kim ngạch xuất khẩu chỉ bằng 91,86% so với thực hiện của năm 1998. Song trong bối cảnh chung của toàn thế giới và của khu vực thì những gì mà tổng Công ty đạt được thực sự là một cố gắng lớn mà tới năm 2000 thì Tổng Công ty đã làm được một điều đó là đưa kim ngạch xuất khẩu lên con số 40 triệu USD tăng 42% so với thực hiện năm 199 đây thực sự là một bước nhảy lớn lao của Tổng Công ty. b. Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu của Tổng Công ty rau quả Việt Nam Bảng 11: Tỷ lệ nhóm hàng rau quả xuất khẩu. Đơn vị: % Nhóm hàng Thời kỳ Năm 88-90 91-96 97-99 1999 2000 2005 2010 A. Tổng KNXK 46.038.358 53.358.458 63.705.593 40.058.647 40 100 200 Tỷ trọng 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 1 Rau quả tươi 17,4% 9,2% 3,43 2,6 0 15 40 Kim ngạch XK - - - - 4 15 40 2 Rau quả hộp Tỷ trọng 25,6% 38,24% 33,86 28 32,5 40 40 Kim ngạch XK - - - - 14 40 80 3 Rau quả hộp Tỷ trọng 16,1% 15,9% 14,8 10,6 15 20 20 Kim ngạch XK - - - - 6 20 40 4 Loại khác 10,8% 32,9% 47,8 58,8 42,5 25 20 B .Tổng khối lượng xuất khẩu (tấn) 1 Rau quả tươi - - - - 13.000 50.000 130.000 2 Rau quả hộp - - - - 18.000 57.000 120.000 3 Rau quả hộp - - - - 10.000 33.000 68.000 4 Loại khác - - - - 16.000 20.000 32.000 (Nguồn: Báo cáo tổng kết hoạt động sản xuất kinh doanh của Tổng Công ty rau quả Việt Nam) Qua bảng ta có thể thấy việc phát triển của ngành rau quả chưa đáp ứng được yêu cầu xuất khẩu và chưa tương xưngs với nhiệm vụ của một Tổng Công ty chuyên ngành trong nước. Trong cơ cấu hàng xuất khẩu, mặt hàng rau quả chiếm tỷ lệ tương đối cao đặc biệt trong thời kỳ 1988-1990 là 80,2% trong tỷ trọng xuất khẩu của Tổng Công ty nhưng lại giảm rất mạnh trong thời kỳ sau cụ thể là : 1991-1996 chiếm 67,1% giảm so với thời kỳ trước là 13,1% thời kỳ 1997-1998 chiếm 52,25% và dến năm 1999 giảm còn 41,2% giảm so với thời kỳ 1988-1990 là 39%. Nhưng lại có xu hướng tăng trở lại 58,5% trong năm 2000 và 75% năm 2005 và đến năm 2010 chiếm 80% kim ngạch xuất khẩu của Tổng Công ty. Trong đó mặt hảng rau quả hộp chiếm tỷ trọng cao nhấttrong mặt hàng rau quả nhưng cũng không ổn định, đặc biệt là trong năm 1999 tỷ trọng của rau quả hộp giảm xuống còn 28%so với 32,4% năm 2000 và 38.24% thời kỳ 1991-1996 và 33.86% thời kỳ 97-98. Mặt hàng rau quả sấy muối giảm nhẹ qua các thời kỳ. Năm 1999 chiếm 10,6% là năm thấp nhất từ trước tới nay. Rau quả tươi giảm nhanh chóng trong tỷ trọng mặt hàng xuất khẩu của Tổng Công ty. Nếu như thời kỳ 1988-1990 chiếm tỷ trọng 21,1% thì đến năm 19999 tỷ lệ này là 0% tức là không còn khả năng xuất khẩu nữa. Nguyên nhân chính của việc giảm tỷ lệ xuất khẩu hàng rau quả trong thời gian qua đặc biệt là năm 1999 của Tôngr Công ty rau quả Việt nam là thị trường là sự khong ổn định tại các thị trường chính của mặt hàng này là: Nga, Nhật, Mỹ, trung quốc. Với những thị trường ở xa lại có nhu cầu lớn thì Tổng Công ty lại không có khả năng đáp ứng do vấn đề công nghệ bảo quản lạc hậu cũ kỹ không đáp ứng được yêu cầu bảo quản trong thời gian vận chuyển lâu dài. Thứ đến là do công tác tạo nguồn hàng của Công ty trong những năm qua gặp không ít khó khăn. Với nguồn hàng nội bộ của Tổng Công ty thì gặp phải thát thu lớn do điều kiện thời tiết khí hậu không thuận lợi, đặc biệt là do hiện tượng Elnino làm cho nhiệt độ trung bình tăng cao làm cho năng suất, chất lượng của các loại cây ăn quả giảm sút lớn như nhã, vải, cam, quýt, dừa do đó không đáp ứng đủ nguyên liệu để chế biến rau quả hộp xuất khẩu. Đối với nguồn hàng bên ngoài thì giá cả lị tăng cao làm giá thành sản phẩm bị đẩy lên cao khién cho công tác xuất khẩu gặp khó khăn do cạnh tranh kém. Ví dụ giá vải đóng hộp của Thái Lan nhập về thấp hơn vải hộp sản xuất trong nước để xuất do đó không thể cạnh tranh nổi. Để có thể làm rõ ràng hơn về mặt hàng xuất khẩu rau quả trong thời gian qua ta có thể xem xét trong vài năm trở lại đây. Trong thời kỳ này các nhóm hàng xuất khẩu chính của Tổng Công ty rau quả Việt nam là rau quả tươi, rau quả hộp, rau quả sấy muối, gia vị nông sản thực phẩm chế biến và các hàng hoá khác. Bảng 12: Tỷ trọng hàng xuất khẩu thời kỳ 1997-2000. Đơn vị USD. Mặt hàng 1997 1998 1999 2000 KN Tỷ trọng (%) KN Tỷ trọng (%) KN Tỷ trọng (%) KN Tỷ trọng (%) 1. Rau quả hộp 7.204.619 36,53 7.259.575,23 31,67 5.879789 28,0 7.272 32,5 2. Rau quả sấy muối 2.949.772 14,96 3.360.811,34 14,66 2.30.002 10,6 6 15,0 3. Rau quả tươi 679.600 3,45 782.467,77 3,41 545.798 2,6 4 10 4. Rau quả đông lạnh 30.216,35 0,15 16.986 0,08 - - - - 5. Nông sản ché biến 4.451.320 22,57 5.539.997,8 24,17 6.876.362 23,65 617 42,5 6. Gia vị 3.661.048 18,56 3.948.176 17,22 4.865.123 23,1 - - 7. Hàng hoá khác 746.128 3,78 2.016.123 8,79 661.538 3,14 - - Tổng 19.722.745 100 22.924.201 100 21.058.642 100 40.000.000 100 Từ bảng số liệu ta nhận thấy rằng: + Mặt hàng chủ lực trong xuất khẩu của Tổng Công ty là rau quả hộp giá trị xuất khẩu luôn đứng dầu và chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng kim ngạch xuất khẩu của Tổng Công ty qua các năm 1997, 1998, 1999, 2000 với giá trị xuất khẩu trong cả kỳ là 34.373.565 USD chiếm hơn 32% tổng giá trị xuất khẩu trong cả kỳ. Tuy nhiên mặt hàng xuất khẩu này không ổn định có xu hướng giảm dần từ năm 1997-1999 và tăng đột biến vào năm 2000 với kim ngạch xuất khẩu đạt 14 triệu USD chiếm 32,5% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả năm. Nguyên nhân giảm từ năm 1997-1999 là do mặt hàng này của Tổng Công ty bị ép giá rất mạnh trên thị trường thế giứoi do khả năng cạnh tranh kém, giá thành cao so với sản phẩm cùng loại của thế giới và khu vực nhất là của Thái Lan. Ta có thể thấy năm 1997 mặt hàng này chiếm tỷ trọng 36,53% đến năm 1998 giảm xuống 31,67% và năm 199 chỉ còn 28%. Tuy nhiên năm 2000 do có sự đầu tư đổi moí và công nghệ chế biến và đa dạng hoá chủng loại nên Tổng Công ty đã thu được thành quả cao trong mặt hàng này. + Mặt hàng rau quả sấy muối: là mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu đứng thứ 4 sau mặt hàng rau quả hộp, hàng nông sản và thực phẩm chế biến, gia vị nhưng đứng thứ hai trong nhóm hàng rau quả sau rau quả hộp với kim ngạch xuất khẩu thời kỳ 1997-1999 là 8.540.585 USD chiếm 13,36%, năm 2000 đạt 6 triệu USD chiếm 15%. Trong thời kỳ 1997-1999 mặc dù là mặt hàng truyền thống của Tổng Công ty nhưng đang giảm dần: 1997 chiếm tỷ lệ 14,96%; 19998 là 14,66% và năm 1999 còn 10,6% nhưng đến năm 2000 thì lại tăng trở lại và chiếm 15% giá trị kim ngạch xuất khẩu. + Mặt hàng rau quả tươi là mặt hàng truyền thống của Tổng Công ty nhưng kim ngạch xuất khẩu không ổn định trong những năm gần đây. Mặt hàng rau quả tươi là mặt hàng đứng thứ 5 trong kim ngạch xuất khẩu của Tổng Công ty và đứng thứ 3 trong những mặt hanfg rau quả sau rau quả hộp và rau quả sấy muối với kim ngạch xuất khẩu thời kỳ 1997-1999 lad 2.007.865 USD chiếm tỷ trọng 3,15%. Năm 2000 đạt kim ngạch xuất khẩu 4 triệu USD chiếm tỷ trọng 10% đây là một bước tăng đột biến của giai đoạn này. Hiện nay thị trường xuất khẩu rau quả tươi là Nga không ổn định, công tác bảo quản sau thu hoạch còn kém tuy đã có đầu tư cải tiến cơ sở vật chấtđể đảm bảo công tác xuất khẩu tươi đang được cải thiện nhưng vẫn còn alcj hậu. + Rau quả động lạnh: là mặt hàng xuất khẩu có kim ngạch thấp nhất trong tổng kim ngạch xuất khẩu của Tổng Công ty với kim ngạch xuất khẩu thời kỳ 1997-1999 là 47.196,35USD chiếm tỷ trọng 0,07%. Điều này có thể giải thích là do khả năng cạnh tranh của mặt hàng này kém trên thị trường quốc tế bởi công nghệ làm đông lạnh rau qủa của nước ta còn rất lạc hậu so với công nghệ bảo quản của các nước phát triển cho nên mặt hàng rau quả đông lạnh không còn khả năng xuất khẩu trong năm 1999. Đây là một thiệt thòi rất lớn cho Tổng Công ty. + Mặt hàng gia vị bao gồm các loại: quế, hoa hồi, hạt tiêu, riềng bột, ớt bột với kim ngạch xuất khẩu 12.474.353 USD chiếm 19,58 % tổng kim ngạch xuất khẩu của cả thời kỳ 19997-1999. Ng