Luận văn Quan hệ thương mại Việt Nam - Singapore thực trạng và triển vọng

c¸c n­íc khu vùc nh­ Indonesia, Philipin, Malaysia. Trong nh÷ng n¨m 80 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 90, s¶n l­îng l¹c cña ViÖt Nam nhiÒu h¬n vµ chÊt l­îng tèt, æn ®Þnh, gi¸ c¶ c¹nh tranh nªn l­îng l¹c ®­îc tiªu thô hµng n¨m t¹i Singapore kho¶ng 30.000 tÊn, víi gi¸ trung b×nh tõ 600 – 700 USD / tÊn, thêi ®iÓm cao nhÊt lµ 850 USD /tÊn. Nh­ng mÊy n¨m gÇn ®©y l­îng l¹c cña ViÖt Nam xuÊt sang thÞ tr­êng nµy gi¶m ®¸ng kÓ do nhu cÇu khu vùc vµ chÊt l­îng l¹c cña ta vÉn kh«ng ®ång ®Òu, ®é Èm cao, hay bÞ mèc trªn ®­êng vËn chuyÓn, lµm ph¸t sinh chÊt Aflatoxin - mét t¸c nh©n g©y bÖnh ung th­ - nªn c¸c c«ng ty Singapore kh«ng d¸m mua, v× nÕu l­îng Aflatoxin v­ît qu¸ 5 phÇn tû th× hµng sÏ kh«ng ®­îc nhËp vµo Singapore, vµ nÕu ®· nhËp sÏ bÞ tÞch thu ®Ó tiªu huû. Vô l¹c n¨m 1998 ta chØ b¸n ®­îc 7.275 tÊn, n¨m 1999 ta b¸n ®­îc 11.113 tÊn, n¨m 2000 ®­îc 12.345, n¨m 2001 ®­îc 14.005 tÊn nh­ng ®Õn n¨m 2002 l¹i gi¶m xuèng 11.310 tÊn. Ngoµi nguyªn nh©n trªn, l­îng l¹c cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Singapore gi¶m sót cßn do nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c c«ng ty cña ViÖt Nam cã thÓ xuÊt th¼ng ®i c¸c thÞ tr­êng kh¸c kh«ng qua thÞ tr­êng Singapore vµ mét phÇn do gi¸ l¹c cña ta th­êng thÊp h¬n so víi c¸c nguån kh¸c nh­ Trung Quèc, Ên ®é ... do gièng l¹c, chÊt l­îng kh«ng æn ®Þnh nªn chØ tiªu thô t¹i khu vùc mµ khã xuÊt khÈu ®i c¸c thÞ tr­êng l¹c lín trªn thÕ giíi. Nh­ng nãi chung, nh×n vµo con sè xuÊt khÈu l¹c trung b×nh trong vµi n¨m gÇn ®©y nh­ n¨m 2001 ®¹t 6,6 triÖu USD, n¨m 2002 ®¹t 5,6 triÖu USD th× vÒ l©u dµi l¹c vÉn ®­îc coi lµ mÆt hµng quan träng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Singapore vµ ®em l¹i gi¸ trÞ ngo¹i tÖ kh«ng nhá. Rau qu¶ Tiªu dïng rau, hoa qu¶ t­¬i, kh« chÕ biÕn cña Singapore hoµn toµn phô thuéc vµo nhËp khÈu vµ møc tiªu thô b×nh qu©n trªn ®Çu ng­êi kh¸ cao (tõ 175 – 185 kg/®Çu ng­êi /n¨m rau, qu¶ c¸c lo¹i). Hµng n¨m Singapore nhËp khÇu 1,2 – 1,35 triÖu tÊn rau, qu¶ c¸c lo¹i. Trong ®ã trªn 80 % lµ rau qu¶ t­¬i sèng. PhÇn rau qu¶ kh«, chÕ biÕn chiÕm kho¶ng 20%. Møc tiªu thô rau hoa qu¶ t­¬i cña Singapore ngµy cµng t¨ng trong c¸c n¨m do mét phÇn quan träng lµ cung cÊp nguyªn liÖu cho c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt thùc phÈm, n­íc gi¶i kh¸t vµ mét phÇn ®Ó t¸i xuÊt (B¶ng 8). Tõ b¶ng 8, ta thÊy kim ng¹ch xuÊt khÈu rau, hoa qu¶ c¸c d¹ng cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Singapore trong hai n¨m 2001 & 2002 ®¹t 9,2 triÖu USD vµ n¨m 2002 chØ ®¹t trªn gÇn 4triÖu USD, nh×n chung kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy ch­a t¨ng. Trong ®ã chØ cã mÆt hµng thanh long ®¹t kho¶ng 1,5 triÖu USD, cßn c¸c lo¹i kh¸c chØ chiÕm l­îng kim ng¹ch khiªm tèn lµ vµi tr¨m ngh×n USD. Con sè trªn thËt nhá bÐ nÕu ta so s¸nh víi kim ng¹ch nhËp khÈu rau hoa qu¶ c¸c d¹ng cña n­íc nµy (chØ chiÕm kho¶ng 0,25%). B¶ng 8: T×nh h×nh xuÊt khÈu rau hoa qu¶ ViÖt Nam vµo Singapore trong 2 n¨m 2001 &2002 MÆt hµng N¨m 2001 N¨m 2002 L­îng (T) TrÞ gi¸ ( USD ) L­îng ( T ) TrÞ gi¸ ( USD ) Hµnh t­¬i 393 259 000 139 126 000 Rau salat t­¬i 463 270 000 438 365 000 Sóp l¬ xanh 242 608 000 191 433 000 C¶i b¾p t­¬i 3 623 1 690 000 373 156 000 ít t­¬i ,ngät 232 357 000 115 118 000 §Ëu Hµ lan sÊy kh« 176 154 000 126 74 000 Rau gia vÞ c¸c d¹ng 66 48 000 111 85 000 §Ëu ®òa sÊy kh« 80 83 000 310 193 000 Cñ long 138 139 000 54 56 000 H¹t kh« c¸c lo¹i 14 62 000 25 128 000 Thanh long 985 1 396 000 1 444 1 679 000 Chanh t­¬i 68 267 000 59 155 000 NÊm ng©m dÊm 86 161 000 87 146 000 ... Nguån :Bé Th­¬ng m¹i VÒ khèi l­îng tõng mÆt hµng kh«ng ®¸ng kÓ, tæng l­îng míi chØ ®¹t møc 7.512 tÊn / n¨m 2001 vµ 4.680 tÊn / n¨m 2002. Tuy nhiªn trªn B¶ng 8 ta thÊy ta thÊy kim ng¹ch vÒ mÆt hµng nµy cã nguy c¬ gi¶m (NhiÒu mÆt hµng ®· bÞ gi¶m so víi n¨m 2001). Lý do chÝnh do viÖc tæ chøc s¶n xuÊt, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn kh«ng tèt lµm gi¶m kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr­êng. Së dÜ mÆt hµng nµy cña ta ch­a xuÊt khÈu ®­îc nhiÒu sang Singapore v× Singapore n»m ë ngay trung t©m khu vùc s¶n xuÊt rau, hoa qu¶ nhiÖt ®íi phong phó, gÇn c¸c nguån cung cÊp lín cña khu vùc nh­ Malaysia, Indonesia, Th¸i lan, Trung quèc... Rau, hoa qu¶ chÕ biÕn tËp trung nhËp khÈu tõ c¸c n­íc cã nÒn c«ng nghiÖp thùc phÈm ph¸t triÓn cao nh­ T©y ¢u, Hoa kú ... cã chÊt l­îng tin cËy vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp ®¶m b¶o, rÊt Ýt nhËp khÈu rau, hoa qu¶ chÕ biÕn tõ c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn. Tõ n¨m 1985 Singapore ®· ban hµnh luËt kinh doanh thùc phÈm (Sale of food Act) rÊt nghiªm ngÆt - Nhµ nhËp khÈu ph¶i chÞu mäi tr¸ch nhiÖm vÒ chÊt l­îng hµng ho¸ do m×nh nhËp khÈu vµ tiªu thô trªn thÞ tr­êng. Mét thùc tÕ lµ gi¸ rau qu¶ cña ViÖt Nam vµo lo¹i thÊp nhÊt so víi thÕ giíi, v× chñ yÕu ta chØ xuÊt rau, hoa qu¶ t­¬i. Rau qu¶ chÕ biÕn phÇn lín míi chØ cã rau qu¶ ®ãng hép (døa hép, v¶i hép, d­a chuét hép...), chñng lo¹i hµng cßn rÊt nghÌo nµn, chÊt l­îng kÐm, bao b× kh«ng hÊp dÉn. ChØ cã nhãm rau qu¶ ®Æc s¶n nh­ b¬, m·ng cÇu, thanh long, chuèi, døa lµ cã søc c¹nh tranh lín. V× vËy, muèn t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng rau qu¶ nhiÒu h¬n n÷a vµo thÞ tr­êng Singapore chóng ta ph¶i tËp trung n©ng cao chÊt l­îng mÆt hµng ®Ó ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái cña thÞ tr­êng kh¾t khe nµy. H¶i s¶n Nhê cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸ thuËn lîi ®ã lµ bê biÓn dµi, khÝ hËu nhiÖt ®íi vµ cËn nhiÖt ®íi, vµ nh÷ng hÖ sinh th¸i phong phó, n¨ng suÊt cao, m«i tr­ßng phÇn lín ch­a bÞ « nhiÔm, nguån nguyªn liÖu cung cÊp cho chÕ biÕn h¶i s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã chÊt l­îng tèt, ngµy cµng æn ®Þnh vµ cã gi¸ c¹nh tranh so víi nguyªn liÖu cña c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc. B¶ng 9: T×nh h×nh xuÊt khÈu h¶i s¶n cña ViÖt Nam sang Singapore vµ c¸c n­íc ASEAN N¨m Singapore (TriÖu USD) ASEAN (TriÖu) 1996 54,0 87 1997 35,4 67 1998 23,1 57 1999 28,0 74 2000 8,0 80 2001 23,3 68 2002 35,5 83.02 Nguån : Tæng côc H¶i quan L­îng h¶i s¶n cña ViÖt Nam xuÊt sang thÞ tr­êng Singapore vµo nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã chiÒu h­íng gi¶m chót Ýt, gi¶m nhÊt lµ n¨m 2000, do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc, ta chØ xuÊt khÈu sang Singapore ®­îc 8 triÖu USD (chiÕm 10% trong ASEAN), song ®Õn c¸c n¨m tiÕp theo ta dÇn lÊy l¹i thÕ c©n b»ng, n¨m 2001 ®¹t 23 triÖu USD (xÊp xØ 40% trong ASEAN) vµ n¨m 2002 gi¸ trÞ xuÊt khÈu h¶i s¶n cña ta tiÕp tôc t¨ng ®¹t 35,5 triÖu USD (chiÕm 42.8 % trong c¸c n­íc ASEAN). Trong t­¬ng lai, h¶i s¶n ViÖt Nam vÉn lµ mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín, ®øng thø 6 trong sè 16 mÆt hµng vµ ®­îc coi lµ chñ yÕu xuÊt sang thÞ tr­êng nµy. Theo ®¸nh gi¸ cña Bé Thuû s¶n, tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam vÒ mÆt hµng nµy cßn lín, chóng ta cÇn ph¶i quan t©m tíi mét sè mÆt hµng trong ®ã cã mÆt hµng h¶i s¶n ®­îc xÕp lµ c¸c n­íc cung cÊp khèi l­îng lín nh­: t«m ®«ng l¹nh c¸c lo¹i: ®øng thø 4/100; c¸ biÓn c¸c lo¹i ®øng thø 10/100; mùc c¸c lo¹i: ®øng thø 9/21. Tuy nhiªn còng ph¶i thõa nhËn r»ng chóng ta khã cã thÓ c¹nh tranh víi c¸c n­íc l¸ng giÒng cña Singapore nh­ Malaysia, Th¸i lan – nh÷ng n­íc ®ang cung cÊp cho Singapore hµng chÊt l­îng cao, gi¸ c¶ l¹i c¹nh tranh do vËn chuyÓn thuËn lîi, sè l­îng kh«ng h¹n chÕ. HÇu hÕt mÆt hµng h¶i s¶n cña Singapore ph¶i nhËp ®Ó tiªu dïng néi ®Þa Singapore cã c¸c quy ®Þnh vµ quy chÕ rÊt chÆt chÏ vÒ viÖc nhËp khÈu mÆt hµng nµy. VÝ dô: §Ó kiÓm so¸t chÊt l­îng c¸ nhËp khÈu th× Singapore ®Æc biÖt chó ý tíi ho¸ chÊt b¶o qu¶n (nh­ formaldehyde, bezzoic acid, boriec acid, kim lo¹i nÆng, d­ l­îng kh¸ng sinh vµ c¸c sinh vËt ký sinh). V× vËy, vÒ phÝa ViÖt Nam muèn t¨ng xuÊt khÈu mÆt hµng h¶i s¶n ph¶i nghiªn cøu kü vµ thùc hiÖn mét c¸ch nghiªm chØnh c¸c quy ®Þnh nghiªm ngÆt cña Singapore ®· ®Ò ra. DÖt may S¶n phÈm dÖt may lµ ngµnh hµng cã truyÒn thèng l©u ®êi ë ViÖt Nam. Ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ®ãng vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam v× nã kh«ng chØ phôc vô nhu cÇu thiÕt yÕu cña con ng­êi mµ ngµnh nµy cßn gi¶i quyÕt ®­îc rÊt nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, lµ mét trong nh÷ng ngµnh cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam, ®ãng gãp rÊt nhiÒu cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, gãp phÇn c©n b»ng c¸n c©n xuÊt nhËp khÈu cña ®Êt n­íc. Tuy nhiªn, so víi mét sè n­íc trong khu vùc ch©u ¸ - Th¸i b×nh d­¬ng, gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng dÖt may cña n­íc ta cßn ë møc thÊp do chóng ta ch­a khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng ph¸t triÓn. So s¸nh møc ®é ®ãng gãp cña hµng dÖt may n­íc ta víi tæng giao dÞch quèc tÕ vÒ hµng dÖt may cµng thÊy râ h¬n møc ®é nhá bÐ vµ sù lÖ thuéc cña c«ng nghiÖp dÖt may n­íc ta vµo thÞ tr­êng quèc tÕ. Hµng n¨m, hµng dÖt may ViÖt Nam còng ®· xuÊt khÈu mét l­îng lín s¶n phÊm sang Singapore, song Singapore kh«ng ph¶i lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu chÝnh mµ chñ yÕu thuª ViÖt Nam gia c«ng ®Ó t¸i xuÊt sang n­íc thø 3. Nh×n vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam th× d­êng nh­ mÆt hµng nµy ®ang bÞ gi¶m m¹nh vµo thÞ tr­êng Singapore (n¨m 1999 ®¹t 48,2 triÖu USD nh­ng ®Õn n¨m 2000 chØ ®¹t 24,8 triÖu USD tøc lµ gi¶m ®i mét nöa so víi n¨m 1999 vµ tiÕp tôc gi¶m xuèng chØ cßn 16,7 triÖu USD vµo n¨m 2001 vµ 18,2 triÖu USD n¨m 2002. Nh×n chung, sè l­îng mÆt hµng dÖt may b¸n vµo thÞ tr­êng Singapore ch­a xøng ®¸ng víi tiÒm n¨ng vÒ mÆt hµng nµy cña ViÖt Nam vµ hiÖn nay hÇu nh­ hµng dÖt may vµ dÇy giÐp cña ta xuÊt sang Singapore vÉn ph¶i g¾n m¸c cña nh÷ng h·ng cã tªn tuæi trªn thÕ giíi nh­ “ Crocodila“ hay “Nike “. Theo sè liÖu cña Tæng côc H¶i quan vÒ mÆt hµng nµy th× Singapore kh«ng ®­îc xÕp vµo danh s¸ch nh÷ng n­íc chÝnh mµ ViÖt Nam xuÊt khÈu (v× chØ chiÕm mét l­îng rÊt nhá), nh­ng vÉn ®­îc xÕp trong 10 mÆt hµng chÝnh mµ ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Singapore. V× vËy, tr­íc m¾t chóng ta ph¶i t×m c¸ch ®­a hµng dÖt may cña ViÖt Nam nhiÒu h¬n n÷a th©m nhËp vµo thÞ tr­êng nµy qua nhiÒu ®­êng kh¸c nhau. 2.1.3 HiÖn tr¹ng nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Singapore * VÒ kim ng¹ch nhËp khÈu Tõ nh÷ng n¨m 80 trë vÒ tr­íc, ViÖt Nam nhËp khÈu chñ yÕu tõ Liªn X« (cò), c¸c n­íc §«ng ¢u vµ tõ NhËt b¶n, Hång k«ng (theo c¸c hiÖp ®Þnh dµi h¹n) vµ mét vµi thÞ tr­êng T©y ¢u kh¸c. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do nÒn kinh tÕ ViÖt Nam lóc ®ã ch­a ph¸t triÓn, nhu cÇu nhËp khÈu cßn Ýt, thiÕu ngo¹i tÖ m¹nh, ­u tiªn tËp trung nhËp khÈu nguyªn nhiªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt, thiÕt bÞ cho c«ng nghiÖp ... tiÕt kiÖm nhËp hµng tiªu dïng. V× vËy, vµo thêi kú nµy Singapore chØ lµ b¹n hµng nhËp khÈu thø yÕu cña ViÖt Nam. Nh­ng tõ nh÷ng n¨m 1990 trë l¹i ®©y, Singapore lu«n lµ thÞ tr­êng cung cÊp hµng nhËp chñ yÕu cho ViÖt Nam (cã n¨m ®øng thø 2 sau NhËt b¶n). Hµng nhËp khÈu tõ Singapore chñ yÕu lµ m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn liÖu phôc vô s¶n xuÊt, phôc vô cho môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng ngµy cµng cao. Do ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam t¨ng nhanh, trong ®ã Singapore lµ n­íc cã vèn ®Çu t­ lín nhÊt nªn l­îng hµng nhËp khÈu d­íi h×nh thøc gãp vèn ®Çu t­ chiÕm sè l­îng ®¸ng kÓ trong tæng sè nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ thÞ tr­êng nµy. C¬ cÊu hµng nhËp khÈu tõ thÞ tr­êng nµy hÇu nh­ kh«ng thay ®æi. B¶ng 10: Kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Singapore tõ n¨m 1996 -2002 vµ tû träng so víi ASEAN vµ thÕ giíi N¨m Kim ng¹ch nhËp khÈu (TriÖu USD) Tû träng so víi ASEAN (%) Tû träng so víi thÕ giíi (%) 1996 2.076 68,4% 19% 1997 2.075 65,3% 18% 1998 2.292 61,5% 20% 1999 1.883 57,2% 16,2% 2000 2.780 61% 17,7% 2001 2.493 59 % 15,5% 2002 2.534 53% 13% Nguån: Bé Th­¬ng m¹i Nh×n vµo b¶ng 10, ta cã nhËn xÐt kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Singapore liªn tôc t¨ng theo c¸c n¨m. ViÖt Nam lu«n trong t×nh tr¹ng nhËp siªu kÓ tõ khi cã quan hÖ bu«n b¸n víi Singapore, th©m hôt c¸n c©n th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam víi Singapore lu«n ë møc cao. MÊy n¨m gÇn ®©y, ViÖt Nam nhËp khÈu chñ yÕu: X¨ng dÇu c¸c lo¹i, ph©n bãn c¸c lo¹i, xi m¨ng c¸c lo¹i, m¸y mãc thiÕt bÞ phô tïng, s¾t thÐp, linh kiÖn xe m¸y c¸c d¹ng CKD, SKD, IKD, ... trong ®ã phÇn quan träng lµ thiÕt bÞ, m¸y mãc, vËt t­ nguyªn liÖu cho c¸c liªn doanh, ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ta cã thÓ ®­a ra nhËn xÐt lµ : Tuy nhËp siªu cao nh­ng tËp trung chñ yÕu vµo nh÷ng mÆt hµng t­ liÖu, vËt t­ cho s¶n xuÊt c«ng n«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c trong n­íc vµ mét phÇn hîp lý cho tiªu dïng thiÕt yÕu theo c¬ chÕ ®iÒu hµnh xuÊt nhËp khÈu n¨m 2000 – 2005. Cã thÓ nãi tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2002 t×nh tr¹ng nhËp siªu tõ thÞ tr­êng Singapore nh×n chung vÉn ë møc cao. T×nh tr¹ng nµy lµ do ta nhËp khÈu hµng nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu cßn hµng tiªu dïng chiÕm l­îng nhËp khÈu kh«ng nhiÒu vµ cµng cã xu h­íng gi¶m thiÓu (n¨m 1996 nhËp khÈu hµng ho¸ tiªu dïng lµ 1.104 triÖu USD, n¨m 1999: 611 triÖu USD, n¨m 2000: 670 triÖu USD, n¨m 2001 lµ 784 triÖu USD vµ n¨m 2002 lµ 734 triÖu USD). Tãm l¹i, së dÜ kim ng¹ch nhËp khÈu ViÖt Nam tõ Singapore ngµy cµng t¨ng lµ do nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu sau ®©y: + Thø nhÊt, ViÖt Nam chuyÓn sang giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ míi, theo ®­êng lèi ®æi míi vµ më cöa cña §¶ng, nhu cÇu nguyªn nhiªn vËt liÖu, thiÕt bÞ m¸y mãc cho c«ng nghiÖp ho¸, ®æi míi thiÕt bÞ, c«ng nghÖ vµ c¸c nhu cÇu nhËp khÈu kh¸c cho ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ vµ cho nhu cÇu tiªu dïng cña toµn x· héi ngµy cµng ®ßi hái t¨ng khèi l­îng nhËp khÈu. + Thø hai, ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng lªn nhanh chãng lµm cho khèi l­îng nhËp khÈu thiÕt bÞ, m¸y mãc nguyªn nhiªn vËt liÖu... t¨ng ®¸ng kÓ (Singapore lµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lín nhÊt ë ViÖt Nam). + Thø ba, Singapore lµ thÞ tr­êng ®Çu cÇu, ViÖt Nam võa cã thÓ nhËp khÈu tõ thÞ tr­êng nµy võa th«ng qua thÞ tr­êng nµy ®Ó chuyÓn t¶i hµng nhËp khÈu tõ kh¾p n¬i vÒ ViÖt Nam. H¬n n÷a, thÞ tr­êng Singapore cã thÓ ®¸p øng phÇn lín nh÷ng nhu cÇu nhËp khÈu cña ViÖt Nam. Trong t­¬ng lai, víi thÞ tr­êng Singapore ViÖt Nam ch­a thÓ tho¸t khái nhËp siªu ngay ®­îc. Bëi v× thÞ tr­êng nµy cã kh¶ n¨ng ®¸p øng mäi yªu cÇu nhËp khÈu cña ViÖt Nam, kÓ c¶ nhËp khÈu ®¸p øng cho c¸c nhu cÇu cña c¸c liªn doanh víi n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. VÒ l©u dµi, thÞ tr­êng Singapore vÉn lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu ®Çy tiÒm n¨ng, b¹n hµng tËp trung, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn sù gãp mÆt cña c¸c C«ng ty xuyªn quèc gia, C«ng ty quèc tÕ lín ë c¸c n­íc ph¸t triÓn nh­ Ch©u ¢u, Mü ... ®Òu cã c¸c ®¹i diÖn t¹i Singapore vµ s½n sµng ®¸p øng c¸c nhu cÇu nhËp khÈu cña thÞ tr­êng ViÖt Nam. Th«ng qua m¹ng l­íi b¹n hµng nµy, ViÖt Nam cã thÓ tiÕp cËn ngay víi c¸c nhµ cung cÊp uy tÝn, ®Æc biÖt cã thÓ tiÕp cËn ngay víi c«ng nghÖ nguån trong nhËp khÈu thiÕt bÞ c«ng nghÖ, kü thuËt cao cho yªu cÇu x©y dùng, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, mµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ®Õn tËn ch©u ¢u, B¾c Mü hay bÊt cø mét n¬i xa x«i nµo kh¸c trªn thÕ giíi. * C¬ cÊu hµng nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Singapore. Nh×n chung, c¬ cÊu hµng nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Singapore Ýt thay ®æi nhiÒu, do chÝnh s¸ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam lµ tËp trung nhËp khÈu thiÕt bÞ, m¸y mãc, nguyªn nhiªn vËt liÖu cho x©y dùng c«ng nghiÖp , cho s¶n xuÊt, ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ (th«ng qua FDI) lµ chÝnh (trong tæng ng¹ch nhËp khÈu tõ thÞ tr­êng Singapore, phÇn kim ng¹ch nhËp khÈu cña c¸c liªn doanh n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam chiÕm tû träng lín, do nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c liªn doanh vµ do cã nh÷ng liªn doanh, doanh nghiÖp 100 % vèn n­íc ngoµi míi ra ®êi . Hµng nhËp khÈu (mÆt hµng chÝnh), cã thÓ ®­îc chia thµnh hai nhãm chÝnh: + Nhãm 1: Nhãm nguyªn, nhiªn, vËt liÖu, ph©n bãn, ho¸ chÊt, s¾t thÐp chiÕm tû träng 70 -75 % kim ng¹ch nhËp khÈu tõ Singapore nh­ x¨ng, dÇu,s¶n phÈm tõ dÇu, ho¸ chÊt c«ng nghiÖp, ho¸ chÊt c¬ b¶n, t©n d­îc, nguyªn liÖu s¶n xuÊt t©n d­îc , vËt liÖu x©y dùng , m¸y thiÕt bÞ vµ phô tïng. + Nhãm 2: Hµng tiªu dïng, xe g¾n m¸y SKD, CKD, « t« nguyªn chiÕc, bét mú, linh kiÖn ®iÖn tö, tin häc (võa cho s¶n xuÊt võa cho tiªu dïng),vµ mét sè hµng tiªu dïng kh¸c, nhãm nµy chiÕm kho¶ng 25 – 30 %, kim ng¹ch nhËp khÈu. Nh×n chung, nhËp khÈu hµng ho¸ qua thÞ tr­êng Singapore lµ rÊt thuËn tiÖn, tr­íc hÕt, t¹i ®©y tËp trung kh¸ nhiÒu c¸c c«ng ty con, chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn, cña c¸c C«ng ty xuyªn quèc gia, c¸c c«ng ty quèc tÕ cña Anh, Mü, c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn kh¸c, hä cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhanh mäi yªu cÇu nhËp khÈu cho c¸c ngµnh kinh tÕ cña ViÖt Nam, kÓ c¶ nhËp khÈu c«ng nghÖ nguån. B¶ng 11: Danh môc m­êi mÆt hµng lín ViÖt Nam nhËp khÈu tõ Singapore n¨m 1996 -2002 §¬n vÞ : TriÖu USD Tªn hµng 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Linh kiÖn xe g¾n m¸y d¹ng CKD, SKD, IKD 1 1 4 3 1 1 ¤ t« nguyªn chiÕc c¸c lo¹i 8 7 1 2 1 4 4 Ph©n bãn c¸c lo¹i 43 55 141 85 52 47 48 S¾t thÐp c¸c lo¹i 35 25 22 20 46 41 41 X¨ng dÇu c¸c lo¹i 852 790 680 796 1.429 1.167 1.002 Xe m¸y nguyªn chiÕc c¸c lo¹i 23 9 Xi m¨ng c¸c lo¹i 10 13 Linh kiÖn vi tÝnhvµ ®iÖn tö 157 206 153 146 M¸y mãc thiÕt bÞ vµ phô tïng 209 355 296 394 Hµng ho¸ kh¸c 1.104 1.175 1.444 611 670 784 734 Tæng céng 2.076 2.075 2.292 1.883 2.760 2.493 2.534 Nguån: Bé Th­¬ng m¹i Lµ mét ®Êt n­íc ®ang kªu gäi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th× viÖc nhËp khÈu c¸c d©y truyÒn c«ng nghÖ, m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn nhiªn vËt liÖu phôc vô cho nhu cÇu më réng vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt sÏ lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cho ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam. Mét sè mÆt hµng nhËp khÈu d­íi ®©y cho thÊy vai trß quan träng cña thÞ tr­êng Singapore ®· ®ãng gãp kh«ng nhá trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua. X¨ng dÇu c¸c lo¹i X¨ng dÇu tinh läc lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng chiÕm tû träng lín nhÊt trong kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Singapore (n¨m 1997 lµ 790 triÖu USD, n¨m 2000 lµ 1.429 triÖu USD, n¨m 2001 lµ 1.167 triÖu USD vµ n¨m 2002 lµ 1.002 triÖu USD). Së dÜ kim ng¹ch nhËp khÈu mÆt hµng nµy t¨ng lµ do mét phÇn gi¸ dÇu thÕ giíi t¨ng cao, ®éi gi¸ x¨ng t­¬ng øng. HiÖn nay Singapore lµ thÞ tr­êng mµ ViÖt Nam nhËp khÈu x¨ng dÇu lín nhÊt thÕ giíi. So s¸nh sè liÖu m­êi mÆt hµng lín nhËp khÈu tõ Singapore 1996 -2002 th× mÆt hµng nµy chiÕm gÇn 40% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu gi÷a hai n­íc (1.002 triÖu USD/2.534 riÖu USD tæng kim ng¹ch nhËp khÈu n¨m 2002) vµ trong t­¬ng lai khi nÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn víi nhiÒu khu c«ng nghiÖp míi ra ®êi th× nhu cÇu vÒ x¨ng dÇu cña ViÖt Nm ch¾c ch¾n vÉn tiÕp tôc t¨ng. S¾t thÐp c¸c lo¹i §Ó phôc vô cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng còng nh­ tiÕn tr×nh x©y dùng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, ViÖt Nam vÉn ph¶i nhËp khÈu s¾t thÐp c¸c lo¹i tõ n­íc ngoµi trong ®ã cã Singapore. S¾t thÐp nhËp khÈu tõ Singapore phÇn lín lµ s¾t thÐp ®Æc chñng vµ nh÷ng lo¹i mµ trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc, nh×n chung kim ng¹ch mÆt hµng nµy t¨ng ®Òu trong c¸c n¨m (1996: 35 triÖu USD, 1997: 25 triÖu USD, 1998: 32 triÖu USD, 1999: 20 triÖu USD, 2000: 46 triÖu, n¨m 2001: 41 triÖu USD vµ n¨m 2002 còng 41 triÖu USD). Theo sè liÖu cña Tæng côc H¶i quan, hiÖn nay Singapore ®øng thø bÈy trong sè c¸c n­íc cung cÊp mÆt hµng s¾t thÐp cho ViÖt Nam. Nh­ng Singapore l¹i lµ n­íc ®øng ®Çu trong khèi ASEAN cung cÊp ViÖt Nam mÆt hµng nµy. Ph©n bãn ViÖt Nam ®ang lµ mét n­íc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu nªn ®©y còng sÏ lµ mét thÞ tr­êng rÊt lín vÒ ph©n bãn. Trong khi ®ã, kh¶ n¨ng cung cÊp ph©n bãn cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cßn rÊt h¹n chÕ, v× vËy viÖc nhËp khÈu mÆt hµng ph©n bãn lµ kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc, gãp phÇn kh«ng nhá vµo t¨ng n¨ng suÊt c©y trång, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Ph©n bãn lµ mÆt hµng cã kim ng¹ch lín tõ Singapore (cã n¨m ®øng thø hai chØ sau x¨ng dÇu tinh läc – 1998), hµng n¨m ta nhËp khÈu tõ Singapore kho¶ng 300 000 – 500 000 tÊn cã n¨m trªn 1 triÖu tÊn. Tr­íc ®©y, Liªn x« lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu ph©n bãn chñ yÕu cña ViÖt Nam nay Singapore l¹i trë thµnh thÞ tr­êng chÝnh cung cÊp mÆt hµng nµy cho ViÖt Nam (n¨m 1996 ®¹t 43 triÖu USD, n¨m 1997: 55 triÖu USD, n¨m 1998: 141 triÖu USD, n¨m 1999: 85 triÖu USD, n¨m 2000: 52 triÖu USD, n¨m 2001: 47 triÖu USD, n¨m 2002: 48 triÖu USD. HiÖn nay Singapore lµ n­íc ®øng thø hai trªn thÕ giíi cung cÊp ph©n bãn cho ViÖt Nam (sau Trung Quèc). M¸y mãc thiÕt bÞ §Ó tiÕn hµnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ th× nhu cÇu vÒ m¸y mãc thiÕt bÞ ngµy cµng t¨ng, Singapore còng lµ mét trong nh÷ng thÞ tr­êng nhËp khÈu chÝnh cña ViÖt Nam. MÆt hµng nµy n¨m 1999 nhËp khÈu 209 triÖu USD, n¨m 2000 nhËp 355 triÖu USD n¨m 2001: 296 triÖu USD vµ n¨m 2002 nhËp t¨ng vät 394 triÖu USD t¨ng 74 % so víi n¨m 2001. Nhu cÇu vÒ mÆt hµng nµy cña ViÖt Nam ch¾c ch¾n sÏ cßn t¨ng nhiÒu trong t­¬ng lai (hiÖn nay ViÖt Nam ®ang kh«ng ngõng t¨ng lªn sè dù ¸n, më réng liªn doanh, ®Çu t­ n­íc ngoµi v× vËy kh«ng thÓ kh«ng cÇn mÆt hµng quan träng nµy). Theo thèng kª cña Tæng côc H¶i quan th× nhËp khÈu mÆt hµng m¸y mãc thiÕt bÞ phô tïng n¨m 2002 Singapore lµ n­íc ®øng thø 3 (sau NhËt b¶n, §µi loan). Singapore lµ n­íc ph¸t triÓn ®¹t tr×nh ®é c«ng nghÖ cao trong khu vùc còng nh­ trªn thÕ giíi. ViÖc ViÖt Nam nhËp khÈu nhãm hµng nµy tõ Singapore cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Linh kiÖn vi tÝnh vµ ®iÖn tö ViÖt Nam nhËp khÈu linh kiÖn vi tÝnh vµ ®iÖn tö tõ Singapore n¨m 1999: 157 triÖu USD, n¨m 2000: 206 triÖu USD vµ n¨m 2001: 153 triÖu USD, n¨m 2002: 146 triÖu USD. Theo thèng kª cña Tæng côc H¶i quan th× n¨m 2002 ViÖt Nam nhËp khÈu mÆt hµng linh kiÖn vi tÝnh vµ ®iÖn tö tõ Singapore ®øng thø hai sau NhËt b¶n. Trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña Singapore th× mÆt hµng nµy lµ mÆt hµng mµ Singapore lu«n tËp trung sù quan t©m vµ ®Çu t­ lín vµ ®©y còng sÏ lµ ®èi t¸c trao ®æi quan träng cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi ®©y. 2.2. NhËn xÐt vÒ quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam -Singapore Qua nh÷ng sè liÖu thèng kª liªn tôc trong nh÷ng n¨m qua, chóng ta cã thÓ l¹c quan nhËn thÊy r»ng: Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Singapore vÉn liªn tôc ph¸t triÓn, ®Æc biÖt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Singapore cïng víi NhËt b¶n lu«n lu«n lµ b¹n hµng lín nhÊt nh× cña ViÖt Nam. Nh­ ®· tr×nh bÇy ë trªn, quan hÖ th­¬ng m¹i víi Singapore thùc chÊt lµ quan hÖ víi hÇu hÕt c¸c n­íc, c¸c khu vùc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng Mü, v× Mü quan niÖm Singapore lµ n¬i thö nghiÖm c¸c mÆt hµng míi cña Mü tr­íc khi x©m nhËp vµ lµ cöa ngâ ®Ó Mü tiÕp cËn khu vùc thÞ tr­êng §«ng nam ¸. Singapore hÇu nh­ nhËp siªu v× ph¶i nhËp khÈu toµn bé nguyªn liÖu ®Ó chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu vµ tiªu dïng trong n­íc, mét phÇn ®Ó t¸i xuÊt. Ngoµi ra víi vÞ thÕ vµ ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng rÊt thuËn tiÖn cho viÖc chuyÓn khÈu hµng ho¸ tõ khu vùc sang c¸c n­íc thø ba. Hµng ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua, xuÊt sang Singapore còng nh»m ®¸p øng nhu cÇu ®ã cña thÞ tr­êng. C¬ cÊu c¸c mÆt hµng chñ yÕu cña ViÖt Nam chñ yÕu nguyªn liÖu th« vµ s¬ chÕ, cã thÓ chia thµnh hai nhãm hµng phôc vô cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ tiªu dïng cña Singapore ®ã lµ dÇu th«, tinh dÇu, h¶i s¶n, hµng dÖt may, giÇy dÐp, ®¸ x©y dùng ... vµ hµng phôc vô cho chuyÓn khÈu sang n­íc thø ba nh­: G¹o, tinh bét s¾n, l¹c, thñ c«ng mü nghÖ ... Chñng lo¹i hµng ViÖt Nam xuÊt sang thÞ tr­êng nµy rÊt ®a d¹ng nh­ng sè l­îng kh«ng nhiÒu, chiÕm tû phÇn khiªm tèn trong kim ng¹ch nhËp khÈu cña Singapore. Tuy nhiªn, Singapore vÉn lu«n lµ b¹n hµng lín, ®Çy tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam. XÐt vÒ kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu, Singapore lu«n gi÷ vÞ thÕ ®øng ®Çu trong c¸c n­íc ASEAN cã quan hÖ bu«n b¸n víi ViÖt Nam. 2.2.1. §¸nh gi¸ vÒ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Singapore * NhËn ®Þnh chung Qua ph©n tÝch kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ Singapore so víi c¸c n­íc ASEAN ë trªn, chóng ta thÊy tû träng kim ng¹ch xuÊt khÈu víi ASEAN, Singapore chiÕm h¬n 60% hµng n¨m. VÒ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu sang Singapore c¸c n¨m hÇu nh­ kh«ng cã thay ®æi nhiÒu. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, kinh tÕ khu vùc gi¶m sót, t×nh h×nh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo Singapore vÉn ®­îc gi÷ v÷ng vµ cã chiÒu h­íng t¨ng vµo n¨m 2001, 2002. §iÒu ®ã chøng tá sù cè g¾ng rÊt lín cña nhµ n­íc còng nh­ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. * Nh÷ng mÆt tÝch cùc Cã thÓ nãi chÝnh phñ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng nç lùc ®¸ng kÓ trong viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña n­íc ta. Cïng víi sù cè g¾ng liªn tôc cña c¸c doanh nghiÖp, ngoµi ra cßn ph¶i nãi ®Õn nh÷ng ­u ®·i tõ phÝa chÝnh phñ Singapore ®· dµnh cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu trong ®ã cã ViÖt Nam nh­: Singapore lµ thÞ tr­êng hoµn toµn tù do víi 98 % hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu víi thuÕ suÊt b»ng 0. C¬ së h¹ tÇng phôc vô cho kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, chuyÓn khÈu hµng ho¸ (c¶ng khÈu, ®­êng x¸, s©n bay... ) vµ c¸c dÞch vô kh¸c tèt nhÊt thÕ giíi. Hµng nhËp khÈu, t¸i xuÊt, chuyÓn khÈu víi thñ tôc tèi thiÓu, l­u kho ngo¹i quan ®­îc h­ëng chÕ ®é miÔn phÝ 30 ngµy, dÔ dµng nèi tuyÕn vËn t¶i ®i c¸c khu vùc kh¸c. Hµng xuÊt nhËp khÈu tõ tÊt c¶ c¸c c¶ng biÓn ViÖt Nam ®Òu nèi th¼ng tíi c¶ng Singapore (thêi gian tõ 2 -5 ngµy), tõ ®©y ®i tiÕp hoÆc chuyÓn t¶i hµng ®i bÊt kú c¶ng nµo trªn thÕ giíi. Thùc tÕ hµng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam chuyÓn t¶i qua c¶ng nµy lín h¬n nhiÒu so víi khèi l­îng hµng mµ ViÖt Nam nhËp khÈu trùc tiÕp vµo Singapore. HÖ thèng dÞch vô phôc vô cho kinh doanh rÊt ph¸t triÓn, ®¹t tr×nh ®é quèc tÕ, tin cËy cao nh­ hÖ thèng ng©n hµng, b¶o hiÓm, h¶i quan, viÔn th«ng vµ c¸c dÞch vô liªn quan kh¸c. §çi víi hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam th× Singapore cßn lµ thÞ tr­êng tiªu thô vµ ®Çu cÇu trung chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp kh¶u quan trän. Th­¬ng nh©n ë khu vùc nµy ®· quen víi cung c¸ch lµm ¨n, chÊt l­îng chñng lo¹i hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. T¹i khu vùc ch©u ¸, trõ Hång k«ng th× chØ cã Singapore lµ n¬i gãp mÆt kh¸ ®Çy ®ñ c¸c ®¹i diÖn cña c¸c tæ hîp c«ng ty, c«ng ty lín cña c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn th