Luận văn Nghiên cứu phát triển du lịch lễ hội tại Huế

u, đố chữ, kéo co, đập om, nhảy dây Kết hợp tổ chức các hình thức sinh hoạt sân khấu dân gian như: Hò đối đáp, diễn tuồng, thi hát ru, bài chòi Tổ chức các sinh hoạt mang tính cộng đồng như: Đua thuyền, thi nấu cơm, thả đèn trời, đèn hoa đăng... Huế chứa đựng cả giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể nên việc tổ chức du lịch lễ hội có nhiều điều kiện thuận lợi. Với bề dày văn hóa của vùng đất cố đô tạo nên kho tàng văn hóa lễ hội đa dạng, phong phú đặc sắc. Các cơ quan quản lý nhà nước cần tiến hành thống kê đánh giá hiệu quả của các hoạt động lễ hội đã từng tổ chức để có nguồn đầu tư kinh phí thích đáng cho việc nghiên cứu, 82 tổ chức, thực hiện hoạt động lễ hội góp phần làm phong phú đa dạng cho sản phẩm du lịch lễ hội. Tại địa phương, các cơ quan như Sở văn hóa Thể thao và Du lịch, Trung tâm xúc tiến thông tin du lịch, hiệp hội du lịch lữ hành cần có sự phối kết hợp chặt chẽ. Thành lập tiểu ban chuyên trách các vấn đề về du lịch lễ hội gồm các bộ phận như nghiên cứu thị trường, xây dựng sản phẩm, quảng cáo tiếp thị, tổ chức thực hiện, kiểm soát đánh giá Để lễ hội thực sự là di sản, là sản phẩm du lịch văn hóa quý giá, nguồn tài nguyên du lịch nhân văn cho du lịch, khi tổ chức cần phải tôn trọng giá trị văn hóa đích thực của lễ hội và lễ hội phải mang đầy đủ ý nghĩa, không thể tổ chức phần lễ quá rườm rà mà thiếu đi phần hội dành cho công chúng, cho du khách tạo ra sự tẻ nhạt cho người tham gia lễ hội. 3.2.2. Giải pháp về đầu tư, phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch lễ hội Cần có chiến lược đầu tư lâu dài cho việc bảo tồn, nghiên cứu và phát triển du lịch lễ hội. Ưu tiên đầu tư triển khai các chương trình dự án trọng điểm cho du lịch lễ hội. Hoạt động lễ hội là nhằm phục vụ cho đời sống tinh thần của cộng đồng người dân địa phương, xét về mặt kinh tế đây là hoạt động văn hóa thể hiện đời sống sinh hoạt thể hiện tâm tư, ước vọng tình cảm của người dân địa phương, không đặt nặng về kinh tế. Trong khi du lịch là một ngành kinh tế. Hoạt động du lịch coi trọng vấn đề doanh thu. Việc kết hợp giữa du lịch và lễ hội cần có tổ chức ban ngành đứng ra chuyên trách để đề ra các chủ trương chính sách, kế hoạch phối hợp nhịp nhàng giữa hoạt động văn hóa và du lịch. Có như vậy mới nhận được sự đầu tư và hoạt động có hiệu quả. Một lễ hội diễn ra, đó mới chỉ là phần thô, cần có gọt dũa về nội dung, hình thức chương trình để giúp cho những giá trị văn hóa của lễ hội được tỏa sáng. 83 Đây là điều không phải dễ dàng do lễ hội là của cộng đồng địa phương, hình thành lâu đời từ tập quán sinh hoạt của người dân, do vậy một tổ chức chuyên trách là cầu nối để tạo nên sự hài hòa giữa lợi ích du lịch, lễ hội và nhu cầu của khách du lịch là điều cần thiết. Sự đầu tư phát triển cơ sở vật chất cho du lịch lễ hội để thu được hiệu quả kinh tế một phần phụ thuộc vào năng lực khai thác loại hình du lịch lễ hội. Tuy nhiên khi tính toán đến lợi ích kinh tế cần gắn với các lợi ích văn hóa. Muốn đạt hiệu quả về kinh tế thì cần có sự đầu tư. Vấn đề đặt ra là khi nhà đầu tư cho du lịch lễ hội nhưng sản phẩm du lịch lại dẽ bắt chước, vì vậy phải tính toán để đem đến lợi ích cho nhà đầu tư. Tránh việc người đầu tư thì ít nhưng khi thấy rõ lợi ích thì có nhiều người lại ngảy vào khai thác. Đầu tư cũng cần có kế hoạch và đầu tư toàn diện. Đầu tư cho nguồn nhân lực đây là sự đầu tư thường xuyên. Đầu tư về công nghệ, phương pháp quản lý tổ chức lễ hội. đầu tư về máy móc cơ sở vật chất hạ tầng kỹ thuật... Khi đầu tư cần có kế hoạch lập dự án và có sự chọn lựa lễ hội để đầu tư đảm bảo cho chương trình du lịch lễ hội đạt hiệu quả. Du lịch là ngành kinh tế tổng hợp có sự tham gia của nhiều cơ quan ban ngành, nhiều đơn vị và lợi ích từ du lịch mang lại không chỉ cho một cá nhân hay đơn vị tổ chức nào. Chính vì vậy sự đầu tư cần chung tay của tất cả các thành phần, tùy theo năng lực, thẩm quyền, thế mạnh của mỗi thành phần để đầu tư. Chẳng hạn: Đối với cơ quan quản lý nhà nước, cụ thể đây là chính quyền thành phố thông qua cơ quan chức năng đó là Sở Văn hóa Thể Thao và Du lịch có thể đầu tư vào sự quảng bá về lễ hội, du lịch lễ hội, có các chính sách ưu đãi, cơ chế ưu tiên cho hoạt động du lịch lễ hội. 84 Đối với các công ty doanh nghiệp du lịch cũng cần sự đầu tư cho du lịch lễ hội. Ngoài việc đầu tư trực tiếp kinh phí dưới hình thức nhà tài trợ cho các lễ hội tiêu biểu để đưa vào các chương trình du lịch đảm bảo cho các lễ hội được duy trì và phát triển thì việc đầu tư về cơ sở vật chất trang thiết bị, hạ tầng dịch vụ cũng cần quan tâm. Hơn thế nữa đầu tư cho chính nguồn lực của doanh nghiệp đó chính là nguồn nhân lực những người sẽ tổ chức và thực hiện các chương trình du lịch lễ hội như các nhà điều hành, những hướng dẫn viên du lịch Các nhà đầu tư có thể khác nhau về mục tiêu và động cơ đầu tư do vậy cần có cơ chế hoạt động, thể chế chung và sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban ngành để đảm bảo hài hòa giữa lợi ích kinh tế và lợi ích văn hóa. Hoạt động du lịch lễ hội cần có sự phối hợp của nhiều bộ phận, nhiều thành phần tham gia từ các cơ quan văn hóa, các doanh nghiệp du lịch, các đơn vị, cá nhân đại diện cho nhóm cộng đồng là người trực tiếp tổ chức và quản lý thực hiện lễ hội do vậy việc đầu tư cũng nên quy về một đầu mối để thuận tiện trong việc tổ chức và quản lý. Hơn thế nữa cần xác định cụ thể nhiệm vụ của từng bộ phận để hoạt động được tiến hành có hiệu quả. 3.2.3. Giải pháp về phát triển sản phẩm, thị trường du lịch lễ hội Tiến hành xây dựng các chương trình du lịch lễ hội, không ngừng đánh giá rút kinh nghiệm. Thường xuyên tiến hành các hội nghị, hội thảo rút kinh nghiệm, chia sẻ, trao đổi thông tin biện pháp và kinh nghiệm phát triển du lịch lễ hội. Giá trị sức hấp dẫn của loại hình du lịch lễ hội đó là những chương trình cụ thể, với những chương trình giới thiệu được nét độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa của địa phương thông qua hình thức tổ chức, nội dung và các yếu tố liên quan đến sinh hoạt của lễ hội. Lễ hội được chọn lựa kỹ càng, nội dung hình thức cô đọng. Cách tổ chức một chương trình du lịch lễ hội, chú ý đến không gian, thời gian của lễ hội phù hợp với nhu cầu của khách du lịch. 85 Các chương trình du lịch lễ hội phải được đầu tư từ việc khảo sát thị trường khách, nhu cầu của khách, đến việc xem xét lễ hội đó có những giá trị nào nổi bật để giới thiệu đến du khách. Xem xét lễ hội đó có được tổ chức thường xuyên hay không, mức độ thu hút của lễ hội. Thông qua lễ hội có chuyển tải được những giá trị văn hóa, cảm xúc thẩm mỹ đáp ứng nhu cầu của khách hay không. Cần thường xuyên tiến hành kiểm tra đánh giá và hoàn thiện sản phẩm du lịch gắn với các lễ hội cụ thể đang tồn tại, làm đa dạng hóa các sản phẩm để phù hợp với các nhu cầu khác nhau của du khách. Trong sự cạnh tranh với các sản phẩm du lịch khác, các chương trình du lịch lễ hội cũng cần tính toán sự hợp lý về giá thành, về thời gian và đảm bảo sự kết hợp trong chương trình du lịch lễ hội gắn với các yếu tố khác như tham quan điểm di tích văn hóa lịch sử, giao lưu với người dân địa phương hay tìm hiểu về những khía cạnh mà khách quan tâm. Đảm bảo tính phù hợp, tiết kiệm, đa dạng của sản phẩm. Để xúc tiến du lịch lễ hội, các sản phẩm phục vụ cho du lịch lễ hội cũng cần được chuẩn hóa chất lượng. Cần phải rà soát, đánh giá, lựa chọn trong sự đa dạng phong phú của lễ hội để có được những sản phẩm đặc sắc có sức thu hút mạnh mẽ khách du lịch. 3.2.4. Giải pháp phát triển nguồn nhân lực du lịch lễ hội Để phát triển du lịch lễ hội, nhân lực là yếu tố quan trọng cho sự thành công khi tổ chức và thực hiện. Việc đầu tư cho du lịch lễ hội không chỉ dừng lại ở đầu tư vật lực, cơ sở vất chất kỹ thuật mà đầu tư cho nguồn nhân lực cũng cần quan tâm. Chú trọng đào tạo nguồn nhân lực chuyên sâu đáp ứng nhu cầu về tổ chức quản lý lễ hội. Nhân lực ở đây bao gồm nguồn nhân lực chuyên nghiệp và không chuyên nghiệp. Từ các nhà quản lý, nhà tổ chức, nhân viên điều hành, nhân viên 86 thực hiện và cả cộng đồng dân cư địa phương những người tham gia trực tiếp hay gián tiếp vào hoạt động của du lịch lễ hội. Việc đào tạo, bồi dưỡng không những về kiến thức mà còn chú trọng đến chuyên môn nghiệp vụ và thái độ phục vụ, nhận thức của mọi người đối với loại hình du lịch này. Muốn có nguồn nhân lực tốt, cần phải được đào tạo. Thường xuyên mở các lớp, các khóa đào tạo về chuyên môn nghiệp vụ kiến thức cho những đối tượng tham gia vào hoạt động du lịch lễ hội góp phần nâng cao công tác chuyên môn cho nhà quản lý, người tổ chức và thực hiện các hoạt động du lịch lễ hội cũng như các đối tượng tham gia vào hoạt động du lịch lễ hội. Tạo điều kiện cho những nòng cốt có thể tham gia trải nghiệm học tập kinh nghiệm về tổ chức du lịch lễ hội ở trong và ngoài nước qua các chuyến tham quan, tham dự các hội thảo, hội nghị chuyên đề du lịch và lễ hội. 3.2.5. Giải pháp về tuyên truyền, quảng bá du lịch lễ hội Trước hết cần xác định du lịch lễ hội là loại hình du lịch văn hóa hấp dẫn tại Huế. Để tuyên truyền quảng bá tốt về du lịch lễ hội, đầu tiên hết là cần có sản phẩm. Cần xúc tiến đẩy mạnh nghiên cứu các lễ hội có thể phục vụ cho hoạt động du lịch từ đó xây dựng nên các chương trình du lịch lễ hội. Việc tuyên truyền quảng bá cần tiến hành song song, quảng bá tuyên truyền về lễ hội và quảng bá tuyên truyền, bán các chương trình du lịch lễ hội. Việc quảng bá tuyên truyền không chỉ nhằm mục đích giới thiệu về lễ hội để khách biết mà còn phải tạo được sức lôi cuốn khách đến với lễ hội. Thực trạng hiện nay hoạt động lễ hội và du lịch lễ hội còn chưa có được sự kết hợp chặt chẽ. Thông tin về lễ hội còn sơ sài chưa được chú trọng. Việc tuyên truyền quảng bá mới thiên về giới thiệu các lễ hội, chưa chú trọng khai thác lễ hội để phục vụ cho du lịch. Đối với khách du lịch để đặt hàng một chương trình 87 du lịch lễ hội không phải dễ do hoạt động này bị động, mang tính chất phụ thuộc vào thời điểm, không gian tổ chức lễ hội. Để khắc phục nhược điểm đó cần có các cuộc khảo sát điều tra, tính toán lập kế hoạch xây dựng các chương trình du lịch lễ hội. Các chương trình này cần lên kế hoạch trước cả năm, có sự hệ thống hóa về các chương trình du lịch lễ hội, các lễ hội với thông tin về thời gian, địa điểm, hình thức, nội dung lễ hội cũng như những sự kiện đặc sắc nổi bật của lễ hội có như vậy mới chủ động trong việc giới thiệu và tuyên truyền quảng bá. Công tác tuyên truyền quảng bá, xúc tiến phải được tiến hành mọi lúc, mọi nơi trên tất cả các phương tiện từ sân bay, nhà ga đến phương tiện thông tin đại chúng như trang mạng, báo, dài, truyền hình đây là công việc không dành riêng cho ngành du lịch, ngành văn hóa mà đòi hỏi sự chung tay của mọi cơ quan, mọi phương tiện thông tin đại chúng và truyền thông cũng như tất cả tầng lớp mọi người trong xã hội. Khách đến tham gia lễ hội đa dạng, từ nhiều nơi khác nhau nên cần chú trọng tuyên truyền quảng bá không những trong địa phương mà cả ngoài địa phương, không những trong nước mà ra ngoài nước thông qua các hội chợ triển lãm, các cuộc trưng bày giao lưu với các nước, thông qua các con đường ngoại giao các sinh hoạt văn hóa giao lưu. Để thực hiện tốt điều này cần có các sách lược, chiến lược trong quảng bá truyền thông. Các nhà quản lý, các đơn vị tham gia vào du lịch lễ hội cần tạo ra các sự kiện nhằm thu hút du khách đến để thực hiện lồng ghép giới thiệu về loại hình du lịch lễ hội. Cần lưu ý tận dụng phối hợp lồng ghép tuyên truyền về du lịch lễ hội vào trong các sự kiện khác nhau khi có điều kiện nhằm đạt hiệu quả về tuyên truyền quảng bá. 3.2.6. Giải pháp bảo tồn văn hóa trong hoạt động du lịch lễ hội Hoạt động du lịch lễ hội chắc chắn sẽ có những tác động đến các yếu tố văn hóa trong lễ hội. Vấn đề đó đặt ra trách nhiệm cho những nhà khai thác lễ hội để 88 phục vụ cho du lịch. Như vậy để bảo tồn văn hóa trong hoạt động du lịch lễ hội cần chú trọng một số vấn đề sau: Trong công tác tuyên truyền quảng bá về du lịch lễ hội, không những giới thiệu về sản phẩm du lịch lễ hội mà cần có những hướng dẫn khách khi tham gia vào loại hình du lịch đó. Cung cấp cho khách những hiểu biết nhất định trong ứng xử, giao tiếp cũng như phương thức cảm nhận giá trị của lễ hội. Đảm bảo chức năng giáo dục trong hoạt động du lịch, ý thức bảo vệ môi trường, bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa của lễ hội. Một đối tượng quan trọng góp phần làm nên thành công đó chính là người dân địa phương. Bản thân họ phải thấy được lợi ích từ hoạt động du lịch lễ hội để từ đó họ có ý thức bảo tồn phát huy các giá trị văn hóa của địa phương mình. Đơn vị du lịch cũng cần chia sẻ lợi ích từ hoạt động kinh doanh và tổ chức du lịch lễ hội đến cộng đồng địa phương để khuyến khích người dân địa phương cùng tham gia vào hoạt động du lịch qua các hành động cụ thể như thể hiện cử chỉ thân thiện, giữ gìn vệ sinh, văn minh trong giao tiếp và mua bán hàng hóa với du khách Khai thác lễ hội phục vụ cho du lịch cần đứng trên quan điểm giữ gìn, bảo tồn để phát triển. Cần trách tình trạng tận thu, khai thác triệt để vì mục đích kinh doanh mà làm tổn hại đến những giá trị văn hóa vốn có. 3.3. Một số kiến nghị 3.3.1. Đối với các cơ quan quản lý nhà nước  Cần có giải pháp đồng bộ, có sự phối hợp giữa việc quản lý của nhà nước, địa phương, giữa các cơ quan quản lý văn hóa và du lịch. Có các chính sách khuyến khích sự tham gia tính cực của cộng đồng địa phương. Chú ý khai thác 89 các lễ hội cho du lịch cần trên tinh thần tôn trọng những giá trị văn hóa truyền thống của lễ hội.  Chú trọng phối hợp và khai thác các chương trình du lịch lễ hội với việc giới thiệu các giá trị văn hóa của vùng đất cố đô. Kết hợp tổng hòa du lịch lễ hội với du lịch tâm linh, tham quan các di tích văn hóa lịch sử.  Tăng cường nâng cao chất lượng lễ hội qua việc thanh tra, kiểm soát, đánh giá và thường xuyên điều chỉnh các hoạt động du lịch lễ hội để vừa đáp ứng nhu cầu của khách du lịch vừa đảm bảo việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa.  Hoàn thiện các văn bản pháp quy, xây dựng cơ chế hoạt động cho việc phát triển loại hình du lịch lễ hội.  Chú trọng đầu tư trên tất cả các mặt từ nguồn nhân lực, điều kiện vật chất cơ sở hạ tầng kỹ thuật đến tăng cường hoạt động xúc tiến công tác truyên truyền quảng bá cho các hoạt động du lịch lễ hội.  Chú trọng cho phát triển du lịch văn hóa, du lịch lễ hội bằng các hoạt động thiết thực như tận dụng mọi cơ hội để giới thiệu tiềm năng du lịch văn hóa của địa phương, trong đó nhấn mạnh sức hấp dẫn của lễ hội, du lịch lễ hội. Khuyến khích kêu gọi sự đầu tư cho tổ chức lễ hội và du lịch lễ hội thông qua các sự kiện trong và ngoài nước. Có chính sách ưu đãi cho đầu tư vào du lịch lễ hội. 3.3.2. Đối với các doanh nghiệp du lịch  Xác định du lịch lễ hội là một trong nhữn