Luận văn Quản lý nhà nước về bảo vệ rừng tại tỉnh Đắk Lắk

ạm Luật Bảo vệ và Phát triển rừng. Nhận thức về trách nhiệm và khả năng điều hành công tác QLBVR của cấp ủy và chính quyền địa phương đã có sự chuyển biến, tổ chức thực hiện có hiệu quả rõ rệt. Các cấp ủy Đảng ở địa phương đã vào cuộc và trực tiếp chỉ đạo, triển khai đồng bộ các biện pháp, qua đó đã ngăn chặn, giảm thiểu tình trạng vi phạm QLBVR trên địa bàn. Đổi mới phương pháp, hình thức, nội dung tuyên truyền pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng; tỉnh Kom Tum chú trọng tuyên truyền trực tiếp đến người dân những khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng người dân tộc thiểu số sống gần rừng; tăng cường phối hợp có hiệu quả giữa cộng đồng dân cư th n, làng với chủ rừng, chính quyền xã và Kiểm lâm trong công tác QLBVR. Thông qua hoạt động tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, nhận thức về bảo vệ và phát triển rừng trong cộng đồng dân cư đã được nâng lên, góp phần tăng cường công tác QLBVR ở địa phương. 46 Thực hiện Phương án tổng quan giao rừng, cho thuê rừng tỉnh Kon Tum giai đoạn 2009 - 2012, trong giai đoạn 2013 - 2015 đã tiến hành giao đất giao rừng cho các hộ gia đình, cộng đồng dân cư th n với tổng diện tích rừng và đất rừng được giao là 27.264,5 ha, trong đó: giao đất giao rừng cho hộ gia đình 24.413,4 ha/2.458 hộ; giao cho cộng đồng 2.985,7 ha/18 thôn, làng. Việc kết hợp giao đất giao rừng với triển khai chính sách chi trả dịch vụ m i trường rừng trên diện tích giao đất giao rừng cho các hộ gia đình và cộng đồng đã nhận được sự đồng thuận, ủng hộ cao của cộng đồng dân cư sống gần rừng; do vậy, đây là một trong những giải pháp QLBVR hiệu quả lâu dài cần phát huy [38]. Trên địa bàn tỉnh Kon Tum có hơn 20 đơn vị chủ rừng là tổ chức, quản lý hơn 500.000 ha diện tích rừng và đất lâm nghiệp, phân bố chủ yếu trên địa bàn 09 huyện. Trong thời gian qua, lực lượng Kiểm lâm thực hiện phối hợp với các đơn vị chủ rừng trong thực hiện các nhiệm vụ có liên quan đến công tác quản lý bảo vệ, phát triển rừng và phòng cháy chữa cháy rừng. Cử công chức tham gia các trạm, chốt liên ngành trên lâm phần của chủ rừng. Bên cạnh một số địa phương, đơn vị để mất rừng một cách đáng tiếc, cũng có những đơn vị, chủ rừng, chính quyền địa phương đã làm tốt công tác trồng rừng thay thế, góp phần đáng kể trong việc phủ xanh đồi núi trọc, tăng độ che phủ của rừng trên địa bàn; trong 5 năm tỉnh Kon Tum đã trồng mới được trên 6.600 ha rừng các loại, đồng thời thử nghiệm trồng thành công 180 ha sâm Ngọc Linh - loại sâm quý nổi tiếng. 1.5.3. Kinh nghiệm của tỉnh Đăk Nông Tỉnh Đắk Nông nằm ở phía Nam Tây Nguyên, giáp với nước bạn Campuchia và là nơi đầu nguồn s ng Đồng Nai và sông Sêrêpốk. Với vị trí địa lý trọng yếu, vì vậy rừng ở Đắk N ng có vai trò đặc biệt quan trọng trong 47 phòng hộ cho khu vực kinh tế trọng điểm Đ ng Nam bộ, bảo đảm an ninh m i trường và an ninh quốc phòng quốc gia. Mặc dù ngành Lâm nghiệp của tỉnh Đắk Nông có vai trò vô cùng quan trọng, nhưng thực tế các giá trị của nó đang bị suy giảm nghiêm trọng. Độ che phủ rừng giảm từ 56,7% năm 2004 xuống còn 38,8% vào năm 2016. Từ đó kéo theo sự suy giảm nghiêm trọng về tính đa dạng sinh học, chức năng phòng hộ và cung cấp lâm sản của rừng. Ngoài việc diện tích rừng tự nhiên suy giảm thì công tác phát triển rừng đạt kết quả rất thấp. Đến hết năm 2016 toàn tỉnh chỉ trồng được 42.825 ha rừng.Diện tích rừng suy giảm đã kéo theo những biến động lớn của các đơn vị quản lý. Năm 2004 toàn tỉnh có 18 lâm trường quốc doanh và 3 ban quản lý rừng đặc dụng, phòng hộ thì đến năm 2017 chỉ còn 5 Công ty TNHH MTV LN; 8 ban quản lý rừng đặc dụng, phòng hộ; 43 doanh nghiệp thuê đất, thuê rừng và một số chủ rừng khác. Quy hoạch 3 loại rừng chất lượng thấp, thường xuyên bị phá vỡ, điều chỉnh; công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật chưa nghiêm là những thực trạng đáng báo động của ngành lâm nghiệp [18]. Để dẫn đến thực trạng như trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Trước hết là sự bất cập, thiếu đồng bộ, chồng chéo, thậm chí mâu thuẫn giữa các văn bản quy phạm pháp luật. Đặc biệt là những quy định liên quan đến quyền và nghĩa vụ của một số chủ thể quản lý rừng. Các quy định của pháp luật chưa làm rõ cơ chế thực hiện các quyền định đoạt của Nhà nước với vai trò là đại diện chủ sở hữu đối với rừng tự nhiên và các quyền, nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân khi được Nhà nước giao, cho thuê rừng tự nhiên. Cơ chế chính sách hưởng lợi từ rừng còn nhiều bất cập, nên chưa khuyến khích được xã hội chung tay phát triển vốn rừng. Bên cạnh đó, c ng tác tổ chức quản lý ngành của lực lượng Kiểm lâm, cơ quan quản lý Nhà nước về lâm nghiệp còn nhiều bất cập nên chưa phát huy hết vai trò, trách nhiệm được giao. Việc chuyển các 48 lâm trường sang công ty Lâm nghiệp chỉ là “bình mới, rượu cũ”, chưa có sự thay đổi căn bản về cơ chế quản lý, quản trị doanh nghiệp. Qua thời gian hoạt động, nhiều công ty Lâm nghiệp bị giải thể hoặc phải chuyển đổi mô hình hoạt động. Trong khi rừng đứng trước áp lực của dân di cư tự do, giá cả nông sản tăng cao nên người dân phá rừng lấy đất sản xuất nông nghiệp thì ngược lại công tác quản lý nhà nước về Lâm nghiệp, đất đai và dân cư bộc lộ nhiều yếu kém, bất cập. Nhiều chính sách như khoán theo Nghị định 135/2005/NĐ-CP; giao đất, giao rừng; chuyển đổi rừng tự nhiên sang trồng cây công nghiệp, liên doanh liên kết; cho thuê đất, thuê rừng... bị thực hiện một cách “méo mó“, kh ng hiệu quả. Đáng chú ý, nhiều người (trong đó có những người có trách nhiệm bảo vệ rừng) lợi dụng sự buông lỏng quản lý và thiếu nghiêm minh của pháp luật để trục lợi, bảo kê, thậm chí là tham gia phá rừng. Cùng với đó, sự yếu kém trong quản lý nhà nước, nhất là cấp chính quyền cơ sở, sự hoạt động thiếu hiệu quả của lực lượng Kiểm lâm và sự buông lỏng, tiếp tay của một số chủ rừng đã dẫn đến thực trạng rừng bị mất trên quy mô diện tích lớn, trong thời gian dài. 1.6. Bài học kinh nghiệm Qua việc phân tích trên có thể rút ra những bài học kinh nghiệm cho công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng ở tỉnh Đắk Lắk như sau: Một là, phải có sự nhận thức đúng của các cấp lãnh đạo, chính quyền địa phương về vị trí, vai trò của rừng, nghề rừng đối với sự phát triển kinh tế xã hội. Từ đó có sự chỉ đạo thống nhất trong việc thực hiện các chủ trương, định hướng phát triển lâm nghiệp tại địa phương. Hai là, tổ chức triển khai đồng bộ các chính sách, quy hoạch, kế hoạch trong lĩnh vực quản lý, bảo vệ và phát triển rừng. 49 Ba là, chú trọng công tác tuyên truyền, giáo dục cộng đồng và người dân tích cực tham gia vào công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng. Bốn là, phải chăm lo đời sống của người dân sống trên địa bàn lâm nghiệp. Kết luận Chƣơng 1 Nghiên cứu những vấn đề lý luận của pháp luật về bảo vệ rừng, tôi rút ra một số kết luận sau: Thứ nhất, rừng là một hệ sinh thái có vai trò vô cùng to lớn đối với sự phát triển của con người, có thể xem rừng như là cái n i nu i dưỡng sự sống. vai trò của rừng không chỉ quan trọng đối với cộng đồng, từng địa phương hay từng quốc gia mà nó phải được quan tâm bảo vệ trên phạm vi toàn cầu. Do đó bảo vệ rừng là trách nhiệm của tất cả chúng ta. Chính vì vậy, chúng ta phải có cách thức phù hợp để bảo vệ rừng mà trong đó QLNN đóng vai trò quan trọng, là công cụ hữu hiệu nhất để bảo vệ rừng. Thứ hai, QLNN về bảo vệ rừng phải được điều chỉnh dựa vào sự phù hợp và xác định rõ nội dung điều chỉnh làm cơ sở để phân tích cơ cấu tổ chức QLNN hiện nay ở Trung ương, địa phương để đưa ra các đánh giá phù hợp trong chương 2 và đề xuất các giải pháp để hoàn thiện trong chương 3 50 Chƣơng 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ BẢO VỆ RỪNG TẠI TỈNH ĐẮK LẮK 2.1. Tổng quan về phát triển, quản lý và bảo vệ rừng tại tỉnh Đắk Lắk 2.1.1. Hiện trạng tài nguyên rừng 2.1.1.1. Hiện trạng rừng và đất lâm nghiệp Đắk Lắk là tỉnh nằm ở Trung tâm cao nguyên Trung bộ, có diện tích tự nhiên là: 13.125,37 km 2 ; dân số gần 1,8 triệu người gồm 47 dân tộc anh em sinh sống. Các đơn vị hành chính gồm: Thành phố Buôn Ma Thuột, Thị xã Buôn Hồ và các huyện: Ea H’Leo, Ea Soup, Kr ng Năng, Kr ng Buk, Bu n Đ n, Cư M’Gar, Ea Kar, M’Đrăk, Kr ng Pak, Kr ng Ana, Kr ng B ng, Lắk, Cư Kuin. Toạ độ địa lý: - Từ 12o10’00” đến 13o24’59” Vĩ độ Bắc - Từ 107o20’03” đến 108o59’43” Kinh độ Đ ng Vị trí địa lý của tỉnh Đắk Lắk được xác định như sau: phía Bắc giáp tỉnh Gia Lai, phía Nam giáp tỉnh Lâm Đồng và tỉnh Đắk N ng, phía Đ ng giáp tỉnh Phú Yên và Khánh Hoà và phía Tây giáp Vương quốc Campuchia. Theo báo cáo số 87/BC-UBND ngày 06/6/2016 của UBND tỉnh Đắk Lắk báo cáo số liệu rừng và đất lâm nghiệp năm 2015 trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, số liệu tài nguyên rừng và đất lâm nghiệp đến 31/12/2015 như sau: Tổng diện tích rừng và đất lâm nghiệp: 721.786,1 ha; trong đó: - Diện tích có rừng: 526.534,4 ha, bao gồm: + Rừng tự nhiên : 472.179,7 ha. Rừng gỗ : 457.503,6 ha; Rừng tre nứa: 4.918,9 ha, + Rừng trồng : 54.354,7 ha. - Đất chưa có rừng: 206.841,7 ha 51 - Độ che phủ rừng: 39,23 %. Bản đồ 2.1. Bản đồ hiện trạng tài nguyên rừng tỉnh Đắk Lắk Nguồn: Chi cục Kiểm lâm tỉnh Đắk Lắk - Rừng và đất lâm nghiệp phân theo chức năng: +Trong quy hoạch lâm nghiệp : 677.213,8 ha. Đất rừng Đặc dụng : 227.821,3 ha; Đất rừng Phòng hộ : 80.010,3 ha; Đất rừng Sản xuất : 369.381,2 ha. + Ngoài quy hoạch lâm nghiệp : 44.572,3 ha; 52 Bản đồ 2.2. Bản đồ quy hoạch 3 loại rừng tỉnh Đắk Lắk Nguồn : Chi cục Kiểm lâm tỉnh Đắk Lắk - Rừng tự nhiên phân theo trữ lượng: 457.502,6 ha (không tính rừng hỗn giao và rừng tre nứa), trong đó: +Rừng giàu : 99.676,4 ha; + Rừng trung bình : 127.459,3 ha; + Rừng nghèo : 158.943,3 ha; + Rừng nghèo kiệt : 69.544,2 ha; + Rừng phục hồi : 1.668,9 ha. - Diện tích rừng và đất lâm nghiệp phân theo Chủ quản lý 53 Bảng 2.1. Diện tích rừng và đất lâm nghiệp phân theo chủ quản lý Đơn vị tính: ha TT Đơn vị Tổng Có rừng Đất chƣa có rừng QH cho LN Tổng Rừng tự nhiên Rừng trồng 1 Ban quản lý rừng đặc dụng 227.863,8 215.495,0 214.786,0 709,0 12.368,8 2 Ban quản lý rừng phòng hộ 55.539,9 47.600,4 44.723,0 2,877,4 7.939,5 3 Các Công ty TNHH MTV lâm nghiệp 208.173,7 142.615,0 130.791,1 11.823,9 65.558,7 4 Các DN, tổ chức kinh tế 50.453,7 29.731,3 17.951,5 11.779,8 20.722,4 5 Hộ gia đình, cá nhân 40.732,5 11.259,8 4.182,7 7.077,1 29.472,7 6 Cộng đồng 12.408,4 7.307,3 6.955,5 351,8 5.101,1 7 Lực lượng vũ trang 33.273,8 9.394,7 7.833,8 1.560,9 23.879,1 8 Tổ chức khác 5.183,7 2.764,4 2.209,7 554.7 2.419,3 9 UBND cấp xã 88.155,6 48.773,5 42.745,5 6.028,0 39.382,1 Tổng cộng 721.786,1 514.944,4 472.179,7 42.764,7 206.841,7 Nguồn: Chi cục Kiểm lâm tỉnh Đắk Lắk - Diện tích rừng và đất lâm nghiệp phân theo đơn vị hành chính Bảng 2.2. Diện tích và độ che phủ rừng phân theo đơn vị hành chính TT Tên huyện Diện tích tự nhiên Diện tích có rừng Độ che phủ rừng (%) 1 TP.Buôn Ma Thuột 37.718,0 1.147,9 2,97 2 TX.Buôn Hồ 28.252,0 39,0 0,14 3 Ea H'leo 133.512,0 43.865,4 30,89 4 Ea Súp 176.563,0 88.744,5 48,74 5 Buốn Đ n 141.040,0 107.470,4 76,12 54 TT Tên huyện Diện tích tự nhiên Diện tích có rừng Độ che phủ rừng (%) 6 Cư M'gar 82,.443,0 8.031,9 11,05 7 Krông Buk 35.782,0 193,1 0,53 8 Kr ng Năng 61.479,0 8.424,6 13,68 9 Ea Kar 103.747,0 32.755,0 30,91 10 M'Đrắk 133.628,0 72.234,7 53,10 11 Krông Bông 125.749,0 71.755,9 56,26 12 Krông Pách 62.581,0 2.915,9 2,97 13 Krông Ana 35.609,0 4.335,1 11,05 14 Lắk 125.604,0 83.861,3 65,86 15 Cư Kuin 28,830.0 759,8 1.88 Tổng 1.312.537,0 526.534,4 39,23 Nguồn: Chi cục Kiểm lâm tỉnh Đắk Lắk 2.1.1.2. Tài nguyên rừng Đắk Lắk là tỉnh cao nguyên trung bộ có độ che phủ rừng cao và chứa đựng nhiều khu rừng có gía trị bảo tồn đa dạng sinh học. Với đặc điểm địa hình, khí hậu đặc thù của vùng cao Tây Nguyên, ở độ cao từ 400 m đến trên 2400 m, và chuyển tiếp giữa Tây Nguyên và Duyên hải miền trung, cùng với sự đa dạng của thổ nhưỡng đã hình thành nên nhiều hệ sinh thái rừng, kiểu thảm thực vật, sinh cảnh và cảnh quan, xã hợp thực vật phong phú và tồn tại nhiều loài động thực vật đặc hữu kh ng chỉ ở Tây Nguyên mà còn ở cấp quốc gia và toàn cầu. Vì vậy quản lý bảo tồn đa dạng hệ sinh thái rừng và phát triển bền vững các khu rừng đặc dụng Đắk Lắk có ý nghĩa quan trọng cho phát triển kinh tế xã hội, bảo vệ m i trường kh ng chỉ cho tỉnh Đắk Lắk mà còn cho cả khu vực Tây Nguyên và cả nước. Sự đa dạng sinh học của rừng của tỉnh Đắk Lắk bao gồm: 55 Đa dạng kiểu thảm thực vật rừng: trong 14 kiểu thảm thực vật rừng của Việt Nam theo Thái Văn Trừng (1978), thì Đắk Lắk có đến 9 kiểu thảm, chứng tỏ sự đa dạng sinh học, khí hậu, thổ nhưỡng. Các kiểu rừng, rú kín vùng núi thấp: Kiểu rừng kín thường xanh, mưa ẩm nhiệt đới; Kiểu rừng kín nửa rụng lá, mưa ẩm nhiệt đới Các kiểu rừng thưa: Kiểu rừng thưa cây lá rộng, hơi kh nhiệt đới; Kiểu rừng thưa cây lá kim, hơi kh á nhiệt đới núi thấp Các kiểu trảng, tru ng: Kiểu trảng cây to, cây bụi, cỏ cao kh nhiệt đới; Các kiểu rừng kín, vùng cao: Kiểu rừng kín thường xanh, mưa ẩm á nhiệt đới núi thấp; Kiểu rừng kín hỗn hợp cây lá rộng, lá kim, ẩm á nhiệt đới núi thấp; Kiểu rừng kín cây lá kim, ẩm n đới núi vừa Các kiểu quần hệ kh lạnh vùng cao: Kiểu quần hệ lạnh vùng cao Đa dạng sinh cảnh và cảnh quan: Có nhiều sinh cảnh có ý nghĩa sinh thái và cảnh quan có giá trị thẩm mỹ. Bao gồm các sinh cảnh núi cao, núi thấp, hệ thống s ng suối, sinh cảnh đất ngập nước trong rừng, sinh cảnh đồng cỏ xen cây bụi; cảnh quan có thẩm mỹ cao như các vùng núi cao với hệ thống rừng che phủ ở Chư Yang Sin, các thác nước trong ở Lăk, Ea S ; các hồ nước ngọt tự nhiên trong nội địa như hồ Lăk, Ea Tyr ở Nam Ka, các đồng cỏ tại Ea S , Yok Đ n, các sinh cảnh rừng khộp vào hai mùa kh và mưa ở Y k Đ n Đa dạng các quần xã ưu hợp thực vật: Sự thay đổi điều kiện khí hậu theo đai cao, chuyển tiếp vùng địa lý khí hậu và thổ nhưỡng trong từng kiểu thảm thực vật, đã hình thành những quần xã ưu hợp thực vật đặc hữu bao gồm các phức hợp, ưu hợp và quần hợp đa dạng. Bao gồm các phức hợp rừng hỗn giao kh ng có loài ưu thế rõ rệt, đến các ưu hợp 2-5 loài ưu thế và các quần hợp với độ ưu thế rõ rệt chỉ 1-2 loài. Đa dạng sinh vật, loài: Nhiều loài thực vật quý hiếm, đặc hữu có ở Đắk Lắk như Cẩm lai, Trắc, Giáng hương, Cà te/Gõ đỏ, Th ng 5 lá, Th ng lá dẹt, 56 Bách xanh, Pơ mu, Trầm hương, Kim giao,và nhiều loài động vật có giá trị trong đó có nhiều loài thú lớn có nguy cơ tuyệt chủng như Voi, Bò tót, Hổ, Bên cạnh đó là sự đa dạng của các nhóm thực vật ngoài gỗ khác như hệ nấm, địa y, rêu, tre lồ , song mây có giá trị cao về dược liệu, thực phẩm, . Kết quả tổng hợp đánh giá, cập nhật danh lục động vật, thực vật hoang dã, từ các khu rừng đặc dụng của toàn tỉnh, ghi nhận riêng động vật có xương sống thuộc nhóm bốn chân (Tetrapoda) có 618 loài thuộc 104 họ, 32 bộ, thuộc các lớp Thú, Chim, Bò sát, Ếch nhái. Thực vật có 1825 loài thuộc 187 họ, 61 bộ, ở 11 lớp thuộc 7 ngành là Dây gấm, Dương xỉ, Ngọc lan, Th ng, Th ng đất, Cỏ Tháp bút và Tuế; trong đó có nhiều loài quý, hiếmvà đặc hữu của vùng Tây Nguyên có nguy cơ bị đe dọa. Bảng 2.3. Tổng hợp số bộ, họ và số loài của động vật hoang dã STT Lớp động vật Số bộ Số họ Số loài 1 Thú 11 29 110 2 Chim 16 53 373 3 Bò sát 3 15 79 4 Ếch nhái 2 7 56 Tổng 32 104 618 Nguồn: Chi cục Kiểm lâm tỉnh Đắk Lắk Bảng 2.4. Tổng hợp số lớp, bộ, họ và loài theo các ngành thực vật TT Ngành Số lớp Số ộ Số họ Số loài 1 Cỏ tháp bút 1 1 1 1 2 Dây gấm 1 1 1 3 3 Dương xỉ 3 7 17 49 4 Ngọc lan 2 45 160 1.747 5 Thông 1 4 5 15 6 Th ng đất 2 2 2 7 7 Tuế 1 1 1 3 Tổng 11 61 187 1.825 Nguồn: Chi cục Kiểm lâm tỉnh Đắk Lắk 57 Việc đánh giá, điều tra đa dạng sinh học rừng đặc dụng tỉnh Đắk Lắk cũng đã được tiến hành trên 20 năm, thường bắt đầu với việc điều tra để luận chứng thành lập từng khu rừng đặc dụng, sau đó định kỳ 5 – 10 năm có điều tra lặp lại để rà soát luận chứng quy hoạch. C ng tác bảo tồn đa dạng sinh học còn có sự hỗ trợ của các chương trình dự án quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học như dự án BirdLife, Quỹ M i trường toàn cầu (GEF) và nhiều tổ chức, nhà khoa học trong và ngoài nước (Ross Hughess, 2010) ở VQG Chư Yang Sin, dự án PARC ở VQG Yok Đ n, dự án VCF ở VQG Yok Đ n, khu bảo tồn thiên nhiên Nam Ka, Ea S ,đã có những đầu tư để điều tra nghiên cứu khá sâu về đa dạng sinh vật, phân bố, tập tính của loài,chính vì sự đa dạng sinh học đó ở tỉnh Đắk Lắk, trong hơn 20 năm qua đã lần lượt thành lập các VQG, khu bảo tồn thiên nhiên để bảo tồn tài nguyên đa dạng sinh học ở từng hệ sinh thái rừng.Hiện nay trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk có 6 ban quản lý rừng đặc dụng; trong đó ngoài Vườn quốc gia Yok Đ n do Tổng cục Lâm nghiệp quản lý thì 5 Ban quản lý còn lại do tỉnh Đắk Lắk (sở Nông nghiệp và PTNT) trực tiếp quản lý với diện tích là 227.926,3 ha. 58 Bảng 2.5. Quy m các phân khu chức năng rừng đặc dụng tỉnh Đắk Lắk T T hu ừng đ c ụng Ph n khu chức năng ha Tổng iện tích các khu ừng đ c ụng ha Bảo vệ nghiêm ng t Phục hồi sinh thái Dịch vụ hành chính 1 VQG Y k Đ n (trên địa phận tỉnh Đắk Lắk) 69.072,1 35.501 6.346 110.919,1 2 VQG Chư Yang Sin 53.094,8 5.361,8 839,9 59.296,5 3 Khu BTTN Ea Sô 21.589,3 4197 1.061,9 26.848,2 4 Khu DTTN Nam Ka 10.744,3 9.435,5 289,5 20.469,3 5 Khu rừng BVCQ hồ Lăk 5.828,7 4.445,5 59,4 10.333,6 6 Khu bảo tồn loài - sinh cảnh Th ng nước 26,8 29,2 3,6 59,6 Tổng iện tích th o ph n khu chức năng ha 160.356,0 58.970,0 8.600,3 227.926,3 Tỷ lệ % diện tích 70,3% 25,9% 3,8% 100.0% Nguồn: Chi cục Kiểm lâm Đắk Lắk 2.1.1.3. Quy hoạch 3 loại rừng Năm 2007, tỉnh Đắk Lắk thực hiện rà soát 03 loại rừng theo chỉ thị 38/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Cụ thể: Tổng diện tích đất tự nhiên: 1.312.532 ha; trong đó: Diện tích đất có rừng: 580.402,9 ha, bao gồm: Rừng tự nhiên: 562.148,0 ha và rừng trồng: 18.254,9 ha. Kết quả kiểm kê rừng năm 2014 đã được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 255/QĐ-UBND ngày 27/01/2015 và bàn giao thành quả cho Ban chỉ đạo kiểm kê Trung ương: Tổng diện tích đất tự nhiên: 1.312.537 ha; trong đó: Diện tích đất có rừng: 528.147 ha, bao gồm: Rừng tự nhiên: 475.909 ha và rừng trồng: 52.238 ha (rừng trồng trên 3 năm tuổi: 20.197 ha; rừng trồng chưa khép tán: 20.658 ha và rừng trồng cây cao su, đặc sản: 11.383 ha). 59 Tổ chức lớp tập huấn phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu điều tra, kiểm kê rừng, bàn giao thành quả, hồ sơ, số liệu kiểm kê rừng và thực hiện theo dõi diễn biến tài nguyên rừng cho công chức, viên chức các Hạt Kiểm lâm, Ban quản lý rừng đặc dụng, rừng phòng hộ. Tổ chức bàn giao số liệu, thành quả kiểm kê cho các đơn vị cơ sở. Phối hợp với Văn phòng Tổng cục Lâm nghiệp, dự án Phát triển thông tin Quản lý ngành lâm nghiệp giai đoạn II (FORMIS II) xây dựng chương trình để áp dụng triển khai phần mềm mới về Hệ thống theo dõi diễn biến rừng và đất lâm nghiệp trên cơ sở dữ liệu điều tra, kiểm kê rừng năm 2014. UBND tỉnh đã phê duyệt Đề cương và dự toán kinh phí thực hiện rà soát điều chỉnh Quy hoạch 3 loại rừng đến 2020 (tại Quyết định số 1860/QĐ- UBND ngày 17/7/2015), chỉ đạo Sở Nông nghiệp và PTNT khẩn trương tổ chức thực hiện hoàn thành trong năm 2015. 2.1.1.4. Diễn biến tài nguyên rừng Mục tiêu của công tác theo dõi diễn biến rừng và đất lâm nghiệp là xác định rõ những nguyên nhân thay đổi để làm cơ sở hoạch định các chính sách quản lý lâm nghiệp, đề ra các giải pháp bảo vệ và phát triển rừng nhằm phục vụ định hướng quy hoạch lâm nghiệp, lập kế hoạch chỉ đạo điều hành trong lĩnh vực lâm nghiệp từ trung ương đến địa phương để phục vụ công tác bảo vệ rừng và phát triển rừng ; Đồng thời là thông tin phục vụ cho c ng tác giao đất, giao rừng gắn với giao đất lâm nghiệp, làm căn cứ thực hiện chính sách chi trả dịch vụ m i trường rừng quy định tại Nghị định số 99/2010/NĐ-CP. Đây còn là cơ sở cho kế hoạch thực hiện Quy hoạch Bảo vệ & Phát triển rừng giai đoạn 2011 - 2020 và Quy hoạch Bảo vệ & Phát triển rừng giai đoạn 2011 - 2020 của các tỉnh. So sánh với số liệu năm 2010 do Bộ Nông nghiệp và PTNT công bố thì tổng diện tích đất có rừng năm 2015 giảm so với năm 2010 là 95.544,7 ha; 60 trong đó: rừng tự nhiên giảm 95.674,7 ha; rừng trồng tăng 130 ha; tương ứng giảm 6,27% độ che phủ rừng. Như vậy, bình quân mỗi năm diện tích rừng tỉnh Đắk Lắk bị suy giảm gần 16.000 ha [9]. Bảng 2.6. So sánh số liệu rừng và đất lâm nghiệp năm 2010với năm 2015 Đơn vị tính: ha TT Loại đất, loại rừng Năm 2010 Năm 2015 Tăng + , giảm (-) 1 Diện tích có rừng 610.489,1 514.944,4 -95.544,70 1.1 Rừng tự nhiên 567.854,4 472.179,7 -95.674,70 1.2 Rừng trồng từ 3 năm tuổi trở lên 42.634,7 42.764,7 130,00 2 Độ che phủ rừng (%) 45,50 39,23 -6,27 Nguồn: Chi cục Kiểm lâm Đắk Lắk Tuy là số liệu diễn biến tài nguyên rừng năm 2015 so sánh với năm 2010, nhưng thực tế những biến động giảm về diện tích rừng không phải chỉ xảy ra trong giai đoạn 2010-2015 mà là diễn biến tập trung chủ yếu trong giai đoạn 2006-2014 (8 năm) kể từ khi rà soát, quy hoạch lại 3 loại rừng tỉnh Đắk Lắk được phê duyệt tại Quyết định số 1030/QĐ-UBND ngày 16/5/2007 của UBND tỉnh đến thời điểm công bố số liệu kiểm kê rừng năm 2014 của tỉnh Đắk Lắk. Qua phân tích, việc giảm độ che phủ rừng theo 2 nhóm nguyên nhân như sau: - Nhóm các nguyên nhân làm giảm diện tích rừng trên thực tế: Mất rừng do chuyển đổi mục đích sử dụng rừng sang các mục đích khác (để làm các công trình giao thông, thủy điện, thủy lợi, khai thác khoáng sản, ĐCĐC,...) theo quy định của Nhà nước. Đây là nguyên nhân mặc dù thực hiện theo quy định nhưng làm mất rừng nhiều nhất và hầu hết là mất vĩnh viễn; mặt khác nó làm suy giảm chất lượng rừng nghiêm trọng, do chủ yếu chuyển đổi rừng ở khu rừng tự nhiên là rừng có chất lượng rừng từ rừng trung 61 bình đến rừng giầu. Đồng thời, trong nhiều trường hợp do chưa tính đúng, tính đủ giá trị của rừng, các phương án tái đầu tư trồng lại rừng khắc phục sự cố về m i trường theo quy định thường ít có hiệu quả. Ngoài ra diện tích rừng giảm còn do dân di cư tự do và dân tại chỗ lấn chiếm, phá rừng để lấy đất sản xuất; giảm dokhai thác, chặt phá trái pháp luật, do cháy rừng, sâu bệnh hại,... mặc dù không chiếm tỷ trọng lớn trong các nguyên nhân làm mất rừng, nhưng tình hình vi phạm quy định của nhà nước trong lĩnh vực bảo vệ và phát triển rừng còn gay gắt ở địa phương, gây thiệt hại nghiêm trọng và làm mất tài nguyên rừng, tạo ra sự bức xúc trong xã hội và công luận. Đối với việc khai thác trắng rừng trồng theo kế hoạch được duyệt hàng năm tuy diện tích rừng bị mất chiếm tỷ trọng lớn, nhưng đây chỉ là nguyên nhân mất rừng tạm thời trong một thời gian, vì sau khi khai thác xong, chủ rừng sẽ tiến hành trồng lại rừng trên diện tích đã khai thác; do đó việc khai thác rừng trên nguyên tắc khai thác rừng bền vững, khai thác rừng theo điều chế. - Nhóm các nguyên nhân không làm giảm diện tích trên thực tế (sai khác về tiêu chí tính độ che phủ rừng) Sai khác về phương pháp (tiêu chí các loại rừng) tính độ che phủ. Trước khi kiểm kê độ che phủ rừng tính gồm 14 loại rừng, theo quy trình hướng dẫn kỹ thuật kiểm kê rừng năm 2014 thì còn lại 05 loại rừng được tham gia tính độ che phủ (giảm 9 loại rừng). Sai số về thống kê do tính toán diện tích, đo đếm trạng thái giữa 02 lần kiểm kê rừng. Diện tích quy chuyển rừng tự nhiên sang trồng cao su nhưng chưa đến tuổi để tính độ che phủ rừng. 2.1.2. Tổ chức, bộ máy quản lý nhà nước về bảo vệ rừng tại tỉnh Đắk Lắk 2.1.2.1. Các cơ quan quản lý nhà nước bảo vệ rừng địa phương 62 Hệ thống cơ cấu tổ chức của lực lượng Kiểm lâm tỉnh Đắk Lắk hiện nay được tổ chức từ tỉnh đến xã, cụ thể: - Ở tỉnh: UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2851/QĐ-UBND ngày 27/10/2015 về thành lập Chi cục Kiểm lâm Đắk Lắk (trên cơ sở sáp nhập Chi cục Lâm nghiệp và Chi cục Kiểm lâm) là tổ chức hành chính, chịu sự chỉ đạo, quản lý của Sở Nông nghiệp và Phát triển n ng th n, giúp Giám đốc Sở tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh thực hiện chức năng quản lý Nhà nước chuyên ngành và tổ chức thực thi pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn tỉnh; đồng thời, chịu sự hướng dẫn, kiểm tra về chuyên môn, nghiệp vụ của Tổng cục Lâm nghiệp trực thuộc Bộ Nông nghiệp và PTNT. Chi cục Kiểm lâm tỉnh Đắk Lắk có các phòng chuyên môn: Tổ chức - Xây dựng lực lượng, Quản lý bảo vệ rừng và Bảo tồn thiên nhiên, Thanh tra - Pháp chế, Hành chính - Tổng hợp và 03 Đội Kiểm lâm cơ động và PCCCR. Tổng số biên chế là 367 người. Chi cục Kiểm lâm tỉnh Đắk Lắk có chức năng, nhiệm vụ sau: + Về quản lý rừng: tham mưu ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật; quy hoạch, kế hoạch, chương trình, đề