Luận văn Phương hướng và biện pháp quản lý chi phí và giá thành sản phẩm ở Xí nghiệ Thiết bị Y tế 130 – Bộ Quốc phòng

©n theo giíi tÝnh - Nam 132 87,5 138 87,8 137 83,9 6 4,5 -1 -0,7 - N÷ 19 12,5 19 12,2 19 16,1 0 0 Ph©n theo tr×nh ®é - §¹i häc vµ trªn ®¹i häc 28 18,6 32 20,3 32 20,5 4 14,2 - Cao ®¼ng vµ trung cÊp 123 81,4 125 79,7 124 79,5 2 1,6 -1 -0,8 Ph©n theo ®é tuæi - Trªn 45 tuæi 28 18,54 30 19,1 40 25,64 2 7,1 10 33,3 - D­íi 45 tuæi 123 81,46 127 80,9 116 74,36 4 3,25 -11 -8,66 Nguån: Phßng KÕ h¹ch §iÒu ®é Tõ c¬ cÊu nh©n lùc cña XÝ nghiÖp qua 3 n¨m 2002-2004 cã thÓ thÊy râ: - Sè lao ®éng qua 3 n¨m kh«ng cã sù biÕn ®éng lín. - Sè lao ®éng trùc tiÕp vµ lao ®éng nam chiÕm tû träng lín. C¬ cÊu trªn xuÊt ph¸t tõ ®Æc thï cña lo¹i h×nh s¶n xuÊt cña XÝ nghiÖp lµ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c¬ khÝ chÕ t¹o. Qua c¬ cÊu nh©n lùc cña XÝ nghiÖp cã thÓ thÊy ®­îc phÇn nµo ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña lùc l­îng lao ®éng trong XÝ nghiÖp. §iÓm m¹nh: - XÝ nghiÖp cã ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é, ®­îc ®µo t¹o chÝnh quy. - Sè lao ®éng trùc tiÕp vµ lao ®éng nam chiÕm tû träng lín sÏ ®¶m b¶o thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm cña XÝ nghiÖp. §iÓm yÕu: Ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c¬ khÝ, viÖc c¬ cÊu sè lao ®éng ë ®é tuæi trªn 45 t¨ng nhanh sÏ ¶nh h­ëng ®Õn viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 4 T×nh h×nh qu¶n lý vµ s¶n xuÊt kinh doanh cña XÝ nghiÖp 4.1. Qu¶n lý chÊt l­îng ChÊt l­îng, gi¸ thµnh vµ thêi gian giao hµng lµ ba nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. §èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá nh­ XÝ nghiÖp 130, chÊt l­îng l¹i lµ nh©n tè hµng ®Çu. ChÊt l­îng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp nÕu kh«ng thÓ ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng th× kh«ng thÓ thÓ hiÖn gi¸ trÞ cña nã trªn thÞ tr­êng. HiÖn nay kh«ng Ýt c¸c doanh nghiÖp ®ang l©m vµo t×nh thÕ khã kh¨n tr­íc sù c¹nh tranh vÒ gi¸ ®ang diÔn ra khèc liÖt trong cïng ngµnh hµng. VËy lµm thÕ nµo ®Ó tho¸t khái hoµn c¶nh ®ã trong khi vÉn ph¶i duy tr× vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. ChÊt l­îng cao kh«ng cã nghÜa lµ gi¸ thµnh còng cao, thùc tiÔn chøng minh, vÊn ®Ò chÊt l­îng vµ vÊn ®Ò gi¸ thµnh lu«n cã cïng nguån gèc, ®ã lµ ph­¬ng thøc qu¶n lý. Do vËy, c¶i tiÕn ph­¬ng thøc qu¶n lý s¶n xuÊt truyÒn thèng, vÒ c¨n b¶n võa lµ ph­¬ng thøc h÷u hiÖu ®Ó n©ng cao chÊt l­îng võa lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó gi¶m gi¸ thµnh vµ n©ng cao n¨ng suÊt. NhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò trªn, dï míi ®i vµo ho¹t ®éng nh­ng c¸n bé vµ c«ng nh©n xÝ nghiÖp ®Òu quyÕt t©m thùc hiÖn viÖc qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm theo tiªu chuÈn SIO 9001: 1994 phiªn b¶n 2000. Tõ n¨m 2001, XÝ nghiÖp ®· x©y dùng, thùc hiÖn vµ duy tr× ¸p dông theo tiªu chuÈn ISO 9001: 1994 phiªn b¶n 2000. XÝ nghiÖp ®· lËp hå s¬ chÊt l­îng theo cÊu tróc m« h×nh sau: TÇng 1 TÇng 2 Sæ tay chÊt l­îng 10 quy tr×nh C¸c biÓu mÉu m« t¶ c«ng viÖc, h­íng dÉn c«ng viÖc. Hå s¬ chÊt l­îng TÇng 3 TÇng I: Giíi thiÖu chung vÒ xÝ nghiÖp vµ kÕt cÊu cña hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng. TÇng II: 10 quy tr×nh thñ tôc d¹ng v¨n b¶n. QT1: KiÓm so¸t tµi liÖu QT2: KiÓm so¸t hå s¬ QT3: §¸nh gi¸ chÊt l­îng néi bé QT4: KiÓm so¸t s¶n phÈm kh«ng phï hîp QT5: Hµnh ®éng kh¾c phôc QT6: Hµnh ®éng phßng ngõa QT7: T¹o s¶n phÈm QT8: Ph©n tÝch d÷ liÖu vµ c¶i tiÕn th­êng xuyªn QT9: Xem xÐt cña l·nh ®¹o QT10: Qu¶n lý nguån lùc N¨ng lùc KiÓm tra Nguyªn liÖu KiÓm tra Quy tr×nh s¶n xuÊt KiÓm tra Thµnh phÈm Giao cho kh¸ch hµng C¶i tiÕn Xem xÐt + - - + TÇng III: C¸c biÓu mÉu, m« t¶ c«ng viÖc, h­íng dÉn c«ng viÖc, tµi liÖu thiÕt kÕ s¶n phÈm, tµi liÖu ghi chÐp trong qu¸ tr×nh kiÓm so¸t chÊt l­îng. Hå s¬ c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ kiÓm so¸t chÊt l­îng 4.2. HÖ thèng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt KÕ ho¹ch lµ c¨n cø cho c«ng t¸c tæ chøc, qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Nã lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ chñ ®éng ®¸p øng nhu cÇu ®Çy biÕn ®éng cña thÞ tr­êng, cã thÓ tËn dông tèi ®a nguån nh©n lùc, nguyªn nhiªn vËt liÖu, n¨ng lùc s¶n xuÊt, æn ®Þnh s¶n xuÊt vµ khèng chÕ hîp lý l­îng tån kho. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña kÕ ho¹ch, XÝ nghiÖp ®· tõng b­íc th¶o luËn vÒ khung tæng thÓ cña hÖ thèng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, ph­¬ng ph¸p dù ®o¸n nhu cÇu vµ ph­¬ng ph¸p ®å gi¶i kÕ ho¹ch s¶n xuÊt. Trong nh÷ng n¨m qua, XÝ nghiÖp lu«n chó träng ®Ó lËp ra hÖ thèng kÕ ho¹ch theo s¬ ®å sau: 4.3. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp qua 3 n¨m KÕt qña s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp qua 3 n¨m 2002-2004 S TT C¸c chØ tiªu §¬n vÞ tÝnh N¨m 2002 N¨m 2003 N¨m 2004 Sè l­îng % so víi n¨m tr­íc Sè l­îng % so víi n¨m tr­íc Sè l­îng % so víi n¨m tr­íc 1 Doanh thu tiªu thô TriÖu ®ång 18.961 18.231 96,37 19.280 105,8 2 Tæng sè lao ®éng Ng­êi 151 157 103,9 156 -99,3 3 Tæng vèn kinh doanh 8.023 7.037 -87,7 6.656 -95,4 3a Vèn cè ®Þnh TriÖu ®éng 2.301 2.470 107,3 3.343 135,2 3b Vèn l­u ®éng TriÖu ®ång 5.722 4.567 79,8 3.313 -27,5 4 Lîi nhuËn TriÖu ®ång 2.089 2092 100,1 2.113 101,1 5 Nép ng©n s¸ch TriÖu ®ång 1206 1562 129,5 1652 105,7 6 Thu nhËp b×nh qu©n 1 lao ®éng (V) TriÖu ®ång 1,557 1,512 97,1 1,586 104,9 7 N¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n (W) TriÖu ®ång 150 157 104,7 157,8 100,5 8 Tû suÊt lîi nhuËn/vèn % 11 11,47 104,3 10,96 95,6 9 Vßng quay vèn lao ®éng Vßng 3,31 3,99 120,5 5,82 145,8 Nguån:Ban tµi chÝnh Nh×n vµo b¶ng kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp cã thÓ thÊy râ : Tuy doanh thu hµng n¨m cña xÝ nghiÖp cã biÕn ®éng, nh­ng lîi nhuËn mµ xÝ nghiÖp thu ®­îc hµng n¨m ®Òu t¨ng. Theo chØ tiªu tû suÊt lîi nhuËn/ vèn kinh doanh cho thÊy, mçi mét ®ång vèn kinh doanh mµ xÝ nghiÖp bá ra ®Òu thu ®­îc lîi nhuËn. N¨m 2002, víi mét ®ång doanh thu, xÝ nghiÖp thu ®­îc 0,11 ®ång lîi nhuËn. N¨m 2003 víi mét ®ång doanh thu, xÝ nghiÖp thu ®­îc gÇn 0,147 ®ång lîi nhuËn. Cßn ë n¨m 2004 tû lÖ nµy lµ 1 ®ång doanh thu th× xÝ nghiÖp thu ®­îc 0,109 ®ång lîi nhuËn. MÆt kh¸c theo chØ tiªu mèi quan hÖ gi÷a n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n vµ thu nhËp b×nh th©n th¸ng cña 1 lao ®éng cña xÝ nghiÖp còng rÊt tèt, ®iÒu nµy thÓ hiÖn râ. N¨m 2002, khi thu nhËp b×nh qu©n 1 lao ®éng t¨ng lªn 1 lÇn th× n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn 8,03 lÇn [150 : (1,557 x 12) = 8,03]. N¨m 2003, khi thu nhËp b×nh qu©n 1 lao ®éng t¨ng 1 lÇn th× n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n t¨ng 8,65 lÇn. Tû lÖ nµy ë n¨m 2004 lµ : Thu nhËp b×nh qu©n 1 lao ®éng t¨ng 1 lÇn th× n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n t¨ng 8,29 lÇn. Qua b¶ng sè liÖu vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp 130, ta cã thÓ thÊy râ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp qua 3 n¨m gÇn ®©y ph¸t triÓn theo chiÒu h­íng tÝch cùc, ®iÒu nµy thÓ hiÖn râ qua c¸c chØ tiªu vÒ doanh thu, lîi nhuËn tiÒn l­¬ng b×nh qu©n cña 1 lao ®éng ®Òu t¨ng. 4.4. ThÞ tr­êng cña xÝ nghiÖp Tõ khi ra ®êi (n¨m 1996) ®Õn nay, ph¹m vi ho¹t ®éng cña xÝ nghiÖp phÇn lín lµ trong qu©n ®éi, s¶n phÈm s¶n xuÊt lµ ®­îc nghiÖm thu vµ quyÕt to¸n theo ®¬n gi¸ ®­îc duyÖt nªn viÖc nghiªn cøu vµ t×m hiÓu thÞ tr­êng ch­a ®­îc quan t©m. Vµi n¨m gÇn ®©y, víi c¬ chÕ míi xÝ nghiÖp ®­îc ho¹t ®éng më réng ra thÞ tr­êng ngoµi qu©n ®éi. Trong m«i tr­êng ®ã, khã kh¨n trong c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c nªn xÝ nghiÖp ph¶i chó träng viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng §©y lµ h­íng ®i ®óng ®¾n vµ kÞp thêi v× hiÖn nay xÝ nghiÖp ®ang tham gia phôc vô thÞ tr­êng réng h¬n, mang tÝnh c¹nh tranh nhiÒu h¬n, v× vËy chØ cã nghiªn cøu thÞ tr­êng mét c¸ch nghiªm tóc míi cã thÓ giµnh lÊy ®­îc thÞ phÇn nhiÒu h¬n. 4.5. §¸nh gi¸ chung vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp * §¸nh gi¸ chung : Nh×n chung víi 9 n¨m ho¹t ®éng, xÝ nghiÖp ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu kh¸ quan träng : - T¹o c«ng ¨n viÖc lµm æn ®Þnh cho 156 lao ®éng, víi møc thu nhËp b×nh qu©n t¨ng qua c¸c n¨m - Nép ng©n s¸ch hµng n¨m kho¶ng 290 triÖu ®ång. - XÝ nghiÖp lu«n hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô vµ 05 n¨m liªn tiÕp ®¹t danh hiÖu quyÕt th¾ng. Tuy nhiªn, XÝ nghiÖp còng ®· vµ ®ang gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n nh­ : - Do lµ xÝ nghiÖp ®Æc thï (chÞu sù qu¶n lý cña qu©n ®éi) nªn viÖc ®µo t¹o tuyÓn dông c«ng nh©n gÆp khã kh¨n. - C¸c kÕ ho¹ch s¶n xuÊt th­êng chÞu sù chi phèi cña Côc Qu©n y. - Nguån vèn, huy ®éng vèn cho s¶n xuÊt gÆp khã kh¨n . II. T×nh h×nh qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña xÝ nghiÖp 1. Yªu cÇu qu¶n lý vµ lËp kÕ ho¹ch chi phÝ s¶n xuÊt – kinh doanh cña xÝ nghiÖp. Yªu cÇu quan träng cña c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp lµ ph¶i tiÕt kiÖm chi phÝ, vi chi phÝ cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi doanh thu vµ lîi nhuËn. NÕu chi phÝ t¨ng hoÆc chi phÝ kh«ng ®óng néi dung cña nã, tÊt yÕu sÏ ph¶n ¸nh sai kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ lµm cho lîi nhuËn bÞ gi¶m sót. Mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña viÖc qu¶n lý chi phÝ kinh doanh lµ ph¶i lËp ®­îc kÕ ho¹ch phÝ phÝ hµng n¨m, tøc lµ dïng h×nh thøc tiÒn tÖ ®Ó tÝnh to¸n tr­íc mäi chi phÝ cho s¶n xuÊt kinh doanh (lËp b¶ng dù to¸n chi phÝ theo yÕu tè). ViÖc lËp kÕ ho¹ch chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ x¸c ®Þnh môc tiªu phÊn ®Êu cña ®¬n vÞ ®ång thêi thóc ®Èy ®¬n vÞ c¶i tiÕn qu¶n lý kinh doanh thùc hiÖn chÕ ®é tiÕt kiÖm trong s¶n xuÊt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. ChØ tiªu chi phÝ s¶n xuÊt cã ¶nh h­ëng tÝch cùc ®èi víi c¸c chØ tiªu kh¸c, vÝ dô nh­ chØ tiªu vèn l­u ®éng ®­îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ, lîi nhuËn cña XÝ nghiÖp nhiÒu hay Ýt phô thuéc phÇn lín vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô cña kú kÕ ho¹ch, ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. NhiÖm vô chñ yÕu cña viÖc lËp kÕ ho¹ch chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ ph¸t hiÖn vµ ®éng viªn mäi kh¶ n¨ng tiÒm tµng trong kinh doanh ®Ó kh«ng ngõng gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ tiªu thô trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, t¨ng lîi nhuËn nh»m ®¸p øng nhu cÇu t¸i s¶n xuÊt vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cña c«ng nh©n viªn trong ®¬n vÞ. NhiÖm vô nµy yªu cÇu ng­êi qu¶n lý tµi chÝnh ph¶i tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó x¸c ®Þnh chØ tiªu kÕ ho¹ch, ®ång thêi theo dâi ®éng viªn tõng bé phËn trong ®¬n vÞ phÊn ®Êu thùc hiÖn. Ngoµi viÖc lËp kÕ ho¹ch vÒ dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt hµng n¨m vµ viÖc theo dâi, chÊp hµnh dù to¸n ®óng, xÝ nghiÖp cÇn thùc hiÖn viÖc qu¶n lý chi phÝ theo ®Þnh møc, hµng n¨m cÇn x©y dùng c¸c ®Þnh møc vÒ lao ®éng, chÕ ®é l­¬ng, trî cÊp, ®Þnh møc tiªu hao NVL… XÝ nghiÖp cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®óng tÝnh chÊt c¸c chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c chi phÝ ho¹t ®éng kh¸c. 2. T×nh h×nh qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh ë XÝ nghiÖp 2.1. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña XÝ nghiÖp trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ Trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ, cïng víi viÖc tËp hîp chi phÝ theo yÕu tè ®óng nh­ quy ®Þnh chÕ ®é cña Nhµ n­íc ban hµnh, XÝ nghiÖp lu«n tËp trung nghiªn cøu, t×m tßi ®Ó ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m gi¶m thiÓu chi phÝ trong ho¹t ®éng kinh doanh, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Qua ®ã, gi¸ b¸n s¶n phÈm cña tõng mÆt hµng ®· h¹ mÆc dï mét sè chi phÝ trong tõng mÆt hµng vÉn cã thÓ t¨ng lªn. Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm ®ã, trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ, XÝ nghiÖp vÉn cßn nh÷ng nh­îc ®iÓm cÇn ®­îc kh¾c phôc. C«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh cßn s¬ sµi, ch­a ®­îc coi träng, ch­a ®­îc vËn dông tíi trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2.2. T×nh h×nh qu¶n lý chi phÝ * Qu¶n lý chi phÝ NVL Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chiÕm tû träng rÊt lín trong chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña XÝ nghiÖp. Do vËy, viÖc phÊn ®Êu gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt vËt liÖu cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi viÖc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ NVL trong gi¸ thµnh s¶n phÈm chñ yÕu phô thuéc vµo hai yÕu tè : L­îng NVL tiªu hao vµ gi¸ NVL, mÆt kh¸c CP NVL kh«ng chØ phô thuéc vµo kh©u s¶n xuÊt mµ cßn phô thuéc vµo c¸c kh©u kh¸c nh­ kh©u thu mua, kh©u vËn chuyÓn, kh©u b¶o qu¶n… Do vËy, viÖc qu¶n lý chi phÝ NVL kh«ng chØ thùc hiÖn trong kh©u s¶n xuÊt mµ cÇn ph¶i qu¶n lý ë c¸c kh©u mua, dù tr÷…. Tuú vµo tõng lo¹i s¶n phÈm, Phßng KÕ ho¹ch §iÒu ®éc¨n cø vµo khèi l­îng dù to¸n cña tõng lo¹i s¶n phÈm, c¨n cø vµo t×nh h×nh sö dông vËt t­, quy tr×nh, quy ph¹m vÒ thiÕt kÕ kü thuËt, c«ng nghÖ s¶n xuÊt còng nh­ c¸c y tè liªn quan kh¸c mµ kÞp thêi ®­a ra c¸c ®Þnh møc cho tõng lo¹i s¶n phÈm cô thÓ. * Qu¶n lý chi phÝ nh©n c«ng. Chi phÝ nh©n c«ng ë XÝ nghiÖp ThiÕt bÞ Y tÕ 130 chiÕm tû träng lín thø hai trong gi¸ thµnh s¶n phÈm, chi phÝ nµy lµ nh÷ng kho¶n tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng ®­îc tr¶ cho c«ng nh©n. ViÖc qu¶n lý chi phÝ nh©n c«ng nh»m thóc ®Èy viÖc phÊn ®Êu h¹ møc chi phÝ vÒ tiÒn l­¬ng trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, mÆc kh¸c th«ng qua viÖc qu¶n lý chi phÝ nh©n c«ng, ®· gãp phÇn vµo viÖc ph©n phèi vµ sö dông hîp lý nguån lao ®éng cña XÝ nghiÖp, thóc ®Èy viÖc t¨ng n¨ng suÊt. ViÖc qu¶n lý chi phÝ nh©n c«ng ®­îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh lËp vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch lao ®éng tiÒn l­¬ng cña XÝ nghiÖp. * Qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt chung : ViÖc qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt chung ®­îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh lËp vµ thùc hiÖn c¸c dù to¸n chi phÝ nµy. Ph­¬ng ph¸p chñ yÕu qu¶n lý chi phÝ trªn lµ c¨n cø vµo néi dung c¸c kho¶n chi phÝ vµ c¸c tiªu chuÈn ®Þnh møc ®Ó xem xÐt tÝnh chÊt hîp lý cña c¸c kho¶n chi trong dù to¸n. 3. §¸nh gi¸ t×nh h×nh qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë xÝ nghiÖp 130. Trong nh÷ng n¨m qua, XÝ nghiÖp ThiÕ bÞ Y tÕ 130 ®· s¶n xuÊt ®­îc rÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau. Tuy nhiªn, trong ph¹m vi bµi viÕt cña m×nh em chØ xin ®­a ra mét sè s¶n phÈm chñ yÕu ®Ó lµm sè liÖu ph©n tÝch. B¶ng 4 : Chi phÝ s¶n xuÊt gi­êng bÖnh nh©n Inox §VT : VN§ Y tÕ CP N¨m 2002 N¨m 2003 N¨m 2004 Sè tiÒn % so víi n¨m tr­íc Sè tiÒn % so víi n¨m tr­íc Sè tiÒn % so víi n¨m tr­íc CP NVL 299.627.228 278.382.598 92,91 276.582.703 99,35 CP NCTT 108.894.445 109.099.573 100,18 109.873.527 100,71 BHXH, YT, C§ 18.551.684 18.785.937 101,26 18.750.327 99,81 KHTSC§ 28.839.559 32.563.784 112,91 34.873.592 107,09 CP kh¸c 42.300.659 39.538.400 93,46 22.044.051 55,75 Tæng CPSX 498.231.575 473.370.300 95,01 462.394.200 97,68 B¶ng 5 : Chi phÝ bån röa 2 vßi Y tÕ CP N¨m 2002 N¨m 2003 N¨m 2004 Sè tiÒn % so víi n¨m tr­íc Sè tiÒn % so víi n¨m tr­íc Sè tiÒn % so víi n¨m tr­íc CP NVL 28.355.061 26.483.527 93,39 26.620.739 100,51 CP NCTT 1.753.053 1.683.872 96,05 1.923.385 114,22 BHXH, YT, C§ 110.015 98.297 89,34 112.373 114,32 KHTSC§ 761.172 803.592 105,57 1.127.536 152,75 CPkh¸c 315.189 431.815 136,99 601.273 139,24 Tæng CP 31.294.490 29.501.103 94,26 30.305.306 102,72 Qua b¶ng sè liÖu ë b¶ng 4 vµ 5 cã thÓ thÊy r»ng sù biÕn ®éng vÒ chi phÝ cña hai s¶n phÈm trªn Chi phÝ NVL Víi s¶n phÈm lµ gi­êng bÖnh nh©n Inox. N¨m 2003 so víi n¨m 2004 gi¶m 7,09% hay gi¶m 0,0709 x 299.627.228 = 21.243.570 ®ång. N¨m 2004 so víi 2003 gi¶m 0,65% hay gi¶m 0,0065 x 278.382.598 = 1.809.486 ®ång. §èi víi s¶n phÈm bån röa hai vßi : N¨m 2003 so víi 2002 gi¶m 6,61% hay gi¶m 0,0661 x 28.355.061 = 1.874.269 ®ång N¨m 2004 so víi n¨m 2003 t¨ng 0,51% hay t¨ng 0,051 x 26.483.527 = 1.350.659 ®ång. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù t¨ng gi¶m nµy lµ do n¨m 2003 gi¸ NVL Inox trªn thÞ tr­êng gi¶m dÉn ®Õn chi phÝ NVL cho cac s¶n phÈm cña xÝ nghiÖp gi¶m so víi n¨m 2002. Cßn n¨m 2004 gi¸ Inox trªn thÞ tr­êng kh«ng cã biÕn ®éng, sù biÕn ®éng chi phÝ NVL cña hai s¶n phÈm trªn ®­îc lý gi¶i bëi sù t¨ng gi¸ cña c¸c NVL phô. Nh×n chung, sù biÕn ®éng vÒ gi¸ NVL cho c¸c s¶n phÈm cña xÝ nghiÖp lµ do sù t¸c ®éng kh¸c quan (t¸c ®éng cña thÞ tr­êng), xÝ nghiÖp ch­a chó träng viÖc tiÕt kiÖm NVL hay nãi c¸ch kh¸c lµ t×m c¸ch ®Ó gi¶m chi phÝ trong khÇu cung øng NVL. Chi phÝ nh©n c«ng : Nh×n chung chi phÝ nµy qua c¸c n¨m kh«ng cã nhiÒu biÕn ®éng. N¨m 2003 so víi 2002 : Chi phÝ nh©n c«ng cho s¶n phÈm gi­êng Inox t¨ng 0,18% hay t¨ng 0,018 x 108.894.445 = 1.960.100 ®ång, cßn cho s¶n phÈm bån röa 2 vßi gi¶m 3,95 % hay gi¶m 0,395 x 1.753.035 = 692.455 ®ång. N¨m 2004 so víi n¨m 2003: chi phÝ nh©n c«ng cho s¶n phÈm gi­êng t¨ng 0,71% hay t¨ng 0,071% x 109.099.573 = 7.746.069 ®ång, cßn cho s¶n phÈm bån röa 2 vßi t¨ng 14,22% hay t¨ng 0,1422 x 1.683.872 = 239.446 ®ång. Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. N¨m 2003 so víi n¨m 2002: Chi phÝ khÊu hao cho s¶n phÈm gi­êng bÖnh nh©n Inox t¨ng 12,91% hay t¨ng 0,1291 x 28.839.559 = 3.723.187 ®ång. Cßn cho s¶n phÈm bån röa 2 vßi t¨ng 5,57% hay lµ t¨ng 0,0557 x 761.172 = 42.397 ®ång. N¨m 2004 so víi n¨m 2003: Chi phÝ khÊu hao cho s¶n phÈm gi­êng t¨ng 7,09% hay lµ t¨ng 0,7709 x 32.563.784 = 2.308.722 ®ång, cßn víi s¶n phÈm bån röa 2 vßi t¨ng 52,75% hay t¨ng 0,5275 x 803.592 = 423.894 ®ång. Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh hµng n¨m ®Òu t¨ng lµ do xÝ nghiÖp míi ®i vµo ho¹t ®éng, tµi s¶n ®Çu t­ míi chiÕm tû träng lín trong toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh cña xÝ nghiÖp. ChÝ phÝ kh¸c: N¨m 2003 so víi n¨m 2002: §èi víi s¶n phÈm gi­êng bÖnh nh©n gi¶m 6,54% hay gi¶m 0,0654 x 42.300.659 = 2.766.463 ®ång, cßn ®èi víi s¶n phÈm bån röa 2 vßi t¨ng 36,99% hay t¨ng 0,3699 x 351.189 = 129.904 ®ång. N¨m 2004 so víi 2003: §èi víi s¶n phÈm gi­êng bÖnh nh©n Inox gi¶m 44,25% hay gi¶m 0,4425 x 39.538.400 = 17.495.742 ®ång, cßn ®èi víi s¶n phÈm röa 2 vßi. §èi víi s¶n phÈm bån röa, chi phÝ kh¸c t¨ng qua c¸c n¨m lµ do s¶n phÈm nµy kh«ng ph¶i lµ hµng quèc phßng nªn chi phÝ vÒ ®èi ngo¹i, c¸c kho¶n gi¶m gi¸ ®­îc tÝnh vµo kho¶n môc nµy. Tæng chi phÝ s¶n xuÊt. N¨m 2003 so víi 2002 : S¶n phÈm gi­êng bÖnh nh©n Inox gi¶m 4,99% hay gi¶m 0,0499 x 498.213.575 = 24.412.465 ®ång, cßn ®èi víi s¶n phÈm bån röa t¨ng 2,72% hay t¨ng 0,0272 x 29.501.103 = 802.430 ®ång. Nh×n vµo kÕt qu¶ ph©n tÝch chi phÝ ë trªn, cã thÓ thÊy râ mét c¸ch tæng qu¸t c¸c yÕu tè chi phÝ. Nh­ng ta ch­a thÓ ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña xÝ nghiÖp t¨ng hay gi¶m, hîp lý hay kh«ng hîp lý. Mµ cÇn ®i s©u ph©n tÝch gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm, tõ ®ã xem xÐt sù biÕn ®éng cña c¸c kho¶n môc trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña c«ng t¸c qu¶n lý gi¸ thµnh s¶n phÈm cña xÝ nghiÖp ®Ó cã ®­îc ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n vÒ vÊn ®Ò nµy ta dïng ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch sù biÕn ®æi chi phÝ trong gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm tõ ®ã ph¸t hiÖn ®­îc c¸c chi phÝ lµm t¨ng, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm, tõ ®ã gióp xÝ nghiÖp khai th¸c kh¶ n¨ng gi¶m chi phÝ ë kho¶n môc nµo. V× c«ng t¸c kÕ ho¹ch gi¸ thµnh ë xÝ nghiÖp ch­a thùc sù ®­îc chó träng cho nªn cã thÓ thÊy râ ®­îc sù biÕn ®éng c¸c kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc thùc hiÖn qua 3 n¨m gÇn ®©y. Nh×n vµo kÕt qu¶ ph©n tÝch chi phÝ ë trªn, cã thÓ thÊy râ mét c¸ch b¶ng tæng qu¸t c¸c yÕu tè chi phÝ . Nh­ng, ta ch­a thÓ ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña xÝ nghiÖp t¨ng hay gi¶m, hîp lý hay kh«ng hîp lý. Mµ cÇn ®i s©u ph©n tÝch gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm, tõ ®ã xem xÐt sù biÕn ®éng cña c¸c kho¶n môc trong qu¸ tr×nh s¶n phÈm. B¶ng 6 : gi¸ thµnh ®¬n vÞ g­êng bªnh nh©n Ixox §¬n vÞ tÝnh : VN§ YÕu tè chi phi N¨m 2002 N¨m 2003 N¨m 2004 CPNVLTT 1078,521 972.167 90,13 914.562 94,07 CPNCTT 295.527 305.479 103,36 318.148 103,46 CPSXC 117.028 123.761 10575 125.986 101,79 CPQLDN 169.634 176.493 104,04 182.618 103,47 Gi¸ thµnh 1.660.710 1.577.901 95,1 1.541.314 97,68 Qua sè liÖu cña b¶ng tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm gi­êng bÖnh nh©n Inox thÊy r»ng gi¸ thµnh s¶n phÈm gi¶m qua c¸c n¨m, song tû lÖ gi¶m ch­a ®¸ng kÓ. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn kÕt qu¶ trªn lµ do. Qua c¸c n¨m chi phÝ NVL cã xu h­íng gi¶m, cô thÓ : N¨m 2003 gi¶m ®­îc 9,87% hay gi¶m ®­îc 0,0987 x 1.078.521 = 106.450 ®ång so víi n¨m 2002. N¨m 2004 so víi n¨m 2003 gi¶m ®­îc 5,93% hay gi¶m 0,0593 x 972.167 = 57.649 ®ång Chi phÝ NVL gi¶m lµ do xÝ nghiÖp ®· ¸p dông ®Þnh møc kü thuËt, ¸p dông kÕ ho¹ch khen th­ëng cho c¸c x­ëng s¶n xuÊt tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, t×m ®­îc nguån NVL míi thay thÕ (nguyªn nh©n chñ quan ) Thªm vµo ®ã, vµi n¨m gÇn ®©y gi¸ NVL trªn thÞ tr­êng cã xu h­íng gi¶m, do trong n­íc ®· cã c¸c C«ng ty s¶n xuÊt ®­îc Inox th­¬ng phÈm (nguyªn nh©n kh¸ch quan) Trong khi ®ã c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c l¹i t¨ng qua c¸c n¨m. Cô thÓ : §èi víi kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, n¨m 2003 so víi n¨m 2002 t¨ng 3,36% hay t¨ng 0,0336 x 295.527 = 9.925 ®ång. N¨m 2004 so víi n¨m 2003 t¨ng 3,46% hay lµ t¨ng 0,034 x 318.148 = 11.007 ®ång Nguyªn nh©n lµm cho kho¶n môc nµy t¨ng lµ do trong hai n¨m qua xÝ nghiÖp ph¶i chi thªm c¸c kho¶n nh­ l­¬ng c«ng nh©n, phÝ c«ng ®oµn, b¶o hiÓm y tÕ, tr¶ phÇn tr¨m hco ph©n x­ëng tiÕt kiÖm NVL… §èi víi kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung, n¨m 2003 t¨ng 5,75% so víi 2002 hay lµ t¨ng 0,0575 x 117.028 = 6.729 ®ång. N¨m 2004 so víi 2003 t¨ng 1,7% hay t¨ng 0,0179 x 183761 = 2.215 ®ång §èi víi kho¶n môc qu¶n lý doanh nghiÖp n¨m 2003 t¨ng 4,04% so víi 2003 hay t¨ng 0,0404 . 166, 345 = 6.720 ®ång. N¨m 2004 so víi 2003 t¨ng 3,47% hay t¨ng 0,0347 x 176. 493 = 6.124 ®ång Trong hai kho¶n môc nµy l­îng t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ, nh­ng còng gãp phÇn lµm cho tèc ®é gi¶m gi¸ thµnh cña s¶n phÈm bÞ chËm l¹i. Nh×n chung doanh nghiÖp c¸c chi phÝ kh¸c cã t¨ng nh­ng do chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chiÕm tû träng lín trong gi¸ thµnh nªn, khi chi phÝ nguyªn vËt liÖu gi¶m ®· lµm cho gi¸ thµnh còng gi¶m theo. B¶ng 7 : Gi¸ thµnh ®¬n vÞ bån röa tay 2 vßi §¬n vÞ tÝnh : VN§ YÕu tè chi phÝ N¨m 2002 2003 2004 ST % SNVT ST % SVNT ST % SVNT CPNVLTT 15.076.320 14.018.330 92,98 14.236.852 101,55 CPNCTT 289.798 371.668 128,25 436.095 117,33 CPSXC 114.760 152.383 132,78 235.189 154,34 CPQLDN 166.345 208.135 125,12 244.514 117,47 Gi¸ thµnh 15.647.223 14.750.516 94,26 15.152.653 102,72 Nh×n vµo b¶ng sè liÖu trªn cã thÓ thÊy râ Gi¸ thµnh n¨m 2003 gi¶m so víi 2002 lµ 5,74% hay lµ tiÕt kiÖm ®­îc 0,0574 x 15.647.223 = 898.150 ®ång, nh­ng n¨m 2004 l¹i t¨ng thªm 2,72% hay lµ t¨ng 0,0272 x 15.152.653 = 412.152 ®ång. - Chi phÝ NVLTT : n¨m 2003 gi¶m 7,02% hay gi¶m 0,0702 x15.076.320 = 1.058.357 ®ång nh­ng n¨m 2004 l¹i t¨ng 1,55% so víi n¨m 2003 hay lµ t¨ng 0,0155 x 14.018.330 = 217.284 ®ång. Nguyªn nh©n lµm cho chi phÝ NVL n¨m 2004 t¨ng 1,55% hay t¨ng 217.284 ®ång so víi 2003 lµ do trªn thÞ tr­êng thiÕu hôt lo¹i Inox tÊm lo¹i 1,5 x 0,3 vµ lo¹i 1,5 x 0,4 lµm cho xÝ nghiÖp ph¶i thay thÕ NVL kh¸c, dÉn ®Õn chi phÝ NVL n¨m 2004 t¨ng lªn. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung N¨m 2003 t¨ng 32,78% so víi n¨m 2002 hay lµ t¨ng 0,3278 x 114760 = 37.619 ®ång N¨m 2004 t¨ng 54,34% so víi n¨m 2003 hay lµ t¨ng 0,5434 x 235.189 = 127.801 ®ång Nguyªn nh©n lµm chi phÝ s¶n xuÊt chung t¨ng qua c¸c n¨m lµ do khÊu hao TSC§ cña xÝ nghiÖp t¨ng, mÆc kh¸c xÝ nghiÖp míi mua thªm mét sè c«ng cô nhá nh­ m¸y mµi, m¸y khoan… Kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : N¨m 2003 so víi 2002 t¨ng 28,25% hay t¨ng 0,2825 x 289.798 = 81.867 ®ång N¨m 2004 so víi 2003 t¨ng 17,33% hay t¨ng 0,1733 x 371.668 = 64.410 ®ång. Nguyªn nh©n lµm cho kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp t¨ng lµ do xÝ nghiÖp ph¶i tr¶ tiÒn khen th­ëng do c«ng nh©n tiÕt kiÖm chi phÝ. Kho¶n môc chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp : N¨m 2003 t¨ng 25, 12% so víi n¨m 2002 hay t¨ng 0,2512 x 166.345 = 41.785 ®ång. N¨m 2004 t¨ng 17,47% so víi n¨m 2003 hay t¨ng 0,1747 x 244514 = 42.716 ®ång. Nguyªn nh©n lµm cho chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp t¨ng lµ do xÝ nghiÖp míi mua mét sè thiÕt bÞ v¨n phßng nªn viÖc khÊu hao ®­îc tÝnh vµo kho¶n môc nµy. Qua ph©n tÝch sè liÖu cña 2 b¶ng 6 vµ 7 cã thÓ thÊy râ ®­îc, kho¶n môc chi phÝ NVL trùc tiÕp chiÕm tû träng lín trong gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm. S¶n phÈm gi­êng, kho¶n môc nµy chiÕm 64,9% cßn s¶n phÈm bån röa hai vßi chiÕm 96,3% nªn viÖc t¨ng gi¶m chi phÝ kho¶n môc nµy cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ch­¬ng II : Mét sè biÖn ph¸p t¨ng c­êng qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh ë xÝ nghiÖp thiÕt bÞ y tÕ 130. I. TÇm quan träng cña qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh t¹i xÝ nghiÖp 130. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp diÔn ra trªn c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt, x©y dùng, th­¬ng m¹i dÞch vô…Lµ ®Ó s¶n xuÊt vµ cung øng hµng ho¸ - dÞch vô cho ng­êi tiªu dïng nh»m thu ®­îc lîi nhuËn. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu kinh doanh ®ã, nhÊt thiÕt ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh. MÆt kh¸c, ®èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt th× chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ quan träng lu«n ®­îc c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp quan t©m, v× nã ph¶n ¸nh chÊt l­îng vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Th«ng qua viÖc tÝnh to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm thùc tÕ cho tõng ho¹t ®éng, tõng lo¹i s¶n phÈm còng nh­ kÕt qu¶ cña toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ vµ dù to¸n chi phÝ, t×nh h×nh sö dông tµi s¶n, vËt t­, lao ®éng, tiÒn vèn, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ n©ng cao thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. §iÒu ®ã kh¼ng ®Þnh tÇm quan träng cña qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt gi¸ thµnh s¶n phÈm víi mçi doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n s¶n xuÊt kinh doanh mét c¸ch chÝnh x¸c, tÝnh ®ñ gi¸ thµnh. - X¸c ®Þnh ®óng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, lùa chän. XuÊt ph¸t tõ sù cÇn thiÕt ®· ph©n tÝch ë trªn mµ ®ßi hái c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh g¸i thµnh s¶n phÈm cÇn ph¶i thuéc nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n sau : - X¸c ®Þ