Luận văn Phương hướng và giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ

37 22.4 2002 430 25.7 2003 530 23.6 Nguån: Bé Th­¬ng m¹i NÕu n¨m 1997 kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy ®¹t 100 triÖu USD, n¨m 2001 ®¹t ®­îc gÇn 337 triÖu USD th× ®Õn n¨m 2003 ®· ®¹t trªn 530 triÖu USD. Dù tÝnh víi tèc ®é t¨ng trung b×nh nh­ hiÖn nay (kho¶ng 25%/n¨m) ®Õn n¨m 2005 kim ng¹ch riªng cña mÆt hµng nµy cã thÓ ®¹t kho¶ng 550 ®Õn 600 triÖu USD. N¨m 2010 trÞ gi¸ 800-900 triÖu USD. Nh×n chung, xÐt vÒ gi¸ trÞ th× xuÊt khÈu s¶n phÈm gç ®· t¨ng qua c¸c n¨m nh­ng xÐt vÒ tû träng th× cã sù t¨ng gi¶m kh«ng ®ång ®Òu. Tuy nhiªn, hiÖn nay nhµ n­íc ®· h¹n chÕ dÇn vµ ®i ®Õn cÊm s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng gç tõ rõng nguyªn sinh. Do ®ã phÇn nµo lµm gi¶m hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu tõ s¶n phÈm gç. V× vËy, ®Ó ®¶m b¶o ®­îc møc t¨ng tr­ëng liªn tôc, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù t×m cho m×nh nh÷ng lèi ®i riªng. Tr­íc nguy c¬ nguån tµi nguyªn rõng ®ang ngµy cµng bÞ c¹n kiÖt, c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng nç lùc ¸p dông nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt ®Ó ®­a c«ng nghÖ cao vµo s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng míi lµm tõ gç rõng trång vµ chóng ta ®· thµnh c«ng trong s¶n xuÊt xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng lµm tõ gç v¸n, tre, luång. Nhãm hµng gèm sø mü nghÖ Gèm sø lµ mét mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng cña ViÖt Nam víi hµng tr¨m n¨m lÞch sö ph¸t triÓn. C¸c mÉu hµng gèm sø cña ViÖt Nam mang tÝnh ®a d¹ng, ®­îc hoµn thiÖn tõ chÝnh nhu cÇu tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. C¸c lo¹i men cña ViÖt Nam còng rÊt ®éc ®¸o vµ mang tÝnh chÊt truyÒn thèng. Mçi c¬ së s¶n xuÊt ®Òu cã c¸ch pha men riªng víi nh÷ng chi tiÕt tinh tÕ vµ kü thuËt pha chÕ lu«n ®­îc c¶i tiÕn. Sù phong phó vÒ kü thuËt pha men ®· t¹o nªn nÐt ®éc ®¸o vÒ s¶n phÈm cña tõng ®Þa ph­¬ng.Trong nhãm hµng nµy cã c¸c mÆt hµng nh­: t­îng phËt Tam §a, b×nh lä hoa, ch©n nÕn, Êm chÐn, b×nh trµ, con gièng… Ngµy nay, tr×nh ®é b¾t ch­íc vÒ mÉu m· s¶n phÈm rÊt nhanh vµ ®iÒu quan träng lµ sù c¶i tiÕn c¸c mÉu m· ®ã rÊt ph¸t triÓn ë mäi c¬ së s¶n xuÊt. V× vËy c¸c mÉu m· gèm sø v« cïng phong phó vÒ lo¹i h×nh, c«ng dông, kÝch cì, h×nh d¸ng vµ chØ cÇn thay ®æi chót Ýt vÒ ®­êng nÐt uèn l­în hay ho¹ tiÕt lµ ®· cã thÓ cho ra ®êi mét s¶n phÈm míi. ChÝnh v× vËy, c¸c lo¹i h×nh s¶n phÈm s¶n gèm sø liªn tiÕp ®­îc bæ sung trªn thÞ tr­êng. TÝnh chÊt mü thuËt cña s¶n phÈm nµy ®­îc t¹o nªn bëi h×nh d¸ng s¶n phÈm vµ nh÷ng ®­êng nÐt ho¹ tiÕt trªn mÆt s¶n phÈm. Ng­êi tiªu dïng th­êng lùa chän s¶n phÈm theo c«ng dông, kÝch cì, chÊt men vµ h×nh thøc còng nh­ d¸ng dÊp nh¸i cæ cña s¶n phÈm. §©y còng lµ nhãm hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam hiÖn ®ang ®­îc thÞ tr­êng n­íc ngoµi ­a chuéng vµ cã nhiÒu kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trong t­¬ng lai. HiÖn nay gèm sø ViÖt Nam, nhÊt lµ nh÷ng s¶n phÈm gèm ngoµi v­ên lµm b»ng tay ®ang rÊt ®­îc ­a chuéng trªn thÞ tr­êng ch©u ¢u, vèn lµ thÞ tr­êng tiªu thô lín nhÊt thÕ giíi. Sau khi HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt – Mü ®­îc phª chuÈn, gèm sø ViÖt Nam sÏ cã c¬ héi ph¸t triÓn m¹nh t¹i thÞ tr­êng B¾c Mü. Theo c¸c th­¬ng nh©n n­íc ngoµi, chÊt l­îng gèm sø ViÖt Nam kh«ng thua kÐm c¸c c­êng quèc s¶n xuÊt kh¸c nh­ Italia,Trung Quèc, Malaysia. Do tr×nh ®é ®iªu kh¾c, t¹o d¸ng s¶n phÈm tuyÖt vêi, cã kh¸ch hµng so s¸nh mÆt hµng gèm ®Êt ®á cña ViÖt Nam lµ “ Saigon Italia”. Ngoµi ra, víi ­u ®iÓm ®­îc lµm b»ng tay, chñng lo¹i vµ chÊt liÖu phong phó cho phÐp ng­êi mua hµng cã nhiÒu lùa chän tõ hµng men, kh«ng men, ®Êt ®á… C¸c s¶n phÈm còng ®a d¹ng nh­ chËu trßn, oval, vu«ng, ch÷ nhËt, h×nh thó, ®«n, hò, b×nh… §iÒu nµy gióp kh¸ch hµng cã mét bé s­u tËp ®Çy ®ñ trong khi hä chØ cã thÓ mua hµng ®Êt ®á t¹i Trung Quèc, hµng men d¹ng trßn t¹i Malaysia vµ hµng cao cÊp t¹i Italia. VÒ nguyªn liÖu s¶n xuÊt th× trõ mét sè hãa chÊt lµm men ph¶i nhËp khÈu, chiÕm tØ lÖ nhá, cßn l¹i lµ nguyªn liÖu t¹i ®Þa ph­¬ng. Hµng gèm sø còng cã nhiÒu lo¹i: kh«ng kÓ gèm sø x©y dùng vµ gèm sø kü thuËt, c¸c lo¹i gèm d©n dông vµ gèm mü nghÖ còng cã nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cho thÞ tr­êng trong n­íc vµ xuÊt khÈu.Trong s¶n xuÊt gèm sø mü nghÖ dï cã øng dông mét sè quy tr×nh c«ng nghÖ vµ sö dông mét sè thiÕt bÞ m¸y mãc hiÖn ®¹i ë mét sè kh©u nhÊt ®Þnh, th× s¶n phÈm cña ngµnh nµy vÉn chøa ®ùng ®Ëm nÐt cña s¶n phÈm thñ c«ng truyÒn thèng cã tÝnh v¨n ho¸ vµ mü thuËt cao. Kh¸ch hµng n­íc ngoµi thÝch s¶n phÈm nµy nhê vµo sù ®éc ®¸o l¹ m¾t mang ®Ëm tÝnh v¨n ho¸ cña ng­êi ph­¬ng ®«ng nãi chung vµ cña ng­êi ViÖt Nam nãi riªng. Nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, s¶n phÈm gèm cña ta rÊt khã c¹nh tranh víi hµng Trung Quèc - ®Êt n­íc kh¸ næi tiÕng víi thÕ giíi vÒ hµng gèm sø. Song gÇn ®©y do ng­êi nghÖ nh©n cã nhiÒu s¸ng t¹o, lµm ra nhiÒu s¶n phÈm l¹ m¾t mang tÝnh truyÒn thèng d©n téc vµ c¸c doanh nghiÖp còng nh­ c¸c tæ chøc ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Ó giíi thiÖu mÆt hµng nµy ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi nªn trÞ gi¸ xuÊt khÈu cña mÆt hµng nµy t¨ng rÊt nhanh qua c¸c n¨m vµ hiÖn nay trë thµnh mÆt hµng chñ lùc trong xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña n­íc ta. N¨m 1997 trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu 121 triÖu USD hµng thñ c«ng mü nghÖ (kh«ng kÓ ®å gç gia dông) th× trªn 50% lµ hµng gèm sø mü nghÖ (62-63 triÖu USD). N¨m 1999 kim ng¹ch xuÊt khÈu nhãm hµng nµy t¨ng lªn kho¶ng 85 triÖu USD, n¨m 2000 lµ 110 triÖu USD th× ®Õn n¨m 2003 ®· lµ 180 triÖu USD. Dù kiÕn ®Õn n¨m 2005 ®¹t kim ng¹ch 250-300 triÖu USD. N¨m 2010 ®¹t tõ 500-550 triÖu USD.V× vËy, nhãm hµng gèm sø mü nghÖ xuÊt khÈu cÇn ®­îc sù khuyÕn khÝch hç trî, ­u ®·i m¹nh mÏ cña nhµ n­íc ®Ó cã thÓ cã nh÷ng triÓn väng tèt ®Ñp trong nh÷ng n¨m tíi. 3. Nhãm hµng m©y tre ®an Víi ®Æc ®iÓm gän nhÑ, xinh x¾n, dÔ thay ®æi kiÓu, kh¸ bÒn vµ gi¸ t­¬ng ®èi rÎ so víi ®å gç, hµng m©y tre l¸ ®· cã b­íc ph¸t triÓn kh¸ v÷ng ch¾c. Tõ mét sè Ýt mÆt hµng bµn ghÕ theo mÉu tõ xa x­a, ®¬n gi¶n. GÇn ®©y nh÷ng mÆt hµng m©y tre ®· c¶i tiÕn, cã thªm nhiÒu kiÓu d¸ng ®Ñp m¾t theo mÉu m· n­íc ngoµi. Nguån nguyªn liÖu lµm hµng nµy rÊt phong phó: tõ m©y tre, tróc, l¸ bu«ng ®Õn x¬ dõa, lôc b×nh, døa d¹i…d­íi bµn tay khÐo lÐo cña nh÷ng ng­êi thî còng cã thÓ trë thµnh nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu. MÆt hµng nµy kh«ng ®ßi hái tr×nh ®é kÜ thuËt cao, lao ®éng t­¬ng ®èi ®¬n gi¶n. Cã nhiÒu c¬ së ®· dïng m©y tre l¸ kÕt hîp víi thñy tinh, gèm, gç, kim lo¹i ®Ó t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm cã kiÓu d¸ng ®Æc biÖt. Trong nhãm hµng nµy cã c¸c mÆt hµng nh­ chiÕu, lµn ®i chî...víi kiÓu d¸ng ®Ñp, ®a d¹ng. Nguyªn liÖu s¶n xuÊt ra nhãm hµng nµy kh¸ dåi dµo ë ®ång b»ng s«ng Hång, v× vËy gi¸ ®Çu vµo t­¬ng ®èi rÎ. §©y lµ mÆt hµng dÔ s¶n xuÊt, hÇu nh­ ng­êi thî thñ c«ng nµo còng cã thÓ s¶n xuÊt mÆt hµng nµy. Hµng m©y tre ®an xuÊt khÈu cña ViÖt Nam khi míi giíi thiÖu ra thÞ tr­êng thÕ giíi ®· t¹o ®­îc sù hÊp dÉn cña c¸c kh¸ch hµng ë nhiÒu quèc gia, nhÊt lµ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Møc thu nhËp b×nh qu©n cña ng­êi d©n c¸c n­íc nµy cao h¬n lao ®éng n­íc ta ®Õn vµi chôc lÇn vµ ®«i khi c¶m thÊy nhµm ch¸n víi c¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt hµng lo¹t mang tÝnh chÊt c«ng nghiÖp. Do vËy hä s½n sµng bá ra mét kho¶n tiÒn rÊt nhá so víi thu nhËp ®Ó mua c¸c hµng ho¸ ®­îc lµm b»ng lao ®éng thñ c«ng vµ nguyªn liÖu tõ thiªn nhiªn (c©y cá…). Nh÷ng mÆt hµng nµy ®· ®¸p øng nhu cÇu thÈm mü trang trÝ lµ chÝnh chø kh«ng cÇn quan t©m nhiÒu ®Õn gi¸ trÞ sö dông. Trong giai ®o¹n tõ thËp kû 90 vÒ tr­íc, qui chÕ më cöa thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña Nhµ n­íc cßn nhiÒu h¹n chÕ. §a phÇn c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®Òu theo h¹n ng¹ch vµ giao chñ yÕu cho c¸c ®¬n vÞ quèc doanh ®¶m nhiÖm. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp quèc doanh chuyªn lµm hµng m©y tre ®an xuÊt khÈu hoÆc xuÊt khÈu tæng hîp hµng ho¸ cña c¬ quan Trung ­¬ng vµ c¸c ®Þa ph­¬ng th­êng rÊt Ýt trùc tiÕp s¶n xuÊt mµ chñ yÕu lµ ®Çu mèi thu gom vµ ký hîp ®ång xuÊt khÈu víi c¸c n­íc kh¸c. C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh (c«ng ty TNHH, HTX, hé c¸ thÓ vµ t­ nh©n) tæ chøc s¶n xuÊt hoÆc ký gia c«ng cung cÊp nguyªn liÖu, thu gom s¶n phÈm m©y tre ®an ®Ó b¸n cho c¸c ®¬n vÞ quèc doanh xuÊt khÈu. Ph­¬ng thøc nµy ®· h¹n chÕ rÊt nhiÒu ®Õn viÖc më réng s¶n xuÊt, c¶i tiÕn mÉu m· chÊt l­îng s¶n phÈm m©y tre ®an vµ thóc ®Èy xuÊt khÈu. Tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû XXI, Nhµ n­íc ¸p dông chÝnh s¸ch cëi më h¬n trong khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xu©t, trong ®ã cã c¸c ngµnh s¶n xuÊt thñ c«ng mü nghÖ vµ cô thÓ lµ ngµnh m©y tre ®an. C¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty TNHH vµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n cã quy m« s¶n xuÊt lín ®­îc Nhµ n­íc khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÓu kiÖn ®Ó chñ ®éng t¹o nguån hµng võa tæ chøc s¶n xuÊt, ký kÕt hîp ®ång thu mua, tù khai th¸c thÞ tr­êng vµ trùc tiÕp xuÊt khÈu, trao ®æi hµng ho¸. Nhê vËy thÞ tr­êng xuÊt khÈu m©y tre ®an ngµy cµng më réng, khèi l­îng vµ kim ng¹ch hµng ho¸ thñ c«ng mü nghÖ c¸c lo¹i nãi chung vµ hµng m©y tre ®an nãi riªng ngµy cµng gia t¨ng. Hµng m©y tre ®an xuÊt khÈu cña ViÖt Nam tr­íc ®©y chñ yÕu ®­îc xuÊt sang §«ng ¢u vµ khèi SEV theo c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i trao ®æi hµng ho¸ song ph­¬ng, mµ chñ yÕu lµ víi c¸c n­íc trong khèi XHCN.Trong h¬n mét thËp kû qua, thÞ tr­êng ­u ¸i ®ã kh«ng cßn n÷a, sau mét thêi gian ch¬i v¬i, ngµnh nghÒ m©y tre ®an mü nghÖ cña ViÖt Nam æn ®Þnh trë l¹i vµ chuyÓn h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng ®a ph­¬ng, ®ang tõng b­íc x©m nhËp vµo c¸c thÞ tr­êng kh¸c nh­ EU, Hoa Kú, Liªn bang Nga, NhËt B¶n vµ §«ng Nam ¸. Hµng m©y tre ®an cña ViÖt Nam khi tiÕp cËn c¸c thÞ tr­êng nµy ®ang gÆp ph¶i c¸c ®èi thñ c¹nh tranh lín nh­ In®«nªxia, Th¸i Lan, T©y Ban Nha c¶ vÒ mÉu m·, chÊt l­îng, kiÓu d¸ng còng nh­ kinh nghiÖm tiÕp thÞ. Theo b¸o c¸o cña c¸c th­¬ng vô cña ViÖt Nam ë n­íc ngoµi th× hiÖn nay Philipin xuÊt khÈu lo¹i hµng nµy ®¹t kho¶ng 100-120 triÖu USD/n¨m, Indonexia xuÊt khÈu kho¶ng 50 triÖu USD/n¨m, Trung Quèc xuÊt khÈu nhãm hµng th¶m ren vµ s¶n phÈm ®an tõ c¸c lo¹i c©y ®¹t kim ng¹ch trªn d­íi 1 tû USD/n¨m. Hµng m©y tre ®an ®ßi hái rÊt cao vÒ tÝnh ®éc ®¸o trong kiÓu d¸ng, mÉu m·, mµu s¾c vµ tiÕt tÊu. YÕu tè nµy trong hµng ho¸ xuÊt khÈu m©y tre ®an cña ViÖt Nam cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ. Chóng ta chµo hµng vµ b¸n lo¹i s¶n phÈm mµ chóng ta t¹o ra nã chø ch­a n©ng lªn ®­îc ®Õn tr×nh ®é lµ chóng ta lµm vµ b¸n lo¹i s¶n phÈm mµ kh¸ch hµng ®ang ­a chuéng. §iÒu nµy ®­îc chøng minh kh¸ râ khi chóng ta nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt hµng m©y tre ®an theo mÉu m· cña b¹n hµng th× thÊy hµng ®­îc kh¸ch t×m ®Õn vµ bµn b¹c hîp ®ång ngay v× nã cã kiÓu d¸ng phï hîp víi t­ duy thÈm mü cña hä. Trong khi ®ã c¸c mÆt hµng chóng ta cho lµ cã “kiÓu d¸ng” vµ “thanh tao” theo kiÓu t­ duy ¸ §«ng th× vÉn khã b¸n v× nã l¹i cã thÓ lµ “khã c¶m nhËn” víi kh¸ch hµng n­íc ngoµi. NÕu chóng ta lµm tèt c«ng t¸c tiÕp thÞ, xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch hç trî cña nhµ n­íc th× viÖc c¸c doanh nghiÖp cã thÓ trë l¹i thÞ tr­êng cò vµ cßn cã c¬ héi chinh phôc c¸c thÞ tr­êng míi.Thùc tÕ ®· cho ta thÊy môc tiªu phÊn ®Êu n¨m 2000 trë l¹i møc 30-40 triÖu USD kim ng¹ch xuÊt khÈu cña nhãm hµng nµy ®· ®¹t ®­îc vµ hiÖn nay chóng ta ®ang ®Æt ra môc tiªu phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005 sÏ ®¹t ®­îc møc kim ng¹ch kho¶ng 100 triÖu USD/n¨m. §Õn n¨m 2010 kim ng¹ch ®¹t 130-150 triÖu USD/n¨m. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng m©y tre ®an mét sè n¨m gÇn ®©y N¨m TrÞ gi¸ xuÊt khÈu hµng m©y tre ®an (triÖu USD) Tû träng xuÊt khÈu trong hµng thñ c«ng mü nghÖ (%) 1995 20 27 1996 24 21 1997 28 19.24 1998 30 18 1999 31 14.4 2000 40 12.3 2001 55 19.5 2002 70 21 Nguån : Bé Th­¬ng M¹i 4. Nhãm hµng th¶m c¸c lo¹i (th¶m len, th¶m ®ay cãi, th¶m s¬ dõa) MÆt hµng th¶m tr­íc n¨m 1990 ViÖt Nam xuÊt khÈu víi khèi l­îng t­¬ng ®èi lín (mçi n¨m xuÊt khÈu kho¶ng 3 triÖu m2 th¶m ®ay, gÇn 2.5 triÖu m2 th¶m cãi, gÇn 500.000 m2 th¶m len…). Sau n¨m 1990 ta gÇn nh­ mÊt h¼n thÞ tr­êng xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ nµy, sè l­îng hµng n¨m gi¶m m¹nh g©y nhiÒu khã kh¨n cho s¶n xuÊt vµ lùc l­îng lao ®éng trong ngµnh nµy. Vµi n¨m gÇn ®©y ngµnh nµy ®· cã dÊu hiÖu håi phôc: Th¸i B×nh ®· cã thÞ tr­êng xuÊt khÈu mÆt hµng ®Öm ghÕ cãi (gÇn 500 ngh×n chiÕc víi gi¸ 0.7 USD/chiÕc, dù kiÕn sÏ t¨ng lªn 1 triÖu chiÕc/ n¨m, ngoµi ra cßn xuÊt khÈu ®­îc lo¹i th¶m cãi ®ay víi gi¸ 1.5 USD/ m2); Nam §Þnh còng xuÊt khÈu mçi n¨m kho¶ng 1 triÖu s¶n phÈm ®ay, 300 ngh×n s¶n phÈm cãi; H¶i Phßng, Nam §Þnh, Hµ T©y... vÉn cã xuÊt khÈu s¶n phÈm len mçi n¨m kho¶ng 15.000 – 25.000 m2/n¨m. Ngoµi ra cßn cã s¶n phÈm th¶m s¬ dõa cña B×nh §Þnh còng rÊt ph¸t triÓn. Nh×n chung kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy trong nh÷ng n¨m qua ®· t¨ng lªn nh­ng ch­a nhiÒu do nhu cÇu thÞ tr­êng ®èi víi mÆt hµng nµy ch­a cao. NÕu lµm tèt c«ng t¸c thÞ tr­êng, xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ cã chÝnh s¸ch hç trî cña Nhµ n­íc th× trong nh÷ng n¨m tíi ngµnh nµy sÏ ph¸t triÓn theo mét b­íc míi. Dù kiÕn víi tèc ®é t¨ng nh­ hiÖn nay, nÕu ®­îc duy tr× th× cã thÓ n¨m 2005 xuÊt khÈu mÆt hµng nµy sÏ ®¹t kim ng¹ch kho¶ng 20-25 triÖu USD/n¨m. N¨m 2010 kho¶ng 40-45 triÖu USD/n¨m. 5. Nhãm hµng thªu ren thæ cÈm C¸c mÆt hµng tõ x­a ®· cã lÞch sö ph¸t triÓn l©u dµi vµ trë thµnh nh÷ng s¶n phÈm quen thuéc g¾n bã víi ®êi sèng con ng­êi. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, nghÒ thªu ren ®· ®­îc ra ®êi vµ ph¸t triÓn, trë thµnh ngµnh nghÒ truyÒn thèng cña c¸c quèc gia, d©n téc trªn thÕ giíi. Mçi s¶n phÈm thªu ren ra ®êi ®Òu ph¶n ¸nh nÐt v¨n ho¸ nghÖ thuËt riªng cña quèc gia, d©n téc s¶n xuÊt ra nã. Hµng thªu ren ®­îc s¶n xuÊt ra chñ yÕu tõ c¸c lo¹i v¶i céng víi bµn tay khÐo lÐo, trÝ s¸ng t¹o cña ng­êi thî thªu. Do tÝnh chÊt ®Æc biÖt cña lo¹i hµng nµy mµ nghÒ thªu ren chØ ®­îc ph¸t triÓn ë mét sè quèc gia nh­: Trung Quèc, Th¸i Lan, NhËt, Campuchia, Hµn Quèc, Singapore, ViÖt Nam, Ên §é. Nh÷ng n­íc nµy cã nghÒ thªu ren ph¸t triÓn kh¸ l©u ®êi.Trong sè ®ã Trung Quèc, Th¸i Lan, ViÖt Nam lµ nh÷ng n­íc cã s¶n phÈm s¶n xuÊt lín, ®Æc biÖt lµ Trung Quèc, cã thÓ nãi lµ c­êng quèc vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thªu ren. ë n­íc ta thªu ren lµ mét trong nh÷ng ngµnh nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng cña nh©n d©n. Qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ truyÒn tông tõ ®êi nµy qua ®êi kh¸c, c¸c s¶n phÈm thªu ren ngµy nay cña n­íc ta ®a d¹ng vÒ mÉu m·, chñng lo¹i ®· ®­îc mang ®i giíi thiÖu vµ g©y ®­îc sù quan t©m chó ý cña nhiÒu thÞ tr­êng trªn thÕ giíi. Chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ N­íc ta lµ khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng trong ®ã cã mÆt hµng thªu ren. ViÖc s¶n xuÊt hµng thªu ren kh«ng cÇn vèn ®Çu t­ ban ®Çu lín, nã kh¾c phôc khã kh¨n ban ®Çu cña ta lµ thiÕu vèn. Hµng thªu, ren, kh¨n tr¶i bµn, ga tr¶i gi­êng, ¸o gèi thªu, tr­íc ®©y ta còng xuÊt khÈu víi sè l­îng lín vµo thÞ tr­êng Liªn X« vµ §«ng ¢u. Sau n¨m 1990 xuÊt khÈu hµng ho¸ nµy gi¶m nhiÒu. Tuy nhiªn nhu cÇu thÞ tr­êng thÕ giíi ®èi víi hµng thªu thñ c«ng vµ hµng ren cã nh­ng kh«ng æn ®Þnh, t¨ng gi¶m thÊt th­êng. HiÖn nay cã xu h­íng gi¶m ®i rÊt nhiÒu do thÞ tr­êng xuÊt khÈu bÞ thu hÑp. §èi víi nhãm hµng nµy, nhiÒu tØnh thµnh cßn duy tr× ®­îc ngµnh nghÒ xuÊt khÈu nh­ Th¸i B×nh, Nam §Þnh, Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh, H¶i Phßng. TØnh Lµo Cai ®­îc tæ chøc phi chÝnh phñ Ph¸p – Mü gióp ®ì ®· lËp" tæ s¶n xuÊt hµng thæ cÈm”. ë Sapa trong thêi gian ng¾n ®· thu hót h¬n 200 lao ®éng, s¶n xuÊt vµ tiªu thô trªn 30 ngh×n s¶n phÈm, chñ yÕu lµ b¸n cho kh¸ch du lÞch (coi nh­ xuÊt khÈu t¹i chç). T¹i lµng Mü NghiÖp (Ninh ThuËn) cã hµng tr¨m ng­êi chuyªn dÖt thæ cÈm cña ng­êi Ch¨m rÊt næi tiÕng. Kh¸ch hµng NhËt ®· ®Õn tËn n¬i ®Æt mua tõng l« hµng nhá, s¶n phÈm cña lµng nghÒ nµy cßn ®­îc ®­a vµo TP Hå ChÝ Minh b¸n cho du kh¸ch du lÞch. ë tØnh phÝa B¾c d©n téc Th¸i, M­êng ®Òu cã truyÒn thèng dÖt thæ cÈm cÇn ®­îc quan t©m ph¸t triÓn. HiÖn nay, tuy kh«ng cã sè liÖu chÝnh x¸c nh­ng theo ­íc l­îng kim ng¹ch xuÊt khÈu lo¹i mÆt hµng nµy ®¹t kho¶ng 20 triÖu USD/n¨m. NÕu chóng ta thùc hiÖn tèt c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ kh¸ch hµng, dù kiÕn n¨m 2005 kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy sÏ ®¹t kho¶ng 20-25 triÖu USD. N¨m 2010 ®¹t kho¶ng 30-35 triÖu USD. 6. Nhãm hµng thuéc c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng kh¸c (ch¹m b¹c, kh¾c ®¸, ®å ®ång, ®óc, ch¹m) Nhãm hµng nµy lµ nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng vµ ®a d¹ng. Lµm ra lo¹i hµng nµy mÊt rÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc. NghÖ nh©n ph¶i lµ nh÷ng ng­êi lµnh nghÒ, kh«ng chØ khÐo tay mµ cßn ph¶i cã ®Çu ãc s¸ng t¹o, khiÕu thÈm mü. Hµng ho¸ lµm ra lµ nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt cao. Kh¸ch hµng tiªu dïng lo¹i nµy th­êng lµ nh÷ng ng­êi giµu cã. Trong c¸c n¨m qua, trÞ gi¸ xuÊt khÈu mÆt hµng nµy cã xu h­íng t¨ng lªn nh­ng tû träng l¹i cã xu h­íng gi¶m ®i. NÕu nh­ n¨m 1995, tû träng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nµy chiÕm 9,5% th× n¨m 1996 gi¶m xuèng cßn 6,3%, ®Õn n¨m 2002 chØ cßn 0,35% vµ quý I/n¨m 2003 lµ 0,71%. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam HiÖn nay, c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam ®ang ngµy cµng ®­îc më réng vµ trë nªn hÕt søc ®a d¹ng. NÕu nh­ tr­íc nh÷ng n¨m 1990 c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña n­íc ta chñ yÕu chØ tËp trung ë mét sè quèc gia vµ vïng l·nh thæ nhÊt ®Þnh nh­ Liªn X«, §«ng ¢u vµ mét sè n­íc t­ b¶n th× ®Õn nay, hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam ®· cã mÆt t¹i gÇn 100 quèc gia vµ vïng l·nh thæ ë kh¾p c¸c ch©u lôc trªn thÕ giíi, trong ®ã tËp trung lµ c¸c thÞ tr­êng EU, NhËt B¶n, §µi Loan, Hång K«ng, B¾c Mü….. N¨m 2002 vµ n¨m 2003, thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam tiÕp tôc ®­îc më réng rÊt nhiÒu, ®Æc biÖt lµ sang thÞ tr­êng Mü. XuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam sang Mü trong quÝ I/2003 ®¹t 10.881.753 triÖu USD, chiÕm 11,95% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam, v­¬n lªn trë thµnh mét trong 10 thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ träng ®iÓm cña ViÖt Nam. Cã thÓ nãi, trong nh÷ng n¨m qua, c«ng t¸c ®a d¹ng ho¸ thị trường đã đạt được nhiều thành tựu đáng khích lệ, tõ chç chØ tËp trung vµo mét sè thÞ tr­êng nhÊt ®Þnh, ngµy nay, hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam ®· cã mÆt ë hÇu kh¾p c¸c ch©u lôc trªn thÕ giíi vµ ®· chiÕm ®­îc nhiÒu c¶m t×nh cña kh¸ch hµng n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, trong xuÊt khÈu mÆt hµng nµy, chóng ta vÉn ch­a xuÊt khÈu ®­îc nhiÒu vµo c¸c thÞ tr­êng lín vµ ®ang ph¶i c¹nh tranh víi nhiÒu ®èi thñ cã tiÒm n¨ng vµ kinh nghiÖm nh­ Trung Quèc, Indonesia, Th¸i Lan, Philipin…ChÝnh v× vËy ®Ó cã thÓ c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ vµ t¹o dùng ®­îc vÞ thÕ v÷ng ch¾c trªn c¸c thÞ tr­êng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i kh«ng ngõng nç lùc. Bài viết dưới đây sẽ trình bày một số thị trường cụ thể của Việt Nam: 1. ThÞ tr­êng EU: §©y lµ thÞ tr­êng lín nhÊt trong xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang khu vùc thÞ tr­êng nµy t¨ng kh¸ nhanh trong nh÷ng n¨m qua. HiÖn nay, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng nµy chiÕm tû träng gÇn mét phÇn t­ trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. §©y còng lµ khu vùc ViÖt Nam th­êng xuÊt ®­îc nhiÒu mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ vµ cã nhiÒu triÓn väng më réng, ®Èy m¹nh tiªu thô mét sè lo¹i hµng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn. VÒ mÆt hµng ®å gç, cã thÓ nãi, EU lµ thÞ tr­êng träng ®iÓm cho ®å gç chÕ biÕn cña ViÖt Nam. Theo ®¸nh gi¸, EU lµ mét thÞ tr­êng rÊt chuéng c¸c s¶n phÈm ®å gç. Hµng n¨m, bªn c¹nh viÖc tiªu thô mét l­îng s¶n phÈm rÊt lín ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc, EU cßn nhËp khÈu tíi trªn 10 tû USD ®å gç ®Ó phôc vô cho nhu cÇu cña ng­êi d©n. N¨m 2000, EU nhËp khÈu tíi 12,3 tû USD, chiÕm mét nöa nhËp khÈu ®å gç cña thÕ giíi. ViÖt Nam ®øng thø 8 trong sè nh÷ng n­íc xuÊt khÈu ®å gç nhiÒu nhÊt vµo EU víi kim ng¹ch lµ 203 triÖu USD. §å gç nhËp khÈu tËp trung vµo c¸c mÆt hµng dµnh cho phßng ngñ vµ c¸c lÜnh vùc kh¸c, trõ ®å gç nhµ bÕp lµ thÕ m¹nh cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt t¹i EU. Nh÷ng yÕu tè mµ ng­êi tiªu dïng EU quan t©m nhÊt lµ chÊt l­îng, tÝnh bÒn, c«ng n¨ng vµ tiÖn lîi. Ngoµi ra ®å gç lµm tõ gç såi, gç thÝch, gç tÕch… vµ c¸c lo¹i gç mµu ®en kh¸c còng rÊt ®­îc ­a chuéng do khuynh h­íng hoµi cæ cña ng­êi tiªu dïng. Tuy nhiªn, EU cã khuynh h­íng ngµy cµng ®ßi hái nghiªm ngÆt vÒ m«i tr­êng vµ an toµn s¶n phÈm. Nh­ t¹i Anh, ®å gç phßng ngñ, nÖm gi­êng, s«fa ph¶i ®¸p øng quy ®Þnh vÒ an toµn víi löa. Theo dù ®o¸n kim ng¹ch xuÊt khÈu ®å gç cña ViÖt Nam sang EU cã thÓ ®¹t 1 tû USD vµo n¨m 2005, trong ®ã, riªng c¸c s¶n phÈm ®å gç gia dông ®¹t 350 - 400 triÖu USD. Tuy nhiªn, s¶n phÈm ®å gç ViÖt Nam ch­a cã søc c¹nh tranh cao trªn thÞ tr­êng EU nh­ míi chØ tËp trung vµo c¸c s¶n phÈm ngo¹i thÊt, cã gi¸ trÞ thÊp vµ ch­a cã dÊu Ên riªng, c¸c doanh nghiÖp th× th­êng thiÕu nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nh÷ng ®¬n ®Æt hµng lín… Ngoµi mÆt hµng ®å gç, c¸c mÆt hµng gèm, sø mü nghÖ còng lµ nhãm hµng ®ang tiªu thô m¹nh sang EU. XÐt vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu, mÆt hµng nµy chØ ®øng sau mÆt hµng m©y tre ®an (lµ nhãm mÆt hµng xuÊt khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam vµo EU). HiÖn nay, nhãm hµng nµy ®ang ®­îc h­ëng ­u ®·i vÒ GSP nªn cã kh¸ nhiÒu lîi thÕ so víi c¸c mÆt hµng cña Trung Quèc. V× vËy, hµng gèm sø ViÖt Nam trong thêi gian tr­íc m¾t sÏ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh tèt h¬n t¹i thÞ tr­êng nµy. Bªn c¹nh ®ã, c¸c mÆt hµng nh­ m©y, tre, hµng thªu ren… còng ®­îc xuÊt khÈu sang khu vùc thÞ tr­êng nµy víi khèi l­îng ®¸ng kÓ. Theo tin tõ Bé Th­¬ng m¹i, gÇn ®©y, c¸c s¶n phÈm m©y tre ViÖt Nam nh­: bµn, ghÕ bè, ghÕ xÕp, ®«n b¸t gi¸c, chËu hoa… lµm tõ tre th« méc, s¬n dÇu bãng cña c¸c c«ng ty xuÊt khÈu m©y tre ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu ®­îc nhiÒu hîp ®ång lín. MÆt hµng nµy ®· t×m ®­îc sù ­a chuéng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, nhÊt lµ c¸c n­íc EU. 2. ThÞ tr­êng NhËt NhËt B¶n lµ thÞ tr­êng gÇn vµ cã nhu cÇu lín vÒ nhiÒu lo¹i hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, vµ nÕu xÐt vÒ thÞ tr­êng theo tõng n­íc (kh«ng theo khu vùc cña thÞ tr­êng) th× NhËt B¶n lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu lín nhÊt cña ta tõ n¨m 1991 ®Õn nay (n¨m 1991 chiÕm 34,5%, n¨m 1998 chiÕm 16% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam). NhËt còng lµ thÞ tr­êng réng lín ®èi víi nhiÒu chñng lo¹i hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ta. Người Nhật Bản có nhu cầu khá lớn về đồ gồ. Hµng năm Việt Nam đã xuất sang Nhật Bản khoảng 60 triệu USD đồ dùng gia đình, trong đó chủ yếu là đồ gỗ vì xuất khẩu mặt hàng này vào Nhật Bản chưa gặp phải những quy định ngày càng khắt khe như của EU và Mỹ về bảo vệ rừng. Bªn c¹nh ®ã, thÞ tr­êng NhËt cã nhu cÇu lín vÒ hµng sø, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhËp khÈu mÆt hµng nµy cña NhËt t¨ng m¹nh (riªng n¨m 1996 kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t 1 tØ USD).Tuy nhiªn, thÞ phÇn mÆt hµng gèm sø ViÖt Nam tiªu thô trªn thÞ tr­êng NhËt rÊt nhá, theo ®¸nh gi¸ chung cña c¬ quan th­¬ng vô, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng gèm sø cña ViÖt Nam vµo NhËt trong nh÷ng n¨m võa qua chØ ®¹t kho¶ng 5 triÖu USD/n¨m. Ngoài ra, còn có một số loại hàng như thảm len đồ nội thất bằng mây tre... Hai quý cuèi n¨m 2002, hµng m©y tre cña ViÖt Nam xuÊt sang NhËt ®¹t kim ng¹ch 11.492.891 USD chiÕm kho¶ng 50% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy. §Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng thñ c«ng mü nghÖ vµo thÞ tr­êng NhËt c¸c doanh nghiÖp cÇn ®­îc c¸c c¬ quan xóc tiÕn th­¬ng m¹i cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng vµ ph¶i cã ph­¬ng thøc vµ kªnh b¸n hµng phï hîp (hÇu hÕt c¸c c«ng ty trªn thÞ tr­êng NhËt ®Òu b¸n hµng th«ng qua chi nh¸nh cña m×nh t¹i NhËt ngay tõ lóc khëi ®Çu: hoÆc lµm viÖc th«ng qua c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i cã quan hÖ víi thÞ tr­êng nhËp khÈu cña NhËt hoÆc liªn hÖ ®­¬c c¸c cöa hµng lín ë NhËt v× hä chñ ®éng tiÕp nhËn trùc tiÕp nhËn hµng tõ n­íc ngoµi, tham gia giíi thiÖu c¸c s¶n phÈm phï hîp thÞ hiÕu cña ng­êi NhËt B¶n t¹i trung t©m “ViÖt Nam Squere” t¹i osaka, hay tham gia c¸c ch­¬ng tr×nh hç trî cña v¨n phßng ®¹i diÖn Tæ chøc xóc tiÕn Th­¬ng m¹i Jetro cña NhËt B¶n t¹i Hµ néi vÒ héi chî, triÓn l·m giíi thiÖu s¶n phÈm ®­îc tæ chøc t¹i NhËt B¶n ®Þnh kú hµng n¨m. 3. ThÞ tr­êng §µi Loan, Hång K«ng, Hµn Quèc * ThÞ tr­êng §µi Loan: §µi Loan lµ mét thÞ tr­êng lín vµ truyÒn thèng ®èi víi hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam. Hµng n¨m, thÞ tr­êng nµy nhËp khÈu tõ 50 – 60 triÖu USD tõ ViÖt Nam, chiÕm tíi 20% kim ng¹ch nhËp khÈu. §©y lµ thÞ tr­êng cã nhiÒu tiÒm n¨ng cho hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu cña n­íc ta v× thuÕ nhËp khÈu lo¹i hµng nµy cña §µi Loan rÊt thÊp, chØ kho¶ng tõ 0 –2,5%. * ThÞ tr­êng Hµn Quèc – Hång K«ng: §©y lµ nh÷ng thÞ tr­êng l©u nay chóng ta ®· xuÊt khÈu ®­îc nhiÒu chñng lo¹i hµng thñ c«ng mü nghÖ. Theo thèng kª trong hai quý cuèi n¨m 2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ta sang H«ngK«ng ®¹t 14.403.734 USD (trong ®ã, hµng m©y tre ®an ®¹t 8.028.050 USD, hµng gèm sø ®¹t 245.670 USD), sang Hµn Quèc ®¹t 4.683.252 USD (trong ®ã, hµng m©y tre ®an ®¹t 1.265.690 USD, hµng gèm sø ®¹t 1.846.759 USD)… Ngoµi ra thÞ tr­êng Hång K«ng cßn lµ thÞ tr­êng chuyÓn khÈu lín cña c¸c n­íc ch©u ¸, c¸c mÆt hµng cña c¸c n­íc sÏ ®­îc nhËp khÈu vµo Hång K«ng sau ®ã sÏ ®­îc t¸i xuÊt sang c¸c thÞ tr­êng kh¸c nh­ ch©u ¢u, ch©u Mü. ThÞ tr­êng Mü Cã thÓ nãi, Mü lµ mét thÞ tr­êng kh¸ míi mÎ ®èi víi hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam. Tuy tr­íc m¾t hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy ch­a lín nh­ng ®©y lµ mét thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng, ®Æc biÖt kÓ tõ sau khi HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt- Mü cã hiÖu lùc th× c¬ héi cho sù x©m nhËp cña hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng nµy cµng trë nªn réng më. Lo¹i hµng Gi¸ trÞ (USD) Hµng gèm sø 4.469.777 Hµng ®å gç mü nghÖ 3.496.799 Hµng m©y tre ®an 1.590.899 Hµng ®å trang søc b»ng vµng b¹c 545.893 S¶n phÈm b»ng ®ång mü nghÖ 402.738 Hµng thñ c«ng mü nghÖ kh¸c 375.647 ThÞ tr­êng Mü cã nhu cÇu rÊt lín vÒ hµng gèm sø vµ hÇu nh­ kh«ng s¶n xuÊt lo¹i hµng nµy. N¨m 1997, Mü nhËp khÈu tíi 3 tû USD hµng gèm sø vµ n¨m 1998 lµ 3,35 tû USD. Theo dù b¸o, nhu cÇu nhËp khÈu nµy sÏ cßn t¨ng tõ 7-15%