Luận văn Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng bằng vốn ngân sách nhà nước ở tỉnh Thừa Thiên Huế

ế-xã hội, đặc biệt là Quy hoạch quốc phòng-an ninh, chưa có sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan trong quá trình nghiên cứu, lực lượng nghiên cứu quy hoạch còn hạn chế về số lượng và chất lượng. Trư ờ g Đạ i họ c K inh tế H uế 53 - Nhiều Quy hoạch ngành sau khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt đã không kịp thời triển khai các bước cụ thể hóa để tiến hành đầu tư, việc thực hiện quy hoạch còn thiếu sự kiểm tra, giám sát. - Lực lượng cán bộ làm công tác quy hoạch còn yếu về chuyên môn, thiếu sự liên doanh, liên kết trong lĩnh vực nghiên cứu quy hoạch và tư vấn thiết kế. - Công tác quản lý đô thị còn nhiều bất cập, hiện tượng xây dựng trái phép, lấn chiếm đất đai còn phổ biến. Ý thức thị dân chưa được đề cao. Còn thiếu những chế tài đủ mạnh để quản lý đô thị. Công tác kế hoạch phân bổ vốn - Bố trí danh mục kế hoạch các dự án quá phân tán, hàng năm số dự án, công trình đưa vào kế hoạch đầu tư quá lớn. Trong khi bố trí ngân sách không theo quy định đầu tư của các dự án nhóm B và C. Kế hoạch vốn đầu tư không sát với tiến độ dự án đã được phê duyệt và khối lượng thực hiện hàng năm. Nhiều dự án có giá trị khối lượng thực hiện lớn chưa được thanh toán, nhưng khi bố trí kế hoạch lại thấp hơn giá trị khối lượng đã thực hiện. Bố trí kế hoạch không phù hợp khả năng ngân sách hiện có, dàn trải dẫn đến công trình đầu tư kéo dài, ảnh hưởng đến chất lượng công trình, nợ đọng xây dựng cơ bản ngày càng tăng, làm cho doanh nghiệp kinh doanh thua lỗ, nhiều doanh nghiệp có nguy cơ phá sản. Từ bảng 2.3, số dự án được cấp kế hoạch vốn trong các năm cũng biến động không kém, có hiện tượng tăng giảm mỗi năm tuy nhiên tỉ lệ bình quân năm cũng đã tăng 6,8%. Đỉnh cao là năm 2011, số dự án được cấp kế hoạch vốn lên đến 396 dự án, tăng 85% so với năm 2008 – tăng cao nhất trong thời kỳ 2008 – 2012. Đến năm 2012, số dự án giảm 30% so với cùng kỳ năm trước, tương đương với 278 dự án được cấp kế hoạch vốn. Trong đó, số dự án nhóm C luôn chiếm tỉ trọng lớn nhất, luôn chiếm hơn 93% trong cơ cấu tổng dự án. Trong khi cơ cấu cao nhất của dự án B cũng chỉ đạt 5,8%, dự án nhóm A chỉ có 1 dự án là bệnh viện Đa khoa khu vực phía Bắc Thừa Thiên Huế. Cơ cấu cũng như số dự án trong mỗi nhóm có sự thay đổi liên tục qua mỗi năm, chính điều này cũng ảnh hưởng nhiều tới công tác lập kế hoạch kế hoạch ngân sách, giải ngân vốn hay bố trí kế hoạch lao động. Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 54 Bảng 2.3 KẾ HOẠCH PHÂN BỔ VỐN CHO CÁC DA XÂY DỰNG CTDD THỜI KỲ 2008 – 2012 ĐVT: Dự án TT Chỉ tiêu Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010 Năm 2011 Năm 2012 So sánh Số lượng Cơ cấu Số lượng Cơ cấu Số lượng Cơ cấu Số lượng Cơ cấu Số lượng Cơ cấu 2012/2008 Bình quânnăm Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%) Số DA được cấp KH vốn trong năm 214 100,0 348 100,0 329 100,0 396 100,0 278 100,0 64 129,9 16 106,8 1 Nhóm A 1 0,5 1 0,3 1 0,3 1 0,3 1 0,4 0 100,0 0 100,0 2 Nhóm B 12 5,6 16 4,6 19 5,8 14 3,5 14 5,0 2 116,7 1 103,9 3 Nhóm C 201 93,9 331 95,1 309 93,9 381 96,2 263 94,6 62 130,8 16 107,0 Nguồn: Kho bạc Nhà nước Thừa Thiên Huế từ năm 2008 - 2012 Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 55 2.2.3 Quản lý xây dựng dự án và thẩm định dự án công trình dân dụng Thẩm định dự án đầu tư là một quá trình áp dụng kỹ thuật phân tích toàn diện nội dung dự án đã được thiết lập theo một trình tự hợp lý và theo tiêu chuẩn kinh tế kỹ thuật để đi đến kết luận chính xác về hiệu quả tài chính, hiệu quả kinh tế xã hội, môi trường nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển của quốc gia và chủ đầu tư. Thẩm định dự án đầu tư là một quá trình giải quyết những công việc sau: - Rà soát lại toàn bộ nội dung dự án đã được lập, nếu còn thiếu thì chủ đầu tư bổ sung đúng quy định. - So sánh một cách có hệ thống các tính toán và chỉ tiêu của dự án với các tiêu chuẩn quy định của Nhà nước, hoặc những tiêu chuẩn mà chủ đầu tư kỳ vọng. - Kết luận dự án có được chấp thuận hay không. Mục tiêu của thẩm định dự án đầu tư xác định giá trị thực của dự án trên cơ sở so sánh với tiêu chuẩn chấp nhận dự án hoặc với các dự án thay thế khác. Giá trị thực của dự án đầu tư được thể hiện ở các mặt sau: sự phù hợp giữa mục tiêu của dư án với các mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế văn hoá xã hội của quốc gia của tỉnh và của chủ đầu tư đã xác định. Kỹ thuật và công nghệ của dự án có phù hợp với trình độ và yêu cầu sử dụng của ngành và của quốc gia trong thời kỳ triển khai thực hiện dự án hay không. Mức độ chấp nhận được về môi trường, xã hội để đảm bảo sự an toàn cho con người và các hoạt động khác trong khu vực có dự án. Sự phù hợp với yêu cầu sản xuất sản phẩm, dịch vụ của nhà đầu tư; khả năng tài chính nguồn cung ứng các yếu tố nguyên vật liệu, năng lượng cũng như khả năng và trình độ quản lý để vận hành các trang thiết bị của chủ đầu tư. Lợi ích dự án mang lại cho nhà đầu tư. Vai trò thẩm định dự án đầu tư đối với nhà đầu tư: thấy được nội dung của dự án được lập có đầy đủ hay còn thiếu hoặc sai sót ở những nội dung nào, từ đó có căn cứ để chỉnh sửa nội dung một cách hợp lý; xác định được tính khả thi về mặt tài chính, qua đó biết được khả năng sinh lợi cao hay thấp; biết được những rủi ro có thể xảy ra trong tương lai, từ đó nhà đầu tư chủ động có được những giải pháp nhằm ngăn ngừa hoặc hạn chế rủi ro một cách thiết thực và hiệu quả nhất. Phê duyệt thiết kế kỹ thuật là xem xét tính hợp lý của hồ sơ thiết kế công trình về kết cấu và các khía cạnh khác liên quan đến công trình. Sự hợp lý của các giải Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 56 pháp kết cấu công trình; sự tuân thủ các quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng được áp dụng; đánh giá mức độ an toàn công trình; sự hợp lý của việc lựa chọn dây chuyền và thiết bị công nghệ đối với công trình có yêu cầu công nghệ; sự tuân thủ các quy định về môi trường, phòng cháy, chữa cháy. Phê duyệt tổng dự toán là xem xét giá trị tổng dự toán có phù hợp với khối lượng so với hồ sơ thiết kế và việc áp dụng đơn giá xây dựng cơ bản có phù hợp với chế độ quản lý đầu tư và xây dựng hay không. Bảng 2.4 XÂY DỰNG VÀ PHÊ DUYỆT DỰÁN XDCTDD THỜI KỲ 2008 – 2012 T T Chỉ tiêu 2008 2009 2010 2011 2012 So sánh (%) 2012 /2008 Bình quân năm 1 Số DA được thẩm định trong kỳ 263 164 239 70 179 68,1 90,8 2 Số DA được phê duyệt 210 90 182 67 171 81,4 95,0 3 Số DA phải điều chỉnh mục tiêu 15 0 54 2 37 246,7 125,3 4 Số DA phải điều chỉnh hạng mục- chi phí 19 140 110 24 40 210,5 120,5 5 Số DA được cấp KH vốn trongnăm 214 348 329 396 278 129,9 106,8 6 Số DA được cấp vốn năm kế tiếp 171 146 258 288 226 132,2 107,2 Nguồn: Báo cáo giám sát UBND tỉnh Thừa Thiên Huế và KBNN từ năm 2008 - 2012 Trong công tác quản lý dự án XDCTDD hoạt động thẩm định dự án đóng vai trò quan trọng, là điểm khởi đầu cho một tiến trình quản lý. Nếu công tác thẩm định khoa học khách quan sẽ mang lại hiệu ứng tích cực cho tất cả các khâu quản lý còn lại và ngược lại. Trong thời kỳ nghiên cứu, số dự án được phê duyệt luôn thấp hơn so với dự án được thẩm định; điển hình năm 2009 có 90 dự án được phê duyệt trên tổng số 164 dự án được thẩm định phê duyệt, tương tự năm 2010 có 182 dự án được phê duyệt trên tổng số 239 dự án được thẩm định phê duyệt. Điều này chứng tỏ công tác thẩm định được tiến hành nghiêm túc; tuy nhiên con số này cũng nói lên công tác quy hoạch và xây dựng dự án còn nhiều hạn chế. Thực trạng này vừa làm lãng phí nguồn lực trong quá trình xây dựng dự án vừa làm mất các cơ hội đầu tư của các địa phương. Một vấn đề khác nữa đó là số dự án phải điều chỉnh lại mục tiêu, hạng mục và chi phí là khá lớn. Trong đó, các dự án phải điều chỉnh hạng mục là lớn nhất, việc Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 57 điều chỉnh hạng mục đã kéo theo việc điều chỉnh chi phí sao cho phù hợp, bởi vậy số dự án phải điều chỉnh hạng mục cũng chính là số dự án phải điều chỉnh chi phí, số dự án điều chỉnh càng lớn thì thời gian điều chỉnh càng lớn. Có khi số dự án phải điều chỉnh lên đến 140 dự án vào năm 2009 và hầu như năm nào cũng có số lượng khá lớn các dự án buộc phải điều chỉnh, thời gian điều chỉnh cũng mất một khoản thời gian khá dài, ít nhất là từ 1 tuần đến gần 2 tháng. Vậy việc điều chỉnh dự án ảnh hưởng rất nhiều đến các yếu tố khác, quan trọng là ảnh hưởng đến thời gian và chi phí thực hiện dự án. Qua đây cho thấy công tác lựa chọn các dự án đáp ứng yêu cầu và chất lượng ngay từ lúc đầu là rất quan trọng, kể cả công tác thẩm định lẫn phê duyệt. Điều đó đưa một vấn đề về việc tìm ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng của các dự án đề xuất. Ngoài ra, có một số dự án đã phê duyệt dự án trong năm nhưng không nằm trong mốc thời gian bố trí kế hoạch vốn (phải có quyết định phê duyệt dự án trước 31/10 mới được bố trí kế hoạch vốn năm sau) nên số dự án được cấp vốn năm nay có thể nhỏ hơn số dự án được cấp vốn năm kế tiếp cộng với số dự án được phê duyệt trong năm, ví dụ như: năm 2008 số dự án được cấp vốn năm kế tiếp là 171 dự án, số dự án được cấp vốn trong năm là 214 nhưng số dự án được duyệt trong năm 2009 là 90 dự án.. Một số thành quả và hạn chế trong công tác thẩm định, phê duyệt thiết kế và dự toán Trong thời gian qua Nghị định số 209/2004/CP ngày 16/12/2004 về quản lý chất lượng công trình, chủ đầu tư dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước được giao nhiều trách nhiệm trong quá trình chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư. Việc phân cấp mạnh này có những ưu và nhược điểm : - Thành quả Chủ đầu tư được phân cấp và tự chịu trách nhiệm trong quá trình tổ chức thực hiện các công việc liên quan đến dự án trước người quyết định đầu tư và Pháp luật, do đó chủ động trong việc triển khai công việc, tiến độ thực hiện rút ngắn; trong quá trình triển khai thực hiện dự án những vấn đề bất cập, không hợp lý được điều chỉnh kịp thời, hiệu quả dự án được nâng cao; tạo điều kiện xây dựng và phát triển một số Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 58 đơn vị sự nghiệp thuộc huyện, tỉnh chuyên làm chủ đầu tư các dự án sử dụng vốn ngân sách địa phương. - Hạn chế Thực tế trong công tác thiết kế thẩm định, phê duyệt thiết kế kỹ thuật - tổng dự toán ở nhiều ngành, nhiều địa phương, nhiều đơn vị còn tình trạng chưa tuân thủ các quy định về nội dung đã phê duyệt trong quyết định đầu tư của dự án nên công tác quản lý, thanh toán và quyết toán vốn đầu tư gặp nhiều khó khăn và gây lãng phí, tiêu cực, thất thoát ngân sách Nhà nước như: - Các dự án ở xa trung tâm đô thị, đi lại không thuận tiện thì rất phổ biến tình trạng người thiết kế chỉ ngồi ở xưởng thiết kế mà không biết công trình thiết kế nằm ở điểm nào và người làm dự toán lại càng thiếu thực tế. Khi phát hiện sai lệch thì tìm cách giải quyết. Quy chế quản lý đầu tư và xây dựng hiện nay của ta chưa quy định cụ thể xử phạt, hay bồi thường vật chất cho chủ đầu tư khi kết quả tư vấn còn nhiều sai sót làm ảnh hưởng đến chất lượng công trình và giá trị thanh quyết toán. - Tư vấn thiết kế tính khối lượng xây lắp không chính xác, cho nên phải bổ sung, điều chỉnh tổng dự toán. Thậm chí có những dự án vừa thiết kế vừa thi công, đến giai đoạn cuối hoặc khi xong công trình mới trình duyệt hoặc xin điều chỉnh tổng dự toán nhằm hợp thức hóa các chi phí đã phát sinh. - Chế độ Nhà nước quy định về chi phí tư vấn (khảo sát, thiết kế) được tính theo tỷ lệ thuận trên giá trị công trình. Vì vậy, trong thực tế các nhà thiết kế có xu hướng tăng quy mô và hệ số an toàn của công trình cao hơn mức bình thường để hưởng lợi tiền thiết kế phí và nhà thầu bớt xén khối lượng trong quá trình thi công gây lãng phí và thất thoát vốn đầu tư. - Quy trình khảo sát lập dự án đầu tư còn nhiều hạng mục chỉ tạm tính, nhằm mục đích làm cho tổng mức đầu tư thấp để dễ trình duyệt; trong quá trình thi công sẽ tìm cách điều chỉnh tổng mức đầu tư. - Khi lập và phê duyệt tổng dự toán, dự toán không theo sát các định mức kinh tế kỹ thuật của Nhà nước đã ban hành, không sát với thực tế từng khu vực, thoát ly giá cả thực tế trên thị trường trong từng thời kỳ dẫn đến phê duyệt tổng mức đầu tư quá chênh lệch so với thực tế. Trư ờng Đạ i họ Kin h tế Hu ế 59 Trong thời gian qua, đối với các chủ đầu tư chuyên nghiệp (tỉnh, huyện thành lập ra các Ban đầu tư và xây dựng), việc tổ chức thực hiện dự án vốn ngân sách hầu hết được thực hiện đúng quy trình, quy định pháp luật; việc thẩm định, phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công và dự toán xây dựng công trình đáp ứng yêu cầu quy định. Công tác thẩm định thiết kế được chú trọng về chất lượng cho nên quá trình thi công xây dựng ít phải điều chỉnh, bổ sung thiết kế, thuận lợi cho công tác thi công, tiến độ hợp đồng ít biến động. Trường hợp đối với các chủ đầu tư không chuyên (thường là các đơn vị quản lý, sử dụng công trình), thực tế hiện nay hầu hết không đủ năng lực hoặc chưa có kinh nghiệm trong công tác quản lý dự án thì việc phân cấp, giao nhiều trách nhiệm trong quá trình tổ chức triển khai dự án rất khó khăn, nhiều rủi ro, dễ lãng phí, tiến độ triển khai dự án dễ kéo dài mặc dù có thể thuê tư vấn thực hiện. Đối với các chủ đầu tư dạng này thì thuê tư vấn thẩm tra thiết kế rồi chủ đầu tư phê duyệt thiết kế, thực tế hồ sơ thiết kế phê duyệt sai sót nhiều, có nhiều trường hợp thiết kế không phù hợp biện pháp thi công nên phải điều chỉnh thiết kế khi thi công xây dựng, rồi lãng phí trong thiết kế khi chọn phương án không phù hợp cấp công trình (chi phí thiết kế được tính theo tỉ lệ % giá trị xây dựng), các trường hợp này có thể tư vấn thẩm tra thiết kế biết nhưng sợ trách nhiệm hoặc muốn quá an toàn nên không kiến nghị điều chỉnh khi thẩm tra. Trong quá trình thi công xây dựng, việc phát hiện để điều chỉnh thiết kế rất khó vì vướng các thủ tục pháp lý, sợ trách nhiệm, do đó công trình khi hoàn thành đưa vào sử dụng hiệu quả không cao mặc dù xuất đầu tư lớn. Từ thực tiễn trên, do các tổ chức chủ đầu tư chuyên nghiệp chưa được phát huy, việc các đơn vị quản lý và sử dụng vẫn được giao làm chủ đầu tư chiếm tỉ trọng lớn nên vấn đề chất lượng công trình được thông tin nhiều trong thời gian qua. Ngày 6/2/2013, Chính phủ ban hành Nghị định 15/2013/CP về Quản lý chất lượng công trình, trong đó có điều chỉnh quyền hạn và trách nhiệm của chủ đầu tư trong việc thẩm định, phê duyệt thiết kế. Sau ngày 15/4/2013, các sở chuyên ngành sẽ thẩm tra thiết kế các công trình cấp III trở lên, chủ đầu tư căn cứ kết quả thẩm tra rồi thẩm định, phê duyệt. Trư ờng Đạ i ọ c K inh tế H uế 60 2.2.4 Quản lý công tác lựa chọn nhà thầu Có nhiều hình thức lựa chọn nhà thầu khác nhau nhưng đối với các DA XDCTDD ở Thừa Thiên Huế được áp dụng 2 hình thức phổ biến là đấu thầu rộng rãi và chỉ định thầu. Đấu thầu xây dựng là hình thức lựa chọn nhà thầu theo nguyên tắc cạnh tranh. Đây là phương thức giao thầu tiến bộ thay thế cho phương thức giao thầu theo chỉ tiêu kế hoạch của cơ chế cũ. Thực tế thời gian qua đấu thầu xây dựng còn bộc lộ không ít những hiện tượng tiêu cực như: tình trạng không tuân thủ quy chế đấu thầu; nhiều công trình phải đấu thầu, nhưng chủ đầu tư lại thực hiện chỉ định thầu. Thông qua hình thức đấu thầu rộng rãi, việc tổ chức lựa chọn nhà thầu luôn được các chủ đầu tư, bên mời thầu chấp hành đúng theo trình tự, thủ tục pháp lý về đấu thầu quy định, không có tình trạng phá giá thầu, bỏ giá thấp hoặc không đủ điều kiện, năng lực dẫn đến công trình chất lượng xấu, kéo dài thời gian thi công. Hầu hết, các gói thầu nằm trong hạn mức quy định phải tiến hành lựa chọn nhà thầu trên địa bàn tỉnh đều được triển khai thực hiện theo hình thức đấu thầu rộng rãi, đảm bảo tính cạnh tranh, minh bạch, tạo sự bình đẳng giữa các nhà thầu. Do vậy, đã khuyến khích được các nhà thầu có kinh nghiệm, năng lực tham gia dự thầu. Điều này đã đóng góp một phần không nhỏ vào hiệu quả sử dụng vốn đầu tư từ ngân sách Nhà nước và tránh thất thoát, lãng phí. Bảng 2.5 CHÊNH LỆCH GIÁ THẦU CỦA CÁC HÌNH THỨC LỰA CHỌN NHÀ THẦU Đơn vị tính: Tỷ đồng TT Chỉ tiêu Hình thức lựa chọn nhà thầu Đấu thầu rộng rãi Chỉ định thầu Tổng mẫu B/q gói thầu Tổng mẫu B/q gói thầu 1 Giá trị phê duyệt dự toán gói thầu 427,6 9,72 36,6 2,29 2 Giá trị phê duyệt trúng thầu 417,7 9,49 36,4 2,28 3 So sánh Giá trị phê duyệt dự toán với Giá trị phê duyệt trúng thầu - Số lượng -9,9 -0,23 -0,2 -0,01 - Tỷ lệ (%) -2,3 -2,3 -0,5 -0,5 Nguồn: kết quả điều tra 2013 của tác giả Trư ờng Đạ i họ c K in tế H uế 61 Theo kết quả điều tra cho thấy, giá phê duyệt trúng thầu giảm đáng kể so với giá phê duyệt dự toán gói thầu, cụ thể: đối với hình thức đấu thầu rộng rãi có giá trị trúng thầu giảm 9,9 tỷ đồng, giảm 2,3% so với giá trị phê duyệt dự toán; đối với hình thức chỉ định thầu có giá trị trúng thầu giảm 0,2 tỷ đồng, giảm 0,5% so với giá trị phê duyệt dự toán. Mặc dù hàng năm công tác đấu thầu đã tiết kiệm cho ngân sách hàng chục tỷ đồng tuy nhiên qua nghiên cứu đề tài đã chỉ ra một ưu điểm, hạn chế của các hình thức lựa chọn nhà thầu như sau: Bảng 2.6 PHÂN TÍCH ƯU NHƯỢC ĐIỂM CỦA PHƯƠNG THỨC ĐẤU THẦU RỘNG RÃI TRONG NƯỚC Stt Chỉ tiêu Ưu điểm Hạn chế 1 Thời gian thủ tục - Có quy trình thời gian, thủ tục theo quy định của Chính phủ. - Thời gian kéo dài - Quá trình tổ chức đấu thầu phức tạp. 2 Giá - Cạnh tranh lành mạnh . - Nhà thầu giảm giá - Hiệu quả kinh tế thấp 3 Năng lực thực hiện - Chọn được nhà thầu đủ năng lực. - Đôi khi năng lực thực tế khác với HSDT. 4 Yếu tố khác - Hầu hết các nhà thầu đều có cơ hội tham dự. - Các nhà thầu dễ thông đồng với nhau. Nguồn: Kết quả thảo luận nhóm năm 2013, tổng hợp của tác giả. Đấu thầu rộng rãi trong nước - Thời gian thủ tục: + Ưu điểm: đã có quy trình thời gian, thủ tục theo Điều 31 Luật Đấu thầu, Điều 33 Nghị định số 85/2009/NĐ-CP ngày 15/10/2009 của Chính phủ. + Hạn chế: thời gian kéo dài (đối với gói thầu quy mô lớn khoảng 30 ngày kể từ ngày đăng báo đến ngày nhận HSDT; gói thầu quy mô nhỏ khoảng 15 ngày); trường hợp có sơ tuyển phải mất thêm thời gian tổ chức sơ tuyển; quá trình tổ chức đấu Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 62 thầu phức tạp. Theo mẫu HSMT do Bộ Kế hoạch và Đầu tư ban hành thì những nhà thầu phải có nhiều kinh nghiệm mới có đủ năng lực đáp ứng yêu cầu. - Giá: + Ưu điểm: các nhà thầu cạnh tranh lành mạnh nên chọn được nhà thầu đạt yêu cầu của HSMT với chi phí thực hiện gói thầu thấp nhất. + Hạn chế: để trúng thầu nên một số nhà thầu giảm giá rất nhiều so với giá dự toán nên khi đi vào thực hiện lại không hiệu quả kinh tế chậm thực hiện hoặc không thực hiện theo đúng hợp đồng đã ký kết. - Yếu tố khác: + Ưu điểm: theo quy định phải đăng báo đấu thầu nên hầu hết các nhà thầu quan tâm đều có cơ hội tham dự; hiện nay các hồ sơ mời thầu đều có mẫu thống nhất do Bộ Kế hoạch đầu tư ban hành nên đã hạn chế được các chủ đầu tư tuỳ ý lập hồ sơ mời thầu. + Hạn chế: khó kiểm soát các nhà thầu thông đồng với nhau; nếu quá nhiều nhà thầu tham dự thì công tác chấm thầu sẽ rất phức tạp, mất nhiều thời gian. Chỉ định thầu - Thời gian thủ tục: + Ưu điểm: Rút ngắn được thời gian tổ chức lựa chọn nhà thầu; đã có hồ sơ mời chỉ định thầu theo mẫu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. + Hạn chế: Quy trình thủ tục lựa chọn nhà thầu vẫn còn hình thức (các thủ tục tương tự đấu thầu). - Giá: + Ưu điểm: Do chỉ có một nhà thầu được mời chỉ định thầu nên yếu tố giá không có tính cạnh tranh. + Hạn chế: Không có tính cạnh tranh về giá khi đề xuất giá chỉ định thầu. - Năng lực thực hiện + Ưu điểm: chọn được nhà thầu có năng lực thực hiện phù hợp với yêu cầu của gói thầu. + Hạn chế: ít quan tâm đến yếu tổ kỷ thuật, phương án thi công trong quá trình lựa chọn nhà thầu. Trư ờ g Đạ i họ c K inh t H uế 63 Bảng 2.7 PHÂN TÍCH ƯU NHƯỢC ĐIỂM CỦA PHƯƠNG THỨC CHỈ ĐỊNH THẦU Stt Chỉ tiêu Ưu điểm Hạn chế 1 Thời gian thủ tục Rút ngắn thời gian tổ chức lựa chọn nhà thầu. Các thủ tục tương tự đấu thầu. 2 Giá Một nhà thầu được mời chỉ định thầu. Không có tính cạnh tranh. 3 Năng lực thực hiện Chọn được nhà thầu có năng lực thực hiện phù hợp với yêu cầu của gói thầu. Ít quan tâm đến yếu tổ kỷ thuật, phương án thi công trong quá trình lựa chọn nhà thầu. 4 Yếu tố khác Có thể triển khai ngay để tránh nguy hại đến sức khoẻ, tài sản hoặc an toàn của công trình liền kề như: các gói thầu mua hoá chất, gói thầu xử lý sự cố môi trường, gói thầu di dân ra vùng sạt lở. Ảnh hưởng của các yếu tố cá nhân trong quyết định lựa chọn nhà thầu. Nguồn: Kết quả thảo luận nhóm năm 2013, tổng hợp của tác giả. Mặc dù công tác đấu thầu được Chủ đầu tư đứng ra tổ chức, tuy nhiên hằng năm công tác thanh tra, kiểm tra trong lĩnh vực đấu thầu đối với các dự án có sử dụng vốn ngân sách nhà nước luôn được UBND tỉnh chú trọng. Với mục đích hướng dẫn, chấn chỉnh, uốn nắn và xử lý các sai phạm (nếu có) trong lĩnh vực đấu thầu khi đã phân cấp rộng cho chủ đầu tư. Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 64 Theo kết quả kiểm tra đấu thầu tại các đơn vị của các năm cho thấy: - Năng lực kinh nghiệm quản lý và thực hiện về công tác đấu thầu của các chủ đầu tư đã được nâng lên, có chuyên môn, nghiệp vụ phù hợp với từng công trình, dự án và gói thầu. Về cơ bản, công tác thẩm định và phê duyệt các nội dung liên quan đến đấu thầu của các chủ đầu tư đã đáp ứng được các quy định hiện hành. - Việc lập hồ sơ mời thầu, tổ chức lựa chọn nhà thầu từ việc thông báo mời thầu, bán hồ sơ mời thầu, nhận hồ sơ dự thầu, công tác đóng thầu, mở thầu, đến đánh giá hồ sơ dự thầu đều được chủ đầu tư và tổ chuyên gia đấu thầu thực hiện phù hợp quy định hiện hành về thời gian và quy trình lựa chọn; các thành viên tổ chuyên gia đấu thầu đều có chứng chỉ đào tạo nghiệp vụ đấu thầu theo quy định. - Thông tin của các gói thầu được lựa chọn với hình thức đấu thầu rộng rãi đã được các chủ đầu tư cung cấp đầy đủ, kịp thời để đăng tải trên Báo Đấu thầu theo quy định của Luật Đấu thầu, Nghị định số 85/2009/NĐ-CP và Thông tư liên tịch số 20/2010/TTLT-BKH-BTC ngày 21/09/2010 của Liên Bộ Kế hoạch và Đầu tư - Tài chính quy định chi tiết việc cung cấp thông tin về đấu thầu để đăng tải trên Báo Đấu thầu. Tuy nhiên, công tác thực hiện đấu thầu ở một số chủ đầu tư vẫn còn bộc lộ một số thiếu sót như: - Việc đánh giá hồ sơ dự thầu của Tổ chuyên gia chưa bám sát một số nội dung theo yêu cầu đã nêu trong hồ sơ mời thầu. - Công tác thẩm định hồ sơ mời thầu và kết quả lựa chọn nhà thầu của bộ phận thẩm định thuộc chủ đầu tư còn thiếu sót, chưa phát hiện ra những tồn tại của Tổ chuyên gia đấu thầu. - Công tác lựa chọn nhà thầu đối với một số gói thầu theo hình thức chỉ định thầu rút gọn chưa được thực hiện đúng theo quy định tại khoản 2 Điều 41 và khoản 2 Điều 31 Nghị định 85/2009/NĐ-CP: bên mời thầu và nhà thầu không thực hiện thủ tục thương thảo, hoàn thiện hợp đồng. Trư ờng Đạ i họ c K in tế H uế 65 Tính chuyên môn, chuyên nghiệp về công tác đấu thầu chưa đồng đều và còn hạn chế ở một số chủ đầu tư, bên mời thầu đặc biệt là ở cấp huyện, xã, khu vực vùng sâu, vùng xa còn hạn chế dẫn đến chất lượng của hoạt động đấu thầu chưa được đảm bảo. Chất lượng của hồ sơ mời thầu vẫn còn nhiều bất cập. Trong một số trường hợp chỉ vì một vài chi tiết trong hồ sơ mời thầu do tư vấn lập không chuẩn xác mà có thể dẫn đến phức tạp trong đánh giá hồ sơ dự thầu, phải xử lý tình huống gây chậm trễ. Trong một số trường hợp khác còn phải hủy đấu thầu làm ảnh hưởng đến tiến độ dự án. 2.2.5 Quản lý công tác giải phóng mặt bằng Công tác giải phóng mặt bằng là một trong những khâu quan trọng. Không giải phóng được thì dự án không thể triển khai thực hiện, cho dù vốn dự án chuẩn bị đầy đủ; là một nhân tố để quyết định đến tiến độ thực hiện dự án cũng như chất lượng dự án. Thực tế trong thời gian qua, UBND các cấp đặc biệt quan tâm đến công tác này tuy nhiên chính sách bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất đang gặp không ít khó khăn nhưng chủ yếu là khó khăn về cơ chế tài chính như: về giá bồi thường; về nguồn kinh phí chi trả cho dân, tổ chức, trong khi các thủ tục về phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã hoàn chỉnh nhưng vốn chi trả cho dân chưa kịp thời. Đây cũng là một trong những nguyên nhân làm cho người dân có đất bị thu hồi hoang mang, không yên tâm sản xuất. Dẫn đến tình trạng khiếu kiện ngày càng cao và phức tạp. Qua bảng 2.8 chúng ta thấy số dự án hoàn thành đền bù có xu hướng giảm, năm 2008 có 29 dự án hoàn thành đền bù trong năm và có 10 dự án đền bù chậm tiến độ, năm 2012 có 9 dự án hoàn thành đền bù và có 15 dự án đền bù chậm tiến độ, các dự án đền bù chậm tiến độ trên chủ yếu tập trung vào các dự án nhóm C. Giá trị hoàn thành đền bù cũng như số dư tạm ứng đền bù cũng có xu hướng tăng theo dự án. Năm 2008 số dư tạm ứng đền bù đối với các dự án nhóm C là 7,4 tỷ đồng, năm 2010 số dư tạm ứng là 10,4 tỷ đồng, năm 2012 số dư tạm ứng đền bù là 15,1 tỷ đồng. Trư ờng Đạ i họ c K inh ế H uế 66 Bảng 2.8 ĐỀN BÙ GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG CÁC DỰ ÁN XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH DÂN DỤNG (tính theo các DA hoàn thành công tác đền bù trong năm tài chính) T T Chỉ tiêu 2008 2009 2010 2011 2012 So sánh (%) 2012 /2008 B/Q 1 Số dự án