Luận văn Quản lý dạy học môn tiếng việt tại các trường tiểu học vùng dân tộc thiểu số xê đăng tỉnh Kon Tum

ểu học vùng này rất lớn. Vùng đồng bào DTTS Xê Đăng ở Kon Tum là căn cứ cách mạng trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ nên tinh thần cách mạng cao, trung thành với Đảng, với Bác Hồ. Đây là một đặc điểm thuận lợi trong công tác phát triển giáo dục mà các nhóm dân tộc thiểu số khác ở Tây Nguyên ít có được. Giáo viên và cán bộ quản lý (CBQL) là người Xê Đăng tại các trường chiếm tỷ lệ gần 10%, đây là nền tảng để kết nối giữa học sinh và giáo viên, giữa giáo viên với cộng đồng. 2.3.1.2. Về học sinh tiểu học dân tộc thiểu số Xê Đăng - Điều kiện sinh sống của học sinh: Học sinh tiểu học DTTS Xê Đăng sống cùng với gia đình tập trung thành làng, bản ở các vùng kinh tế - xã hội kém phát triển; tập trung chủ yếu ở các xã đặc biệt khó khăn thuộc các huyện Đak Hà, Đak Tô, Tu Mơ Rông, Ngọc Hồi và một phần ở huyện ĐakGlei tỉnh Kon Tum. Các làng trong một xã cách xa nhau, số dân trong mỗi làng rất ít cho nên tại các làng chỉ tổ chức các lớp đầu bậc tiểu học. Học sinh các lớp cuối bậc tiểu học phải đến trường trung tâm tại xã để học mà trường trung tâm thì xa nhà, học sinh đi học về trong ngày trở ngại. Nhiều phong tục, tập quán lạc hậu còn tồn tại trong cộng đồng DTTS Xê Đăng làm cản trở việc học tập của học sinh, đặc biệt là học sinh nữ. Phần lớn cha mẹ học sinh có trình độ học vấn thấp, không có khả năng trợ giúp con em mình trong việc học tập. Kinh tế gia đình học sinh thấp, chủ yếu sống bằng nông nghiệp lạc hậu, chọc tỉa trên nương rẫy, năng suất thấp. Nhiều gia đình thiếu lương thực để ăn, hàng năm Nhà nước phải cứu trợ. - Tâm lý của học sinh: Học sinh ít có cơ hội tiếp xúc với người Kinh; trình độ văn hóa thấp nên có tâm lý tự ti không dám tiếp cận, giao lưu với người khác, ngay cả trong lớp học. Nhiều lúc giáo viên hỏi những câu các em có thể trả lời được nhưng các em không đưa tay trả lời; chỉ khi giáo viên gọi đúng tên thì các em mới trả lời. - Khả năng sử dụng tiếng Việt của học sinh: Tiếng Việt được xem là tiếng phổ thông, tiếng dùng chung cho cộng đồng các dân tộc Việt Nam “Tiếng và chữ phổ 45 thông là ngôn ngữ chung của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Nó là phương tiện giao lưu không thể thiếu được giữa các địa phương và các dân tộc trong cả nước, giúp cho các địa phương và các dân tộc có thể phát triển đồng đều về các mặt kinh tế, văn hóa, khoa học - kỹ thuật, tăng cường khối đoàn kết dân tộc và thực hiện quyền bình dẳng dân tộc"[47]. Dự án phát triển giáo dục tiểu học sinh có hoàn cảnh khó khăn thống kê tháng 11-2004 với số liệu khảo sát tại 215 huyện của 40 tỉnh tham gia Dự án cho thấy có 37% đến 49% học sinh dân tộc thiểu số các huyện chưa biết hoặc biết rất ít tiếng Việt trước khi vào học lớp một. Học sinh DTTS Xê Đăng tỉnh Kon Tum cũng trong tình trạng chung, vốn tiếng Việt hạn chế, vẫn còn tình trạng học sinh vào học lớp một mà không nói được tiếng Việt. 2.3.1.3. Những thách thức trong việc dạy học môn Tiếng Việt Thực tiễn tại các trường tiểu học cho thấy khả năng tiếng Việt của học sinh tiểu học Xê Đăng trước khi đến trường thấp và không đồng đều giữa các vùng. Vì vậy, việc xác định nội dung, phương pháp dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh DTTS Xê Đăng cần xác định cụ thể cho từng đối tượng, từng xã, từng huyện. Tiếng mẹ đẻ ảnh hướng không nhỏ đến quá trình học tiếng Việt của học sinh. Khi đến trường các em đã sử dụng thành thạo tiếng mẹ đẻ, do đó các em dễ có sự giao thoa về ngữ âm, cấu trúc ngôn ngữ, cách diễn đạt ngôn ngữ giữa tiếng mẹ đẻ và tiếng Việt, gây hậu quả cho việc học tiếng Việt. Môi trường dạy học tiếng Việt cho học sinh hạn chế, thiếu trang thiết bị dạy môn Tiếng Việt cho đối tượng học sinh DTTS. Ngôn ngữ giữa người dạy và người học không đồng nhất. Cả nước đang áp dụng một chương trình giảng dạy thống nhất cho tất cả các đối tượng học sinh; trong khi đó trình độ tiếng Việt, điều kiện kinh tế, văn hóa... của học sinh DTTS Xê Đăng rất thấp nên dạy học khó khăn. 2.3.2. Thực trạng dạy học môn Tiếng Việt ở các trường tiểu học vùng Xê Đăng Đánh giá thực trạng dạy học là đánh giá năng lực giảng dạy của giáo viên và tinh thần sẩn sàng học tập, điều kiện học tập, thái độ học tập của học sinh. Tác giả 46 nghiên cứu bằng phiếu hỏi dựa trên ý kiến của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và lực lượng xã hội. 2.3.2.1. Thực trạng năng lực giảng dạy môn Tiếng Việt của giáo viên Điều tra tổng hợp về năng lực giảng dạy tiếng Việt của giáo viên tiến hành trên 53 khách thể là hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, kết quả như sau: Bảng số 2.4: Kết quả điều tra về năng lực giảng dạy tiếng Việt của giáo viên TT Nội dung điều tra Ý kiến đánh giá Tốt Khá T.Bình Yếu 1 Trình độ chuyên môn được đào tạo đối với nhiệm vụ 15 28,8% 22 41,5% 11 20,8% 5 9,4% 2 Năng lực đổi mới phương pháp dạy học theo yêu cầu 10 18,8% 33 62,4% 10 18,8% 0 3 Năng lực vận dụng chương trình của Bộ GD&ĐT vào địa phương 9 20% 31 58,5% 13 21,5% 0 4 Năng lực xây dựng chương trình dạy môn Tiếng Việt cho học sinh 5 9,4% 29 54,7% 19 35,9% 0 5 Năng lực dạy môn Tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số 4 7,5% 22 41,5% 21 39,6% 6 11,4% 6 Khả năng tích hợp trong giảng dạy giữa tiếng Việt và tiếng Xê Đăng 5 9,4% 15 18,3% 25 47,2% 8 15,1% 7 Khả năng làm, vận dụng trang thiết bị dạy học vào giảng dạy môn Tiếng Việt 10 18,8% 15 18,3% 25 47,2% 2 3,7% 8 Năng lực tổ chức hoạt động ngoài giờ đẻ tăng cường tiếng Việt cho học sinh TDTS 2 3,7% 23 43,6% 24 45,2% 4 7,5% 9 Tinh thần, ý thức trách nhiệm trong việc giảng dạy tại các trường vùng DTTS 27 50,9% 20 37,8% 6 11,3% 0 Nguồn tư liệu: Tổng hợp từ các phiếu điều tra (PHIẾU SỐ: 2A) Nhận xét năng lực giáo viên dựa vào kết quả điều tra: Căn cứ số liệu điều tra cho thấy rằng có 5/53 CBQL (chiếm tỷ lệ 9,4%) đánh giá năng lực dạy tiếng Việt của giáo viên hiện nay còn yếu kém; đây là nguyên nhân của dạy học tiếng Việt vùng Xê Đăng chưa cao. Hầu hết CBQL cho rằng giáo viên đã tiếp cận đổi mới phương pháp dạy học (Trong đó có 18,8% đánh giá là tốt; 62,4% 47 đánh giá giáo viên đạt mức khá và 18,8% đánh giá trung bình; không có trường hợp đánh giá là yếu kém). Giáo viên chưa tích hợp giảng dạy bằng tiếng Việt và tiếng Xê Đăng, giáo viên không nói được tiếng Xê Đăng. Hiện nay các trường tổ chức giảng dạy môn Tiếng Việt cho học sinh trực tiếp bằng tiếng Việt, đang còn khó khăn cho cả người dạy và người học, nhất là các lớp đầu bậc tiểu học. Năng lực tự làm đồ dùng dạy học và sử dụng đồ dùng dạy học của giáo viên còn yếu. Có 47,25% CBQL đánh giá năng lực làm và sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên chỉ đạt mức trung bình. Hầu hết giáo viên được đào tạo theo phương pháp truyền thống, thầy giảng, trò ghi và trò tái hiện lại kiến thức tiếp thu; chưa thành thạo trong việc sử dụng đồ dùng dạy học. Năng lực của giáo viên về tổ chức động ngoài giờ để củng cố khả năng tiếng Việt cho học sinh rất thấp (45,2% ở mức trung bình, 7,5% còn yếu kém). 2.3.2.1. Thực trạng học tập môn Tiếng Việt của học sinh DTTS Xê Đăng Đánh giá thực trạng học tập môn Tiếng Việt của học sinh dựa vào phiếu điều tra các trường tiểu học có học sinh DTTS Xê Đăng, số liệu báo cáo của Sở GD&ĐT Kon Tum; phân tích đánh giá kết quả học tập, điều kiện học tập, thái động học tập của học sinh, nguyên nhân của thực trạng. Bảng số 2.5: Kết quả học tập môn Tiếng Việt giai đoạn 2001-2005 của học sinh tiểu học DTTS Xê Đăng tỉnh Kon Tum Năm học Số Trườ ng điều tra Số học sinh các trường điều tra Chất lượng môn Tiếng Việt hàng năm của học sinh tiểu học DTTS Xê Đăng ỏ các trường Khá, giỏi Trung bình Còn yếu T.số DTTS Xê Đăng T.số Tỷ lệ % T.số Tỷ lệ % T.số Tỷ lệ % 2000-2001 25 10978 8010 1130 14% 5958 72% 1132 14% - H . Đ a k H à 8 4044 2343 438 19% 1606 69% 229 13% - H. Đak Tô 9 4167 2900 368 13% 2256 78% 296 10% - H . Tu Mơ Rông 8 2767 2767 324 12% 2096 76% 537 19% 2001-2002 25 10932 8025 1272 15% 5881 72% 1102 13% - H . Đ a k H à 5 3666 2125 453 21% 1450 69% 212 10% - H. Đak TÔ 9 4244 2887 390 14% 2247 78% 490 08% 48 - H . Tu Mơ Rông 8 3013 3013 429 14% 2184 73 400 13% 2002-2003 25 10731 7967 1281 16% 5939 75% 747 09% - H. Đak Hà 8 3464 2002 383 19% 1478 74% 141 07% - H. Đak Tô 9 4217 2910 400 14% 2259 77% 251 09% - H . Tu Mơ Rông 8 3050 3055 498 16% 2202 72% 355 12% 2003-2004 25 11588 8840 1339 15% 6411 73% 1090 12% - H. Đak Hà 8 3701 2263 447 20% 1620 72% 196 8% - H. Đak Tô 9 4396 3087 443 14% 2338 76% 306 10% - H . Tu M ơ Rông 8 3489 3490 449 13% 2453 70% 588 15% 2004-2005 25 11294 8695 1365 17% 6507 75% 813 8% - H . Đ a k H à 8 3508 2097 475 23% 1483 70% 139 7% - H. Đak Tô 9 4153 2965 429 14% 2442 76% 304 10% - H . Tu Mơ Rông 8 3633 3633 461 13% 2582 72% 570 15% Nguồn tư liệu: Tổng hợp từ các phiếu điều tra (PHIẾU SỐ : 01) Trong 3 huyện điều tra trên, huyện Đak Hà có điều kiện kinh tế xã hội cao hơn, học sinh Xê Đăng có thể nói được tiếng Việt trước khi vào học tiểu học nên kết quả học tập môn Tiếng Việt đạt tỷ lệ khá giỏi cao hơn và ổn định trong các năm học. Huyện Đak Tô kinh tế chậm phát triển, đồng bào DTTS chiếm 52 % dân số toàn huyện - mức trung bình cả tỉnh. Huyện có nhiều thành tích trong kháng chiến chống Mỹ, đồng bào có quan tâm đến việc học tập của con em mình. Tuy nhiên, kết quả học tập nói chung, kết quả môn Tiếng Việt nói riêng chưa cao, tỷ lệ học sinh DTTS khá giỏi còn thấp, học sinh yếu còn nhiều. Huyện Tu Mơ Rông có sự phân hóa kết quả học tập cao hơn giữa học sinh khá giỏi và học sinh còn yếu. Đội ngũ giáo viên giảng dạy ở huyện Tu Mơ Rông hầu hết là người Kinh từ nơi khác đến, không có khả năng giao tiếp bằng tiếng Xê Đăng với học sinh; các trường ở huyện này trên 90% học sinh là người DTTS. Hàng ngày các em sử dụng tiếng mẹ đẻ trong sinh hoạt nên việc học tập tiếng Việt khó khăn, nhất là các lớp đầu bậc tiểu học. số lượng học sinh có kết quả học tập cuối năm môn Tiếng Việt còn yếu nhiều. Điều này ảnh hưởng đến kết quả giáo dục hàng năm. Tìm hiểu thực tế cho thấy, những trường bố trí học 2 buổi/ ngày, học sinh có điều kiện tiếp cận với giáo viên nhiều hơn, rèn luyện tiếng Việt nhiều hơn thông qua các hoạt động ngoài giờ và các môn học khác thì kết quả học tập môn Tiếng Việt tốt hơn. Ở những trường tổ chức học bán trú, học sinh gồm nhiều nhóm DTTS khác 49 nhau, sinh hoạt chung với nhau, phải sử dụng ngôn ngữ chung để giao tiếp là tiếng Việt cho nên các em sẽ học tập tốt hơn. Bảng số 2.6: Kết quả điều tra về điều kiện học tập của học sinh Điều tra điều kiện học tập của học sinh đối với môn tiếng Việt thực hiện trên 457 học sinh DTTS Xê Đăng lớp 4 và lớp 5, năm học 2005-2006 thuộc ba huyện: Đak Hà, Đak Tô và Tu Mơ Rông. Cách điều tra là cho học sinh đọc bảng câu hỏi và tự đánh câu trả lời vào bảng hỏi. Kết quả thu được là: TT Môn học Số học sinh đồng ý Tổng số Đak Hà Đak Tô T.M.Rông Tần số Tỷ lệ Tổng số HS điều tra 165 162 130 457 1 Tài liệu tham khảo, thiết bị để học riêng môn Tiếng Việt đầy đủ 89-54% 76-45% 50-38% 245 47% 2 PHƯƠNG TIỆN THÔNG TIN BẰNG TIẾNG VIỆT -Có nghe đài Ra đi ô 42-25% 72-44% 36-28% 150 32,8% -Có xem ti vi 105-64% 98-60% 48-37% 251 54,9% 3 Môi trường sử dụng Tiếng Việt tốt 108-65% 102-63% 57-44% 267 58,4% 4 Có học bài, làm bài tại nhà 129-78% 102-63% 15-12% 246 53,8% 50 Nguồn tư liệu: Tổng hợp từ các phiếu điều tra (PHIẾU SỐ : 2C) Kết quả điều tra cho thấy học sinh tiểu học Xê Đăng thiếu dụng cụ, trang thiết bị chuyên dùng, tài liệu tham khảo để học tiếng Việt (chỉ 47% HS có tài liệu, thiết bị) Các phương tiện thông tin đại chúng bằng tiếng Việt đến với học sinh cũng hạn chế (32,8% được nghe đài phát thanh; 54,9% học sinh được xem ti vi). Môi trường sử dụng tiếng Việt không thuận lợi, chỉ có 58,4% học sinh có điều kiện sử dụng tiếng Việt hàng ngày ngoài nhà trường. Tỷ lệ học sinh học bài, làm bài tại nhà thấp, chỉ có 53,8% học sinh DTTS Xê Đăng làm bài, học bài tại nhà. Ta có thể so sánh kết quả điều ưa các huyện qua Biểu đồ 2.4 sau. Biểu đồ 2.4: Đánh giá điều kiện học tập tiếng Việt của học sinh tiểu học Xê Đăng Bảng số 2.7: Kết quả điều tra thái độ của học sinh đối với môn học tiếng Việt TT Môn học Số học sinh yêu thích môn học Tổng cộng Đak Hà Đak Tô T.M.Rông Tần số Tỷ lệ Tổng số HS điều tra 165 162 130 457 1 Toán 78-47% 105-65% 48-37% 231 50,5% 2 Kỹ thuật 45-27% 38-23% 15-12% 98 21,4% 3 Sức khỏe 18-11% 18-11% 9-7% 45 9,8% 4 Tiếng Việt 63-38% 57-35% 27-21% 147 32,2% 51 5 Mỹ thuật 87-53% 108-67% 72-55% 267 58,4% 6 Đạo đức 27-16% 33-20% 33-25% 93 20,4% 7 Tự nhiên xã hội 15-9% 36-22% 30-23% 81 17,7% 8 Hát nhạc 63-38% 111-69% 45-35% 219 47,9% 9 Thể dục 36-22% 93-57% 45-35% 174 38,1% Nguồn tư liệu: Tổng hợp từ các phiếu điều tra (PHIẾU SỐ : 2C) Qua số liệu điều tra cho thấy tần số học sinh yêu thích các môn học Toán, Mỹ thuật, Hát nhạc cao hơn các môn học khác. Môn Tiếng Việt có 147/457 học sinh yêu thích (chiếm tỷ lệ 32,2%) . Con số này nói lên tính khó khăn, phức tạp của tiếng Việt đối với học sinh Xê Đăng. Xét riêng từng huyện thì học sinh huyện Đak Hà yêu thích môn học Tiếng Việt với tỷ lệ 38%, cao hơn hai huyện còn lại. Học sinh huyện Tu Mơ Rông có tỷ lệ học sinh yêu thích môn Tiêng Việt tháp nhát 21%. So sánh thái độ yêu thích môn Tiếng Việt của học sinh DTTS Xê Đăng ở các huyện được minh họa bằng Biểu đồ 2.5 sau: Biểu đồ 2.5: Đánh giá thái độ của học sinh Xê Đăng đối với môn học Tiếng Việt 2.4. Thực trạng quản lý dạy học môn Tiếng Việt tại các trường tiểu học vùng dân tộc thiểu số Xê Đăng tỉnh Kon Tum 2.4.1. Kết quả nghiên cứu bằng phương pháp trò chuyện Trao đổi trực tiếp với một số Trưởng phòng Giáo dục và lãnh đạo các huyện vùng dân tộc thiểu số Xê Đăng, tác giả thu được kết quả như sau: 52 ■ Ông Nguyễn Bá Lý - Trưởng phòng Giáo dục huyện Đak Hà cho rằng: Để quản lý tốt việc dạy học môn Tiếng Việt cho sinh DTTS nói chung, học sinh DTTS Xê Đăng nói riêng, cán bộ quản lý cần chỉ đạo giáo viên quan tâm đến điều kiện cụ thể của các em; điều kiện kinh tế gia đình, trình độ văn hóa của cha mẹ; khả năng tiếng Việt của học sinh. Giáo viên cần nắm chắc tình hình học sinh để có biện pháp giúp đỡ sát đối tượng, nâng cao hiệu quả giáo dục. Các trường thiếu trang thiết bị dạy học môn Tiếng Việt, những khái niệm trừu tượng mà không có thiết bị minh họa học sinh DTTS khó hiểu, tiếp thu chậm. Giáo viên biết tiếng DTTS có lợi thế trong việc tiếp cận học sinh và cha mẹ học sinh. Từ đó họ có thể làm tốt công tác giáo dục. Phòng Giáo dục Đak Hà đã thường xuyên tổ chức sinh hoạt chuyên môn, trao đổi kinh nghiệm về quản lý dạy học giữa các trường với nhau. Qua trao đổi giúp cho hiệu trưởng bổ sung những bài học kinh nghiệm trong quản lý. ■ Ông Nguyễn Văn Châu - Trưởng phòng Giáo dục huyện Đak Tô tâm sự Chất lượng giáo dục huyện Đak Tô đang khó khăn, vấn đề then chốt là khả năng tiêng Việt cho học sinh DTTS. Các xã đồng bào DTTS mà học sinh được tiếp xúc với người Kinh, nói được tiếng Việt thì chất lượng giáo dục cao. Giáo viên dạy các xã vùng DTTS Xê Đăng hầu hết còn trẻ, là người Kinh từ các nơi khác được điều động đến nên gặp không ít khó khăn cho các hiệu trưởng trong việc sắp xếp, bố trí giảng dạy. Thiếu giáo viên có kinh nghiệm để dạy lớp một, giáo viên không nói được tiếng DTTS khó khăn trong giao tiếp, truyền thụ kiến thức. ■ Ông Đỗ Thanh Quốc - Phó chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông nói rằng Tôi xuất thân từ ngành Giáo dục nên hết sức trăn trở trong việc nâng cao chất lượng dạy học đối với học sinh DTTS. Các cháu thiếu vốn tiếng Việt, nhiều cháu nói tiếng Việt từng tiếng hiệt, không thể diễn đạt thành câu; khi đến trường các cháu học chương tình thống nhất cả nước nên gặp trở ngại rất lớn. Huyện đã chủ trương dạy tăng cường tiếng Việt cho các lớp mẫu giáo 5 tuổi, chuẩn bị tâm thế cho các cháu vào học tiểu học. Do đó, việc tổ chức cho học sinh học tập, ăn ở tại chỗ hiện nay là rất can thiết. Khi sinh hoạt chung với nhau các nhóm DTTS khác nhau không thể sử dựng tiếng mẹ đẻ của mình để giao lưu với học sinh nhóm DTTS khác. Như 53 vậy, các láu sẽ phải sử dụng ngôn ngữ chung trong sinh hoạt là tiếng Việt. Đây là cơ hội để học sinh rèn luyện khả năng tiếng Việt. 2.4.2. Kết quả nghiên cứu bằng phương pháp điều tra phiếu hỏi Đối tượng điều tra là hiệu trưởng, giáo viên, học sinh tại các trường; cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội khác có liên quan. Phạm vi nghiên cứu là các trường qểu học vùng DTTS Xê Đăng 3 huyện (Đak Hà, huyện Đak Tô, huyện Tu Mơ Rông). 2.4.2.1. Kết quả điều tra nghiên cứu về quản lý việc giảng dạy của giáo viên Điều tra quản lý việc giảng dạy của giáo viên thực hiện trên ý kiến của 53 cán bộ quản lý và 133 giáo viên của cả 3 huyện. Nội dung điều tra là: quản lý theo mục tiêu GD tiểu học do Luật Giáo dục quy định; quản lý thực hiện chương trình do Bộ GD&ĐT ban hành; quản ly việc vận dụng chương trình do Bộ GD&ĐT ban hành vào địa phương ; quản lý việc soạn bài, chuẩn bị bài của giáo viên; quản lý việc dự giờ lên lớp của giáo viên; quản lý việc bố trí thêm thời gian dạy tiếng Việt cho học sinh DTTS; quản lý công tác kiểm tra đánh giá kết quả học tập cùa học sinh; quản lý sử dụng trang thiết bị, tài liệu dạy học tiếng Việt; quản lý việc tổ chức hoạt động ngoài giờ cho học sinh. Kết quả điều tra thể hiện tại bảng số 2.8 sau: 54 55 56 ■ Quản lý theo mục tiêu giáo dục tiểu học Luật Giáo dục quy định Việc quản lý theo mục tiêu giáo dục tiểu học do Luật Giáo dục quy định tại các trường đều được giáo viên và cán bộ quản lý đánh giá cao (17% CBQL và 28% giáo viên đánh giá tốt; không có trường hợp nào cho rằng việc quản lý theo mục tiêu là yếu kém) ; không có sự khác biệt ý nghĩa giữa hai lực lượng này (x 2 = 8,77). Điều đổ chứng tỏ tất cả giáo viên và cán bộ quản lý đánh giá công tác quản lý theo mục tiịêu giáo dục tại các trường tiểu học vùng Xê Đăng thực hiện tốt “Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học THCS"[44] ■ Quản lý thực hiện chương trình do Bộ GD&ĐT ban hành Kết quả khảo sát trên tổng số 53 cán bộ quản lý và 133 giáo viên trực tiếp giảng dạy cho thấy việc quản lý thực hiện chương trình ở các trường đều triển khai tốt (có 17% CBQL và 29% giáo viên đánh giá việc quản lý thực hiện chương trình do Bộ GD&ĐT ban hành là tốt; trên 60% CBQL và giáo viên đánh giá thực hiện chương trình khá; không có ý kiến nào đánh giá còn yếu kém) ; không có sự khác biệt ý nghĩa về đánh giá của giáo viên và CBQL ( x2 = 5,36). Trước đây có ba bộ chương trình bậc tiểu học khác nhau để các địa phương vận dụng giảng dạy cho các đối tượng khác nhau (chương trình 165 tuần, chương trình 120 tuần, chương trình 100 tuần). Ba bộ chương trình này tuy còn những hạn chế, nhưng đã tạo chủ động cho các địa phương. Từ năm học 2002-2003, thực hiện một chương trình tiểu học thống nhất cả nước, đã bắt đầu nảy sinh những trở ngại, lúng túng cho các cấp quản lý giáo dục. Tổ chức quản lý dạy học như thế nào cho bảo đảm chương trình, phù hợp với đối tượng học sinh. Phương pháp dạy học mới khó áp dụng cho đối tượng học sinh DTTS chưa nói được tiếng Việt. Ngoài phân tích bằng số liệu ở trên, khi trao đổi. với giáo viên trực tiếp giảng dạy, nhiều giáo viên mong muốn có bộ chương trình dành cho đối tượng học sinh có hoàn cảnh khó khăn; mong muốn chủ trương giảm tải chương tình tiểu học của Bộ GD&ĐT sớm được cụ thể hoa để các trường thực hiện. ■ Quản lý việc vận dụng chương trình Bộ GD&ĐT ban hành vào nhà trường 57 Quản lý việc vận dụng chương trình của Bộ GD&ĐT vào nhà trường là việc hiệu trưởng tổ chức để hội đồng sư phạm nhà trường xây dựng nội dung vận dụng chương trình khung của Bộ GD&ĐT vào nhà trường cho từng khối lớp. Khảo sát cho thấy có 5/53 (chiếm tỷ lệ 9,4%) CBQL ở các trường đánh giá việc vận dụng chương trình hiện nay tốt, có 33/133 giáo viên (chiếm tỷ lệ 24,8%) đánh giá tốt. Còn nhiều ý kiến đánh giá việc vận dụng chương trình vào nhà trường ở mức độ trung bình ( 17% CBQL và 12% giáo viên). Đối với vùng DTTS Xê Đăng, chương trình tiểu học hiện hành còn nhiều bất cập, chưa phù hợp đối tượng học sinh nên vận dụng, điều chỉnh chương trình là hết sức cần thiết, đặc biệt là môn Tiếng Việt. Vấn đề tăng thời lượng dạy học môn Tiếng Việt đã được các trường chủ động triển khai. Học sinh học tốt môn Tiếng Việt thì mới có thể học tốt các môn học khác. Nhiều trường đã giảm giờ dạy các môn học khác ở các lớp đầu bậc tiểu học để tăng thời lượng dạy môn Tiếng Việt. ■ Quản lý việc soạn bài của giáo viên Có 13/53 CBQL (chiếm tỷ lệ 24,5%) và 62/133 giáo viên (chiếm tỷ lệ 46,5%) đánh giá tốt; có 8/53 CBQL(chiếm tỷ 15,1%) cho việc quản lý soạn bài của giáo viên còn yếu kém, trong khi đó không có giáo viên nào cho là yếu kém. Như vậy có sự khác biệt đánh giá giữa giáo viên và CBQL, thể hiện qua trị số chi bình phương cũng cho thấy sự khác biệt có ý nghĩa này (x2 = 51,25 ). Dựa trên kết quả điều tra cho thấy giáo viên chuẩn bị bài chưa tốt trước khi lên lớp. Một số giáo viên tỏ ra không có động cơ phấn đấu, xem dạy học là nghề để kiếm sống, thiếu tâm huyết nghề nghiệp, làm việc cầm chừng, khi có điều kiện thuận lợi thì họ sẩn sàng chuyển công tác khác. Lý do nữa là các xã vùng DTTS kinh tế thấp là nơi cực kỳ khó khăn không còn nơi nào khó hơn, nên giáo viên làm việc thiếu chuyên cần các cấp quản lý giáo dục cũng không thể chuyển họ đi nơi nào khác. Đây là rào cản lớn trong công tác quản lý dạy học của người hiệu trưởng. ■ Quản lý viềc dự giờ lên lớp Có 13/53 CBQL (chiếm tỷ lệ 24,5%) và 53/133 giáo viên (chiếm tỷ lệ 40%) đánh giá việc quản lý dự giờ lên lớp, thao giảng là tốt. Sự đánh giá này không đồng nhất, có sự khác biệt cần quan tâm. Ngoài ra, còn có 34% CBQL đánh giá quản lý dự giờ 58 hiện nay ở mức trung bình, trong khi đó chỉ 9% giáo viên đánh giá trung bình. Sự khác biệt có ý nghĩa cũng thể hiện qua tri số chi bình phương so sánh (x2= 17,85). Hiệu trưởng các trường đã quan tâm chỉ đạo hoạt động dự giờ, thao giảng; nhưng việc triển khai còn gặp khó khăn. Các trường có nhiều điểm trường khác nhau nằm ở các làng xa trung tâm xã, mỗi làng có một vài lớp học với một vài giáo viên ăn ở tại chỗ để dạy học, hầu hết các lớp học chỉ bố trí trong buổi sáng mỗi ngày. Giáo viên dạy các lớp học ở làng về trường chính tại trung tâm xã dự giờ thì phải cho học sinh nghỉ học. ■ Quản lý việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh Trên thực tế, học sinh học tốt môn Tiếng Việt mới tích cực học tập các môn khác. Kết quả điều tra cho thấy hầu hết CBQL và giáo viên đánh giá việc quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh ở mức tốt và khá. Một điều khác với các trường vùng thành thị là không có hiện tượng dạy thêm học thêm tràn lan. Mục đích của dạy thêm giờ tăng buổi vì mục đích chính đáng, không có vụ lợi cá nhân nào. Vì vậy, việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh là khách quan, không bị chi phối bơi những động cơ cá nhân như các trường học ở đô thị. ■ Quản lý việc bồi dưỡng giáo viên "Giáo viên là người quyết định chất lượng giáo dục", điều này đã được các nhà khoa học giáo dục khẳng định từ nhiều thế hệ. Bồi dưỡng, nâng cao năng lực giáo viên và đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục đã được Đảng và Nhà nước ta quan tâm chỉ đạo; Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 40/TW; Chính phủ đã có văn bản chỉ đạo thực hiện nghị qụyết của Bộ Chính trị; Tỉnh ủy, UBND tỉnh Kon Tum đã chỉ đạo ngành GD&ĐT triển khai bồi dưỡng nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên. Đến nay giáo Viên tiểu học tỉnh Kon Tum cơ bản đã đạt chuẩn về bằng cấp. Tuy nhiên, năng lực thực sự chưa tương ứng với bằng cấp được đào tạo. Nguyên nhân là những năm cuối thập niên 90 thế kỷ XX, giáo dục phát triển quá nhanh, nhiều xã vùng DTTS thiếu giáo viên nghiêm trọng; tỉnh đã tuyển và đào tạo giáo viên bằng nhiều hình thức linh hoạt, không chính quy; có những người chưa tốt nghiệp THCS vẫn tuyển vào trường sư phạm để đào tạo giáo viên tiểu học. Trong 59 quá trình công tác, số giáo viên này được bồi dưỡng, bổ sung kiến thức đến nay đã đạt chuẩn bằng cấp nhưng năng lực giảng dạy thực sự vẫn còn thấp. ■ Quản lý việc sử dụng sách tham khảo, tài liệu, trang thiết bị phục vụ dạy học tiếng Việt Học sinh tiểu học Xê Đăng học môn Tiếng Việt là ngôn ngữ thứ hai, cách phát âm, từ ngữ, khái niệm, kết cấu câu... đều mới mẻ. Do vậy, trang thiết bị dạy học phục vụ bộ môn, tranh ảnh minh họa, tài liệu tham khảo, sách đọc thêm bằng tiếng Việt là hết sức cần thiết. Hiện nay thiết bị dạy học phục vụ môn Tiếng Việt cho học sinh DTTS tại các trường chưa được trang bị, th