Luận văn Phát triển các trường trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia tại huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ

h nghiên cứu tiếp cận theo nhiều hướng khác nhau: Nghiên cứu lý luận (khái niệm, bản chất, mô hình, điều kiện, các yếu tố ảnh hưởng,...); Nghiên cứu thực tiễn quản lý phát triển các nhà trường (đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên, cơ sở vật chất,...). Hình thức của các công trình nghiên cứu dưới các hình thức khác nhau: Hội thảo khoa học, báo cáo khoa học, bài báo khoa học đăng tải trên các tạp chí khoa học trong và ngoài nước; Các công trình nghiên cứu dưới góc độ đào tạo thạc sỹ, tiến sỹ chuyên ngành Quản lý giáo dục. Phát triển các trường đạt chuẩn Quốc gia có thể kể ra một số công trình nghiên cứu sau: 1.1.1. Một số công trình nghiên cứu tiêu biểu Công trình nghiên cứu khoa học: “Xây dựng trường THCS đạt chuẩn quốc gia giai đoạn 2001-2010” của tác giả Hà Thế Truyền (Học viện QLGD) đã tập trung làm rõ mục tiêu, một số kết quả xây dựng trường chuẩn quốc gia và giải pháp thực hiện. Theo tác giả, đây là một chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước nhằm từng bước xây dựng nhà trường theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa; từng bước đưa các hoạt động giáo dục toàn diện của nhà trường đi vào kỷ cương, nền nếp, nâng cao chất lượng dạy và học. Để thực hiện mục tiêu trên, ngoài việc làm tốt công tác tuyên truyền phổ biến sâu rộng trong toàn ngành và xã hội về công tác xây dựng trường chuẩn Quốc gia, mỗi địa phương phải xây dựng đề án cụ thể trình cấp ủy Đảng, chính quyền; làm 9 cho công tác này trở thành nhiệm vụ chính trị của các cấp chính quyền; mặt khác làm tốt khâu quy hoạch đất đai và huy động các nguồn lực của xã hội đầu tư cho giáo dục; mỗi địa phương cần có kế hoạch chỉ đạo cụ thể, tập trung xây dựng một số trường chuẩn Quốc gia làm mẫu và tạo đà chung, kết hợp với chương trình kiên cố hóa trường lớp để xây dựng trường chuẩn Quốc gia, phấn đấu các trường xây mới đều theo tiêu chuẩn trường chuẩn Quốc gia [36]. Tác giả Lưu Đức Hạnh (Sở GD&ĐT tỉnh Thanh Hóa) trong bài viết: “một số vấn đề rút ra từ công tác xây dựng trường đạt chuẩn Quốc gia bậc trung học”[21], đã tập trung đánh giá một số điểm căn bản tăng cường nghiên cứu lý thuyết và kinh nghiệm xây dựng các chương trình giáo dục để đạt chuẩn quốc gia rút ra từ công tác xây dựng trường THCS đạt chuẩn Quốc gia và nêu lên một số định hướng và nội dung hoạt động cơ bản trong xây dựng trường chuẩn quốc gia để nâng cao chất lượng giáo dục. Trong nội dung đánh giá, tác giả đã đánh giá các trường trung học đạt chuẩn và các trường trung học chưa đạt chuẩn quốc gia theo 5 tiêu chuẩn của trường trung học đạt chuẩn quốc gia; trên cơ sở đánh giá ưu, nhược điểm. Tác giả đã nêu lên hai định hướng và những nội dung hoạt động cơ bản của công tác xây dựng trường THCS đạt chuẩn Quốc gia, đó là: Hai định hướng cơ bản là: - Hướng nhìn của cấp quản lý, đơn vị, tổ chức, cá nhân trong ngành là xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia, gồm 3 nội dung cơ bản: + Tất cả các nhà trường, căn cứ vào hiện trạng để đặt kế hoạch xây dựng; + Chống tư tưởng trông chờ về tiêu chuẩn cơ sở vật chất thiết bị, chống thái độ bất lực trước chỉ tiêu về chất lượng văn hóa, chống các tác nhân phá chuẩn trong quản lý, hoạt động giáo dục; + Mục tiêu của các nhà trường là: Kiên cố hóa, chuẩn hóa, hiện đại hóa; các trường tùy theo điều kiện của mình để xác định bước đi cụ thể; - Hoàn chỉnh và thực hiện Đề án xây dựng trường trung học đạt chuẩn Quốc gia cấp tỉnh. Là căn cứ định hướng, định vị, định hướng kế hoạch, giải 10 pháp, tổ chức thực hiện. Tác giả cũng nêu lên hai nội dung hoạt động chính để xây dựng trường trung học đạt chuẩn Quốc gia, đó là: + Giáo dục phải chịu trách nhiệm thực hiện các tiêu chuẩn: Tổ chức nhà trường; CBQL, GV, NV, chất lượng giáo dục, xã hội hóa giáo dục. + Xây dựng cơ sở vật chất, thiết bị giáo dục. 1.1.2. Một số đề tài được nghiên cứu tại các địa phương Tuy không nhiều, công tác xây dựng trường đạt chuẩn Quốc gia cũng là đề tài đã được một số tác giả đề cập trong các luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý giáo dục; phạm vi nghiên cứu ở các cấp học của các tỉnh (thành phố), các quận (huyện) trong cả nước như: Tác giả Nguyễn Thành Nguyện: “Các biện pháp chỉ đạo của Trưởng phòng GD&ĐT đối với công tác xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn Quốc gia ở huyện Càng Long thuộc tỉnh Trà Vinh trong giai đoạn hiện nay”. Tác giả Nguyễn Hữu Tựu: “Biện pháp quản lý công tác xã hội hoá giáo dục để xây dựng trường THCS đạt chuẩn quốc gia ở tỉnh Quảng Nam”. Tác giả Tạ Quốc Tịch: “Xây dựng trường trung học cơ sở đạt chuẩn Quốc gia ở huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hoá”. Tác giả Giáp Hồng Hiệu "Quản lý xây dựng trường trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia ở huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang". Tác giả Nguyễn Văn Tuế “Biện pháp phát triển trường Trung học phổ thông đạt chuẩn quốc gia của tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2010-2015”. Tác giả Hồ Thị Mỹ Duyên “Một số giải pháp của hiệu trưởng xây dựng đội ngũ giáo viên trường THPT Châu Thành A tỉnh Bến Tre giai đoạn 2005- 2010 theo trường chuẩn Quốc gia”. Các tác giả đã đi sâu nghiên cứu lý luận, cơ sở pháp lý, khảo sát thực trạng, đề xuất các biện pháp đồng thời rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu để xây dựng trường THCS đạt chuẩn Quốc gia của địa phương mình; đồng thời có những đề xuất, kiến nghị với Bộ, Ngành, địa phương kịp thời điều chỉnh cho phù hợp trong tổ chức thực hiện. 11 Các biện pháp được đưa ra của mỗi tác giả nhằm xây dựng, phát triển trường trung học đạt chuẩn Quốc gia có sự khác nhau; dù cơ cấu tổ chức bộ máy trong hệ thống giáo dục là giống nhau, nhưng trong quá trình hoạt động lại rất đa dạng và phong phú phụ thuộc rất nhiều yếu tố. Bởi lẽ, mỗi địa phương sẽ có thế mạnh riêng, những điểm khác biệt riêng về điều kiện địa lý, kinh tế, xã hội, thực trạng giáo dục...vv. Vì vậy, việc nghiên cứu thực tế ở các trường THCS của mỗi địa phương nhằm đưa ra các biện pháp phù hợp là hết sức cần thiết. Thực tiễn cho thấy, trên địa bàn huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ hiện chưa thấy có tác giả nào nghiên cứu, hay có những đánh giá chuyên sâu về vấn đề này; do vậy, trong giới hạn nghiên cứu của đề tài, chúng tôi mong muốn đưa ra một số biện pháp quản lý của Phòng GD&ĐT trong việc phát triển các trường THCS đạt chuẩn Quốc gia phù hợp với đặc điểm tình hình phát triển kinh tế - xã hội của huyện nhà trong giai đoạn hiện nay. 1.1.3. Một số nhận xét, đánh giá Hiện nay, chuẩn Quốc gia về trường học được coi như thước đo để đánh giá điều kiện tiêu chuẩn về CSVC, thiết bị nhà trường, hình thức hoạt động và hiệu quả đạt được của các cấp độ nhà trường (chuẩn và chưa đạt chuẩn); trên cơ sở đó thực hiện mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Từ thực tiễn, thành tựu của giáo dục thế giới trong những năm qua đã chứng minh sự đúng đắn và tính ưu việt, sự cần thiết của việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế phân để loại giáo dục; qua đó giúp cho giáo dục Việt Nam dần tiếp cận với các tiêu chuẩn chung của thế giới, sớm tiếp cận, hòa nhập với nền giáo dục tiên tiến của các nước trong khu vực và trên thế giới. Đến nay, xây dựng trường học đạt chuẩn Quốc gia đã được cụ thể hóa trong các văn kiện của Đảng, Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ, và dần trở thành nhiệm vụ chính trị của cấp ủy Đảng, chính quyền các địa phương, các nhà trường. Việc xây dựng, phát triển trường THCS đạt chuẩn Quốc gia để 12 đảm bảo tổ chức các hoạt động giáo dục có chất lượng toàn diện theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa; giữ vững và phát huy những thành tựu của giáo dục tiểu học, thực hiện giáo dục phổ cập THCS, tạo tiền đề nhằm tiếp cận với trình độ phát triển của trường trung học của các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới. 1.2. Chuẩn, chuẩn hóa và phát triển trƣờng THCS theo chuẩn Trong xã hội hiện nay, các thuật ngữ “Chuẩn” và “Chuẩn hoá” được phát triển và công nhận bởi các ủy ban chuẩn được công nhận trên thế giới. Các tổ chức thực hiện công việc này gọi là Standards Development Organization (SDO). Định nghĩa tiêu chuẩn được nhiều quốc gia và tổ chức công nhận rộng rãi do tổ chức Tiêu chuẩn hoá quốc tế (ISO) đưa ra [Internet]. 1.2.1. Chuẩn Đại từ điển bách khoa toàn thư thế giới Bruitannica - 2002 định nghĩa chuẩn là cái được xác lập bởi quyền lực, tập quán hoặc sự thỏa thuận chung để làm mẫu mực hoặc vật so sánh hoặc là cái được đặt ra và xác lập bởi quyền lực để làm luật lệ (quy tắc) đo lường số lượng, trọng lượng, giá trị hoặc chất lượng. Tác giả Đặng Thành Hưng cho rằng “Chuẩn là mẫu lý thuyết có tính chất nguyên tắc, tính công khai và tính xã hội hóa, được đặt ra bằng quyền lực hành chính hoặc chuyên môn, bao gồm những yêu cầu, tiêu chí, quy định kết hợp lôgíc với nhau một cách xác định, được dùng làm công cụ để xác minh sự vật, làm thước đo đánh giá hoặc so sánh các hoạt động, công việc, sản phẩm...trong lĩnh vực nào đó, có khuynh hướng điều chỉnh những sự vật này theo nhu cầu, mục tiêu mong muốn của chủ thể quản lý hoặc chủ thể sử dụng công việc, sản phẩm, dịch vụ” [23]. - Nội dung, tính pháp lý và phạm vi áp dụng của chuẩn: + Nội dung có chuẩn kích thước và chuẩn chất lượng; + Tính pháp lý có chuẩn bắt buộc và chuẩn khuyến nghị; + Phạm vi áp dụng chuẩn có chuẩn quốc gia, chuẩn quốc tế và chuẩn nội bộ. - Những yêu cầu cơ bản của chuẩn: 13 + Chuẩn phải có tính năng kỹ thuật và thể hiện tính năng đó khi áp dụng nó trong lĩnh vực tương ứng, có tác dụng quy cách hóa tất cả những sự vật cùng loại; + Chuẩn phải có hiệu lực tương đối ổn định cả phạm vi lẫn thời gian áp dụng, không luôn luôn thay đổi được; + Chuẩn bất kỳ nào cũng phải là trình độ dung hòa, cân nhắc và lựa chọn giữa những tiêu chí, quy định, yêu cầu cao hơn nó và những tiêu chí, quy định, yêu cầu đã được thực thi trên thực tế lúc đó; + Chuẩn áp dụng cho các vật phẩm, các đối tượng tự nhiên, các quá trình và hoạt động vật chất thường có tính cụ thể và chức năng định lượng cao hơn nhiều so với chuẩn áp dụng cho con người, các quá trình và hiện tượng xã hội; các hoạt động tinh thần; + Chuẩn cụ thể nào đó luôn luôn là bộ phận hoặc là hệ lớn hơn chưa những chuẩn khác có liên quanvv. - Từ điển tiếng Việt thông dụng giải thích chuẩn như sau [Internet]: + Cái được chọn làm mốc để dọi vào, để đối chiếu mà làm cho đúng; + Vật chọn làm mẫu đơn vị đo lường; + Cái được xem là đúng với quy định, với thói quen xã hội. Như vậy, Chuẩn là yêu cầu, tiêu chí có tính nguyên tắc, công khai và mang tính xã hội được đặt ra bởi quyền lực hành chính và cả chuyên môn để làm thước đo đánh giá trình độ đạt được về chất lượng, hoạt động công việc, sản phẩm, dịch vụ... trong lĩnh vực nhất định theo mong muốn của chủ thể quản lý nhằm đáp ứng nhu cầu của người sử dụng. 1.2.2. Chuẩn hóa Chuẩn hóa là quá trình đưa chuẩn vào quá trình thực hiện các nội dung cụ thể của một hoạt động hay một quá trình hoạt động nhằm làm cho đối tượng đạt được chuẩn mong muốn theo một quy trình thủ tục. Chuẩn hóa trong giáo dục được định nghĩa: “Chuẩn hóa trong giáo dục là những quá trình cần thiết làm cho các sự vật, đối tượng trong lĩnh vực giáo 14 dục đáp ứng được các chuẩn đã ban hành và đã được áp dụng chính thức cho giáo dục để tạo thuận lợi hơn cho tiến bộ và phát triển giáo dục. Chuẩn hóa trong giáo dục cũng có những chức năng cơ bản là định hướng quản lý giáo dục, quy cách hóa các sản phẩm, nguồn lực, phương tiện, hoạt động giáo dục, tạo môi trường chính thức cho sự phát triển giáo dục” [23]. 1.2.3. Chuẩn hóa trong trường phổ thông hiện nay + Đội ngũ và chất lượng giáo viên; + Nhân sự, bộ máy quản lý, nghiên cứu-thông tin giáo dục; + Trường sở và hạ tầng vật chất-kỹ thuật nhà trường; + Quá trình và hoạt động giáo dục; + Các công cụ hành chính, chiến lược và chính sách giáo dục. Như vậy, Chuẩn hóa là quá trình đưa chuẩn vào quá trình thực hiện các nội dung cụ thể của một hoạt động hay một quá trình hoạt động nhằm làm cho đối tượng đạt được chuẩn mong muốn theo một quy trình thủ tục. 1.3. Giáo dục THCS trong hệ thống giáo dục Quốc dân 1.3.1. Vị trí của trường trung học cơ sở Trường THCS là một thành tố trong hệ thống GD quốc dân, có vị trí quan trọng trong GD thế hệ tương lai của đất nước; hình thành và hoàn thiện nhân cách HS và có những hiểu biết ban đầu về khoa học kỹ thuật. Điều 2, Điều lệ trường Trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học Ban hành kèm theo Thông tư 12/2011/TT-BGDĐT quy định: “Trường trung học là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ thống giáo dục quốc dân. Trường có tư cách pháp nhân, có tài khoản và con dấu riêng” [13, tr1]. Giáo dục THCS được thực hiện trong 04 năm học, từ lớp sáu cho đến lớp chín. Học sinh vào học lớp sáu phải hoàn thành chương trình tiểu học, có tuổi là mười một [13]. 1.3.2. Mục tiêu của giáo dục trung học cơ sở Điều 27, Luật GD năm 2005 nêu rõ: “Giáo dục THCS nhằm giúp HS 15 củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục tiểu học; có học vấn phổ thông ở trình độ cơ sở và những hiểu biết ban đầu về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học trung học phổ thông, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động" [29]. Mục tiêu QL của trường THCS tập trung vào các nội dung căn bản sau: - Mục tiêu về kế hoạch phát triển số lượng từng lớp, học sinh; - Mục tiêu về chất lượng GD toàn diện, chất lượng hạnh kiểm, học lực và các mặt GD khác; - Mục tiêu về xây dựng đội ngũ cán bộ giáo viên; - Mục tiêu về xây dựng CSVC, trang thiết bị trường học; - Mục tiêu xây dựng hệ thống chính trị quản lý nhà trường; - Mục tiêu tăng cường về quản lý; - Mục tiêu xã hội hóa giáo dục; - Mục tiêu về bồi dưỡng đội ngũ GV giỏi, HS giỏi; - Mục tiêu về kế hoạch xây dựng trường chuẩn Quốc gia. 1.3.3. Định hướng phát triển trường trung học cơ sở Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời. Hoàn thành việc xây dựng chương trình giáo dục phổ thông giai đoạn sau năm 2015. Bảo đảm cho học sinh có trình độ trung học cơ sở (hết lớp 9) có tri thức phổ thông nền tảng, đáp ứng yêu cầu phân luồng mạnh sau trung học cơ sở; trung học phổ thông phải tiếp cận nghề nghiệp và chuẩn bị cho giai đoạn học sau phổ thông có chất lượng. Nâng cao chất lượng phổ cập giáo dục, thực hiện giáo dục bắt buộc 9 năm từ sau năm 2020 [Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo]. 16 Hiện nay, giáo dục THCS có ba định hướng phát triển là: - Từ nền giáo dục THCS cho một bộ phận hoặc đại bộ phận trẻ em đến nền giáo dục THCS cho tất cả trẻ em trong độ tuổi. - Từ nền giáo dục THCS còn phiến diện đến nền giáo dục THCS toàn diện, hội nhập với giáo dục thế giới và các nước trong khu vực. - Từ nhà trường THCS chưa được chuẩn hóa đến nhà trường THCS được chuẩn hóa theo những quy định thống nhất trong toàn quốc. 1.3.4. Định hướng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên 1.3.4.1.Chuẩn Hiệu trưởng trường trung học cơ sở Ngày 22/10/2009, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quy định “Chuẩn hiệu trưởng trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học ” kèm theo Thông tư 29/2009/TT- BGD&ĐT với những yêu cầu cụ thể đối với hiệu trưởng theo 3 tiêu chuẩn với 23 tiêu chí, cơ bản đã được đánh giá theo định lượng 230 điểm [11]: Tiêu chuẩn 1: Phẩm chất chính trị và đạo đức nghề nghiệp, gồm 5 tiêu chí (các yêu cầu và điều kiện cần đạt được ở những nội dung cụ thể của mỗi tiêu chí) như: Phẩm chất chính trị; đạo đức nghề nghiệp; lối sống; tác phong làm việc; giao tiếp, ứng xử; Tiêu chuẩn 2: Năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm, gồm có 05 tiêu chí: Hiểu biết chương trình giáo dục phổ thông , trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm, tự học và sáng tạo, năng lực ngoại ngữ và ứng dụng công nghệ thông tin. Tiêu chuẩn 3: Năng lực quản lí nhà trường, gồm có 13 tiêu chí: Phân tích và dự báo, tầm nhìn chiến lược, thiết kế và định hướng triển khai, quyết đoán, có bản lĩnh đổi mới, Lập kế hoạch hoạt động, tổ chức bộ máy và phát triển đội ngũ, quản lý hoạt động dạy học, quản lý tài chính và tài sản nhà trường, phát triển môi trường giáo dục, quản lý hành chính, quản lý công tác thi đua, khen thưởng, xây dựng hệ thống thông tin, kiểm tra đánh giá 17 1.3.4.2. Chuẩn giáo viên trường trung học cơ sở Ngày 22/10/2009, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quy định “Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học cơ sở, giáo viên trung học phổ thông” kèm theo Thông tư 30/2009/TT-BGD&ĐT với những yêu cầu cụ thể đối với giáo viên theo 6 tiêu chuẩn với 25 tiêu chí, cơ bản đã được đánh giá theo định lượng 250 điểm [12]: Tiêu chuẩn 1: Phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, gồm 05 tiêu chí (các yêu cầu và điều kiện cần đạt được ở những nội dung cụ thể của mỗi tiêu chí) như: Phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp, ứng xử với học sinh, ứng xử với đồng nghiệp, Lối sống, tác phong. Tiêu chuẩn 2: Năng lực tìm hiểu đối tượng và môi trường giáo dục, gồm có 02 tiêu chí: Tìm hiểu đối tượng giáo dục, tìm hiểu môi trường giáo dục. Tiêu chuẩn 3: Năng lực dạy học, gồm có 08 tiêu chí: Xây dựng kế hoạch dạy học, đảm bảo kiến thức môn học, đảm bảo chương trình môn học, vận dụng các phương pháp dạy học, sử dụng các phương tiện dạy học, xây dựng môi trường học tập, quản lý hồ sơ dạy học, kiểm tra , đánh giá kết quả học tập của học sinh. Tiêu chuẩn 4: Năng lực giáo dục, gồm 06 tiêu chí: Xây dựng kế hoạch các hoạt động giáo dục, giáo dục qua môn học, giáo dục qua các hoạt động giáo dục, giáo dục qua các hoạt động trong cộng đồng, vận dụng các nguyên tắc, phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục, đánh giá kết quả rèn luyện đạo đức của học sinh. Tiêu chuẩn 5: Năng lực hoạt động chính trị, xã hội, gồm 02 tiêu chí: Phối hợp với gia đình học sinh và cộng đồng, tham gia hoạt động chính trị, xã hội. Tiêu chuẩn 6: Năng lực phát triển nghề nghiệp, gồm 02 tiêu chí: Tự đánh giá, tự học và tự rèn luyện, phát hiện và giải quyết vấn đề nảy sinh trong thực tiễn giáo dục. 1.4. Nội dung quản lý phát triển trƣờng THCS đạt chuẩn Quốc gia 1.4.1. Trường trung học cơ sở đạt chuẩn Quốc gia Khái niệm về“Trường THCS đạt chuẩn Quốc gia” bắt đầu xuất hiện 18 khi Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quyết định 27/2001/QĐ-BGD&ĐT ngày 05/7/2001 về ban hành: “Quy chế công nhận trường trung học đạt chuẩn Quốc gia” giai đoạn từ năm 2001-2010 [5]. Quyết định số 08/2005/QĐ - BGD&ĐT ngày 14/3/2005 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc “sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế công nhận trường trung học đạt chuẩn quốc gia” giai đoạn từ năm 2001 đến năm 2010 [7]. Ngày 26/02/2010, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư 06/2010/TT- BGD&ĐT về Quy chế công nhận trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học đạt chuẩn Quốc gia thay thế Quyết định 27/2001/QĐ-BGD&ĐT. Hiện nay, xây dựng trường trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia đang thực hiện theo Thông tư 47/2012/TT-BGD&ĐT ngày 07/12/2012 về Quy chế công nhận trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học đạt chuẩn Quốc gia [14]. Có thể khái quát nội dung của quy chế như sau: Trường đạt chuẩn Quốc gia là những trường phải đáp ứng được các yêu cầu về những tiêu chuẩn và tiêu chí chất lượng được công bố theo các quy chế của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành. 1.4.2. Tiêu chuẩn của trường THCS đạt chuẩn Quốc gia Để đánh giá một trường trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia, cần căn cứ những tiêu chuẩn được quy định cụ thể trong 05 tiêu chuẩn như sau: Tiêu chuẩn 1- Tổ chức và quản lý nhà trường 1. Lớp học: a. Tối đa không quá 45 lớp, đảm bảo đủ các khối lớp của cấp học; b. Số lượng học sinh/lớp tối đa không quá 45 học sinh; 2. Tổ chuyên môn: a. Các tổ chuyên môn được thành lập và hoạt động theo quy định hiện hành của Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học (sau đây gọi chung là Điều lệ trường trung học); 19 b. Hàng năm đề xuất được ít nhất hai chuyên đề chuyên môn có tác dụng nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy - học; c. Có kế hoạch bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của mỗi giáo viên và của cả tổ chuyên môn; đạt các qui định về đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo; 3. Tổ văn phòng: a. Đảm nhận các công việc: văn thư, kế toán, thủ quỹ, y tế trường học, bảo vệ và phục vụ các hoạt động của nhà trường theo quy định hiện hành của Điều lệ trường trung học; b. Quản lý hệ thống hồ sơ, sổ sách của nhà trường. Hướng dẫn sử dụng theo quy định của Điều lệ trường trung học và những quy định trong hướng dẫn sử dụng của từng loại sổ; 4. Hội đồng trường và các hội đồng khác trong nhà trường: Hội đồng trường và các hội đồng khác trong nhà trường được thành lập và thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo quy định hiện hành của Điều lệ trường trung học; hoạt động có kế hoạch, nền nếp, đạt hiệu quả thiết thực góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, xây dựng nền nếp kỷ cương của nhà trường. 5. Tổ chức Đảng và các đoàn thể: a. Tổ chức Đảng trong nhà trường đạt tiêu chuẩn trong sạch, vững mạnh. Những trường chưa có tổ chức Đảng cần có kế hoạch và đạt chỉ tiêu cụ thể về phát triển đảng viên trong từng năm học và xây dựng tổ chức cơ sở Đảng; b. Các đoàn thể, tổ chức xã hội trong nhà trường được công nhận vững mạnh về tổ chức, có nhiều đóng góp trong các hoạt động ở địa phương; Tiêu chuẩn 2- Cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên 1. Hiệu trưởng và các phó hiệu trưởng đạt tiêu chuẩn theo quy định hiện hành của Điều lệ trường trung học; thực hiện tốt quy chế dân chủ trong hoạt động của nhà trường; được cấp quản lý giáo dục trực tiếp xếp loại từ khá trở lên theo qui định hiện hành về chuẩn hiệu trưởng trường trung học. Đối với hiệu trưởng và phó hiệu trưởng trường trung học phổ thông 20 chuyên thực hiện theo quy định hiện hành của Quy chế tổ chức và hoạt động của trường trung học phổ thông chuyên. 2. Có đủ giáo viên các bộ môn đạt trình độ chuẩn đào tạo theo quy định, trong đó có ít nhất 30% giáo viên đạt tiêu chuẩn dạy giỏi từ cấp cơ sở trở lên; có 100% giáo viên đạt chuẩn loại khá trở lên theo quy định về chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học. 3. Có đủ viên chức phụ trách thư viện, phòng học bộ môn, phòng thiết bị dạy học được đào tạo hoặc bồi dưỡng đủ năng lực nghiệp vụ, hoàn thành tốt nhiệm vụ. Tiêu chuẩn 3- Chất lượng giáo dục Một năm trước khi được đề nghị công nhận và trong thời gian 5 năm được công nhận trường trung học đạt chuẩn quốc gia, tối thiểu phải đạt các chỉ tiêu sau: 1. Tỷ lệ học sinh bỏ học và lưu ban hàng năm không quá 5%, trong đó tỷ lệ học sinh bỏ học không quá 1%. 2. Chất lượng giáo dục: a. Học lực: a.1. Số học sinh xếp loại giỏi đạt từ 3% trở lên; a.2. Số học sinh xếp loại khá đạt từ 35% trở lên; a.3. Số học sinh xếp loại yếu, kém không quá 5%; b. Hạnh kiểm: b.1. Số học sinh xếp loại khá, tốt đạt từ 80% trở lên; b.2. Số học sinh xếp loại yếu không quá 2%; 3. Các hoạt động giáo dục: Thực hiện quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo về thời gian tổ chức, nội dung các hoạt động giáo dục ở trong và ngoài giờ lên lớp. 4. Hoàn thành nhiệm vụ được giao trong kế hoạch phổ cập giáo dục của địa phương. 5. Đảm bảo các điều kiện để cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh sử 21 dụng có hiệu quả công nghệ thông tin trong công tác quản lý nhà trường, đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá. Cán bộ quản lý, giáo viên đều sử dụng được máy vi tính trong công tác quản lý, giảng dạy và học tập nâng cao nghiệp vụ. Tiêu chuẩn 4- Tài chính, cơ sở vật chất và thiết bị dạy học 1. Thực hiện quy định công khai điều kiện dạy học, chất lượng giáo dục, quản lý tài chính, tài sản, tự chủ tài chính, các nguồn kinh phí được đầu tư, hỗ trợ của nhà trường theo qui định hiện hành. 2. Khuôn viên nhà trường được xây dựng riêng biệt, có tường rào, cổng trường, biển trường; các khu vực trong nhà trường được bố trí hợp lý, luôn sạch, đẹp. Đủ diện tích sử dụng để đảm bảo tổ chức các hoạt động quản lý, dạy học và sinh hoạt. a. Các trường nội thành, nội thị có diện tích sử dụng ít nhất từ 6m2/học sinh; b. Các trường khu vực nông thôn có diện tích sử dụng ít nhất từ 10m 2/học sinh; c. Đối với trường trung học được thành lập từ sau năm 2001 phải bảo đảm có diện tích mặt bằng theo qui định hiện hành của Điều lệ trường trung học; 3. Có đầy đủ cơ sở vật chất theo quy định hiện hành của Điều lệ trường trung học. 4. Cơ cấu các khối công