Luận văn Nghiên cứu việc sử dụng phương pháp dạy học chương trình hoá với sự hỗ trợ của phần mềm Power Point thông qua môn Tiếng Việt ở Tiểu học

ho học sinh học tập một mình cùng với sự hướng dẫn nhẹ của máy vi tính. Kiểu dạy học này bước đầu giúp học sinh tiếp cận với công nghệ hiện đại song do khả năng hạn chế của các phần mềm khi đó, các chương trình giảng dạy thường được trình bày hời hợt về những vấn đề, những khái niệm cần truyền đạt cho học sinh vì thế không thể giúp học sinh đi sâu, hiểu rõ vấn đề, do vậy không thể đạt được hiệu quả dạy học mong muốn. Tuy nhiên không vì thế mà những nguyên lý của giảng dạy với sự hỗ trợ của máy tính bị đặt lại vấn đề. Người ta không thể phủ nhận những ưu điểm nổi bật của kiểu dạy học này vì thế trong nhiều năm các chuyên gia giáo dục và tin học luôn tìm cách khai thác và tạo ra các phần mềm dạy học chất lượng cao. Vào những năm cuối thế kỷ XX, cùng với sự phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin, các thế hệ máy tính mới liên tục ra đời, đòi hỏi một cấu trúc phần mềm dạy học tinh vi hơn. Tất nhiên, điều này không thể thực hiện một cách dễ dàng bởi sản xuất ra một máy vi tính tốt dễ hơn nhiều so với việc tạo ra một phần mềm dạy học. Theo sự tính toán của các chuyên gia, để có một giờ học cho học sinh trên máy cần ít nhất là 400 giờ xây dựng quan niệm. Ngày nay, có rất nhiều các phần mềm dạy học song các phần mềm có chất lượng lại không nhiều. Những nhà nghiên cứu đã lao vào thực hiện phần mềm dạy học với sự hỗ trợ của các hệ thống chuyên gia và từ đó xuất hiện sự giảng dạy thông minh được sự trợ giúp của máy tính. Sự giảng dạy thông minh được hỗ trợ của máy tính Sự giảng dạy thông minh được trợ giúp bởi máy tính chủ yếu dựa trên cơ sở sử dụng máy vi tính và mô hình giảng dạy lập trình Crowder. Nó không chỉ có khả năng đơn giản là tạo ra những đáp án có sẵn cho các câu trả lời của học sinh mà còn biết sử dụng và xử lý những kiến thức lưu trữ trong hệ thống để đối mặt với những câu hỏi không lường trước. Nói một cách khác, hệ thống giảng dạy thông minh với sự trợ giúp của máy tính tạo ra một đáp án trên cơ sở những kiến thức được tích luỹ trong buổi học, nó cho phép dự kiến trước những tình huống sai lầm điển hình có thể xảy ra từ đó giúp học sinh đI sâu tìm hiểu, giải thích những thắc mắc từ đó các em có thể nắm vững vấn đề, khái niệm cần tiếp thu. Sự giảng dạy thông minh được trợ giúp của máy tính tập trung theo 4 trục: Xây dựng các phần mềm hỗ trợ dạy học Tiếp theo chuyển sang nghiên cứu chương trình giảng dạy, chuẩn đoán lỗi của học sinh. Từ đây chuyển tiếp sang thiết lập những chương trình giảng dạy dưới dạng bài học lập trình. Chuyển những chương trình giảng dạy đã được thiết kế thành phần mềm. Bốn yếu tố trên chính là những điều kiện cần và đủ để xây dựng một hệ thống giảng dạy thông minh có sự trợ giúp của máy tính. Nhìn vào 4 yếu tố này ta thấy thật khó mà tạo ra được một hệ thống giảng dạy thông minh có sự trợ giúp của máy tính một cách hoàn hảo. Bởi vì tuy máy tính có độ linh hoạt cao, có khả năng quản lý những sơ đồ dạng cây, những kiểu mẫu của Crowder song vẫn mang tính cơ học và được lập trình trước. Vì thế nó dễ tạo cho học sinh thói quen làm việc máy móc. Hơn nữa trong khi thiết kế bài giảng theo kiểu bài học lập trình của Crowder đôi khi giáo viên cũng không thể bao quát được tất cả các khả năng học sinh có thể đưa ra do vậy chưa đáp ứng được yêu cầu của các em. Nắm được các nhược điểm đó, các chuyên gia giáo dục và tin học đã và đang tìm cách khắc phục, khai thác tối ưu những tính năng ưu việt của các phần mềm hiện có để có thể xây dựng những hệ thống giảng dạy thông minh có sự trợ giúp của máy tính ngày một tốt hơn, hoàn chỉnh hơn. Đôi nét về phần mềm hỗ trợ dạy học Power Point Hiện nay, có rất nhiều phần mềm dạy học với những tính năng ưu việt nhưng sau một quá trình tìm hiểu chúng tôi đã quyết định chọn phần mềm Power Point để xây dựng giáo án thực nghiệm. Power Point là một phần mềm trình diễn (Presentation) dễ sử dụng và đem lại hiệu quả trình diễn cao. Một trong những điểm mạnh của Power Point là tính linh hoạt. Với Power Point, bạn có thể: Tạo một trình diễn bằng cách sử dụng một Wizard, một kiểu mẫu thiết kế hoặc từ phác thảo (Scratch). Chèn thêm văn bản và các biểu bảng vào nội dung trình diễn của bạn. Thêm các biểu đồ, hình ảnh cũng như những hình dạng và đối tượng khác vào nội dung trình diễn. Sử dụng kết hợp các phương tiện truyền thông khác như âm thanh, video và hoạt hình… Ngoài ra, Power Point còn rất nhiều khả năng ưu việt khác song dù có sử dụng wizard hay các tính năng tự động khác bạn cũng có thể tạo một trình diễn thiết kế mà không cần đến một kỹ năng thiết kế nào. Có thể nói, Power Point là một phần mềm rất phù hợp để xây dựng giáo án Tiếng Việt. Đôi nét về những khả năng của Power Point Màn hình của Power Point (Power Point Desktop) Sau đây chúng tôi xin trình bày màn hình của Power Point: Màn hình của Power Point cũng tương tự như các desktop của các chương trình ứng dụng office khác. Nó gồm có các menu và các thanh công cụ. Thanh menu của Power Point gồm 9 nhóm, mỗi nhóm hiển thị một danh sách các lệnh liên quan. Giống như menu, các thanh công cụ cũng chứa các lệnh liên quan, giúp bạn dễ dàng trong việc thực hiện các thao tác như; lập trình diễn mới, chèn thêm slide, thay đổi kiểu mẫu nền, vẽ… 3.1.2. Các chế độ hiển thị của Power Point Slide Show Slide Sorter Normal Trong Power Point có 3 chế độ hiển thị khác nhau. Đó là: Mỗi chế độ là một cách để bạn quan sát và làm việc với phần mềm. Tuỳ thuộc vào công việc bạn làm ở những thời điểm khác nhau bạn có thể chọn các chế độ hiển thị khác nhau. 3.1.3. Tạo một Presentation Bạn có thể tạo Presentation bằng cách sử dụng Auto Conten Wizard, bằng cách sử dụng một kiểu mẫu có sẵn hoặc tạo một trình diễn trống. ở đây chúng tôi xin giới thiệu cách tạo Presentation bằng việc sử dụng một kiểu mẫu có sẵn (Design Template). Chọn Start/Programs/Microsoft Power Point. Màn hình Power Point xuất hiện. Sau đó bạn chọn Design Template. Trên màn hình xuất hiện các kiểu mẫu có sẵn. Chọn kiểu mẫu mà bạn cần sử dụng bằng cách kích chuột vào mẫu đó. Như vậy là bạn đã tạo được một trình diễn bằng cách sử dụng kiểu mẫu thiết kế có sẵn. 3.1.4. Lưu một Presentation Để lưu giữ một trình diễn, bạn có thể làm như sau: Click chuột vào nút Save trên thanh Standard. Hộp hội thoại Save as sẽ xuất hiện Chọn Folder mà bạn muốn lưu file của mình từ danh sách drop-down Save in. (Thông thường folder mặc định để lưu các file trình diễn là My documents). Nhập một tên cho file trong mục file name. (Không chọn trùng tên file với các file đã có trước đó). Chọn kiểu định dạng file từ danh sách drop-down của Save as type. File trình diễn của bạn đã được ghi lại. 3.1.5. Mở một file trình diễn Click vào nút Open trên thanh Standard khi Power Point đang mở/ Nhấn Ctrl+ O/ Chọn File, Open từ menu của Power Point. Khi đó hộp hội thoại Open sẽ xuất hiện. Chọn Folder, sau đó chọn file bạn cần mở và click chuột vào nút Open. Power Point sẽ mở trình diễn đã chọn. 3.1.6. Xoá một file trình diễn Click chuột vào nút Open trên thanh Standard. Khi đó hộp hội thoại Open sẽ xuất hiện. Chọn Folder, sau đó chọn file cần xoá và nhấn phím Delete. Hộp hội thoại Cofirm File Delete sẽ hiện ra. Click chuột vào nút yes để xác nhận việc xoá. Power Point xác nhận rằng bạn muốn xoá một file trình diễn. 3.1.7. Tạo các siêu liên kết (Hyper link) Để tạo các siêu liên kết giữa các Slide trong trình diễn, bạn cần phải làm theo các bước như sau: Chọn đối tượng mà bạn muốn thao tác bằng cách bôi đen. Chọn Slide Show/Action Settings Khi đó hộp hội thoại Action Settings sẽ được mở. Chọn Mouse Click nếu bạn muốn khởi động thao tác bằng cách click chuột hoặc bạn chọn Mouse Over nếu muốn khởi động thao tác bằng cách đưa chuột ngang qua đối tượng. Click chuột vào mũi tên ở phần Hyper link to và chọn Slide mà bạn cần tạo ra liên kết giữa Slide đó và đối tượng được chọn. Chú ý nếu muốn xoá bỏ thao tác đã thực hiện từ trước thì Click chuột vào None. Click chuột vào nút OK và liên kết của bạn đã được thiết lập. 3.1.8. Tạo các hiệu ứng hoạt hình Với Power Point, bạn có thể tự tạo ra các hiệu ứng hoạt hình như làm chữ bay, hình ảnh chuyển động… làm cho trình diễn của bạn trở nên hấp dẫn. Đầu tiên, chọn Slide Show/Custom Animation. Hộp hội thoại Custom Animation sẽ được mở. Chọn đối tượng mà bạn cần áp dụng hiệu ứng ở phần Click to animate Slide objects. Click chuột vào effects để thiết lập các hiệu ứng. Trong phần entry animation and sound Click chuột vào mũi tên ở đầu tiên bên trái để chọn kiểu hiệu ứng. Chẳng hạn nếu bạn muốn cho chữ bay thì chọn Fly. Click chuột vào mũi tên của ô bên cạnh để chọn hướng. Chẳng hạn nếu bạn muốn cho chữ bay từ trên xuống thì chọn From top. Click chuột vào mũi tên của ô ở dưới để chọn âm thanh. Đối với văn bản bạn kích vào mũi tên của ô trống ở phần introduce text, chọn cách thức xuất hiện văn bản. Chẳng hạn: để văn bản xuất hiện từng từ bạn chọn By word. Sau đó nhấn OK để kết thúc. 3.1.9. Chèn hình ảnh vào Slide Chọn insert/Picture/Clip art. Hộp hội thoạt insert Clip art sẽ mở ra. Click vào nhóm hình ảnh bạn muốn xem. Click vào hình ảnh bạn chọn. Click vào insert Clip và hình ảnh của bạn đã được chèn vào trong Slide. Dùng chuột di chuyển hình ảnh đến vị trí thích hợp theo ý bạn. 3.1.10. Chèn file âm thanh Để chèn một file âm thanh vào trong trình diễn, bạn cần làm như sau: Chọn insert/Movies and sound/ Sound from file. Hộp hội thoại insert sound sẽ hiển thị. Chọn file âm thanh mà bạn muốn chèn và click vào OK. Trên màn hình của Slide sẽ hiện ra biểu tượng của file âm thanh. Dùng chuột di chuyển biểu tượng đến vị trí mà bạn muốn. 3.1.11. Công cụ vẽ trong Power Point Để mở thanh công cụ vẽ Drawing bạn chọn View/Toolbars/Drawing trên màn hình sẽ hiển thị các nút của thanh công cụ này. Để chọn các đối tượng vẽ bạn click chuột vào biểu tượng mũi tên…. Vẽ một đường thẳng: Dùng chuột click vào nút Line trên thanh drawing. Khi đó trên màn hình sẽ xuất hiện một dấu cộng (+). Dùng chuột di chuyển dấu cộng (+) đến vị trí mà bạn muốn vẽ đường thẳng và vẽ. Tạo một hộp văn bản trong Slide: Click chuột vào Text Box trên thanh Drawing . Trên màn hình sẽ xuất hiện một dấu cộng (+). Click vào nơi bạn cần đặt hộp văn bản trong Slide. Đánh văn bản để tạo hộp. Tạo màu chữ: Bôi đen khối văn bản cần tạo màu. Click chuột vào mũi tên nằm bên phải của Font Color. Chọn màu thích hợp ở phía dưới hộp màu Automatic. Trên đây là một số tính năng thông dụng của Power Point. Sau đây chúng tôi xin đưa ra một vài ví dụ minh hoạ. Một vài ví dụ minh hoạ Trong thực tế dạy học, khi bạn muốn để học sinh đánh một cầu theo yêu cầu vào một Slide nào đó, bạn có thể hướng dẫn học sinh dùng Text box. Click chuột vào Text box trên thanh drawing. Trên màn hình sẽ xuất hiện một dấu cộng. Click vào nơi cần đặt câu. Đánh câu vào để tạo hộp văn bản. Khi bạn muốn học sinh gạch chân dưới một cụm từ nào đó. Bạn hãy hướng dẫn học sinh dùng nút Line. Click chuột vào nút Line trên thanh Drawing. Dùng chuột vẽ một đoạn thẳng, gạch chân dưới cụm từ theo yêu cầu. Ngoài ra, bạn có thể hướng dẫn học sinh tô màu chữ, câu vừa đặt. Dạy học chương trình hoá với sự hỗ trợ của phần mềm Power Point Dạy học chương trình hoá với sự hỗ trợ của phần mềm Power Point Ngày nay, máy tính là một công cụ lao động phổ biến trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, do đó, việc tạo điều kiện cho học sinh tiếp cận với công cụ này là tất yếu và cần thiết. Thực tế đã chứng minh rằng dạy học chương trình hoá kết hợp với sự hỗ trợ của máy vi tính sẽ đem lại hiệu quả cao hơn nếu cùng một nội dung ấy chúng ta sử dụng giấy bút. Nội dung của bài giảng được chia thành những đơn vị tri thức nhỏ để học sinh tiếp thu một cách dễ dàng. Chúng tôi đã thiết kế bài giảng theo kiểu chương trình hoá trên phần mềm Power Point. Những đơn vị tri thức được đưa vào các Slide. Giữa các Slide có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Khi học bài, học sinh sẽ tiến hành đọc thông tin ở từng Slide và lựa chọn phương án trả lời mà các em cho là phù hợp. Tuỳ vào phương án lựa chọn mà các em sẽ chiếm lĩnh kiến thức theo những con đường khác nhau song cuối cùng tất cả các em sẽ đều về đến đích. Tất nhiên, đối với những học sinh thông minh hơn, các em sẽ tốn ít thời gian để hoàn thành nhiệm vụ hơn. Sau khi học xong phần lý thuyết các em sẽ tự kiểm tra những kiến thức mình thu được bằng cách làm các bài tập. Xây dựng giáo án thực nghiệm trên Power Point, chúng tôi đã sử dụng một số tính năng của phần mềm này để tạo các hiệu ứng hoạt hình như: chữ bay, hình ảnh động, chèn âm thanh, hình ảnh vào các Slide làm cho bài giảng trở nên hấp dẫn, sinh động hơn. Vì thế khi học trên máy vi tính, chuyển từ Slide này sang Slide khác, đối với học sinh không đơn thuần chỉ là tìm hiểu, khám phá kiến thức mà còn là sự tìm hiểu, khám phá những điều mới lạ về cách trình bày, âm thanh, hình ảnh trong mỗi Slide. Bên cạnh đó, để thu hút và giúp học sinh thư giãn giáo viên có thể thiết kế hoặc cài đặt các trò chơi bổ ích, mang tính giáo dục cao vào máy tính và thưởng cho những học sinh hoàn thành nhiệm vụ sớm bằng cách cho các em chơi những trò chơi đó. Việc sử dụng phương pháp dạy học chương trình hoá kết hợp với sử dụng máy vi tính không chỉ góp phần đổi mới phương pháp dạy học, tích cực hoá hoạt động nhận thức của học sinh mà còn giúp học sinh làm quen với các phương tiện hiện đại, tạo cho các em niềm say mê, hứng thú với môn tin học đồng thời giúp các em tự tin và có khả năng tự giải quyết các vấn đề trong thực tế cuộc sống. Tuy nhiên, cần phải lưu ý rằng phương pháp dạy học chương trình hoá có thể dạy với người hướng dẫn hoặc không cần người hướng dẫn. Do đó, vai trò của người giáo viên là hết sức quan trọng. Họ phải thiết kế bài giảng sao cho bao quát được mọi tình huống có thể xảy ra trong thực tế học tập của học sinh. Sự chuẩn bị càng kỹ, bao quát được càng nhiều trường hợp thì hiệu quả dạy học càng cao. Giáo viên phải luôn theo dõi và giúp đỡ học sinh trong quá trình học tập vì thực tế có rất nhiều tình huống xảy ra ngoài dự kiến nênhọc sinh rất cần sự hỗ trợ giúp đỡ của giáo viên. Có thể nói dạy học với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học không những không làm lu mờ đi vị của người giáo viên mà ngược lại càng khẳng định vai trò định hướng, tổ chức và điều khiển của giáo viên. Ưu, nhược điểm của việc sử dụng phương pháp dạy học chương trình hoá kết hợp với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học Power Point 4.2.1. Ưu điểm Góp phần đổi mới phương pháp dạy học Việc sử dụng phương pháp dạy học chương trình hoá kết hợp với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học giúp học sinh chiếm lĩnh kiến thức và phát huy tính tích cực của từng học sinh, hình thành ở các em khả năng tự học. Sử dụng phương pháp này giáo viên chuyển từ việc thuyết trình sang việc tổ chức, điều khiển học sinh trong quá trình học. Học sinh cũng thay đổi cách học, từ chỗ thụ động ngồi nghe chuyển sang chủ động, tích cực học tập. Tạo ra hứng thú học tập cho học sinh Học tập với máy vi tính làm học sinh rất thích thú vì vậy các em nắm bài tương đối tốt và nhanh. Như vậy việc học tập trên máy làm tăng hứng thú học tập của học sinh. Phát huy khả năng của từng học sinh Học sinh làm việc độc lập, tự phát huy khả năng mình. Những thắc mắc, khó khăn mà học sinh chưa hiểu rõ, các em có thể hỏi giáo viên mà không làm ảnh hưởng tới học tập của các bạn khác. Cùng một thời gian học sinh học được nhiều kiến thức hơn. Với việc học theo dạy học chương trình hoá kết hợp với sự hỗ trợ của máy tính học sinh chỉ cần học tập trung khoảng 17 - 25 phút là có thể tiếp thu được những kiến thức của bài học. Điều này phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học. 4.2.2. Nhược điểm Việc học tập độc lập sẽ hạn chế khả năng phối hợp của học sinh với nhau. Dạy học chương trình hoá với sự hỗ trợ của phần mềm sẽ đòi hỏi phải có một số lượng máy vi tính cần thiết. Điều này không phải nhà trường nào cũng đáp ứng được. Đây là khó khăn lớn nhất của chúng ta hiện nay. Do trình độ của giáo viên còn hạn chế nên khi soạn thảo bài dạy theo kiểu chương trình hoá thường không bao quát được các trường hợp có thể xảy ra. Bên cạnh đó khả năng sử dụng máy vi tính của giáo viên còn hạn chế nên việc thiết kế một bài dạy lập trình trên phần mềm gặp nhiều khó khăn. Học sinh còn gặp nhiều khó khăn khi làm việc với phương pháp dạy học mới. Hơn nữa, các em sử dụng máy tính chưa thành thạo nên khi làm việc với phương tiện này còn lúng túng. 5. Các hình thức tổ chức dạy học Để khắc phục nhược điểm và phát huy ưu điểm của việc sử dụng phương pháp dạy học chương trình hoá với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học, chúng ta có thể tổ chức cho học sinh hoạt động dưới nhiều hình thức khác nhau. Dạy học cá nhân Mỗi học sinh làm việc độc lập với máy vi tính, có sự giúp đỡ của giáo viên. Cách làm việc này giúp phát huy tính độc lập nhận thức, cá thể hoá từng học sinh. Khi cá nhân làm việc độc lập với máy tính học sinh cần phải có tính tự giác cao, chủ động học tập. Việc tổ chức học tập cá nhân sẽ tạo điều kiện phát huy tối đa năng lực của học sinh khi giải quyết các nhiệm vụ trên lớp. Dạy học theo nhóm Chia học sinh trong lớp thành các nhóm. Các thành viên trong nhóm cùng nhau giải quyết một vấn đề. Tuỳ theo tốc độ làm việc của từng nhóm mà các nhóm hoàn thành công việc sớm hay muộn. Việc tổ chức học trên máy theo nhóm sẽ giúp cho học sinh có thể trao đổi, phối hợp với nhau trong học tập. Học sinh có điều kiện giúp đỡ lẫn nhau, trao đổi và đưa ra cách giải quyết những vướng mắc với nhau. Điều này rèn cho các em thái độ hợp tác, đoàn kết trong công việc, biết học cách lắng nghe người khác mà vẫn giữ được chính kiến của mình. Dạy học theo lớp Cả lớp sẽ cùng nhau học một vấn đề, cùng giải quyết vấn đề mà giáo viên đưa ra. Trong khi tiến hành thực nghiệm chúng tôi đã sử dụng hai hình thức tổ chức dạy học: dạy học cá nhân và dạy học theo nhóm. Khi học trên máy tính, mọi hoạt động của học sinh luôn được kiểm soát chặt chẽ. Trong quá trình này giáo viên luôn quan sát các hoạt động và kết quả làm việc của mỗi cá nhân để có thể giúp các em khi cần thiết. Như vậy, học sinh vừa hoạt động vừa tìm ra tri thức, làm việc độc lập tạo điều kiện cho các em hiểu sâu sắc về những vấn đề phải học. Chương II Cơ sở thực tiễn của dạy học chương trình hoá trong nhà trường tiểu học Phương pháp dạy học chương trình hoá với những ưu điểm nổi bật của nó rất phù hợp với phương hướng đổi mới phương pháp dạy học ở nước ta hiện nay. Việc phổ biến và sử dụng rộng rãi phương pháp này là hết sức cần thiết. Tuy nhiên có thể sử dụng phương pháp dạy học chương trình hoá một cách hiệu quả thì trước tiên giáo viên cần có nhận thức đúng đắn về phương pháp cũng như khả năng đánh giá chính xác những ưu,nhược điểm của nó để có thể vận dụng, phối hợp với các phương pháp khác một cách hiệu quả. Để tìm hiểu rõ hơn về thực trạng của việc sử dụng phương pháp dạy học chương trình hoá chúng tôi đã tiến hành điều tra về vấn đề này. Đối tượng và phương pháp điều tra Đối tượng điều tra Chúng tôi đã tiến hành điều tra trên các giáo viên và các cán bộ quản lý trong ngành giáo dục ở hai tỉnh Hà Nội và Hà Tây. Họ là những người có trình độ cao đẳng sư phạm và đại học sư phạm trở lên, do vậy họ cũng có những kiến thức nhất định về lý luận dạy học và giáo dục. Bên cạnh đó họ là những người đang dạy hoặc đang trực tiếp giảng dạy trên các nhà trường nên có điều kiện tiếp xúc trực tiếp với học sinh có điều kiện áp dụng và kiểm nghiệm tính đúng đắn, hiệu quả của các phương pháp dạy học. Điều này đảm bảo cho kết quả khách quan và có chất lượng cao hơn. Do điều kiện còn hạn chế nên chúng tôi chỉ tiến hành điều tra trên 90 giáo viên và cán bộ quản lý ở Hà Nội và Hà Tây. Trong đó, Hà Nội có 30 người và Hà Tây có 60 người. Nội dung điều tra Với mong muốn tìm hiểu về thực trạng của việc sử dụng phương pháp dạy học chương trình hoá chúng tôi chỉ khiêm tốn dừng lại ở việc điều tra về nhận thức của giáo viên về phương pháp, sự đánh giá của họ về ưu điểm của phương pháp cũng như khả năng và điều kiện để sử dụng phương pháp này có hiệu quả. Ngoài ra chúng tôi cần tìm hiểu nhận thức của giáo viên về đổi mới phương pháp dạy học theo hướng học sinh làm trung tâm. Chúng tôi cho rằng điều này là hết sức cần thiết vì muốn sử dụng một phương pháp dạy học theo tinh thần đổi mới phương pháp thì trước tiên chúng ta phải hiểu rõ tinh thần đổi mới phương pháp dạy học đó là gì. Phương pháp điều tra Do điều kiện về mặt thời gian nên chúng tôi chỉ dùng phiếu điều tra để tìm hiểu thực trạng của vấn đề. Ngoài ra chúng tôi còn sử dụng phương pháp quan sát và đàm thoại với mong muốn làm cho kết quả điều tra được khách quan và chính xác hơn. Phương pháp quan sát Chúng tôi đã tiến hành dự giờ dạy của một số giáo viên, quan sát cách giáo viên hướng dẫn, tổ chức cho học sinh thực tập để chiếm lĩnh kiến thức từ đó tìm hiểu xem giáo viên đã sử dụng những phương pháp gì trong giảng dạy và sử dụng như thế nào. Phương pháp đàm thoại Để có thể trực tiếp thu thông tin phản hồi về vấn đề cần tìm hiểu chúng tôi đã trao đổi với một số giáo viên và các nhà quản lý giáo dục để từ đó thấy được quan niệm về đổi mới phương pháp cũng như những hiểu biết về các phương pháp dạy học và hiệu quả đặc biệt là phương pháp dạy học chương trình hoá. kết quả điều tra Khi tiến hành điều tra trên 60 giáo viên ở Hà Tây và 30 giáo viên ở Hà Nội chúng tôi đã có được kết quả như sau: Nhận thức của giáo viên về phương pháp đổi mới dạy học theo hướng lấy học sinh làm trung tâm Nghị quyết Trung ương lần 4 đã khẳng định rõ “Đổi mới phương pháp dạy học ở tất cả các cấp học, bậc học “ (Nghị quyết TW lần thứ 4 về “Tiếp tục đổi mới sự nghiệp giáo dục và đào tạo”). Vậy trong thực tế, các cán bộ quản lý và các giáo viên nhận thức như thế nào về vấn đề này? Kết quả thống kê dưới đây sẽ trả lời cho chúng ta câu hỏi đó: Mức độ Hà Nội (30 phiếu ) Hà Tây (60 phiếu) Hà Nội và Hà Tây (90 phiếu ) Tỉ lệ % Thứ bậc Tỉ lệ % Thứ bậc Tỉ lệ % Thứ bậc Hiểu đúng 56,7% (17/30) 1 55% (33/60) 1 55,6% (50/90) 1 Hiểu chưa đúng 43,3% (13/30) 2 45% (27/60) 2 44,4% (40/90) 2 Nhận xét : Từ kết quả trên ta thấy : Nhìn chung ở cả hai tỉnh Hà Tây và Hà Nội tỉ lệ giáo viên có nhận thức đúng về đổi mới phương pháp dạy học theo hướng lấy học sinh làm trung tâm cao so với tỉ lệ giáo viên nhận thức chưa đúng. Điều này cho thấy rằng phần lớn giáo viên của chúng ta đã nắm bắt được tinh thần đổi mới phương pháp dạy học. Đây chính là điều kiện đầu tiên, quan trọng nhất, đảm bảo cho việc tiến hành đổi mới phương pháp dạy học ở các nhà trường diễn ra nhanh chóng và có hiệu quả. Điều này là tất yếu vì rõ ràng muốn tiến hành một công việc thì trước tiên ta phải hiểu rõ về công việc đó. Chúng ta không thể tiến hành đổi mới phương pháp dạy học khi giáo viên của chúng ta không có nhận thức về đổi mới phương pháp. Vì vậy kết quả trên là một dấu hiệu đáng mừng cho nền giáo dục nước ta. Tuy nhiên cũng cần phải thấy rằng, dù chiếm tỉ lệ ít hơn (44,6%) song số cán bộ, giáo viên chưa hiểu rõ về đổi mới phương pháp dạy học vẫn còn khá cao do vậy các giáo viên cán bộ cần phải được học tập và bồi dưỡng để có được cơ sở lý luận vững vàng về vấn đề này. So sánh mức độ nhận thức của cán bộ, giáo viên ở Hà Nội (chiếm 56,7%) cao hơn so với tỉ lệ những cán bộ giáo viên có nhận thức đúng ở Hà Tây. Tỉ lệ cán bộ, giáo viên có nhận thức chưa đúng ở Hà Nội thấp hơn so với ở Hà Tây. Tất nhiên sự so sánh này chỉ là tương đối song nó cũng cho chúng ta thấy rằng ở những thành phố lớn, giáo viên có điều kiện học tập, tiếp xúc với nhiều nguồn thông tin, với các phương tiện hiện đại hơn so với các giáo viên ở các tỉnh khác. Do đó chúng ta cần phải quan tâm đầu tư bồi dưỡng nâng cao trình độ cho các giáo viên tỉnh ngoài nhiều hơn nữa. Đổi mới phương pháp dạy học có nghĩa là phối hợp sử dụng nhiều phương pháp dạy học một cách hợp lý để bồi dưỡng cho học sinh năng lực tư duy sáng tạo và năng lực giải quyết mọi vấn đề. Việc này tất nhiên bao gồm cả việc sử dụng các phương pháp dạy học hiện đại trong giảng dạy. Do mục đích của chúng tôi là là tìm hiểu thực trạng của việc sử dụng phương pháp dạy học chương trình hoá ở nước ta nên trước tiên chúng tôi tiến hành điều tra nhận thức của giáo viên về phương pháp dạy học chương trình hoá. Nhận thức của giáo viên về phương pháp dạy học chương trình hoá Khi tiến hành điều tra về vấn đề này chúng tôi đã thu được kết quả sau: Mức độ Hà nội (30 phiếu ) Hà Tây (60 phiếu ) Hà Nội và Hà Tây Tỉ lệ% Thứ bậc Tỉ lệ% Thứ bậc Tỉ lệ Thứ bậc Đúng hoàn toàn 6,7% (2/30) 3 16,7% (10/60) 3 43,4% (12/90) 3 Đúng, chưa đủ 33,3% (10/30) 2 20% (12/60) 2 24,4% (22/90) 2 Chưa đúng 60% (18/30) 1 63,3% (38/60) 1 62,2% (56/90) 1 Nhận xét : Một điều rất dễ nhận thấy rằng có sự giống nhau hoàn toàn về thứ bậc của các mức độ nhận thức ở hai tỉnh Hà Nội và Hà Tây. Tỉ lệ giáo viên hiểu đúng hoàn toàn về phương pháp dạy học chương trình hoá chiếm tỉ lệ thấp nhất ( Hà Nội:6,7%; Hà Tây: 16,7%); tỉ lệ giáo viên hiểu đúng, chưa đủ đứng ở vị trí thứ hai là điều đáng buồn là tỉ lệ giáo viên chưa hiểu biết đúng về phương pháp dạy học này ở hai tỉnh đều cao nhất (Hà Nội: 60%; Hà Tây: 63,3%). Điều