Luận văn Nghiên cứu những biến đổi hình ảnh điện tâm đồ và microalbumin niệu ở những người tăng huyết áp tại ban bảo vệ sức khoẻ huyện Đại Từ tỉnh Thái Nguyên

g t¸c nghiªn cøu khoa häc, cßn trong thùc tiÔn nãi ®Õn tiªu chuÈn Sokolow - Lyon lµ nãi ®Õn tiªu chuÈn thø 11 (SV1 + RV5/V6  35 mm) vµ còng ®· ®•îc Scott vµ Dorofeera (1964) bæ sung chØ sè SV1+ RV5 hoÆc V6  35mm v× tiªu chuÈn nµy cã ®é chÝnh x¸c cao lín h¬n 70% [25]. l.5. ¶nh h•ëng cña t¨ng huyÕt ¸p ®èi víi chøc n¨ng thËn 1.5.1. CÊu tróc vµ chøc n¨ng thËn: ThËn lµ c¬ quan chñ chèt b¶o ®¶m mét sè chøc n¨ng quan träng cña c¬ thÓ nh• kiÓm so¸t chuyÓn ho¸ n•íc vµ ®iÖn gi¶i, ®iÒu hoµ huyÕt ¸p vµ bµi xuÊt c¸c chÊt ®éc néi sinh vµ ngo¹i sinh ra khái c¬ thÓ. §¬n vÞ chøc n¨ng thËn lµ nephron. Mçi thËn cã kho¶ng 1-2 triÖu nephron. Mçi nephron gåm cã mét tiÓu cÇu thËn vµ hÖ thèng èng thËn. CÇu thËn gåm mét l•íi mao m¹ch nhËn m¸u tõ c¸c tiÓu ®éng m¹ch ®Õn (xuÊt ph¸t tõ ®éng m¹ch thËn) vµ ®•a m¸u ra khái cÇu thËn qua tiÓu ®éng m¹ch ®i. Thµnh mao m¹ch cÇu thËn ®ãng vai trß hµng rµo h÷u hiÖu, nhê mµng läc nµy d•íi t¸c ®éng cña c¸c ¸p lùc läc, cÇu thËn läc t¸ch c¸c tÕ bµo m¸u vµ c¸c ph©n tö lín khái n•íc vµ c¸c ph©n tö nhá. Chøc n¨ng nµy ®•îc gäi lµ siªu läc cña cÇu thËn, ®•îc ®¸nh gi¸ b»ng møc läc cÇu thËn (MLCT) trªn l©m sµng. MLCT b×nh th•êng biÕn ®æi trong kho¶ng 80-120ml/phót [34], [39]. 20 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên H×nh 1. S¬ ®å ®¬n vÞ thËn (Nephron) Hµng rµo mao m¹ch cÇu thËn chñ yÕu gåm líp l¸t trong lµ c¸c tÕ bµo néi m«, mµng ®¸y vµ líp bªn ngoµi lµ c¸c tÕ bµo biÓu m«. Tæ chøc n©ng ®ì hay cßn gäi lµ vïng gian m¹ch b×nh th•êng kh«ng tham gia vµo hµng rµo mao m¹ch, song cã thÓ t¸c ®éng tíi chøc n¨ng läc khi thµnh phÇn nµy t¨ng lªn nh• trong bÖnh cÇu thËn do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau trong ®ã cã bÖnh cÇu thËn do ®¸i th¸o ®•êng. C¸c biÕn ®æi bÖnh lý trong cÊu tróc vµ chøc n¨ng cña hµng rµo läc ®•îc ph¶n ¸nh b»ng t×nh tr¹ng biÕn ®æi trong thµnh phÇn sinh ho¸ cña dÞch läc qua cÇu thËn vµ mét trong c¸c thµnh phÇn quan träng nhÊt trªn l©m sµng lµ albumin. Khi thµnh mao m¹ch cÇu thËn kh«ng bÞ tæn th•¬ng, c¸c ph©n tö albumin kh«ng cã mÆt trong dÞch siªu läc vµ n•íc tiÓu. §o møc bµi xuÊt albumin ®•îc coi lµ mét chØ sè h÷u Ých ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng tæn th•¬ng cña hµng rµo cÇu thËn [34]. 21 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên H×nh 2. Hµng rµo mao m¹ch cÇu thËn 1.5.2. Sinh lý bµi xuÊt albumin trong n•íc tiÓu vµ microalbumin niÖu * Sinh lý bµi xuÊt albumin trong n•íc tiÓu: Mét l•îng nhá albumin huyÕt t•¬ng ®•îc läc qua cÇu thËn vµ ®•îc t¸i hÊp thu trªn 95% t¹i c¸c èng thËn nhê mét hiÖn t•îng tÝch cùc. Albumin cã ®i ®•îc qua cÇu thËn hay kh«ng mét phÇn phô thuéc vµo gradient ¸p lùc tån t¹i gi÷a buång cÇu thËn vµ c¸c mao m¹ch, mÆt kh¸c lµ b¶n th©n mµng läc: bÒ mÆt, kÝch th•íc c¸c lç, ®iÖn tÝch. B×nh th•êng l•îng albumin ®•îc bµi xuÊt trong n•íc tiÓu < 10mg/ngµy [20], [48]. * §Þnh nghÜa microalbumin niÖu: microalbumin niÖu lµ cã t×nh tr¹ng bµi xuÊt bÖnh lý albumin trong n•íc tiÓu kh«ng ®•îc chøng minh b»ng c¸c ph•¬ng ph¸p l©m sµng th•êng quy (giÊy thö tÈm chÊt ph¶n øng). Vµo n¨m 1963 Keen vµ Chlouverakis lµ ng•êi ®Çu tiªn s¸ng chÕ ra thö nghiÖm miÔn dÞch phãng x¹ ®Çu tiªn cho phÐp ph¸t hiÖn thÊy c¸c nång ®é nhá albumin trong n•íc tiÓu. ThuËt ng÷ microalbumin niÖu chØ ®•îc sö dông kÓ tõ 1982. microalbumin niÖu ®•îc ®Þnh nghÜa nh• mét l•îng bµi xuÊt albumin trong n•íc tiÓu trong kho¶ng 30-300mg/24h [20]. 22 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 1.5.3. C¬ së bÖnh lý cña xuÊt hiÖn microalbumin niÖu trong t¨ng huyÕt ¸p Tæn th•¬ng thËn ë bÖnh nh©n THA nguyªn ph¸t rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p, qua nhiÒu giai ®o¹n bao gåm c¸c rèi lo¹n huyÕt ®éng, thay ®æi møc läc cÇu thËn, tæn th•¬ng c¸c tÕ bµo néi m¹c, t¨ng tÝnh thÊm cÇu thËn, x¬ m¹ch thËn dÉn tíi xuÊt hiÖn microalbumin niÖu [12]. C¬ së bÖnh lý cña xuÊt hiÖn microalbumin niÖu trªn bÖnh nh©n ®¸i th¸o ®•êng lµ do qu¸ tr×nh ®•êng hãa lµm tæn th•¬ng mµng ®¸y cÇu thËn [34], cßn c¬ chÕ cña microalbumin niÖu trong THA nguyªn ph¸t ch•a ®•îc lµm s¸ng tá nh•ng cã lÏ nã bÞ ¶nh h•ëng bëi sù t¨ng cña ¸p lùc m¸u vµ sù t¨ng läc cña cÇu thËn [24], xuÊt hiÖn microalbumin niÖu lµ biÓu hiÖn cña t¨ng läc cÇu thËn [3]. 1.6. C¸c ph•¬ng ph¸p ®Þnh l•îng microalbumin niÖu vµ ®iÒu kiÖn thu mÉu §Þnh l•îng microalbumin ë phßng xÐt nghiÖm ®ßi hái sö dông mét kü thuËt ®Æc hiÖu vµ ®é nh¹y rÊt cao, c¸c ph•¬ng ph¸p ®Þnh l•îng nãi chung ®•îc tiÕn hµnh trªn mÉu n•íc tiÓu 24h hay n•íc tiÓu ban ®ªm, c¸c kiÓu thu mÉu nµy cho phÐp biÓu hiÖn thµnh l•u l•îng (mg/24h hay g/min). Tuy vËy, nhiÒu nghiªn cøu ®· chøng minh mèi t•¬ng quan chÆt chÏ gi÷a nång ®é alb niÖu trong mÉu n•íc tiÓu buæi s¸ng vµ l•u l•îng ®o ®•îc trªn mÉu n•íc tiÓu ban ®ªm hay 24h. C¸c ph•¬ng ph¸p miÔn dÞch phãng x¹ lµ c¸c kü thuËt chuÈn song kh«ng ph¶i lóc nµo còng thùc hiÖn ®•îc (cÇn thiÕt cã mét m¸y ®Õm gamma) vµ kh«ng thÝch hîp cho môc ®Ých sµng läc. Ph•¬ng ph¸p th•êng quy (víi kh¸ng thÓ kÐp), sö dông mét kh¸ng thÓ ®a dßng ®o alb ng•êi, víi alb ng•êi ®•îc ®¸nh dÊu b»ng I125 vµ alb ng•êi ®•îc tinh chÕ cao nh• chÊt chuÈn. Ph•¬ng ph¸p ®o ®é ®ôc miÔn dÞch (immuno-nÐphÐlÐmÐtriques) cÇn ¸p dông mét m¸y ®o ®é ®ôc laser, nguyªn lý cña ph•¬ng ph¸p nµy nh• sau: Kh¸ng thÓ kh¸ng alb ph¶n øng víi kh¸ng nguyªn (alb) cã trong mÉu bÖnh phÈm (n•íc tiÓu) h×nh thµnh phøc hîp kh¸ng nguyªn - kh¸ng thÓ. TiÕn 23 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên hµnh ®o ng•ng kÕt b»ng ph•¬ng ph¸p ®o ®é ®ôc. Toµn bé quy tr×nh xÐt nghiÖm ®•îc tãm t¾t trong h×nh sau [20], [34]: H×nh 3. S¬ ®å quy tr×nh xÐt nghiÖm MAU b»ng ®o ®é ®ôc miÔn dÞch Kü thuËt khuyÕch t¸n miÔn dÞch ®iÖn di (Ðlectro-immuno-diffusion) cña Laurel cã •u ®iÓm lµ kh«ng cÇn thiÕt bÞ xÐt nghiÖm phøc t¹p vµ t•¬ng ®èi rÎ. XN ®•îc tiÕn hµnh trªn mét tÊm gelose trong dÞch ®Öm TBG (tris-glycine- barbital pH= 8,9) hoµ lo·ng trong n•íc cÊt. 1.6.1. Nguyªn lý vµ kü thuËt b¸n ®Þnh l•îng microalbumin niÖu (micral-test II) Micral-test II lµ mét xÐt nghiÖm b»ng giÊy nhóng b¸n ®Þnh l•îng, dùa trªn sù kÕt hîp ph•¬ng ph¸p s¾c ký vµ miÔn dÞch (h×nh 4). N•íc tiÓu vµ alb ®•îc hÊp thô bëi líp hÊp thô vµ ®•îc vËn chuyÓn theo s¾c ký tíi vïng ®Öm cung cÊp c¸c ®iÒu kiÖn lý t•ëng cho c¸c ph¶n øng ho¸ häc tiÕp theo. T¹i vïng kÕ tiÕp cña que thö, alb ®•îc g¾n mét c¸ch ®Æc hiÖu víi liªn hîp hoµ tan cña kh¸ng thÓ vµ enzym, t¹o nªn phøc hîp kh¸ng nguyªn- kh¸ng thÓ- enzym. T¹i vïng chÊt b¾t gi÷ (capture matrix), c¸c phÇn tö thõa cña chÊt liªn hîp kh¸ng thÓ enzym ®•îc g¾n víi c¸c alb bÊt ®éng vµ v× vËy bÞ lo¹i khái ph¶n øng. Cuèi cïng trong tÊm ph¶n øng mµu, enzym ho¹t ho¸ t¸ch chÊt nhuém khái c¬ chÊt cã mµu vµng. §Ëm ®é mµu t¹o nªn t•¬ng øng víi nång ®é alb trong n•íc tiÓu, cã 4 mµu mÉu tõ nh¹t ®Õn ®Ëm t•¬ng øng víi nång ®é albumin trong n•íc tiÓu: 0mg/l, 20mg/l, 50mg/l, 100mg/l [20]. 24 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên Do kh«ng cÇn ph¶i chuÈn bÞ mÉu tr•íc hay bÊt kú mét thiÕt bÞ thªm nµo, ng•êi ta cã thÓ ®¸nh gi¸ mét lo¹t tíi 10 mÉu trong vßng 10 phót. H×nh 4. S¬ ®å ®Þnh l•îng MAU b»ng giÊy thö Cho giÊy nhóng vµo lä n•íc tiÓu t•¬i (lÊy sau khi ngñ dËy) trong 30 gi©y råi rót ra ®äc, c¸c nång ®é ≥ 20mg/l ®•îc coi lµ d•¬ng tÝnh. Ph•¬ng ph¸p tiÕn hµnh rÊt ®¬n gi¶n vµ nhanh, ®é nh¹y cña xÐt nghiÖm lµ 90%, ®é ®Æc hiÖu lµ 87,2% ®é nh¹y vµ ®é ®Æc hiÖu cña ph•¬ng ph¸p nµy ®•îc coi lµ thÝch hîp, cho phÐp ph¸t hiÖn microalbumin niÖu trong nh÷ng lÇn kh¸m ®Þnh kú bÖnh nh©n [20], [34], [51]. Trong nghiªn cøu chóng t«i sö dông ph•¬ng ph¸p nµy ®Ó ®Þnh l•îng microalbumin niÖu. 1.6.2. C¸c biÕn ®æi kÕt qu¶ Ngoµi biÕn ®æi riªng biÖt phô thuéc vµo tõng ph•¬ng ph¸p ®o, mét sè t×nh huèng cã thÓ dÉn tíi t×nh tr¹ng t¨ng l•îng bµi xuÊt alb niÖu: T• thÕ ®øng, g¾ng søc, nhiÔm khuÈn ®•êng tiÕt niÖu, nhiÔm ceton. H¬n n÷a, l•îng bµi xuÊt alb trong n•íc tiÓu cßn bÞ møc kiÓm so¸t ®•êng huyÕt t¸c ®éng: KiÓm so¸t ®•êng huyÕt thËt tèt ngay tõ giai ®o¹n ®Çu tiªn cña bÖnh cho phÐp lµm gi¶m l•îng bµi xuÊt alb trong n•íc tiÓu. KhÈu phÇn nhËp natri vµ protein còng t¸c ®éng ®Õn bµi xuÊt alb niÖu, nhiÒu nghiªn cøu ®· cho phÐp chøng minh r»ng h¹n chÕ protid còng lµm gi¶m ®¸ng kÓ protein niÖu trªn ng•êi §T§ [3]. Mét nghiªn cøu míi ®©y trªn ng•êi §T§ phô thuéc Insulin cho thÊy r»ng l•îng bµi xuÊt alb biÕt r»ng l•îng bµi xuÊt alb trong n•íc tiÓu bÞ ¶nh h•ëng bëi c¶ lo¹i protein ¨n vµo lÉn trong khÈu phÇn n¨ng l•îng trong protein. 25 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên Ch•¬ng 2 §èI T¦îNG Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU 2.1. §èi t•îng, thêi gian, ®Þa ®iÓm nghiªn cøu - §èi t•îng: gåm 220 ng•êi ®ang ®•îc qu¶n lý b¶o vÖ søc khoÎ t¹i Ban B¶o vÖ søc khoÎ huyÖn §¹i Tõ tØnh Th¸i Nguyªn vµ chia lµm 2 nhãm: + Nhãm t¨ng huyÕt ¸p: gåm 120 tr•êng hîp t¨ng huyÕt ¸p theo tiªu chuÈn cña JNC VI - 1997. + Nhãm kh«ng t¨ng huyÕt ¸p: gåm 100 tr•êng hîp. - Thêi gian nghiªn cøu: tõ 01/9/2007 ®Õn 31/8/2008. - §Þa ®iÓm nghiªn cøu: t¹i Ban B¶o vÖ søc khoÎ huyÖn §¹i Tõ - TØnh Th¸i Nguyªn. 2.2. Ph•¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.2.1. ThiÕt kÕ nghiªn cøu: ¸p dông ph•¬ng ph¸p nghiªn cøu m« t¶, ph©n tÝch, chän mÉu cã chñ ®Ých, so s¸nh 2 mÉu ®éc lËp. 2.2.2. Tiªu chuÈn chän ®èi t•îng trong mÉu nghiªn cøu - Tiªu chuÈn chän: gåm tÊt c¶ c¸c c¸n bé ®•îc qu¶n lý b¶o vÖ søc kháe t¹i Ban b¶o vÖ søc kháe huyÖn §¹i Tõ tØnh Th¸i Nguyªn. - Tiªu chuÈn lo¹i trõ: m¾c bÖnh ®¸i th¸o ®•êng hoÆc c¸c bÖnh lý thËn tiÕt niÖu, m¾c bÖnh tim m¹ch kh«ng do t¨ng huyÕt ¸p. 2.3. ChØ tiªu nghiªn cøu - Tuæi: tuæi cña ®èi t•îng nghiªn cøu ®•îc chia thµnh c¸c nhãm 40- 49 tuæi; 50- 59 tuæi; 60- 69 tuæi; ≥70 tuæi. - Giíi: nam vµ n÷. - Thêi gian m¾c t¨ng huyÕt ¸p: ®•îc chia thµnh c¸c kho¶ng thêi gian m¾c 1-5 n¨m; 6-10 n¨m; 11-15 n¨m; >15 n¨m. - §é t¨ng huyÕt ¸p: gåm ®é I, ®é II, ®é III theo WHO/ISH 1999 [17]. - ChØ sè khèi c¬ thÓ (BMI: Body Mass Index) theo khuyÕn nghÞ cña Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi (WHO) n¨m 1998 [41]. 26 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên Träng l•îng c¬ thÓ (kg) BMI = [ChiÒu cao (m)] 2 B¶ng 2. Ph©n lo¹i theo tiªu chuÈn chÈn ®o¸n bÐo ph× cña c¸c n•íc ASEAN [19], [27]. Ph©n lo¹i BMI GÇy <18,5 B×nh th•êng 18,5 - 22,9 BÐo ph× ®é I 23 - 24,9 BÐo phÝ ®é II 25 - 29,9 BÐo ph× ®é III ≥30 - C¸c biÕn ®æi h×nh ¶nh trªn ECG + NhÞp nhanh xoang: Sãng P ®i tr•íc c¸c phøc bé QRS mét kho¶ng c¸ch PQ kh«ng thay ®æi vµ dµi b×nh th•êng (0,11-0,20s), sãng P d•¬ng ë D1, V5, V6 vµ ©m ë aVR, tÇn sè nhanh h¬n 100/1 phót [16]. + NhÞp chËm xoang: Sãng P ®i tr•íc c¸c phøc bé QRS mét kho¶ng c¸ch PQ kh«ng thay ®æi vµ dµi b×nh th•êng (0,11-0,20s), sãng P d•¬ng ë D1, V5, V6 vµ ©m ë aVR, tÇn sè chËm h¬n 60/1 phót [16]. + Ngo¹i t©m thu thÊt: Phøc hîp QRS gi·n réng d¹ng block nh¸nh hoµn toµn; sãng T ng•îc chiÒu víi QRS [16]. + Block nhÜ thÊt cÊp I: PQ ≥0,2s, PQ cã thÓ dµi ra tíi 0,5s hoÆc nhiÒu h¬n n÷a lµm cho P chång lªn hay ®øng tr•íc c¶ T [16]. + Dµy thÊt tr¸i: dùa vµo 11 tiªu chuÈn ECG cho dµy thÊt tr¸i cña Sokolow - Lyon [15]. + §o¹n ST bÖnh lý: dùa vµo møc ®é chªnh cña ®o¹n ST so víi ®•êng ®¼ng ®iÖn [15]. + Trôc ®iÖn tim: B×nh th•êng, chiÒu h•íng cña trôc ®iÖn tim tøc lµ gãc α b»ng +580 nh•ng còng cã thÓ biÕn thiªn trong kho¶ng tõ 00 ®Õn +900, nh• thÕ ®•îc gäi lµ trôc b×nh th•êng hay trôc trung gian. Trôc ph¶i lµ trôc ®iÖn tim 27 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên bÞ lÖch sang ph¶i v•ît qu¸ +900 cho tíi - 1500, gãc α ë kho¶ng +750, +850 gäi lµ xu h•íng ph¶i. Trôc tr¸i lµ khi trôc ®iÖn tim v•ît qua 00 cho tíi - 900, khi trôc ®iÖn tim ë kho¶ng + 200, + 100 th× gäi lµ xu h•íng tr¸i [31]. + T• thÕ tim: b×nh th•êng, tim n»m nghiªng trong lång ngùc ng•êi ta gäi ®ã lµ t• thÕ trung gian. T• thÕ tim n»m khi aVL d•¬ng tÝnh vµ cã d¹ng R hay qR, cßn aVF ©m tÝnh vµ cã d¹ng rS, trôc ®iÖn tim lµ trôc tr¸i hay xu h•íng tr¸i. Khi aVL còng d•¬ng nh•ng aVF ch•a ©m mµ biªn ®é t•¬ng ®èi chØ gi¶m gÇn xuèng 0 gäi lµ t• thÕ tim nöa n»m. T• thÕ tim ®øng th¼ng khi aVL ©m tÝnh vµ cã d¹ng rS, aVF d•¬ng tÝnh vµ d¹ng qR, trôc ®iÖn tim lµ trôc ph¶i hay xu h•íng ph¶i. Khi aVL cã biªn ®é t•¬ng ®èi rÊt thÊp, aVF d•¬ng tÝnh vµ cã d¹ng qR gäi lµ t• thÕ tim nöa ®øng [31]. - B¸n ®Þnh l•îng microalbumin niÖu: + XÐt nghiÖm ©m tÝnh khi MAU < 20 mg/l + MAU (+): t•¬ng ®•¬ng víi 20mg/l + MAU (++): t•¬ng ®•¬ng víi 50mg/l + MAU (+++): t•¬ng ®•¬ng víi 100mg/l 2.4. Kü thuËt thu thËp sè liÖu 2.4.1. Kh¸m l©m sµng: - Pháng vÊn: Hái trùc tiÕp tõng bÖnh nh©n vÒ tiÒn sö, bÖnh sö, thãi quen c¸ nh©n vµ ghi vµo mÉu phiÕu ®iÒu tra. - §o huyÕt ¸p: BÖnh nh©n ®•îc nghØ ng¬i 5-10 phót tr•íc khi ®o, b¨ng huyÕt ¸p ®•îc quÊn võa ph¶i trªn nÕp khuûu tay ph¶i 2,5 cm. HuyÕt ¸p ®•îc ®o hai lÇn trong ®iÒu kiÖn nghØ ng¬i tr•íc khi ®o. Sau ®ã x¸c ®Þnh huyÕt ¸p t©m thu vµ huyÕt ¸p t©m tr•¬ng. - C©n: sö dông c©n bµn Smic s¶n xuÊt t¹i Trung Quèc cã g¾n th•íc ®o chiÒu cao. Ng•êi ®•îc kh¸m chØ mÆc bé quÇn ¸o máng, kh«ng ®éi mò, kh«ng ®i dÐp, kÕt qu¶ chÝnh x¸c ®Õn 0,1 kg - §o chiÒu cao: ng•êi ®•îc kh¸m ®øng th¼ng, hai gãt ch©n chôm, m¾t nh×n th¼ng ra phÝa tr•íc kÐo eke tõ trªn xuèng cho tíi khi ch¹m ®Ønh ®Çu, kÕt qu¶ chÝnh x¸c ®Õn 0,1cm. - TÝnh chØ sè khèi c¬ thÓ. 28 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 2.4.2. §iÖn t©m ®å (ECG) * Ph•¬ng ph¸p ghi ECG - Sö dông m¸y ghi ECG tù ®éng 6 kªnh, ghi trªn 12 chuyÓn ®¹o th«ng dông, c¸c chuyÓn ®¹o ®Æt theo ph•¬ng ph¸p cæ ®iÓn: 3 chuyÓn ®¹o mÉu DI, DII , DIII; 3 chuyÓn ®¹o ®¬n cùc chi aVR, aVL, aVF; 6 chuyÓn ®¹o tr•íc tim V1, V2, V3, V4, V5, V6. - M¸y ch¹y tèc ®é quy ®Þnh 25mm/s vµ test mV lµ biªn ®é N (10mm/1mV) hoÆc N/2 (5mm/1mmV) khi ®iÖn thÕ v•ît qu¸ khung giíi h¹n * §äc kÕt qu¶ - Do B¸c sÜ chuyªn khoa Néi t¹i BÖnh viÖn §a khoa Trung •¬ng Th¸i Nguyªn ®äc kÕt qu¶. - Dïng th•íc ®o tÇn sè, compa hai ®Çu nhän ®Ó tÝnh to¸n c¸c th«ng sè theo nguyªn t¾c chung. 2.4.3.B¸n ®Þnh l•îng microalbumin niÖu b»ng giÊy thö * Ph•¬ng ph¸p lµm xÐt nghiÖm - XÐt nghiÖm ®•îc tiÕn hµnh trªn mÉu n•íc tiÓu ®Çu tiªn buæi s¸ng sau khi bÖnh nh©n ngñ dËy, sö dông giÊy thö Micral-test cña h·ng Boehringer Manheim theo nguyªn lý kÕt hîp ph•¬ng ph¸p s¾c ký vµ ph•¬ng ph¸p miÔn dÞch [20], [34], [51]. XÐt nghiÖm ®•îc tiÕn hµnh trªn tÊt c¶ 120 tr•êng hîp nhãm t¨ng huyÕt ¸p vµ 50 tr•êng hîp nhãm kh«ng t¨ng huyÕt ¸p. - Kü thuËt tiÕn hµnh: Nhóng que thö vµo lä ®ùng n•íc tiÓu ®Õn tËn v¹ch ®en cña que trong vßng 30 gi©y, sau ®ã rót que thö ra. §äc kÕt qu¶ víi ph•¬ng ph¸p so s¸nh víi mµu mÉu chuÈn. * §äc kÕt qu¶ Do B¸c sÜ chuyªn khoa xÐt nghiÖm BÖnh viÖn C tØnh Th¸i Nguyªn lµm xÐt nghiÖm vµ ®äc kÕt qu¶: + XÐt nghiÖm ©m tÝnh khi MAU < 20 mg/l, khi vïng chØ thÞ mµu cña giÊy thö cã mµu tr¾ng. + MAU (+): t•¬ng ®•¬ng víi 20mg/l, khi vïng chØ thÞ mµu cña giÊy thö cã mµu vµng nh¹t. 29 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên + MAU (++): t•¬ng ®•¬ng víi 50mg/l, khi vïng chØ thÞ mµu cña giÊy thö cã mµu vµng ®Ëm. + MAU (+++): t•¬ng ®•¬ng víi 100mg/l, khi vïng chØ thÞ mµu cña giÊy thö cã mµu vµng thÉm. 2.5. VËt liÖu nghiªn cøu - HuyÕt ¸p kÕ ®ång hå cña NhËt B¶n ®•îc kiÓm chuÈn so s¸nh víi huyÕt ¸p thuû ng©n t¹i së Khoa häc C«ng nghÖ tØnh Th¸i Nguyªn. - èng nghe Trung Quèc. - C©n bµn Smic Trung Quèc cã g¾n th•íc ®o chiÒu cao. - M¸y ®iÖn tim 6 kªnh CADIOFAXGEM cña h·ng NIHON KOHDEN. - Que thö n•íc tiÓu Micral-test cña h·ng Boehringer Manheim. - Tuyp ®ùng n•íc tiÓu. 2.6. Xö lý sè liÖu C¸c sè liÖu thu thËp ®•îc xö lý theo ph•¬ng ph¸p thèng kª y häc trªn m¸y vi tÝnh b»ng phÇn mÒn EPIINFO 6.04 30 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên Ch•¬ng 3 KÕT QU¶ NGHI£N CøU 3.1. T×nh h×nh chung cña nhãm nghiªn cøu. B¶ng 3.1. Ph©n bè nhãm tuæi, giíi cña ®èi t•îng nghiªn cøu Nhãm tuæi Nhãm t¨ng huyÕt ¸p Nhãm kh«ng t¨ng huyÕt ¸p n % n % 40-49 14 11,7 20,0 20,0 50-59 25 20,8 31,0 31,0 60-69 39 32,5 26,0 26,0 ≥70 42 35,0 23,0 23,0 Giíi Nam 73 60,8 67 67,0 N÷ 47 39,2 33 33,0 NhËn xÐt: Kh«ng cã sù kh¸c biÖt tû lÖ gi÷a c¸c ®é tuæi nhãm THA vµ nhãm kh«ng THA. Tû lÖ THA ë nam nhiÒu h¬n n÷. BiÓu ®å 3.1. Ph©n bè tuæi cña ®èi t•îng nghiªn cøu 31 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên B¶ng 3.2. Ph©n bè nhãm tuæi vµ giíi cña nhãm t¨ng huyÕt ¸p Giíi Nhãm tuæi Nam N÷ n % n % 40-49 6 8,2 8 17,0 50-59 17 23,3 8 17,0 60-69 23 31,5 16 34,1 70 27 37,0 15 31,9 Tæng 73 100,0 47 100,0 NhËn xÐt: ë nhãm THA tû lÖ t¨ng huyÕt ¸p t¨ng dÇn theo tuæi ë c¶ 2 giíi nam vµ n÷ - Nam t¨ng râ rÖt tõ tuæi 40-49 ( tõ 8,2% t¨ng lªn 31,5%) - N÷ t¨ng râ rÖt tõ tuæi 40-49 ( tõ 17,0% t¨ng lªn 34,1%) 37.0 31.523.3 8.2 31.9 34.0 17.0 17.0 0 10 20 30 40 40-49 50-59 60-69 ≥70 Nhóm tuổi Tỷ lệ % Nam Nữ BiÓu ®å 3.2. Ph©n bè tuæi vµ giíi cña nhãm t¨ng huyÕt ¸p 32 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên B¶ng 3.3. KÕt qu¶ ph©n ®é t¨ng huyÕt ¸p theo nhãm tuæi vµ giíi §é THA Nhãm tuæi §é I §é II §é III n % n % n % 40-49 5 35,7 7 50,0 2 14,3 50-59 10 40,0 8 32,0 7 28,0 60-69 15 38,4 12 30,8 12 30,8  70 13 31,0 21 50,0 8 19,0 GIíI Nam 27 37,0 26 35,6 20 27,4 N÷ 16 34,0 22 46,8 9 19,2 Tæng 43 35,8 48 40,0 29 24,2 NhËn xÐt: - THA ®é III cã xu h•íng t¨ng dÇn theo tuæi, ®Æc biÖt lµ ®é tuæi trªn 60 tõ 14,3% t¨ng lªn 30,8%. - Tû lÖ THA ë ®é I, ®é II lín h¬n THA ®é III. 35.7 50.0 14.3 40.0 32.0 28.0 38.4 30.8 30.8 31.0 50.0 19.0 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Tỷ lệ % 40-49 50-59 60-69 >70 Nhóm tuổi Độ I Độ II Độ III BiÓu ®å 3.3. Ph©n ®é t¨ng huyÕt ¸p theo nhãm tuæi 33 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên B¶ng 3.4. So s¸nh chØ sè BMI ë nhãm t¨ng huyÕt ¸p vµ nhãm kh«ng t¨ng huyÕt ¸p Nhãm BMI Nhãm THA Nhãm kh«ng THA p n % n % B×nh th•êng (18,5-22,9) 89 74,2 94 94,0 >0,05 BÐo ®é I (23-24,9) 24 20,0 6 6,0 <0,05 BÐo ®é II (25-29,9) 7 5,8 0 0,0 <0,05 BÐo ®é III ( ≥30 ) 0 0,0 0 0,0 Tæng 120 100,0 100 100,0 NhËn xÐt: Khi so s¸nh chØ sè BMI ë nhãm THA vµ nhãm kh«ng THA th×: - BMI b×nh th•êng chiÕm tû lÖ cao nhÊt (ë c¶ 2 nhãm). - Sè tr•êng hîp bÐo ®é I ë nhãm THA lµ 20,0%, ë nhãm kh«ng THA lµ 6%, sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª víi p<0,05. - Sè tr•êng hîp bÐo ®é II ë nhãm THA lµ 5,8%, ë nhãm kh«ng THA lµ 0,0%, thèng kª cã ý nghÜa víi p<0,05. 34 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên B¶ng 3.5. So s¸nh ®é t¨ng huyÕt ¸p vµ thêi gian m¾c §é THA Thêi gian m¾c (n¨m) §é I §é II §é III n % n % n % 1-5 35 81,4 31 64,6 16 55,2 6-10 6 14,0 12 25,0 9 31,0 11-15 2 4,6 4 8,3 4 13,8 >15 0 0 1 2,1 0 0 Tæng 43 100,0 48 100,0 29 100,0 NhËn xÐt: Thêi gian ph¸t hiÖn ®•îc THA d•íi 5 n¨m chiÕm tû lÖ cao nhÊt ë c¶ 3 ®é cña t¨ng huyÕt ¸p. Khi thêi gian m¾c bÖnh kÐo dµi th× cã xu h•íng ®é THA t¨ng lªn. 81.4 64.6 55.2 14.0 25.0 31.0 4.6 8.3 13.8 0.0 2.1 0.0 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 Tỷ lệ % 1-5 năm 6-10 năm 11-15 năm > 15 năm Thời gian mắc Độ 1 Độ 2 Độ 3 BiÓu ®å 3.4. §é t¨ng huyÕt ¸p vµ thêi gian m¾c 35 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 3.2. KÕt qu¶ ®iÖn t©m ®å cña nhãm nghiªn cøu B¶ng 3.6. So s¸nh kÕt qu¶ ®iÖn t©m ®å cña nhãm nghiªn cøu Nhãm KÕt qu¶ Nhãm THA ( n=120 ) Nhãm kh«ng THA ( n=100 ) p X SD X SD TÇn sè tim 86,42 17,118 73,17 8,96 <0,001 Gãc  30,33 33,36 41,6 28,576 <0,01 Thêi gian QRS 0,094 0,016 0,08 0,003 < 0,05 ChØ sè Sokolow - Lyon 32,66 8,709 21,53 3,106 <0,001 NhËn xÐt: C¸c kÕt qu¶ ®iÖn t©m ®å ë nhãm THA ®Òu thay ®æi cã ý nghÜa thèng kª so víi nhãm kh«ng THA. - TÇn sè tim biÕn ®æi cã sù kh¸c biÖt víi p < 0,001 - Gãc , thêi gian QRS, biÕn ®é c¸c sãng ë chuyÓn ®¹o tr•íc tim, chØ sè vÒ ®iÖn thÕ ®Òu cã sù biÕn ®æi cã sù kh¸c biÖt víi p < 0,05. B¶ng 3.7. So s¸nh biÕn ®æi h×nh ¶nh ®iÖn t©m ®å ë nhãm t¨ng huyÕt ¸p vµ nhãm kh«ng t¨ng huyÕt ¸p Nhãm C¸c chØ sè Nhãm THA Nhãm kh«ng THA p n % n % Biªn ®é RV5 36 30,0 4 4,0 <0,001 Sokolow - Lyon 61 50,8 0 0,0 ST chªnh xuèng 48 40,8 17 17,0 T bÖnh lý 57 47,5 14 14,0 Thêi gian QRS 65 54,2 2 2,0 Nh¸nh néi ®iÖn 14 11,7 2 2,0 <0,05 NhËn xÐt: ë nhãm THA h×nh ¶nh ®iÖn t©m ®å ®Òu cã sù biÕn ®æi râ rÖt víi nhãm kh«ng THA, thèng kª cã ý nghÜa víi p<0,001 36 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên B¶ng 3.8. Mét sè h×nh ¶nh bÖnh lý trªn ®iÖn t©m ®å cña nhãm t¨ng huyÕt ¸p Nhãm H×nh ¶nh bÖnh lý Nhãm THA Nhãm kh«ng THA P n % n % Dµy thÊt tr¸i 61 50,8 0 0,0 <0,001 NhÞp nhanh xoang 38 31,7 4 4,0 Block nh¸nh ph¶i 11 9,2 2 2,0 Ngo¹i t©m thu thÊt 5 4,2 0 0,0 Dµy nhÜ tr¸i 1 0,8 0 0,0 NhÞp chËm xoang 1 0,8 0 0,0 Block nhÜ thÊt cÊp I 0 0 0 0,0 NhËn xÐt: H×nh ¶nh bÖnh lý trªn ®iÖn t©m ®å cña ng•êi THA th•êng gÆp nhÊt lµ: - Dµy thÊt tr¸i chiÕm 50,8% - NhÞp nhanh xoang chiÕm 31,7% - block nh¸nh ph¶i kh«ng hoµn toµn 9,2% C¸c h×nh ¶nh bÖnh lý nµy cã sù kh¸c biÖt so víi nhãm kh«ng THA, thèng kª cã ý nghÜa víi p<0,001. 37 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên B¶ng 3.9. So s¸nh t• thÕ tim cña nhãm nghiªn cøu Nhãm T• thÕ tim Nhãm THA Nhãm kh«ng THA P n % n % §øng 12 10,0 10 10,0 >0,05 Nöa ®øng 29 24,2 31 31,0 >0,05 Trung gian 44 36,7 48 48,0 >0,05 N»m 15 12,5 7 7,0 >0,05 Nöa n»m 20 16,7 4 4,0 <0,05 NhËn xÐt: T• thÕ tim cña nhãm THA hay gÆp nhÊt lµ trung gian (36,7%), sau ®ã lµ nöa ®øng (24,2%). §Æc biÖt lµ t• thÕ tim nöa n»m cña nhãm THA chiÕm 16,7% cao h¬n h¼n so víi nhãm kh«ng THA (4%) cã sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª víi p < 0,05 10.0 10.0 24.2 31.0 36.7 48.0 12.5 7.0 16.7 4.0 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0 40.0 45.0 50.0 Tỷ lệ % Đứng Nửa đứng Trung gian Nằm Nửa nằm Tư thế tim Nhóm THA Nhóm không THA BiÓu ®å 3.5. T• thÕ tim cña nhãm nghiªn cøu 38 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên B¶ng 3.10. So s¸nh kÕt qu¶ gãc  cña nhãm nghiªn cøu Nhãm Gãc  Nhãm t¨ng HA Nhãm kh«ng THA P n % n % 210 - 900 76 63,3 80 80,0 <0,05 00 - 200 22 18,3 7 7,0 <0,05 00 - (-200) 12 10,0 10 10,0 >0,05 (-900) - (-210 ) 10 8,3 3 3,0 <0,05 NhËn xÐt: - Gãc  tõ 210 - 900 chiÕm tû lÖ cao nhÊt ë nhãm nghiªn cøu. - Gãc  tõ 00 - 200 cña nhãm THA chiÕm tû lÖ 18,3% cao h¬n nhãm kh«ng THA (7%), sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª víi p < 0,05. - Gãc  tõ - 900 ®Õn -210 cña nhãm THA chiÕm tû lÖ 8,3% cao h¬n nhãm kh«ng THA (3%) cã ý nghÜa thèng kª víi p < 0,05. 63.3 80.0 18.3 7.0 10 10.0 8.3 3.0 0 10 2 30 40 50 60 70 80 Tỷ lệ % 21º - 90º 0º - 20º 0º - (-20º) (-90º ) - (-21º) Góc α Nhóm THA Nhóm không THA BiÓu ®å 3.6. KÕt qu¶ gãc  cña nhãm nghiªn cøu 39 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên B¶ng 3.11. T• thÕ tim so víi dµy thÊt tr¸i cña nhãm t¨ng huyÕt ¸p ECG T• thÕ tim Dµy thÊt Kh«ng dµy thÊt Tæng n % n % n % §øng 8 13,1 4 6,8 12 10,0 Nöa ®øng 14 22,9 15 25,4 29 24,2 Trung gian 19 31,2 25 42,4 44 36,7 N»m 7 11,5 8 13,5 15 12,5 Nöa n»m 13 21,3 7 11,9 20 16,7 NhËn xÐt: ë nhãm THA th× - Nh÷ng bÖnh nh©n cã dµy thÊt tr¸i t• thÕ trung gian lµ gÆp nhiÒu nhÊt (31,2%), nöa ®øng (22,9%), nöa n»m ( 21,3%) - Nh÷ng bÖnh nh©n kh«ng dµy thÊt chñ yÕu lµ t• thÕ trung gian (42,4%) 13.1 6.8 23.0 25.4 31.1 42.4 11.5 13.5 21.3 11.9 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 Tỷ lệ % Đứng Nửa đứng Trung gian Nằm Nửa nằm Tư thế tim Dày thất Không dày thất BiÓu ®å 3.7. T• thÕ tim so víi dµy thÊt tr¸i cña nhãm t¨ng huyÕt ¸p 40 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên B¶ng 3.12. Tû lÖ dµy thÊt tr¸i ph©n bè theo nhãm tuæi vµ giíi cña nhãm t¨ng huyÕt ¸p ECG Nhãm tuæi Dµy thÊt tr¸i Nam Tû lÖ % N÷ Tû lÖ % 40-49 4 11,1 5 20,0 50-59 3 8,3 3 12,0 60-69 14 38,9 8 32,0 70 15 41,7 9 36,0 Tæng 36 100,0 25 100,0 NhËn xÐt: - Tû lÖ dµy thÊt tr¸i cña nhãm THA t¨ng dÇn theo tuæi kÓ c¶ 2 giíi, nhÊt lµ trªn 50 tuæi. Nam tõ 8,3% lªn ®Õn 41,7%, N÷ tõ 12,0% lªn ®Õn 36,0%. 11.1 20.0 8.3 12.0 38.9 32.0 41.7 36.0 0 5 15 20 25 30 35 40 45 Tỷ lệ % 40-49 50-59 60-69 ≥70 Nhóm tuổi Nam Nữ BiÓu ®å 3.8. Dµy thÊt tr¸i theo nhãm tuæi vµ giíi cña nhãm t¨ng huyÕt ¸p 41 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên B¶ng 3.13. Tû lÖ dµy thÊt tr¸i ph©n bè theo ®é t¨ng huyÕt ¸p ECG §é THA Dµy thÊt Kh«ng dµy thÊt Tæng n % n % n % §é I 14 32,6 29 67,4 43 100,0 §é II 24 50,0 24 50,0 48 100,0 §é III 23 79,3 6 20,7 29 100,0 NhËn xÐt: Khi so s¸nh ®é THA víi t×nh tr¹ng dµy thÊt tr¸i vµ kh«ng dµy thÊt tr¸i cho thÊy tû lÖ dµy thÊt t¨ng dÇn theo ®é THA. 32.6 67.4 50.0 50.0 79.3 20.7 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Tỷ lệ % Độ 1 Độ 2 Độ 3 Độ THA Dày thất Không dày thất BiÓu ®å 3.9. Dµy thÊt tr¸i theo ®é t¨ng huyÕt ¸p 42 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thá