Luận văn Phát huy vai trò của nông dân trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn ở Bến Tre hiện nay

ng lùc nhËn thøc cao dùa trªn nÒn t¶ng cña tr×nh ®é häc vÊn nhÊt ®Þnh, ®ñ søc tiÕp cËn vµ øng dông thµnh tùu khoa häc - c«ng nghÖ. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ®©y lµ vÊn ®Ò rÊt khã kh¨n, lµ th¸ch thøc lín mµ n«ng d©n BÕn Tre ph¶i ®èi mÆt vµ cè g¾ng v­ît qua. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè tõ bªn ngoµi, ®ã lµ vai trß cña c¸c cÊp uû ®¶ng, chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng trong viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn sù nghiÖp GD-§T nh»m n©ng cao d©n trÝ vµ ®µo t¹o nghÒ cho n«ng d©n. Nh­ng ®iÒu quan träng lµ tù b¶n th©n n«ng d©n BÕn Tre ph¶i lu«n nªu cao ý chÝ tù lùc tù c­êng, tinh thÇn c¸ch m¹ng tiÕn c«ng, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, v­ît khã; ph¶i biÕn qu¸ tr×nh ®µo t¹o thµnh qu¸ tr×nh tù ®µo t¹o, ph¶i cã nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau trong viÖc tù n©ng cao tr×nh ®é nhËn thøc nãi chung, kiÕn thøc khoa häc nãi riªng vµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cho chÝnh m×nh. - Thø hai, CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë BÕn Tre hiÖn nay lµ qu¸ tr×nh h­íng tíi mét nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ lín g¾n víi kinh tÕ thÞ tr­êng. ë ®©y, n«ng d©n s¶n xuÊt chñ yÕu c¸c lo¹i n«ng s¶n lµ ®Ó tiªu thô trªn thÞ tr­êng, lµ nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn chø kh«ng ph¶i chØ ®Ó ®¸p øng cho nhu cÇu tiªu thô trong ph¹m vi gia ®×nh nh­ tr­íc ®©y. H¬n n÷a, s¶n phÈm lµm ra ®Ó trë thµnh n«ng s¶n hµng ho¸ th× ph¶i nhiÒu vÒ sè l­îng, tèt vÒ chÊt l­îng, ®Ñp vÒ h×nh thøc, ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng víi c¸c mÆt hµng cïng chñng lo¹i ë trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi. Do vËy, yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi n«ng d©n BÕn Tre ë ®©y tr­íc hÕt ph¶i xo¸ bá t­ t­ëng ®­îc ch¨ng hay chí, s¶n xuÊt nhá lÎ, mµ ph¶i h­íng ®Õn x©y dùng nh÷ng vïng chuyªn canh, xen canh t¹o ra nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh so s¸nh. Tõ ®ã x©y dùng nªn nh÷ng th­¬ng hiÖu cho riªng m×nh mµ trong nh÷ng n¨m võa qua n«ng d©n BÕn Tre ®· lµm ®­îc nh­ sÇu riªng Ri6, xoµi c¸t Hoµ Léc, b­ëi da xanh, cam soµn,... MÆt kh¸c, n«ng d©n BÕn Tre h¬n lóc nµo hÕt ph¶i ®æi míi trong nhËn thøc, ph¶i n¨ng ®éng s¸ng t¹o, m¹nh d¹n t¸o b¹o, d¸m nghÜ d¸m lµm nh­ng kh«ng phiªu l­u m¹o hiÓm; ph¶i cã kiÕn thøc vµ n¨ng lùc kinh doanh trªn th­¬ng tr­êng. §ång thêi ph¶i cã sù g¾n kÕt chÆt chÏ, rµng buéc lÉn nhau gi÷a c¸c chñ thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n, nhÊt lµ gi÷a nhµ n«ng víi nhµ doanh nghiÖp, trong ®ã ®Æc biÖt lµ n«ng d©n BÕn Tre ph¶i h×nh thµnh cho m×nh c¸i gäi lµ ®¹o ®øc trong kinh doanh mµ nhÊt lµ ph¶i coi träng ch÷ "TÝn". Tr¸nh viÖc chØ biÕt cã lîi Ých tr­íc m¾t mµ kh«ng thÊy lîi Ých l©u dµi, chØ thÊy lîi Ých côc bé mµ kh«ng thÊy lîi Ých toµn côc, chØ thÊy lîi Ých cña m×nh mµ kh«ng ®¶m b¶o lîi Ých cña c¸c ®èi t¸c. Vµ chØ cã nh­ thÕ n«ng d©n BÕn Tre míi t¹o ®­îc uy tÝn vµ lßng tin cho c¸c nhµ ®Çu t­ còng nh­ c¸c doanh nghiÖp. Mét khi mèi liªn kÕt gi÷a "c¸c nhµ" ngµy cµng trë nªn bÒn v÷ng vµ tèt ®Ñp sÏ t¹o ra nhiÒu c¬ héi cho n«ng d©n cã ®iÒu kiÖn v­¬n lªn. - Thø ba, qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë BÕn Tre hiÖn nay ®ang vËn ®éng theo h­íng ®Èy m¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i phï hîp víi tõng vïng sinh th¸i. Víi lîi thÕ tiÒm n¨ng cña tõng ®Þa ph­¬ng, tõng ®Þa bµn, ng­êi n«ng d©n cã thÓ khai th¸c tèi ®a tiÒm n¨ng cña ®Êt ®ai vµ søc lao ®éng. Do ®ã, chñ tr­¬ng cña tØnh lµ: “CÇn tiÕp tôc ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp toµn diÖn theo h­íng th©m canh, chuyªn canh, xen canh thÝch hîp, tËn dông mÆt ®Êt, mÆt n­íc lµm t¨ng gi¸ trÞ trªn mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt, t¨ng hiÖu qu¶ c¹nh tranh cña hµng ho¸” [16, tr.52]. Qu¸ tr×nh nµy ®ßi hái n«ng d©n BÕn Tre ph¶i tõng b­íc thay ®æi tËp qu¸n canh t¸c tõ mét nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt khÐp kÝn, quy m« nhá lÎ, ph©n t¸n vµ manh món h­íng ®Õn mét nÒn n«ng nghiÖp mµ ë ®ã qu¸ tr×nh s¶n xuÊt diÔn ra víi quy m« lín vµ tËp trung thµnh nh÷ng vïng chuyªn canh, th©m canh theo h­íng chuyªn m«n ho¸ vµ ph©n c«ng lao ®éng cao. §©y còng lµ mét yªu cÇu lín ®èi víi n«ng d©n BÕn Tre vµ cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn dÇn dÇn víi nh÷ng b­íc ®i, lé tr×nh thÝch hîp. Bëi lÏ thãi quen s¶n xuÊt nhá tù cung tù cÊp cña ng­êi n«ng d©n vèn lµ c¸i ®· ¨n s©u, b¸m ch¾c vµo trong nÕp nghÜ cña hä nªn rÊt khã thay ®æi. H¬n n÷a t©m lý ng¸n ng¹i tr­íc nh÷ng bÊt tr¾c, rñi ro, chØ mong sao cã ®­îc mét cuéc sèng æn ®Þnh theo kiÓu ¨n ch¾c mÆc bÒn vÉn cßn ¶nh h­ëng kh¸ phæ biÕn trong ®êi sèng cña mét bé phËn n«ng d©n BÕn Tre hiÖn nay. Cho nªn, muèn thay ®æi nh÷ng t©m lý, thãi quen nµy lµ c¶ mét qu¸ tr×nh l©u dµi, trong ®ã ph¶i ®Æc biÖt chó träng ®Õn viÖc ®Èy m¹nh c«ng t¸c vËn ®éng, tuyªn truyÒn th­êng xuyªn vµ liªn tôc. 2.1.2. Thùc tr¹ng viÖc ph¸t huy vai trß n«ng d©n vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra 2.1.2.1. Thùc tr¹ng viÖc ph¸t huy vai trß cña n«ng d©n BÕn Tre trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n hiÖn nay Cïng víi xu thÕ chung cña c¶ n­íc, trong nh÷ng n¨m qua, qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë BÕn Tre ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu rÊt c¨n b¶n. §Æc biÖt tõ khi cã NghÞ quyÕt Trung ­¬ng n¨m kho¸ IX, TØnh uû BÕn Tre ®· qu¸n triÖt vµ cô thÓ ho¸ thµnh Ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng thùc hiÖn NghÞ quyÕt sè 15 - NQ/TW (Héi nghÞ TW 5 kho¸ IX) vÒ ®Èy nhanh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n thêi kú 2001 - 2010 vµo ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh cô thÓ trªn ®Þa bµn tØnh BÕn Tre; qua ®ã tiÕp tôc ®Èy m¹nh sù nghiÖp CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ®i vµo chiÒu s©u, ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn vµ bÒn v÷ng. Trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn sù nghiÖp c¸ch m¹ng nµy, n«ng d©n BÕn Tre víi tÝnh c¸ch lµ chñ thÓ tham gia trùc tiÕp vµo trong s¶n xuÊt vµ x©y dùng ph¸t triÓn n«ng th«n lu«n ®ãng mét vai trß rÊt quan träng. Nh­ng ®Ó ph¸t huy ®­îc søc m¹nh to lín cña n«ng d©n, lµm thÕ nµo ®Ó n«ng d©n tù gi¸c kh¼ng ®Þnh vai trß cña m×nh lµ mét vÊn ®Ò kh«ng ®¬n gi¶n. Muèn thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi n«ng d©n, bëi lÏ nh­ C.M¸c vµ Ph.¨ngghen ®· kh¼ng ®Þnh, mét m×nh n«ng d©n kh«ng cã kh¶ n¨ng lµm c¸ch m¹ng [33, tr.472]. H¬n n÷a, n«ng d©n bao giê còng c¶m nhËn chÝnh trÞ tõ nh÷ng lîi Ých trùc tiÕp cña hä. V× vËy, §¶ng muèn l·nh ®¹o n«ng d©n, qua ®ã ph¸t huy vai trß to lín cña n«ng d©n ®èi víi sù nghiÖp c¸ch m¹ng nãi chung, ®èi víi qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n nãi riªng th× tr­íc hÕt §¶ng ph¶i cã ®­êng lèi, chñ tr­¬ng ®óng ®¾n. Chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch khi ®­îc ban hµnh ph¶i b¸m s¸t vµo thùc tiÔn, ph¶i xuÊt ph¸t tõ lîi Ých vµ nguyÖn väng chÝnh ®¸ng cña ng­êi n«ng d©n. Trong nh÷ng n¨m qua vai trß cña n«ng d©n BÕn Tre ®· ®­îc ph¸t huy m¹nh mÏ gãp phÇn t¹o nªn nh÷ng thµnh tùu to lín còng lµ v× §¶ng bé BÕn Tre ®· ®­a ra ®­îc nh÷ng quyÕt s¸ch ®óng ®¾n võa hîp quy luËt, võa thuËn lßng d©n, ®· t¹o ®­îc sù ®ång thuËn s©u réng trong tÊt c¶ c¸c tÇng líp nh©n d©n nhÊt lµ ®èi víi n«ng d©n. Tõ ®©y ®· kh¬i dËy ®­îc lßng nhiÖt t×nh cña n«ng d©n tham gia tÝch cùc vµo trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng nµy. §­êng lèi, chñ tr­¬ng ®óng ®¾n lµ c¬ së v÷ng ch¾c më ®­êng cho viÖc ph¸t huy tèi ®a vai trß cña n«ng d©n. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn ë chç trong nh÷ng n¨m qua BÕn Tre ®· x¸c ®Þnh lÊy kinh tÕ thuû s¶n vµ kinh tÕ v­ên lµ lîi thÕ c¹nh tranh so s¸nh, lµ kh©u ®ét ph¸ cña qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë BÕn Tre trong giai ®o¹n hiÖn nay. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy BÕn Tre ph¶i ®Èy m¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng x©y dùng mét nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ cã chÊt l­îng, hiÖu qu¶ cao vµ bÒn v÷ng. Trong ®ã võa ®Çu t­ cho chuyªn canh, võa kÕt hîp trång xen, nu«i xen c¸c gièng c©y trång, vËt nu«i kh¸c nhau nh»m khai th¸c tèi ®a tiÒm n¨ng cña ®Êt, ®Æc ®iÓm cña tõng vïng sinh th¸i, cña søc lao ®éng nh»m ®­a n¨ng suÊt, s¶n l­îng, chÊt l­îng t¨ng nhanh. Bªn c¹nh ®ã víi nh÷ng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch, c¬ chÕ th«ng tho¸ng vµ cëi më nh­ chñ tr­¬ng khuyÕn khÝch c¸c hé n«ng d©n chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh, khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ë n«ng th«n, kh«i phôc ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng, më réng c¸c lo¹i h×nh dÞch vô phôc vô s¶n xuÊt vµ phôc vô ®êi sèng nhÊt lµ chÕ biÕn vµ tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸,... thùc hiÖn ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi, gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ n©ng cao thu nhËp cho n«ng d©n. Cã thÓ nãi, sù t¸c ®éng tÝch cùc cña c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®· nh­ luång giã míi më ra triÓn väng cho n«ng d©n h­íng tíi mét t­¬ng lai t­¬i ®Ñp vµ dÜ nhiªn ®· ®­îc n«ng d©n tÝch cùc h­ëng øng, ®ãn nhËn. NÕu nh­ viÖc ho¹ch ®Þnh chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch ®· lµ mét nhiÖm vô khã kh¨n th× viÖc ®­a chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch ®ã ®i vµo cuéc sèng, ®­îc n«ng d©n ®ång t×nh h­ëng øng vµ thùc hiÖn l¹i cµng khã kh¨n h¬n nhiÒu. Do ®ã, yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i cã sù hîp t¸c, céng ®ång tr¸ch nhiÖm cña c¸c cÊp ngµnh chøc n¨ng cña ®Þa ph­¬ng cïng phèi hîp thùc hiÖn v× môc tiªu chung lµ ®­a nÒn n«ng nghiÖp cña tØnh nhµ cã sù bøt ph¸ t¨ng tèc, n«ng th«n ngµy cµng v¨n minh tiÕn bé vµ trªn hÕt lµ ®êi sèng vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn cña n«ng d©n ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ mµ so víi nh÷ng n¨m tr­íc ®©y vèn dÜ ®· chÞu qu¸ nhiÒu khã kh¨n vµ thiÖt thßi. Tr­íc hÕt, trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña n«ng d©n theo h­íng CNH, H§H th× ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt lµ ph¶i cã nguån vèn ®Ó ®Çu t­ cho s¶n xuÊt kinh doanh. ThÕ nh­ng mét trong nh÷ng khã kh¨n lín nhÊt cña sè ®«ng n«ng d©n BÕn Tre hiÖn nay lµ kh«ng cã vèn hoÆc thiÕu vèn s¶n xuÊt. §©y lµ nçi bøc xóc cña ng­êi n«ng d©n nh­ng ®ång thêi còng lµ tr¨n trë cña l·nh ®¹o tØnh. ChÝnh v× thÕ trong nh÷ng n¨m qua, UBND tØnh BÕn Tre rÊt quan t©m trong viÖc t×m kiÕm, huy ®éng c¸c nguån vèn kh¸c nhau cho n«ng d©n vay th«ng qua sù phèi hîp gi÷a Héi N«ng d©n, Së Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ X· héi, Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n h­íng dÉn n«ng d©n lËp dù ¸n thñ tôc vay vèn tõ Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Ng©n hµng ChÝnh s¸ch x· héi, Ng©n hµng Phôc vô ng­êi nghÌo, Quü Hç trî n«ng d©n. Riªng chi nh¸nh ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n víi chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña m×nh lu«n ®i ®Çu trong viÖc t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n vay vèn ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp. N¨m 1998 - 2000 sè tiÒn cho vay lµ 1.101 tû ®ång víi 154.000 l­ît hé ®­îc vay; n¨m 2001 - 2002 sè tiÒn cho vay lµ 1.240,8 tû ®ång víi 324.124 l­ît hé ®­îc vay vµ n¨m 2003 - 2004 sè tiÒn cho vay lµ 4.018,2 tû ®ång víi 238.356 l­ît hé ®­îc vay [25, tr.29]. Nh­ vËy trong 7 n¨m (1998 - 2004) ®· ®Çu t­ cho vay trªn 716.500 l­ît kh¸ch hµng, chñ yÕu lµ n«ng d©n, gi¶i ng©n tæng sè tiÒn cho vay lªn ®Õn 6.360 tû ®ång. Nhê cã nguån vèn vay ­u ®·i n«ng d©n BÕn Tre v« cïng phÊn khëi, qua ®ã cã ®iÒu kiÖn ®Ó m¹nh d¹n ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt kinh doanh, nhÊt lµ ®Çu t­ ph¸t triÓn vµo c¸c m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i tËp trung, nu«i thuû s¶n, ®¸nh b¾t xa bê,... víi quy m« lín. Tõ ®©y gióp cho n«ng d©n tù t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm, xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, t¨ng thu nhËp vµ tõng b­íc c¶i thiÖn cuéc sèng. Bªn c¹nh ®ã, Së Khoa häc vµ C«ng nghÖ phèi hîp chÆt chÏ víi Trung t©m KhuyÕn n«ng, KhuyÕn ng­, Phßng N«ng nghiÖp, Héi N«ng d©n c¸c huyÖn thÞ vµ c¸c tr­êng, viÖn th­êng xuyªn tæ chøc c¸c líp tËp huÊn chuyÓn giao tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ, c¸c buæi héi th¶o ®Çu bê trao ®æi kinh nghiÖm, tham quan häc tËp c¸c m« h×nh s¶n xuÊt kinh doanh giái,... cho n«ng d©n. Th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh cô thÓ nµy ®· ®­a nh÷ng kiÕn thøc vÒ gièng c©y, gièng con, c¸c biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c míi tõng b­íc ®­îc tiÕp cËn ®Õn n«ng d©n. HiÖu qu¶ cña c«ng t¸c chuyÓn giao khoa häc - kü thuËt cho n«ng d©n lµ rÊt lín. §iÒu nµy ®­îc chøng minh ë viÖc sè l­ît ng­êi n«ng d©n tÝch cùc ®Õn dù c¸c cuéc chuyÓn giao khoa häc - kü thuËt kh«ng ngõng t¨ng lªn. N¨m 1998 ®· tæ chøc 394 cuéc chuyÓn giao khoa häc - kü thuËt víi 11.231 l­ît ng­êi dù; n¨m 2000 tæ chøc 624 cuéc víi 22.475 l­ît ng­êi dù; n¨m 2002 tæ chøc 1.218 cuéc víi 42.573 l­ît ng­êi dù [25, tr.27]. B»ng nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trªn thùc tÕ ®· cã søc t¸c ®éng, lay chuyÓn m¹nh mÏ ®Õn nhËn thøc vµ hµnh ®éng cña n«ng d©n; tõng b­íc thay ®æi thãi quen, nÕp nghÜ cò vµ m¹nh d¹n chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i mét c¸ch hîp lý. §ång thêi th«ng qua c¸c m« h×nh n«ng d©n s¶n xuÊt kinh doanh giái cã thu nhËp cao sÏ lµ chÊt men kÝch thÝch, lµ ®éng lùc kh¬i dËy ë c¸c hé n«ng d©n kh¸c tÝnh n¨ng ®éng, tÝch cùc, s¸ng t¹o, ý chÝ v­¬n lªn v­ît khã tho¸t nghÌo, lµm giµu chÝnh ®¸ng, tõng b­íc t¹o dùng cho m×nh cã mét cuéc sèng ngµy cµng sung tóc h¬n. GÇn ®©y, ®Ó hç trî cho n«ng d©n cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc c¬ giíi ho¸ c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña tØnh ®· chñ ®éng liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp nh­ xÝ nghiÖp ph©n bãn B×nh §iÒn II, nhµ m¸y Vinappro, Vikyno,... b¸n ph©n bãn, vËt t­, m¸y n«ng cô c¸c lo¹i cho n«ng d©n víi 2.607 m¸y n«ng ng­ c¬ cho 831 hé trÞ gi¸ 13,5 tû ®ång theo ph­¬ng thøc tr¶ chËm kh«ng tÝnh l·i. Ngoµi ra, viÖc t×m kiÕm thÞ tr­êng gi¶i quyÕt ®Çu ra cho n«ng s¶n hµng ho¸ æn ®Þnh l©u dµi lu«n ®­îc tØnh quan t©m. M« h×nh liªn kÕt gi÷a nhµ n«ng víi nhµ doanh nghiÖp ®ang ®­îc triÓn khai vµ ngµy cµng kh¼ng ®Þnh ®­îc tÝnh hiÖu qu¶ cña nã. Ch¼ng h¹n nh­ gi÷a nhµ m¸y ®­êng BÕn Tre víi n«ng d©n trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô mÝa, gi÷a n«ng d©n trong ®¸nh b¾t, nu«i thuû s¶n víi c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu cña tØnh BÕn Tre; hay nh­ c«ng ty l­¬ng thùc, héi lµm v­ên vµ c«ng ty V¹n Phó tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång s¶n xuÊt vµ tiªu thô lóa xuÊt khÈu vµ h¹t ca cao,... §Õn nay c¸c mèi liªn kÕt nµy b­íc ®Çu ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¸ tèt. Bëi lÏ viÖc ®¶m b¶o æn ®Þnh ®Çu ra cho s¶n phÈm cña n«ng d©n còng lµ ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh ®Çu vµo cho doanh nghiÖp, c¶ ®«i bªn ®Òu cã lîi. ChÝnh th«ng qua c¸c mèi liªn kÕt nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n h­ëng lîi rÊt lín. V× thÕ hä rÊt phÊn khëi vµ tõng b­íc cã sù céng t¸c ®¾c lùc. Cïng víi niÒm h¨ng say, tÝch cùc næ lùc trong lao ®éng s¶n xuÊt quyÕt t©m v­ît qua nghÌo nµn, v­¬n lªn lµm giµu chÝnh ®¸ng, trong nh÷ng n¨m qua n«ng d©n BÕn Tre lu«n h¨ng h¸i, nhiÖt t×nh tham gia c¸c phong trµo x©y dùng n«ng th«n míi, tõng b­íc ®­a quª h­¬ng tho¸t ra khái t×nh tr¹ng tr× trÖ, l¹c hËu, nh»m h­íng ®Õn mét n«ng th«n ngµy cµng v¨n minh vµ d©n chñ h¬n. ChuyÓn biÕn cña bé mÆt n«ng th«n thÊy râ nhÊt lµ viÖc n«ng d©n tÝch cùc tham gia x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng nhÊt lµ x©y dùng giao th«ng n«ng th«n, xo¸ cÇu khØ, nhùa ho¸, bª t«ng ho¸ ®­êng liªn x·, liªn Êp ®Õn tËn nhµ d©n víi ph­¬ng ch©m "Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng lµm" vµ gÇn ®©y lµ ph­¬ng ch©m "Nh©n d©n lµm, Nhµ n­íc hç trî" ®· trë thµnh mét phong trµo réng kh¾p vµ ®Çy khÝ thÕ, s«i ®éng nh­ ngµy héi lín. TÝnh tõ n¨m 2000 ®Õn cuèi n¨m 2003, viÖc x©y dùng, ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n trong toµn tØnh ®· thùc hiÖn ®­îc 1.047 km ®­êng nhùa ho¸, bª t«ng ho¸, x©y dùng míi 961 c©y cÇu víi tæng vèn ®Çu t­ h¬n 331 tû ®ång. Riªng trong n¨m 2004 toµn tØnh ®· nhùa ho¸, bª t«ng ho¸ ®­îc 473 km ®­êng, x©y dùng míi 163 c©y cÇu víi kinh phÝ lµ 222 tû ®ång, trong ®ã vèn huy ®éng trong nh©n d©n, chñ yÕu lµ n«ng d©n lªn ®Õn 43 tû ®ång [46, tr.6]. §Æc biÖt chØ trong vßng 6 th¸ng ®Çu n¨m 2005, toµn tØnh ®· nhùa hãa, bª t«ng hãa lªn ®Õn 340km ®­êng, x©y dùng míi 246 c©y cÇu víi tæng vèn ®Çu t­ cña nh©n d©n vµ Nhµ n­íc lµ 112 tû ®ång. TÝnh chung trong 5 n¨m (2000 - 2005) toµn tØnh ®· nhùa hãa, bª t«ng hãa ®­îc 1.860 km ®­êng n«ng th«n, x©y dùng míi 1.370 c©y cÇu víi tæng vèn ®Çu t­ cña nh©n d©n vµ Nhµ n­íc lµ 665 tû ®ång [20, tr.1]. Nhê vËy ®Õn nay toµn tØnh ®· cã 155/160 x·, ph­êng cã ®­êng «t« ®Õn trung t©m x·. §Ó cã ®­îc kÕt qu¶ to lín nµy, riªng bµ con n«ng d©n ®· hiÕn hµng chôc ngh×n m2 ®Êt, ®ãng gãp h¬n 1,5 triÖu ngµy c«ng vµ trªn 150 tû ®ång. §©y qu¶ lµ nh÷ng con sè ®Çy Ên t­îng vµ rÊt ®¸ng tù hµo. ChÝnh v× cã ®­îc nh÷ng thµnh tÝch trªn nªn n¨m 2004 ChÝnh phñ ®· tÆng cê thi ®ua cho nh©n d©n vµ c¸n bé tØnh BÕn Tre - mét trong n¨m tØnh cã thµnh tÝch xuÊt s¾c nhÊt trong viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n trªn ph¹m vi toµn quèc. Bªn c¹nh ®ã, phong trµo toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng ®êi sèng v¨n ho¸, thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë c¬ së víi ph­¬ng ch©m “D©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra” theo tinh thÇn ChØ thÞ sè 30 - CT/TW cña Bé ChÝnh trÞ kho¸ VIII (18 - 2 - 1998) còng cã nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ. Qua ®ã ®· gióp cho quÇn chóng nh©n d©n, trong ®ã cã n«ng d©n ngµy cµng ý thøc ®Çy ®ñ vÒ tr¸ch nhiÖm, vÒ quyÒn lµm chñ cña m×nh trong viÖc gãp phÇn tham gia x©y dùng §¶ng, x©y dùng chÝnh quyÒn trong s¹ch, v÷ng m¹nh, ®Êu tranh ng¨n chÆn c¸c tÖ n¹n x· héi, thùc hiÖn tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ,tiªu cùc trong bé m¸y cña §¶ng, Nhµ n­íc, gãp phÇn lµm lµnh m¹nh ho¸ c¸c mèi quan hÖ x· héi, cñng cè t×nh lµng nghÜa xãm, x©y dùng khèi ®oµn kÕt trong céng ®ång d©n c­. Vµ mét khi ®êi sèng v¨n ho¸ ngµy cµng tiÕn bé, d©n chñ ngµy cµng ®­îc t¨ng c­êng, ®Õn l­ît nã, l¹i trë thµnh ®éng lùc cho n«ng d©n tiÕp tôc ®­a c¸c phong trµo nµy ph¸t triÓn lªn mét tÇm cao míi. Nh×n chung, víi chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, lu«n ®i s©u s¸t víi thùc tiÔn, kÞp thêi ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p hîp lý cña TØnh ñy BÕn Tre ®· huy ®éng ®­îc søc m¹nh cña c¶ hÖ thèng chÝnh trÞ cïng h­íng vÒ n«ng th«n, lÊy n«ng d©n lµm ®èi t­îng ­u tiªn hµng ®Çu trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n cña tØnh nhµ. §©y lµ bµi häc kh«ng hÒ cò ®èi víi viÖc ph¸t huy søc m¹nh cña n«ng d©n trong mäi giai ®o¹n lÞch sö: H­íng vÒ n«ng th«n, n«ng nghiÖp ®Ó nghiªn cøu t×m c¸ch nh©n søc m¹nh cña mét lùc l­îng n«ng d©n to lín lµ mét vÊn ®Ò cã tÇm chiÕn l­îc bao qu¸t vµ hÕt søc c¨n b¶n. V× ë n«ng nghiÖp, n«ng th«n tõ trong lÞch sö, tõ chiÒu s©u cña nã ®· lµ c¬ së, nguån m¹ch t¹o søc m¹nh to lín ®Ó dùng n­íc vµ gi÷ n­íc [40, tr.67]. ChÝnh v× thÕ trong nh÷ng n¨m qua, §¶ng bé vµ chÝnh quyÒn tØnh BÕn Tre lu«n t¹o ®­îc niÒm tin v÷ng ch¾c ®èi víi quÇn chóng nh©n d©n nãi chung, lùc l­îng n«ng d©n nãi riªng trong l·nh ®¹o thùc hiÖn sù nghiÖp c¸ch m¹ng - phong trµo "§ång khëi míi" trong ph¸t triÓn KT-XH. Mét khi ý §¶ng hîp lßng d©n ®©y sÏ lµ nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho con tµu CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë BÕn Tre t¨ng tèc ®Ó vÒ ®Ých. Tuy nhiªn, viÖc ph¸t huy vai trß cña n«ng d©n trong suèt qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n thêi gian qua kh«ng ph¶i kh«ng gÆp nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh. Nh×n chung c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña TØnh uû, UBND tØnh ban hµnh lµ ®óng ®¾n nh­ng trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn l¹i gÆp ph¶i nh÷ng bÊt cËp. Tr­íc hÕt, trong c¬ chÕ phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c cÊp ngµnh cña ®Þa ph­¬ng cßn ch­a ®ång bé. Tr×nh ®é, n¨ng lùc cña c¸n bé, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸n bé cÊp c¬ së, ch­a thËt sù ngang tÇm víi yªu cÇu, nhiÖm vô míi ®ang ®Æt ra. C«ng t¸c chØ ®¹o ch­a kÞp thêi cã nh÷ng biÖn ph¸p th¸o gì nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c ®èi víi c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña n«ng d©n, ®«i lóc cßn lóng tóng, bÞ ®éng trong xö lý t×nh huèng. Bªn c¹nh ®ã, c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng nh­ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi, kiªn cè ho¸ kªnh m­¬ng, ngät ho¸ c¸c vïng s¶n xuÊt tuy ®· cã cè g¾ng nh­ng tiÕn ®é thùc hiÖn cßn chËm vµ kh«ng ®ång bé, ®Òu kh¾p trªn c¶ ba d¶i cï lao. Nh÷ng nç lùc trªn vÉn ch­a ng¨n chÆn ®­îc t×nh tr¹ng x©m nhËp mÆn vµo nh÷ng th¸ng cao ®iÓm cña mïa kh«, lµm ¶nh h­ëng vµ g©y nhiÒu khã kh¨n cho bµ con n«ng d©n trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. MÆt kh¸c, c¸c dù ¸n hç trî n«ng d©n vÒ vèn trong thêi gian qua lu«n ®­îc tØnh quan t©m, nh­ng kh¶ n¨ng ®¸p øng l¹i cã h¹n, trong khi ®ã sè hé cã nhu cÇu vÒ vèn hiÖn nay lµ rÊt lín. Thùc tÕ cho thÊy sè hé gÆp khã kh¨n vÒ vèn nh­ng ch­a ®­îc vay cßn kh¸ nhiÒu. H¬n n÷a c¸c thñ tôc cho vay vèn cßn nhiÒu r­êm rµ, nhiªu khª g©y phiÒn hµ cho n«ng d©n. HiÖn nay c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ë BÕn Tre quy m« qu¸ nhá bÐ, c«ng nghÖ l¹c hËu, n¨ng lùc s¶n xuÊt cßn qu¸ thÊp kÐm, s¶n phÈm lµm ra cßn nghÌo nµn vÒ chñng lo¹i. H¬n n÷a tØnh còng ch­a thËt sù chñ ®éng trong viÖc t×m kiÕm, gi¶i quyÕt ®Çu ra cho c¸c n«ng s¶n hµng ho¸ cña n«ng d©n, cho nªn cßn dÉn tíi t×nh tr¹ng nh­ tranh mua, tranh b¸n, bÞ t­ th­¬ng Ðp gi¸, nhÊt lµ vµo nh÷ng lóc chÝnh vô, n«ng s¶n bÞ Õ thõa, rít gi¸. §iÒu nµy lµm cho viÖc s¶n xuÊt cña n«ng d©n lu«n ph¶i lao ®ao, bÊp bªnh, ®êi sèng rÊt khã kh¨n. Mét bé phËn kh«ng nhá c¸n bé tõ tØnh ®Õn c¬ së lîi dông chøc vô, quyÒn h¹n, lîi dông kÏ hë cña luËt ph¸p, chÝnh s¸ch ®Ó thùc hiÖn nh÷ng hµnh vi tham nhòng, lµm giµu bÊt chÝnh; lÒ lèi t¸c phong lµm viÖc quan liªu, xa d©n, kh«ng tr¨n trë víi nh÷ng nçi khæ cña nh©n d©n,... §¸ng chó ý nhÊt lµ viÖc thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ c¬ së cßn nhiÒu h¹n chÕ, thiÕu sãt. Trong ®ã hiÖn t­îng ®¶ng viªn vi ph¹m kû luËt: tha hãa phÈm chÊt lèi sèng, vi ph¹m nghÞ quyÕt, chØ thÞ cña §¶ng, thiÕu tr¸ch nhiÖm, cè ý lµm tr¸i ph¸p luËt g©y hËu qu¶ nghiªm träng,... T×nh tr¹ng mét sè c¸n bé, ®¶ng viªn lîi dông chøc quyÒn, tham «, hèi lé, bao che, trï dËp ng­êi khiÕu n¹i, tè c¸o vÉn cßn x¶y ra lµm cho nh©n d©n hÕt søc bÊt b×nh. ViÖc thùc hiÖn kiÓm ®iÓm, tù phª b×nh tr­íc d©n cña Chñ tÞch Héi ®ång nh©n d©n, UBND ch­a th­êng xuyªn, hiÖu qu¶ ch­a cao. Mét sè n¬i ph­¬ng ch©m "D©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra" thùc hiÖn ch­a ®óng quy tr×nh, cßn h×nh thøc vµ nÆng vÒ huy ®éng c¸c kho¶n ®ãng gãp cña d©n. H¬n n÷a, ho¹t ®éng cña chÝnh quyÒn, MÆt trËn vµ c¸c ®oµn thÓ ë c¬ së tuy cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc nh­ng hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý, ®iÒu hµnh KT-XH cßn nhiÒu h¹n chÕ, yÕu kÐm. C«ng t¸c c¶i c¸ch hµnh chÝnh, lèi lµm viÖc, t¸c phong, n¨ng lùc c«ng vô cña mét bé phËn c¸n bé c«ng chøc cÊp c¬ së vÉn ch­a kh¾c phôc ®­îc lèi lµm viÖc kiÓu hµnh chÝnh, mÖnh lÖnh, ch­a thËt sù t¹o ®­îc phong c¸ch d©n chñ. C«ng t¸c gi¶i quyÕt tranh chÊp, khiÕu kiÖn, nhÊt lµ nh÷ng vô viÖc cã liªn quan ®Õn ®Êt ®ai cßn nhiÒu h¹n chÕ, tån ®äng kÐo dµi. Thùc hiÖn d©n chñ mµ cã lóc, cã n¬i quyÒn d©n chñ cña nh©n d©n bÞ vi ph¹m. HiÖn t­îng c¸n bé léng quyÒn vÉn cßn x¶y ra, khi nh©n d©n ph¶n ¸nh, gãp ý x©y dùng mét sè c¸n bé kh«ng nh÷ng kh«ng chÞu tiÕp thu mµ cßn cã th¸i ®é th¸ch thøc vµ vÉn ch­a ®­îc xö lý. Nh÷ng hiÖn t­îng ®ã tuy kh«ng ph¶i phæ biÕn nh­ng ®· lµm cho nh©n d©n hÕt søc bÊt b×nh. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy lµm c¶n trë qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ ho¸ ë n«ng th«n vµ nhÊt lµ g©y mÊt lßng tin cña nh©n d©n ®èi víi cÊp uû vµ chÝnh quyÒn c¬ së. Nh÷ng h¹n chÕ, khiÕm khuyÕt nµy lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n trë thµnh rµo c¶n cho viÖc ph¸t huy vai trß cña n«ng d©n BÕn Tre trong qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n. ChÝnh v× vËy viÖc quyÕt t©m th¸o dì, v­ît qua nh÷ng rµo c¶n nµy cã ý nghÜa v« cïng quan träng cho viÖc më ®­êng nh»m kh¬i dËy søc m¹nh cña quÇn chóng nh©n d©n nãi chung, cña n«ng d©n BÕn Tre nãi riªng ®­a sù nghiÖp ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n theo h­íng CNH, H§H lªn mét tÇm cao míi. 2.1.2.2. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cho viÖc ph¸t huy vai trß cña n«ng d©n BÕn Tre trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë tØnh hiÖn nay - Thø nhÊt, hiÖn t­îng n«ng d©n kh«ng cã ®Êt hoÆc thiÕu ®Êt s¶n xuÊt ®ang cã chiÒu h­íng gia t¨ng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn sù nghiÖp CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n. §Êt ®ai lµ tµi s¶n quý gi¸ ®èi víi ng­êi n«ng d©n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ThÕ nh­ng hiÖn nay mét bé phËn n«ng d©n BÕn Tre kh«ng cã ®Êt hoÆc thiÕu ®Êt s¶n xuÊt ®ang cã chiÒu h­íng gia t¨ng. §©y lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n lín g©y ¶nh h­ëng vµ lµm c¶n trë viÖc ph¸t huy vai trß cña n«ng d©n trong qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Theo ®iÒu tra s¬ bé, ®Õn ®Çu th¸ng 6/1998 ë BÕn Tre cã 36.371 hé n«ng d©n kh«ng cã ®Êt vµ thiÕu ®Êt s¶n xuÊt. Trong ®ã sè hé kh«ng cã ®Êt lµ 12.225 hé, sè hé cã Ýt ®Êt (cã tõ 0,2 ha trë xuèng) lµ 24.246 hé [30, tr.24]. §Õn th¸ng 10/2003 sè hé n«ng d©n ë BÕn Tre kh«ng cã ®Êt hoÆc thiÕu ®Êt t¨ng lªn 46.578 hé. Trong ®ã sè hé kh«ng cã ®Êt lµ 12.509 hé, sè hé cã Ýt ®Êt s¶n xuÊt lµ 34.069 hé. Cã nhiÒu nguyªn nh©n lµm gia t¨ng c¸c hé n«ng d©n kh«ng cã ®Êt hoÆc thiÕu ®Êt s¶n xuÊt. ë ®©y cã nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh nh­ sau: do lÞch sö ®Ó l¹i mµ mét bé phËn n«ng d©n vèn dÜ kh«ng cã ®Êt hoÆc thiÕu ®Êt tõ tr­íc; do chñ ruéng ®Êt cò ®ßi l¹i sau khi c¸c HTX vµ tËp ®oµn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tan r· nh÷ng n¨m 1987 - 1990; do Nhµ n­íc thu håi ruéng ®Êt ®Ó x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n nh­ ®­êng giao th«ng n«ng th«n, c¸c c«ng tr×nh thuû lîi,... §¸ng chó ý lµ nguyªn nh©n do chia t¸ch hé trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. PhÇn ®«ng sè hé kh«ng cã ®Êt hoÆc Ýt ®Êt s¶n xuÊt tËp trung vµo c¸c ®«i vî chång trÎ míi t¸ch hé, ra riªng. Trong khi ®ã bè mÑ cña hä vèn ®· kh«ng cã ®Êt hoÆc Ýt ®Êt s¶n xuÊt. Cho nªn còng kh«ng thÓ chia sÎ ®Êt ®ai cho con c¸i cña hä khi ra riªng. §Æc biÖt cã mét nguyªn nh©n lµm gia t¨ng c¸c hé kh«ng cã ®Êt vµ thiÕu ®Êt s¶n xuÊt lµ do cÇm cè, sang nh­îng. §iÒu nµy cho thÊy, ®èi víi c¸c hé n«ng d©n nµy tr­íc ®©y lµ cã ®Êt nh­ng do cÇm cè, sang nh­îng mµ thµnh ra mÊt ®Êt. Ngoµi ra, cã tr­êng hîp lµ do c¸c hé chñ ®éng kh«ng muèn g¾n bã víi ®Êt ®ai, víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp mµ muèn chuyÓn sang nghÒ kh¸c xÐt thÊy cã lîi h¬n. Nh­ng do thiÕu kinh nghiÖm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh dÉn ®Õn thÊt b¹i trë thµnh tr¾ng tay, ph¶i ®i lµm m­ín cho ng­êi kh¸c. Bªn c¹nh ®ã cã nh÷ng tr­êng hîp n«ng d©n buéc ph¶i cÇm cè hoÆc sang nh­îng ®Êt ®ai cña m×nh ®Ó trang tr¶i do èm ®au, tai n¹n, do kh«ng cã vèn s¶n xuÊt, ®Ó tr¶ nî cho c¸c kho¶n vay m­în tr­íc ®ã...vµ cã c¶ tr­êng hîp v× l­êi biÕng lao ®éng l¹i ham mª cê b¹c, r­îu chÌ nªn b¸n ®Êt ®Ó cã tiÒn chi tiªu mét c¸ch phung phÝ. Mét khi kh«ng cã hoÆc thiÕu ®Êt s¶n xuÊt, ®Ó tån t¹i ®­îc c¸c hé n«ng d©n nµy chñ yÕu ph¶i ®i lµm thuª, còng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp