Luận văn Quản lý quá trình dạy học tại trường trung học phổ thông Xuân Huy tỉnh Tuyên Quang đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

của học sinh và các nguồn thu khác... Ngân sách nhà trƣờng đầy đủ sẽ tạo điều kiện tốt cho các hoạt động giáo dục và đào tạo. Các lực lượng giáo dục xã hội bao gồm gia đình, đoàn thể, chính quyền, các cơ quan, các đơn vị sản xuất, doanh nghiệp... đặt tại địa phƣơng. Nhà trƣờng có trách nhiệm liên hệ, khai thác, phối hợp trong công tác giáo 10 dục học sinh. Các lực lƣợng giáo dục thống nhất về mục tiêu, nội dung và phƣơng thức giáo dục sẽ giúp nhà trƣờng tiến hành giáo dục học sinh đạt đƣợc chất lƣợng và hiệu quả mong muốn [22]. Để quản lý nhà trƣờng có hiệu quả, chủ thể quản lý không chỉ thực hiện tốt các chức năng quản lý: chức năng kế hoạch hóa, chức năng tổ chức, chức năng chỉ đạo và chức năng kiểm tra, mà cần thực hiện quản lý quá trình, quản lý hoạt động giáo dục theo qui trình nhằm hoàn thành nhiệm vụ của nhà trƣờng, đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của xã hội trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. Nhƣ vậy, "Quản lý nhà trƣờng là hoạt động của chủ thể quản lý (hiệu trƣởng) nhằm tổ chức các hoạt động của giáo viên, học sinh, các lực lƣợng hỗ trợ giáo dục khác, đồng thời phát huy hết khả năng của các nguồn lực giáo dục để đạt đƣợc chất lƣợng cao trong đào tạo của nhà trƣờng". 1.2.2. Dạy học, Quá trình dạy học Theo tác giả Phạm Viết Vƣợng, dạy học là một bộ phận của quá trình sƣ phạm tổng thể, là con đƣờng quan trọng nhất để thực hiện mục đích giáo dục toàn diện cho thế hệ trẻ, đồng thời là phƣơng thức để đào tạo nguồn nhân lực cho xã hội. Nói đến dạy học là nói đến hoạt động dạy và hoạt động học của thầy và trò trong nhà trƣờng, với mục tiêu là giúp học sinh nắm vững hệ thống kiến thức khoa học, hình thành hệ thống kỹ năng, kỹ xảo và thái độ tích cực đối với học tập và cuộc sống. Dạy học là một quá trình cần có thời gian và nó đƣợc biểu hiện bằng sự phát triển. Học tập là quá trình nhận thức, quá trình chọn lọc, tĩnh lũy kiến thức và kinh nghiệm sống, nó cần đƣợc thực hành, trải nghiệm và kết quả đƣợc thể hiện ở sự tiến bộ của cá nhân về trí tuệ, đạo đức và năng lực hoạt động của cá nhân. Có thể nghiên cứu quá trình dạy học ở các phƣơng diện sau: Thứ nhất, Quá trình dạy học là hoạt động tương tác của hai chủ thể giáo viên và học sinh. 11 Giáo viên làm nhiệm vụ giảng dạy, còn học sinh có nhiệm vụ học tập, hai hoạt động này đƣợc phối hợp chặt chẽ theo một quy trình, một nội dung hƣớng tới cùng một mục đích đó là làm phát triển trí thông minh sáng tạo và năng lực hoạt động của học sinh. Giáo viên tổ chức các hoạt động, hƣớng dẫn học sinh học tập, còn học sinh một mặt tuân thủ sự hƣớng dẫn của giáo viên, mặt khác bằng khả năng của mình độc lập, tích cực, tìm tòi kiến thức và luyện tập vận dụng kiến thức vào thực tế để hình thành kỹ năng, kỹ xảo. Nếu hai hoạt động giảng dạy và học tập tách rời nhau, sẽ lập tức phá vỡ khái niệm quá trình dạy học. Học không có giáo viên là tự học, dạy không có học sinh không thể tồn tại đƣợc. Hoạt động giảng dạy của giáo viên: Giáo viên là chủ thể của hoạt động giảng dạy, ngƣời nắm vững mục tiêu, chƣơng trình nội dung, phƣơng pháp giáo dục, nắm vững quy luật phát triển tâm lý của học sinh qua các lứa tuổi, đặc biệt là nắm vững trình độ hiểu biết và năng lực học tập của học sinh để tổ chức giảng dạy, hƣớng dẫn học sinh học tập cho phù hợp và có kết quả. Giáo viên là ngƣời giữ vai trò chủ đạo trong tiến trình dạy học, công việc của họ không đơn thuần là truyền đạt kiến thức mà là thực hiện cả một quy trình với nhiều hoạt động đƣợc sắp xếp nối tiếp nhau,từ thiết kế mục tiêu, xây dựng chƣơng trình kế hoạch, đến việc tổ chức các hoạt động của học sinh và tập thể học sinh trong lớp, ngoài lớp với chƣơng trình nội khóa, ngoại khóa bằng các phƣơng pháp linh hoạt, nhằm điều khiển, định hƣớng cho học sinh tìm tòi, nắm vững kiến thức và luyện tập vận dụng vào thực tế. Trong quá trình dạy học, giáo viên còn thƣờng xuyên kiểm tra, uấn nắm kịp thời các sai sót của học sinh, chú ý đến giáo dục ý thức, động cơ, khích lệ hứng thú học tập của các em. Với nguyên tắc dạy học phát huy tính tích cực, tự giác của học sinh, giáo viên tổ chức các hoạt động học tập đa dạng, qua đó khai thác tiềm năng trí tuệ, kiến thức, kinh nghiệm thực tế của học sinh, dẫn dắt họ tìm tòi, khám 12 phá các vấn đề học tập, hình thành các khái niệm, phạm trù khoa học và phát triển các kĩ năng vận dụng kiến thức vào cuộc sống. Hoạt động giảng dạy của giáo viên về bản chất là quá trình điều khiển hoạt động nhận thức và thực hành của học sinh theo quy luật nhận thức và quy luật hình thành kĩ năng, kĩ xảo. Giáo viên tổ chức cho học sinh nghiên cứu, phân tích tài liệu lý thuyết, quan sát các sự vật, hiện tƣợng tự nhiên hay xã hội, thực hiện các thí nghiệm thực hành để hình thành kĩ năng, kĩ xảo và phát triển năng lực cá nhân. Nhƣ vậy, toàn bộ quá trình giảng dạy của giáo viên tập trung vào việc tổ chức các hoạt động cho học sinh theo đặc điểm tâm lý lứa tuổi. Học sinh vừa là đối tƣợng, vừa là mục tiêu, vừa là động lực của quá trình dạy học, đó chính là quan điểm dạy học lấy học sinh làm trung tâm. Giáo viên là ngƣời giữ vai trò chủ đạo trong quá trình tổ chức, điều khiển, hƣớng dẫn, khích lệ học sinh học tập. Hoạt động học tập của học sinh: Học sinh là đối tƣợng giảng dạy của giáo viên, đồng thời lại là chủ thể có ý thức trong hoạt động học tập và rèn luyện thực hành. Ngƣời học giữ vai trò chủ động có ý thức, tích cực và sáng tạo trong quá trình học tập. Ba điều kiện để học tập thành công đó là ngƣời học có nhu cầu, quyết tâm học tập và có phƣơng pháp học tập tốt. Chủ động học tập là có ý thức, tự giác tham gia vào các hoạt động học tập, có muc đích học tập rõ ràng, có động cơ học tập tốt, biết xây dựng kế hoạch và kiên trì, quyết tâm thực hiện kế hoạch đã đề ra. Tích cực học tập là trạng thái tâm lý và thể lực của học sinh hƣớng vào chiếm lĩnh nội dung học tập. Tính tích cực của học sinh đƣợc thể hiện ở hai mặt: chuyên cần và tƣ duy sâu sắc. Chuyên cần là chăm chỉ, nỗ lực cá nhân, vƣợt khó khăn, mệt nhọc để học tập. Tƣ duy sâu sắc là sự tập trung trí tuệ, đi sâu vào bản chất của các vấn đề học tập, không hời hợt, thụ động. Tính tích cực của học sinh đƣợc hình thành từ nhu cầu nhận thức, từ mong muốn có kết quả học tập tốt, từ sự ý thức về tƣơng lai của bản thân và đƣợc khích lệ bằng 13 nghệ thuật sƣ phạm của giáo viên. Tính tích cực đƣợc biểu hiện bằng sự say mê, hứng thú và quyết tâm học tập. Phƣơng pháp học tập tốt là phƣơng pháp học tập tích cực, chủ động tìm tòi thông tin, tham gia vào các hoạt động thực hành, nghiên cứu, đi sâu tìm hiểu bản chất các vấn đề học tập, biết hệ thống hóa, ghi nhớ kiến thức và biết tìm cách vận dụng vào các công việc học tập cụ thể. Thứ hai, Quá trình dạy học là một hệ thống có nhiều nhân tố tham gia. Quá trình dạy học xét trên quan điểm hệ thống đó là một chỉnh thể, có cấu trúc gồm nhiều thành tố, mỗi thành tố có vị trí xác định, có chức năng riêng, tuy nhiên chúng có mối quan hệ biện chứng với nhau. Mỗi thành tố của quá trình dạy học vận động theo quy luật riêng và đồng thời tuân theo quy luật chung của hệ thống. Các thành tố của quá trình dạy học bao gồm: Mục tiêu dạy học: Quá trình dạy học đƣợc bắt đầu từ việc xây dựng mục tiêu dạy học. Mục tiêu dạy học là dự kiến về kết quả phải đạt đƣợc trong quá trình dạy học, đó sẽ là căn cứ để tổ chức hoạt động dạy và học của giáo viên và học sinh, là tiêu chuẩn để đánh giá chất lƣợng của quá trình dạy học. Mục tiêu dạy học chi phối tất cả các thành tố khác của quá trình dạy học. Giáo viên và học sinh: Quá trình dạy học có hai thành tố đặc biệt quan trọng, quyết định chất lƣợng dạy và học, đó là giáo viên và học sinh. Giáo viên là ngƣời giữ vai trò chủ đạo, định hƣớng, tổ chức quản lý quá trình dạy học, học sinh là ngƣời giữ vai trò chủ động, tích cực, sáng tạo trong học tập, ngƣời quyết định kết quả học tập và rèn luyện của bản thân mình. Trong nhà trƣờng cần một đội ngũ giáo viên có phẩm chất và năng lực chuyên môn tốt, cần có đội ngũ học sinh có trình độ học lực cao, thái độ học tập nghiêm túc. "Dạy tốt, học tốt" là yêu cầu tối quan trọng để đảm bảo chất lƣợng giáo dục. Chương trình, nội dung dạy học: Quá trình dạy học có chƣơng trình, nội dung gồm nhiều môn học đƣợc 14 chọn lọc từ các lĩnh vực khoa học tƣơng ứng, phục vụ cho mục tiêu giáo dục từng cấp học. Nội dung chƣơng trình đƣợc xây dựng phù hợp với trình độ học lực và đặc điểm nhận thức các lứa tuổi học sinh. Nội dung toàn diện, hiện đại sẽ tạo nên kết quả giáo dục toàn diện và có chất lƣợng cao. Phương pháp dạy học: Phƣơng pháp day học là cách dạy của giáo viên và cách học của học sinh, phƣơng pháp dạy học có vai trò quyết định đối với chất lƣợng quá trình dạy học. Ở trƣờng phổ thông sử dụng phƣơng pháp dạy học tích cực, giáo viên tổ chức cho học sinh hoạt động tìm tòi khám phá kiến thức và rèn luyện kỹ năng thực hành. Phương tiện dạy học: Phƣơng tiện kỹ thuật dạy học là công cụ nhận thức. công cụ thực hành, hỗ trợ cho học sinh học tập một cách tích cực và sáng tạo. Phƣơng tiện dạy học đầy đủ, đồng bộ, hiện đại góp phần quan trong để tạo nên chất lƣợng dạy học. Môi trường dạy học: Quá trình dạy học cần đƣợc thực hiện trong một môi trƣờng giáo dục thuận lợi ở cả hai phƣơng diện vĩ mô và vi mô. Môi trƣờng vĩ mô là môi trƣờng chính trị xã hội ổn định, kinh tế, văn hóa, khoa học và công nghệ quốc gia tiên tiến. Môi trƣờng vi mô là môi trƣờng văn hóa học đƣờng, có phong trào thi đua học tập sôi nổi, có tập thể sƣ phạm mẫu mực, học sinh đoàn kết, nhà trƣờng khang trang, sạch sẽ, cảnh quan văn minh. Môi trƣờng có ảnh hƣởng rất lớn đến tâm lý, ý thức của học sinh trong học tập và tu dƣỡng. Hình thức dạy học trong trƣờng phổ thông bao gồm các hình thức dạy học ở trong phòng học, ở trong nhà trƣờng, ngoài phòng học, ngoài nhà trƣờng sao cho đảm bảo sự cân đối và hài hòa giữa dạy học theo tập thể lớp, dạy học theo nhóm nhỏ, cá nhân; giữa dạy học nội khóa và ngoại khóa, dạy học bắt buộc và tự chọn; giữa phát triển năng lực cá nhân ngƣời học và nâng cao chất lƣợng giáo dục trong toàn trƣờng. 15 Đánh giá kết quả học tập của học sinh trung học phổ thông: Đánh giá kết quả dạy học đối với các môn sau mỗi lớp, mỗi cấp học là biện pháp chủ yếu nhằm xác định mức độ thực hiện mục tiêu dạy học, có vai trò quan trọng trong việc cải thiện kết quả dạy học, giúp ngƣời học, ngƣời dạy và nhà quản lý điều chỉnh hoạt động học, hoạt động dạy, hoạt động quản lý của các cá nhân nhằm nâng cao chất lƣợng hoạt động dạy và học trong nhà trƣờng. Có thể nói, quá trình dạy học là một quá trình dƣới sự lãnh đạo, tổ chức, điều khiển của ngƣời giáo viên, ngƣời học tự giác, tích cực, chủ động tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động nhận thức- học tập của mình nhằm thực hiện những nhiệm vụ dạy học. 1.2.3. Quản lý quá trình dạy học Quản lý quá trình dạy học là quản lý việc chấp hành các quy định (điều lệ, nội quy, quy chế...) về hoạt động giảng dạy của giáo viên và hoạt động học tập của học sinh, đảm bảo cho hoạt động đó đƣợc tiến hành tự giác, có nền nếp ổn định, có chất lƣợng và hiệu quả cao. Quản lý quá trình dạy học là một hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch hợp quy luật của chủ thể quản lý tới khách thể quản lý trong quá trình dạy học nhằm đạt đƣợc mục tiêu dạy học. Nhƣ vậy, quản lý quá trình dạy học là tác động có chủ đích, hợp quy luật của chủ thể quản lý dạy học (hiệu trƣởng) đến khách thể quản lý dạy học (giáo viên, nhân viên, học sinh và các lực lƣợng giáo dục khác...) nhằm huy động tối đa mọi nguồn lực giáo dục của nhà trƣờng, của cộng đồng và xã hội để đƣa hoạt động dạy học đến mục tiêu phát triển năng lực, phẩm chất, hoàn thiện nhân cách ngƣời học. 1.3. Quá trình dạy học tại các trƣờng trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới căn bản toàn diện giáo dục 1.3.1. Bối cảnh đổi mới căn bản toàn diện giáo dục Theo Phan trọng Ngọ và các cộng sự, bối cảnh thế giới hiện đại có những đặc trƣng sau: 16 Bước chuyển từ xã hội công nghiệp sang xã hội tri thức Xã hội công nghiệp, với nền tảng của nó là nền công nghiệp, là mốc quan trọng trong tiến trình phát triển của xã hội loài ngƣời. Xã hội công nghiệp đã tạo ra những bƣớc tiến lớn về năng suất lao động, về lƣợng của cải vật chất, về tốc độ đô thị hóa,... tạo điều kiện để phát triển khoa học công nghệ, văn hóa, giáo dục. Với sự phát triển nhanh chóng của khoa học,công nghệ, nhất là công nghệ thông tin và truyền thông, loài ngƣời đang bƣớc sang một kỉ nguyên mới, kỉ nguyên thông tin và kinh tế tri thức, và đƣơng nhiên xã hội cũng dần chuyển sang xã hội tri thức. Trong xã hội tri thức, mọi lĩnh vực hoạt động của xã hội đƣợc vận hành và phát triển nhờ cậy vào tri thức. Giá trị của mọi sản phẩm trong nền kinh tế tri thức không phụ thuộc vào khối lƣợng vật chất mà nó làm ra, mà nó đƣợc quy định bởi hàm lƣợng chất xám tích tụ trong đó. Với cách hiểu nhƣ vậy,xã hội tri thức sẽ phát triển dựa trên 4 trụ cột là: thể chế kinh tế, giáo dục và đào tạo, khoa học- công nghệ và hạ tấng thông tin. Điều này làm thay đổi tận gốc quan niệm truyền thống về giáo dục và đào tạo, đƣa giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ lên tầm cao mới, trở thành lực lƣợng sản xuất trực tiếp, quyết định tƣơng lai của cả quốc gia, dân tộc. Cuộc cách mạng công nghệ thông tin và truyền thông Gắn liền với bƣớc chuyển từ xã hội công nghiệp sang xã hội tri thức hình thành và phát triển là cuộc cách mạng về công nghệ thông tin và truyền thông. Cuộc cách mạng này vẫn đang diễn ra với tốc độ ngày càng cao buộc mỗi ngƣời, mỗi ngành phải tƣ duy lại về cách làm việc trong hiện tại và tƣơng lai. Công nghệ thông tin và truyền thông cũng đang làm thay đổi tận gốc quan niệm truyền thống về dạy, học, về ngƣời dạy, ngƣời học. Giáo dục không còn là sự truyền thụ kiến thức của thế hệ trƣớc cho thế hệ sau, ngƣời thầy lên lớp không phải để truyền thụ kiến thức, mà để chia sẻ thông tin, giúp ngƣời học sử lý thông tin, đồng hóa với các tri thức đã có để chiếm lĩnh 17 những kiến thức mới. Ngƣời học sẽ trở thành đồng chủ thể trong quá trình chiếm lĩnh kiến thức mới, tự học, tự nghiên cứu và tự chịu trách nhiệm về kết quả học tập của bản thân. Toàn cầu hóa Cùng với sự xuất hiện của Internet và phát triển nhƣ vũ bão của khoa học và công nghệ thì xu thế và các quá trình toàn cầu hóa đang diễn ra là hệ quả tất yếu. Toàn cầu hóa là dòng chảy xuyên biên giới của thông tin, tri thức, ý tƣởng, công nghệ, là sự luân chuyển tự do giữa các quốc gia về hàng hóa, dịch vụ, nguồn vốn, kể cả vốn con ngƣời. Dòng chảy đó dẫn đến các tiến trình hội nhập về kinh tế, văn hóa, giáo dục giữa các quốc gia, tạo ra một thế giới phẳng. Trong bối cảnh đó, các hệ thống giáo dục đƣợc quốc tế hóa, yếu tố địa giáo dục bị thu hẹp; con ngƣời đƣợc học, đƣợc giáo dục không phải chỉ để biết để làm mà còn để chung sống trong một mái nhà chung là Trái đất. Đấu tranh xác lập những giá trị văn hóa cốt lõi Về cơ bản, các giá trị cốt lõi của nhân loại nhƣ hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và hợp tác vẫn đang đƣợc gìn giữ và tôn trọng. Sự phát triển của xã hội tiêu dùng với sự trợ giúp của công nghệ thông tin và truyền thông đã làm cho cuộc sống của con ngƣời ngày càng bị phụ thuộc vào các sản phẩm do chính mình tạo ra. Trong bối cảnh đó, con ngƣời đang dần ý thức đƣợc mối nguy hại tiềm tàng về sự sói mòn giá trị văn hóa cốt lõi đƣợc sàng lọc và tích tụ qua các thời đại và hƣớng giáo dục đến việc củng cố, phát triển thế hệ trẻ những giá trị này. Bối cảnh trong nƣớc cũng có nhiều thay đổi. Hội nhập kinh tế dẫn đến hội nhập giáo dục; để thực hiện chủ trƣơng đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn liền với phát triển kinh tế tri thức thí đại chúng hóa giáo dục đại học là điều kiện tiên quyết, đổi mới căn bản 18 toàn diện giáo dục phổ thông,lấy rèn luyện phẩm chất, năng lực là cốt lõi,là điều kiện bắt buộc. Cách mạng công nghệ thông tin và truyền thông đang có những bƣớc tiến nhảy vọt, tác động mạnh mẽ, sâu rộng vào tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Giáo dục cũng không nằm ngoài sự tác động này và cũng đang có những bƣớc chuyển đầu tiên trong quá trình tin học hóa việc dạy, học và quản lý nhà trƣờng. Cuộc cách mạng này đòi hỏi phải có những thay đổi căn bản trong giáo dục, từ việc thiết kế chƣơng trình, tổ chức quá trình dạy học đến vai trò của thầy và trò... Những khái niệm liên quan đến cuộc cách mạng công nghệ thông tin và truyền thông nhƣ nhà trƣờng điện tử, thƣ viện điện tử, trƣờng học kết nối... đang đi vào cuộc sống của giáo dục. Bƣớc chuyển từ kinh tế công nghiệp sang kinh tế tri thức, ccungf với sự tăng trƣởng nhanh chóng của kho tàng tri thức nhân loại và những thành tựu to lớn của cuộc cách mạng công nghệ thông tin và truyền thông đã dẫn tới một nhu cầu tất yếu là phải học tập suốt đời, và đƣơng nhiên nền giáo dục truyền thống cũng phải chuyển sang một giai đoạn mới là giáo dục suốt đời cùng với sự hình thành xã hội học tập. 1.3.2. Trường trung học phổ thông trong hệ thống giáo dục quốc dân Theo giáo trình Giáo dục học tập 1 (do tác giả Trần Thị Tuyết Oanh chủ biên): Hệ thống giáo dục quốc dân là hệ thống các trƣờng học và các cơ sở giáo dục, đƣợc xây dựng trong phạm vi một quốc gia để tiến hành quá trình giáo dục thế hệ trẻ và đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. Giáo dục phổ thông Việt Nam với hệ thống 12 năm, tiếp nhận học sinh từ 6 đến 18 tuổi vào học. Trong đó, trung học phổ thông gồm 3 lớp, tiếp nhận học sinh từ 15 đến 18 tuổi vào học. Nhiệm vụ của giáo dục trung học phổ thông là cung cấp cho học sinh hệ thống kiến thức phổ thông, cơ bản, toàn diện, hƣớng nghiệp, phù hợp với thực tiễn Việt Nam về tất cả các lĩnh vực 19 khoa học tự nhiên, xã hội, công nghệ... để các em có thể tiếp tục học cao lên ở các trƣờng đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, dạy nghề hoặc bƣớc vào cuộc sống trực tiếp tham gia lao động sản xuất [16]. Giáo dục trung học phổ thông hiện nay đã đƣợc chia thành ba ban: ban cơ bản, ban khoa học tự nhiên, ban khoa học xã hội- nhân văn. Giáo dục trung học phổ thông đƣợc tiến hành kết hợp phân ban với việc dạy các chuyên đề tự chọn. Mục đích của phân ban là để dạy phân hóa theo từng trình độ, năng lực của học sinh và để phân luồng đào tạo nguồn nhân lực cho xã hội. Phân hóa là tổ chức cho học sinh học tập theo năng lực và hứng thú nhằm phát triển hết tiềm năng trí tuệ của các em. Phân luồng là biện pháp định hƣớng cho học sinh học tập để chọn nghề phù hợp với thị trƣờng lao động xã hội. Tự chọn là tổ chức dạy học các chuyên đề theo yêu cầu đáp ứng và nâng cao trình độ, phù hợp với năng lực, sở trƣờng, nhu cầu, hứng thú và hƣớng nghiệp của học sinh, phù hợp với đặc điểm của kinh tế, văn hóa của địa phƣơng, vùng miền, đó cũng là một biện pháp để nâng cao chất lƣợng giáo dục phổ thông. Ở cấp trung học phổ thông hiện nay đang thí điểm một mô hình trƣờng mới- đó là trƣờng phổ thông trung học kỹ thuật, có mục tiêu là kết hợp giáo dục văn hóa với dạy nghề phổ thông, chuẩn bị cho học sinh một số kỹ năng lao động kỹ thuật để có thể tự lập sau khi tốt nghiệp. Trƣờng trung học phổ thông đang tổ chức dạy học theo chƣơng trình chuẩn về kiến thức và kỹ năng dành cho ban cơ bản và chƣơng trình nâng cao dành cho hai ban: khoa học tự nhiên và khoa học xã hội- nhân văn. Phƣơng pháp giáo dục phổ thông là phát huy tính tích cực, chủ động, tự giác của học sinh, phù hợp với đặc điểm tâm lí lứa tuổi của từng lớp học, phù hợp với nội dung từng môn học. Nhà trƣờng bồi dƣỡng cho học sinh phƣơng pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập của học sinh. 20 1.3.3. Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể sau 2018 Chƣơng trình tổng thể quy định những vấn đề chung của giáo dục phổ thông, bao gồm: Quan điểm xây dựng chƣơng trình; mục tiêu chƣơng trình giáo dục phổ thông và mục tiêu chƣơng trình giáo dục của từng cấp học; yêu cầu cần đạt về phẩm chất chủ yếu và năng lực chung của học sinh cuối mỗi cấp học; các lĩnh vực giáo dục; hệ thống môn học; thời lƣợng của từng môn học; định hƣớng nội dung giáo dục bắt buộc ở từng lĩnh vực giáo dục và phân chia vào các môn học từng cấp học đối với tất cả học sinh trên phạm vi toàn quốc; định hƣớng về phƣơng pháp, hình thức tổ chức giáo dục và cách thức đánh giá kết quả giáo dục của từng môn học; điều kiện tối thiểu của nhà trƣờng để thực hiện đƣợc chƣơng trình [5]. Chƣơng trình giáo dục phổ thông đƣợc xây dựng theo tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng (khóa XI) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế; Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 của Quốc hội về đổi mới chƣơng trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông; Quyết định số 404/QĐ-TTg ngày 27/3/2015 của Thủ tƣớng Chính phủ phê duyệt đề án đổi mới chƣơng trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. Chƣơng trình giáo dục phổ thông xây dựng trên một số quan điểm sau: Trên cơ sở giáo dục toàn diện và hài hòa đức, trí, thể, mỹ, mục tiêu chƣơng trình giáo dục phổ thông xác định những yêu cầu cần đạt về phẩm chất, năng lực của học sinh ở từng cấp học; mục tiêu chƣơng trình môn học xác định những yêu cầu về kiến thức, kỹ năng, thái độ, hƣớng đến hình thành những phẩm chất năng lực đặc thù môn học và các phẩm chất, năng lực khác ở từng lớp, từng cấp học, coi đó là cam kết đảm bảo chất lƣợng của cả hệ thống và từng cơ sở giáo dục, là căn cứ để chỉ đạo, giám sát và đánh giá chất lƣợng giáo dục phổ thông. 21 Giáo dục phổ thông 12 năm, gồm hai giai đoạn: Giai đoạn giáo dục cơ bản (gồm cấp tiểu học 5 năm và cấp trung học cơ sở 4 năm) và giai đoạn giáo dục định hƣớng nghề nghiệp (cấp trung học phổ thông 3 năm). Nội dung giáo dục phổ thông đảm bảo tinh giản, hiện đại, thiết thực, thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn, phù hợp với đặc điểm tâm- sinh lý lứa tuổi học sinh; giáo dục nhân cách, đạo đức, văn hóa pháp luật và ý thức công dân; tập trung vào những giá trị cơ bản của văn hóa, truyền thống, đạo lý dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại, giá trị cốt lõi và nhân văn của chủ nghĩa Mác- Lê Nin và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh; dạy ngoại ngữ và tin học theo hƣớng chuẩn hóa, thiết thực, bảo đảm năng lực sử dụng của học sinh; giáo dục nghệ thuật và giáo dục thể chất coi trọng việc định hƣớng thẩm mỹ và bồi dƣỡng hứng thú rèn luyện sức khỏe, hoạt động nghệ thuật. Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phƣơng pháp dạy và học theo định hƣớng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh; tập trung dạy cách học và rèn luyện năng lực tự học, tạo cơ sở để học tập suốt đời, tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực; khắc phục lối truyền thụ áp đặt, một chiều, máy móc; vận dụng các phƣơng pháp, kỹ thuật dạy học một cách linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với mục tiêu, nội dung giáo dục, đối tƣợng học sinh và điều kiện cụ thể của mỗi cơ sở giáo dục phổ thông. Đa dạng hóa hình thức tổ chức học tập, coi trọng cả dạy học trên lớp và các hoạt động xã hội, trải nghiệm sáng tạo, tập dƣợt nghiên cứu khoa học. Phối hợp chặt chẽ giáo dục nhà trƣờng, giáo dục gia đình và giáo dục xã hội. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong các hoạt động giáo dục. Đổi mới căn bản hình thức và phƣơng pháp thi, kiểm tra và đánh giá chất lƣợng giáo dục, đảm bảo trung thực, khách quan, góp phần hƣớng dẫn, điều chỉnh cách học và cách dạy. Phối hợp sử dụng kết quả đánh giá trong quá trình học với đánh giá cuối kỳ, cuối năm học; đánh giá của ngƣời dạy với tự đánh giá của ngƣời học; đánh giá của nhà trƣờng với đánh giá của gia đình và 22 của xã hội; thực hiện đánh giá chất lƣợng giáo dục phổ thông ở cấp độ quốc gia, địa phƣơng và tham gia các kỳ đánh giá quốc tế để làm căn cứ đề xuất chính sách, giải pháp cải tiến chất lƣợng giáo dục phổ thông. Đổi mới phƣơng thức thi và công nhận tốt nghiệp trung học phổ thông theo hƣớng giảm áp lực và tốn kém cho xã hội mà vẫn đảm bảo độ tin cậy, trung thực,đánh giá đúng năng lực học sinh, cung cấp dữ liệu làm cơ sở cho tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học. Chƣơng trình giáo dục phổ thông thống nhất các mục tiêu sau: Chƣơng trình giáo dục phổ thông nhằm giúp học sinh phát triển khả năng vốn có của bản thân, hình thành tính cách và thói quen; phát triển hài hòa về thể chát và tinh thần; trở thành ngƣời học tích cực, tự tin, có ý thức lựa chọn nghề nghiệp và học tập suốt đời; có những phẩm chất tốt đẹp và các năng lực cần thiết để tr