Luận văn Sầm Sơn (Thanh Hóa): tiềm năng, thực trạng và giải pháp phát triển du lịch

o gồm: hệ thống giao thông, mạng lưới điện, cấp thoát nước, bưu chính viễn thông chính là một tiềm năng du lịch nhân văn, đồng thời nó cũng phản ánh thực trạng đầu tư cho phát triển du lịch ở Sầm Sơn. 2.3.1.1. Giao thông Tính từ năm 2000 - 2008, khu du lịch Sầm Sơn đã tiến hành cải tạo, nâng cấp và mở rộng nhiều tuyến đường cũ, mở mang thêm một số đường mới. Vì vậy, điều kiện giao thông ở Sầm Sơn và các vùng phụ cận ngày một khang trang hơn. Theo thống kê của phòng thống kê UBND thị xã Sầm Sơn, hiện nay đường giao thông trên địa bàn đã có 80% diện tích đã được nhựa hoá - bê tông hoá (trong đó khu vực nội thị và trên núi Trường Lệ đạt 100%). Năm 2007, tỉnh Thanh Hoá và thị xã Sầm Sơn đã đầu tư gần 100 tỷ đồng nâng cấp các tuyến đường 47, đường Nguyễn Du, đường Thanh Niên, đường Hồ Xuân Hương, hệ thống chiếu sáng ở đường Lê Lợi, đường Hồ Xuân Hương và trên núi Trường Lệ nhằm phục vụ lễ hội 100 năm du lịch Sầm Sơn. 2.31.2. Mạng lưới điện Hiện nay, toàn thị xã có 115 trạm biến áp với tổng công suất 115.000 KV; 13,5 km đường dây 22KV và hơn 70 km đường dây 0,4KV. Năm 2003, trạm biến thế 110KV được hoàn thành. Nhờ đó, nguồn điện đã đưa đến từng hộ gia đình, từng cơ sở sản xuất kinh doanh đảm bảo cho nhu cầu sản xuất và tiêu dùng trên địa bàn, hạn chế mức thấp nhất tình trạng quá tải trong những ngày cao điểm, đặc biệt là thời điểm chính giữa mùa du lịch 2.3.1.3. Về cấp thoát nước Để đáp ứng đầy đủ nguồn nước trong sạch cho nhân dân và du khách tại Sầm Sơn, công ty nước sạch Thanh Hoá đã đầu tư hệ thống ống dẫn nước đến từng khu vực, phường, xã thôn, xóm. Trữ lượng nước dồi dào, chất lượng nước đảm bảo cung cấp đầy đủ (kể cả những tháng cao điểm). Tuy nhiên, hiện tại vẫn còn tình trạng sử dụng nước giếng khoan để giảm chi phí đầu vào ở một số đơn vị, cơ sở kinh doanh, gây ảnh hưởng không tốt đến du lịch Sầm Sơn. Hệ thống thoát nước thải và rác thải: Mặc dù có nhiều cố gắng trong đầu tư nâng cấp nhưng hệ thống thoát nước – rác thải ở Sầm Sơn nhìn chung vẫn chưa đáp ứng nhu cầu cho một đô thị du lịch. Tình trạng nước thải sinh hoạt tại một số khách sạn, nhà nghỉ, khu dân cư chưa qua xử lý đều tự ngấm vào lòng đất. Hệ thống thu gom và xử lý rác thải chung của thị xã đã có quy hoạch nhưng vẫn chưa được quan tâm đầu tư kịp thời. 2.3.1.4. Bưu chính viễn thông Năm 2002, toàn thị xã có 2.110 máy điện thoại, trong đó có 78% là máy tư nhân. Đến năm 2004, tổng số máy nâng lên là 3600, bình quân 7 máy/100 dân. Đến năm 2008, mật độ điện thoại đạt 9,8 máy/100 dân. Thị xã có 28 đại lý, điểm truy cập Internet với 350 máy chất lượng cao, tốc độ truy cập nhanh. Cùng với điện thoại cố định, các mạng điện thoại di động đều được phủ sóng và đầu tư nâng cao khả năng kết nối, truyền tải, đảm bảo thông suốt cho du khách và nhân dân, khắc phục tình trạng quá tải trong thời gian cao điểm. 2.3.2.Cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch 2.3.2.1. Hệ thống cơ sở lưu trú du lịch Hệ thống cơ sở lưu trú du lịch bao gồm khách sạn, nhà khách, nhà nghỉ, trung tâm điều dưỡng, làng du lịch...phát triển tương đối nhanh, phù hợp với quy luật cung cầu và quy luật phát triển của du lịch. Bªn c¹nh hÖ thèng c¸c kh¸ch s¹n, nhµ nghØ, ë SÇm S¬n cã 2 c¬ së ®iÒu d­ìng chÝnh lµ: Trung t©m phôc håi chøc n¨ng (Bé C«ng NghiÖp) vµ ViÖn ®iÒu d­ìng Trung ¦¬ng (Bé Y tế). Ngoµi ra cßn cã c¸c c¬ së ®iÒu d­ìng kh¸c, chñ yÕu cña qu©n ®éi vµ c«ng an, giao th«ng nh­: Nhµ ®iÒu d­ìng Phßng kh«ng, kh«ng qu©n, viÖn ®iÒu d­ìng Tæng côc hËu cÇn, nhµ ®iÒu d­ìng Bé t­ lÖnh l¨ng, ®oµn an d­ìng 296, trung t©m ®iÒu d­ìng giao th«ng vËn t¶i... Xét về số lượng và chất lượng cơ sở lưu trú ở Sầm Sơn: Bảng 2.4: So sánh cơ sở lưu trú giai đoạn 1994 - 1999 và 2000 - 2005 ở Sầm Sơn Giai đoạn Số cơ sở lưu trú Số phòng Số phòng đạt chuẩn quốc tế 1994 - 1999 216 3697 1100 2000 - 2005 301 5937 3968 Tăng (lần) 1,4 1,6 3,6 Nguån: T¸c gi¶ tæng hîp trªn c¬ së t­ liÖu cña Së V¨n ho¸ - thÓ thao – du lÞch Thanh Ho¸ Bảng 2.4 cho thấy trong giai đoạn 2000 - 2005, số lượng cơ sở lưu trú tăng so với giai đoạn từ 1994 - 1999 là xấp xỉ 1,4 lần, số phòng tăng gấp 1,6 lần, trong đó đặc biệt là số phòng đạt chuẩn quốc tế đã tăng gấp giai đoạn trước tới 3,6 lần. Nếu như giai đoạn 1994 - 1999, số phòng đạt chuẩn quốc tế chỉ khoảng 29,8% số phòng lưu trú, thì đến giai đoạn 2000 - 2005, số phòng đạt chuẩn quốc tế đã vươn lên chiếm tới 66,8% số phòng lưu trú của thị xã. Điều đó phản ánh thực trạng cơ sở lưu trú ở Sầm Sơn tính từ năm 2000 trở đi không chỉ tăng lên về mặt số lượng mà còn không ngừng nâng lên cả về mặt chất lượng so với các năm trước. Trong đó vấn đề chất lượng phục vụ du khách của các cơ sở lưu trú ngày càng được đề cao. Bảng 2.5: Hiện trạng khách sạn ở Thanh Hoá và Sầm Sơn năm 2005 Địa bàn Tổng số cơ sở Quy mô (phòng) 1. Toàn tỉnh Thanh Hoá 343 6829 Xếp sao 16 889 Đủ tiêu chuẩn tối thiểu 135 3172 2. Thị xã Sầm Sơn 301 5937 Xếp sao 12 779 Đủ tiêu chuẩn tối thiểu 112 2837 Nguồn: PhòngThống kê - Uỷ ban nhân dân thị xã Sầm Sơn Theo bảng 2.5: tính đến năm 2005, Sầm Sơn có 301 cơ sở lưu trú với 5937 phòng (14.180 giường khách). Số cơ sở lưu trú bằng 87,8% số cơ sở lưu trú toàn tỉnh Thanh Hóa, số phòng khách của Sầm Sơn chiếm tới 87% số phòng khách cả tỉnh Thanh Hoá. Trong đó, số cơ sở được xếp sao chiếm 75%, số phòng được xếp sao chiếm 87,6% toàn tỉnh. Qua đó có thể thấy, Sầm Sơn chính là trung tâm du lịch lớn nhất của Thanh Hoá với số lượng cơ sở lưu trú được đầu tư xây dựng nhiều và chất lượng nhất. Tuy vậy, năm 2005, Sầm Sơn có 301 cơ sở lưu trú mà chỉ có 12 cơ sở được xếp sao, tức là chỉ chiếm 3,98% số cơ sở toàn thị xã, còn tới 112 cơ sở mới đạt mức tiêu chuẩn tối thiếu chiếm tới 37,2%, gấp hơn 9 lần số cơ sở xếp sao. Điều đó chứng tỏ cho đến năm 2005, các cơ sở lưu trú ở đây mặc dù so với các năm trước chất lượng có nâng lên nhưng chưa đồng đều, chủ yếu chỉ đáp ứng được đối tượng khách bình dân. Tính đến thời điểm 2008, số cơ sở lưu trú ở Sầm Sơn gấp 2,2 lần so với Cửa Lò - Nghệ An. Trong đó, 14 khách sạn được xếp sao (từ 1 đến 2 sao) và 132 cơ sở lưu trú đạt tiêu chuẩn tối thiểu. Về quy mô, các cơ sở lưu trú ở Sầm Sơn: Quy mô phần lớn là vừa và nhỏ: Năm 2005, số cơ sở lưu trú từ 10 -29 phòng là 127 cơ sở chiếm 42%, cơ sở lưu trú dưới 10 phòng là 113 cơ sở chiếm 37,5%, còn lại cơ sở lưu trú từ 30 -180 phòng chỉ có 61 cơ sở chiếm 20,5% tổng số cơ sở lưu trú của thị xã. Hình 2.2: Cơ cấu cơ sở lưu trú ở Sầm Sơn (2005) (xét theo quy mô) Nguồn: Tác giả xây dựng trên cơ sở tư liệu phòng thống kê – UBND thị xã Sầm Sơn Về quản lý (hoặc sở hữu) cơ sở lưu trú: Trong cơ chế mới, các cơ sở lưu trú thuộc cơ quan Trung Ương và các bộ, ngành đang từng bước chuyển sang kinh doanh bằng cách đón khách kinh doanh vào các ngày nghỉ cuối tuần. Bên cạnh đó, thị xã Sầm Sơn cũng tích cực huy động các thành phần kinh tế tham gia hoạt động du lịch. Vì vậy, các doanh nghiệp tư nhân trong lĩnh vực du lịch đã có nhiều cơ hội phát triển. Năm 2005, số cơ sở lưu trú do thị xã quản lý, chủ yếu là của tư nhân có 233 cơ sở, chiếm 77,4% tổng số cơ sở toàn thị xã, nhưng do quy mô nhỏ nên chỉ đáp ứng được 3402 phòng (57,35) và 8405 giường (59,2%) trong mùa du lịch (xem bảng 2.6). Bảng 2.6: Cơ sở lưu trú ở Sầm Sơn phân theo cấp quản lý (2005) Loại cơ sở lưu trú Số lượng (cơ sở) Số phòng Số giường Tổng số cơ sở lưu trú toàn thị xã (2005) 301 5937 14.180 Số cơ sở thuộc Trung ương và n­íc bạn (Lào) 50 2063 4644 Số cơ sở thuộc tỉnh Thanh Hoá 18 472 1132 Số cơ sở thị xã hiện có 233 3402 8405 Nguån: Phßng thèng kª - UBND thÞ x· SÇm S¬n Bảng 2.7: Các cơ sở lưu trú phân theo loại hình kinh doanh phục vụ năm 2007 TT Loại hình Tổng số cơ sở Tổng số phòng 1 Cơ sở lưu trú thuộc cơ quan Trung ương, bộ, ngành 32 1.512 2 Cơ sở lưu trú thuộc doanh nghiệp tư nhân 60 2.304 3 Cơ sở lưu trú tư nhân 206 2.754 4 Nhà ở kết hợp kinh doanh 16 46 Tổng 314 6.616 Nguồn: Phòng thống kê Thị xã Sầm Sơn Theo bảng 2.7 đến năm 2007, số cơ sở lưu trú do thị xã quản lý gồm cơ sở của doanh nghiệp tư nhân, cơ sở lưu trú tư nhân, nhà ở kết hợp kinh doanh đã có 282 cơ sở, tăng 49 cơ sở so với năm 2005. Điều đó càng chứng tỏ chủ trương khuyến khích nhiều thành phần kinh tế tham gia kinh doanh du lịch là đúng đắn và phù hợp với nền kinh tế năng động hiện nay. Nhờ vậy, các khách sạn, nhà nghỉ, phòng khách có điều kiện nâng lên cả về số lượng lẫn chất lượng. Nếu như năm 2000 mới có 216 cơ sở với 3.697 phòng và 10.350 giường, thì đến năm 2008 đã có 314 cơ sở với 6.616 phòng, 15.180 giường. Nhiều cơ sở có trang bị nội thất cao cấp, chất lượng phục vụ tốt nên du khách đến với Sầm Sơn ngày một đông và số lượng ngày lưu trú dài hơn (Năm 2007 đón được 1.296.500 lượt khách, bình quân khách lưu trú 2,64 ngày/đợt, so với 352.700 lượt khách, ngày lưu trú bình quân 2,3 ngày/đợt vào năm 2000. Như vậy, số lượt khách năm 2007 đã tăng gần 3,68 lần so với lượt khách năm 2000, số ngày lưu trú của du khách năm 2008 cũng kéo dài hơn). Bảng 2.8: Các cơ sở lưu trú phân theo chất lượng dịch vụ năm 2007 TT Chất lượng Tổng số cơ sở Tổng số phòng 1 Cơ sở được xếp tiêu chuẩn sao 15 975 2 Đạt tiêu chuẩn tối thiểu 114 3.078 3 Chưa đạt tiêu chuẩn (chưa phân loại) 185 2.563 Tổng 314 6.616 Nguồn: Phòng thống kê - UBND thị xã Sầm Sơn Nhìn chung, hệ thống cơ sở lưu trú du lịch ở Sầm Sơn khá phong phú, đa dạng về loại hình và quy mô, phần nào đáp ứng được nhu cầu của khách du lịch, tuy nhiên các khách sạn có quy mô lớn (trên 100 phòng) vẫn còn ít (có 4 cơ sở) so với Cửa Lò (5 cơ sở). Dịch vụ trong các khách sạn còn hạn chế, chủ yếu là dịch vụ lưu trú và ăn uống. Mặt khác, trên 70% là khách sạn, nhà nghỉ tư nhân có quy mô nhỏ, trình độ quản lý còn yếu dẫn đến hiệu quả kinh doanh không cao, công tác đầu tư nâng cấp chưa được quan tâm đúng mức. Đây là một trong những vấn đề hết sức nan giải trong quá trình phát triển và hội nhập của du lịch Sầm Sơn. 2.3.2.2. Hệ thống cơ sở dịch vụ ăn uống – nhà hàng, khu vui ch¬i, gi¶i trÝ Trong thời gian qua, hệ thống cơ sở ăn uống – nhà hàng ở Sầm Sơn phát triển tương đối nhanh, năm 2000 mới có 244 cơ sở, đến năm 2004 đã có 412 cơ sở, chưa kể đến hàng trăm kiốt và hàng quán nhỏ lẻ dọc các đường phố và bãi biển. Những năm gần đây, Sầm Sơn bắt đầu xây dựng và phát triển các khu thể thao, vui chơi, giải trí, khu nghỉ dưỡng cao cấp, làm phong phú thêm dịch vụ hỗ trợ kéo dài thời gian lưu trú của khách như: Khu vui chơi giải trí huyền thoại Độc Cước, khu Vạn Chài Resort, vũ trường, quán bar – karaoke với tổng số vốn lên hàng trăm tỷ đồng, chiếm 79% tổng số vốn đầu tư trong toàn tỉnh. Tuy nhiên, đầu tư trực tiếp của nước ngoài chưa có, mới chỉ dừng lại ở đầu tư trong nước và một số dự án của Việt Kiều nên quy mô dự án chưa xứng tầm với điểm du lịch đầy hấp dẫn như Sầm Sơn. Năm 2008, hệ thống dịch vụ đang bố trí sắp xếp tạm thời trên bãi biển, hành lang các trục đường, trên núi Trường Lệ và khu sinh thái Quảng Cư. Thực tế những năm qua tuy có nhiều cố gắng trong phục vụ du khách, nhưng các hộ kinh doanh vẫn lấn chiếm, cơi nới không theo đúng quy hoạch, làm mất mĩ quan đô thị và gây rối trật tự sản xuất kinh doanh trên địa bàn thị xã. Bên cạnh việc các kiốt kinh doanh trên khuôn viên bãi biển hiện nay vẫn ở tình trạng tạm thời, chưa được tỉnh phê duyệt, hiện tượng hàng quán dọc một số trục đường phát sinh nhiều, lấn chiếm vỉa hè, thậm chí cả phần lát gạch block dành cho khách đi bộ, kinh doanh không đúng mặt hàng, vị trí kinh doanh chưa đúng quy định của UBND thị xã hàng năm còn rất phổ biến. 2.3.2.3. Phương tiện vận chuyển khách Để góp phần giải quyết nhu cầu đi lại ngày cµng nhiều của khách du lịch và nhân dân, năm 2005, Sầm Sơn đã khai trương hoạt động bến xe chất lượng cao phục vụ các tuyến nội và ngoại tỉnh. Không dừng lại ở đó, từ năm 2007 trở đi, thị xã đã phối hợp với công ty cổ phần xe khách Thanh Hoá, công ty cổ phần taxi Mai Linh më các tuyến xe bus Rừng Thông – Thanh Hoá - Sầm Sơn, tổ chức chạy các tour du lịch lữ hành từ Sầm Sơn đến các địa điểm danh lam thắng cảnh nổi tiếng trên địa bàn Thanh Hoá. Ngoài ra, Sầm Sơn còn có hơn 600 xe xích lô, 10 xe điện và hàng trăm xe đạp đôi phục vụ du khách suốt 24/24h. 2.3.2.4. Hệ thống dịch vụ đảm bảo khác Cùng với việc ngày càng nâng cao chất lượng phục vụ du lịch, vấn đề bảo đảm an toàn khi tham quan, tắm biển của du khách cũng hết sức được quan tâm chú trọng. Ở Sầm Sơn hàng năm luôn duy trì đội cứu hộ từ 27 – 30 người, 3 tàu cứu hộ luôn thường trực trên các bãi tắm để làm nhiệm vụ hướng dẫn, cứu hộ khách, nhằm hạn chế mức độ rủi ro thấp nhất đối với du khách. Mặc dï vËy, vµo mïa cao ®iÓm, SÇm S¬n vÉn x¶y ra mét sè vô tö vong do kh¸ch b¬i qu¸ xa khu vùc c¶nh b¸o nguy hiÓm. 2.3.3. Sản phẩm du lịch hiện có ở Sầm Sơn 2.3.3.1. Loại hình du lịch Sầm Sơn có các loại tài nguyên du lịch tự nhiên và nhân văn rất phong phú nên có điều kiện phát triển đa dạng, đan xen các loại hình du lịch như: Du lịch tắm biển, nghỉ mát và dưỡng sức: chñ yÕu dùa vµo ®iÒu kiÖn b·i biÓn dµi 9km tõ cöa Híi ®Õn nói Tr­êng LÖ, ngoµi ra gÇn ®©y thÞ x· còng b¾t ®Çu khai th¸c mét sè b·i t¾m nhá cßn hoang s¬ n»m r¶i r¸c theo ch©n nói Tr­êng LÖ, thêi ®iÓm thÝch hîp cho lo¹i h×nh du lÞch nµy lµ kho¶ng th¸ng 4 ®Õn th¸ng 9. Du lịch văn ho¸ - thể thao và lễ hội: Lo¹i h×nh du lÞch nµy ë SÇm S¬n dùa vµo c¸c ho¹t ®éng du lÞch t×m hiÓu phong tôc tËp qu¸n cña ng­ d©n: t×m hiÓu lµng v¨n ho¸ TriÒu D­¬ng, L­¬ng Trung, v¨n ho¸ truyÒn thèng ven s«ng M·, th­ëng thøc c¸c mãn ¨n ®Æc s¶n....Ngoµi ra, du kh¸ch cã thÓ tham gia c¸c ho¹t ®éng thÓ thao, vui ch¬i gi¶i trÝ: bãng chuyÒn b·i biÓn, bãng ®¸ b·i biÓn, c©u c¸, l­ít v¸n, leo nói m¹o hiÓm... Du lÞch lÔ héi th­êng diÔn ra chñ yÕu vµo muµ xu©n, l­îng kh¸ch lín nhÊt lµ th¸ng giªng, cßn c¸c ho¹t ®éng thÓ thao l¹i th­êng diÔn ra vµo mïa hÌ cã ®«ng kh¸ch du lÞch tíi nghØ m¸t kÕt hîp vui ch¬i, gi¶i trÝ. Du lịch tham quan, vãn cảnh danh thắng, di tích, làng nghề: Du kh¸ch t×m ®Õn víi lo¹i h×nh du lÞch nµy th­êng lµ nh÷ng ®èi t­îng cã tr×nh ®é v¨n ho¸ cao, nh÷ng ng­êi tÝch t×m hiÓu ®Æc tr­ng v¨n ho¸ vïng miÒn hoÆc løa tuæi trung niªn cã t©m lý h­íng néi. C¸c ®iÓm di tÝch th­êng ®uîc ghÐ th¨m lµ:: ®Òn §éc C­íc, ®Òn C« Tiªn, hßn Trèng M¸i, ®Òn bµ TriÒu, ®Òn T« HiÕn Thµnh.... Du lịch sinh thái (nhà vườn, rừng cây, đảo, hồ nước): Dùa vào c¶nh quan thiªn nhiªn vµ kh«ng khÝ trong lµnh cña vïng hå n­íc lî Qu¶ng C­, thÞ x· SÇm S¬n ®· x©y dùng khu du lÞch sinh th¸i Qu¶ng C­ ®Ó phôc vô nhu cÇu nghØ d­ìng ch÷a bÖnh cña kh¸ch du lÞch. Du lịch hội nghị, hội thảo, trại sáng tác: tuy SÇm S¬n ch­a cã nh÷ng trung t©m héi nghÞ bÒ thÕ nh­ng hiÖn t¹i c¸c héi tr­êng lín trong thÞ x· ®· ®¶m nhËn tæ chøc nh÷ng héi th¶o võa vµ nhá. Phong c¶nh nªn th¬, kho¸ng ®¹t, khÝ hËu trong lµnh cña biÓn chÝnh lµ ®Þa ®iÓm phï hîp ®Ó më tr¹i s¸ng t¸c cho c¸c v¨n nghÖ sÜ s¸ng t¹o ra nhiÒu t¸c phÈm ®éc ®¸o. 2.3.3.2. Các dịch vụ du lịch phục vụ du khách - Dịch vụ lưu trú: Sầm Sơn có hệ thống cơ sở lưu trú đa dạng về loại hình, phong phú về kiểu dáng, đáp ứng mọi tiêu chuẩn, phù hợp với nhiều đối tượng khách hàng về sở thích và nguồn tài chính khác nhau. Hiện nay, Sầm Sơn có khả năng đáp ứng cùng một lúc khoảng 20.000 đến 30.000 lượt khách từ bình dân đến cao cấp tới tắm biển, nghỉ mát và tham quan danh thắng. - Dịch vụ ăn uống: Phong phú về thực đơn, đa dạng về chủng loại từ bình dân đến cao cấp. Du khách có thể thưởng thức các món ăn đồng quê, ẩm thực, đặc sản theo vùng (đồng bằng, miền núi, miền biển), theo ba miền Bắc, Trung, Nam và các món ăn Á, Âu... - Dịch vụ vận chuyển khách: Du khách có nhu cầu đi lại, tham quan, vãn cảnh từ Sầm Sơn đến các điểm danh lam thắng cảnh trên địa bàn toàn tỉnh, hay trong phạm vi Sầm Sơn bằng các phương tiện xe khách, xe bus, taxi chất lượng cao, xích lô, xe điện và xe đạp cho thuê đều rất thuận lợi. - Dịch vụ hàng lưu niệm, đặc sản địa phương: Sầm Sơn có rất nhiều quầy bán hàng lưu niệm, bán hải sản phục vụ cả ngay lẫn đêm trên các trục đường, các cơ sở lưu trú du lịch với nhiều mặt hàng phong phú. Hấp dẫn nhất đối với du khách là hải sản khô (tôm, mực, cá, rau câu...) và các vật dụng, đồ trang sức, đồ thủ công mỹ nghệ làm tại địa phương từ cây dừa, cọ, tre, nứa và nguyên liệu từ biển (san hô, vỏ tôm, sò, ốc, sinh vật biển tận thu...) - Dịch vụ vui chơi giải trí: Dạo chơi trên các khuôn viên bãi biển, tìm hiểu huyền thoại thần Độc Cước, tham quan khu sinh thái Quảng Cư, khu du lịch văn hoá núi Trường Lệ, khám phá huyền tích Sầm Sơn. Du khách có thể tham gia leo núi, cắm trại, câu cá, bơi thuyền, chụp ảnh lưu niệm, tắm biển, ca nhạc, tham gia các trò chơi có thưởng, các môn thể thao: Bóng đá, bóng chuyền, cầu lông, tenis... - Các dịch vụ khác: Đến với Sầm Sơn, du khách được tư vấn hướng dẫn và tham gia các Tour du lịch, chụp ảnh, thuê xe đạp, phao bơi, áo tắm, tắm nước ngọt, trông giữ xe cùng các dịch vụ văn hoá tâm linh. 2.3.4. Lao động phục vụ du lịch Trong những năm qua, lao động của ngành du lịch ở Sầm Sơn không ngừng tăng lên cả về số lượng và chất lượng, nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách du lịch. Tuy vËy, vÒ c¬ b¶n lao ®éng trong ngµnh du lÞch cña SÇm S¬n phÇn lín ch­a ®­îc ®µo t¹o nghiÖp vô. B¶ng 2.9 cho thÊy n¨m 2000 có 1.385 lao động làm việc trong các cơ sở lưu trú du lịch, chiếm 59,6% tổng số lao động trong toàn ngành du lịch Thanh Hoá, nh­ng chØ cã 256 lao động được đào tạo (chiếm 18% tæng sè lao ®éng du lÞch toµn thÞ x·), cßn tíi 1129 lao động chưa qua đào tạo (chiếm 82%). Theo thèng kª cña Phßng Thèng kª UBND thÞ x· SÇm S¬n, tÝnh ®Õn ngµy 31/12/2005, tæng sè lao ®éng trùc tiÕp trong ngµnh du lÞch SÇm S¬n t¨ng lªn 2.608 lao ®éng (chiÕm 60% tæng sè lao ®éng du lÞch toµn tØnh Thanh Ho¸) trong ®ã 33,4% lao ®éng ®· qua ®µo t¹o båi d­ìng nghiÖp vô, cßn l¹i 66,6% ch­a qua ®µo t¹o. Nh­ vËy, mÆc dï sè l­îng lao ®éng ®­îc ®µo t¹o n¨m sau t¨ng h¬n n¨m tr­íc nh­ng so víi yªu cÇu ph¸t triÓn thùc tÕ vµ so víi sè l­îng lao ®éng du lÞch toµn thÞ x· th× con sè ®ã ph¶n ¸nh chÊt l­îng phôc vô du lÞch cßn thÊp, ch­a ®­îc ®µo t¹o chuyªn m«n c¬ b¶n [61, tr.10-11]. Nguyªn nh©n chÝnh cña t×nh tr¹ng trªn lµ do ®Æc ®iÓm cña du lÞch Thanh Ho¸ vÉn cßn mang tÝnh mïa vô nªn viÖc thu hót lao ®éng cã tay nghÒ cao lµm æn ®Þnh trong c¸c c¬ së l­u tró lµ rÊt khã, nhÊt lµ lao ®éng cã tr×nh ®é cao ®¼ng vµ ®¹i häc chiÕm tû lÖ rÊt Ýt. Tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2007, thÞ x· chñ ®éng phèi hîp víi Së Du lÞch Thanh Hãa vµ c¸c tr­êng nghiÖp vô tæ chøc cho ng­êi lao ®éng tham gia c¸c líp båi d­ìng nghiÖp vô ng¾n ngµy vµ c¸c líp n©ng cao kiÕn thøc v¨n hãa giao tiÕp øng xö trong ho¹t ®éng du lÞch. B¶ng 2.9: Lao ®éng trùc tiÕp trong ngµnh du lÞch SÇm S¬n giai ®o¹n (2000-2005) Thị xã Sầm Sơn Tổng số lao động 1.385 1.412 1.495 1.541 1.672 2.608 Đã qua đào tạo 256 270 299 308 351 872 Chiếm tỷ lệ % 18 19 20 20 21 33,4 Chưa qua đào tạo 1.129 1.142 1.196 1.233 1.321 1.744 Chiếm tỷ lệ % 82 81 80 80 79 66,6 Nguồn: Sở Văn hoá - thể thao – du lịch Thanh Hoá 2.3.5. Khách du lịch đến Sầm Sơn: 2.3.5.1. Lượng khách a. Lượng khách nội địa Từ năm 1989 đến nay, Sầm Sơn đón chủ yếu là khách nội địa từ thủ đô Hà Nội và các tỉnh phía Bắc. Trong thời kỳ đổi mới, điều kiện vật chất được nâng cao, nhu cầu đi du lịch ngày càng tăng, lượng khách đến Sầm Sơn ngày càng đông, mang lại nguồn thu đáng kể cho địa phương. Năm 2005, thị xã Sầm Sơn đón được 649.040 lượt khách nội địa, tăng 42% so với năm 2001, chiếm 65% trên tổng lượng khách nội địa đến Thanh Hoá. Tốc độ tăng trưởng bình quân 18,3% năm. Thời gian lưu trú bình quân 2,1 ngày với mức chi tiêu bình quân từ 130 – 180 nghìn đồng/người/ngày chủ yếu cho ăn uống lưu trú và dịch vụ khác. Bảng 2.10: Số lượt khách du lịch đến Sầm Sơn từ 2001 đến 2005 Năm Khách 2001 2002 2003 2004 2005 TĐTT bình quân Khách nội địa đến Sầm Sơn 331.180 357.300 399.480 383.826 649.040 18,3% Khách nội địa đến tỉnh Thanh Hoá 482.397 561.135 631.794 700.000 1.000.000 19,9% Tỷ lệ Sầm Sơn so với tỉnh Thanh Hoá 68,7% 63,7% 63,2% 54,8% 64,9% Nguồn: Phòng Thống kê - Uỷ ban nhân dân thị xã Sầm Sơn. Qua bảng trên ta thấy, khách đến Sầm Sơn từ 2001 – 2005, năm sau cao hơn năm trước. Nếu so sánh với những năm trước (1989 – 2000) thì lượng khách tăng mạnh hơn. Từ năm 2006, Sầm Sơn đón được 924.000 lượt khách nội địa, tăng 42% so với năm 2005. Năm 2007 việc tổ chức thành công lễ hội 100 năm du lịch Sầm Sơn đón được 1.300.000 lượt khách, tăng 40% so với năm 2006. Đến năm 2008, có 1.400.000 lượt khách tới Sầm Sơn tăng 7,7% so với năm 2007. b. Lượng khách du lịch quốc tế Khách du lịch quốc tế đến Sầm Sơn có xu hướng tăng trong những năm gần đây. Tuy vậy số lượng khách vẫn còn hạn chế. Năm 2000, Sầm Sơn đón được 754 lượt khách quốc tế, năm 2005 đón được 1.420 lượt khách quốc tế, tăng 1,9 lần so với năm 2000. Đây là dấu hiệu đáng mừng đối với du lịch Sầm Sơn, trong đó điều kiện cơ sở vật chất chậm phát triển, chưa có những sản phẩm du lịch đặc sắc thu hút khách quốc tế. 2.3.5.2. Ngày lưu trú của khách Do tập quán du lịch và tác động của khí hậu nên khách nội địa chủ yếu đến Sầm Sơn vào mùa hè, tập trung ở các tháng 5,6,7 và 8 (chiếm 85% tổng lượng khách đến trong năm). Đặc biệt trong hai tháng 6 và 7, vào những ngày nắng nóng cao điểm, lượng khách thường bị quá tải gây nên hiện tượng “quá tải tức thời” [25, tr.63] Thời gian lưu trú của khách đến Sầm Sơn ngày càng dài hơn so với những năm 90 của thế kỉ XX. Trước đây, du khách chỉ ở trung bình 1,55 ngày/đợt nhưng hiện nay là 2,64 ngày đợt. Nguyên nhân của hiện tượng này là do đời sống vật chất của người dân ngày càng tốt hơn, ngày nghỉ cuối tuần dài hơn, đồng thời du lịch Sầm Sơn lại không ngừng phát triển đa dạng hoá các loại hình, các sản phẩm du lịch, tăng cường chiều sâu nâng cấp chất lượng phục vụ để hấp dãn du khách. Việc khách ở lại Sầm Sơn lâu hơn sẽ giúp tăng tần suất sử dụng phòng khách sạn và các dịch vụ. Nhờ đó nâng cao hiệu quả kinh doanh du lịch. 2.3.5.3. Cơ cấu khách Cơ cấu khách nội địa có sự thay đổi, bên cạnh du khách đến từ Hà Nội thì khách ở Bắc Trung Bộ và các tỉnh phía Bắc khác cũng có xu hướng tăng lên. Khách đến Sầm Sơn chủ yếu là từ miền Bắc, điều này có thể lý giải là do nguyên nhân không gian quá xa và một phần do lực hút của du lịch Sầm Sơn chưa thật hấp dẫn. Thậm chí ngay cả trong tỉnh, lượng khách đến Sầm Sơn cũng có chiều hướng giảm, do mong muốn được đi đến những địa điểm du lịch mới lạ của con người. Lượng khách quốc tế đến Sầm Sơn vẫn còn ít, chỉ bằng 1% khách nội địa (hình 2.4). Cơ cấu khách quốc tế thay đổi không lớn, chủ yếu khách đến từ Thái Lan, Lào, Trung Quốc, Đài Loan, Hồng Kông và một số nước Đông Âu...Ngoài ra còn một bộ phận khách là Việt kiều. Thời gian lưu trú của khách quốc tế trung bình từ 2,5 –3 ngày, chi tiêu khoảng 60 USD/người/ngày. Khách du lịch có quốc tịch Anh, Pháp, Canađa gần đây có xu hướng tăng lên. Một trong những nguyên nhân có thể do thị hiếu du lịch của các nước phát triền là chuyển từ khu vực hiện đại sang khu vực có thiên nhiên tươi đẹp, hoang sơ, ít có bàn tay can thiệp của con người. Khách trong nước Khách quốc tế. 99% 1 % Hình 2.4: Cơ cấu khách du lịch đến Sầm Sơn năm 2008 Nguồn: Phòng Thống kê - UBND thị xã Sầm Sơn 2.3.5.4. Høng thó cña kh¸ch du lÞch ®èi víi SÇm S¬n (2008) Sau khi tiến hành điều tra xã hội học đối với 100 du khách đến biển Sầm Sơn vào hè tháng 6/2008 kết quả thu được như sau: Khi được hỏi về vẻ đẹp của bãi biển Sầm Sơn, phần lớn du khách (62%) đều cho rằng Sầm Sơn có bãi cát dài, đẹp, nước biển trong xanh nhưng vẫn còn nhiều rác thải vứt bừa bãi, khoảng 31% khách du lịch khẳng định bãi biển Sầm Sơn rất đẹp, còn lại 7% du khách cho rằng bãi cát ở đây hẹp, nước biển ô nhiễm, không có du khách nào thấy biển Sầm Sơn có bãi cát dốc, nước biển đục. Về các giá trị du lịch nhân văn tại Sầm Sơn, hầu hết du khách (92%) ngoài tắm biển ra đều có các hoạt động thăm quan di tích lịch sử – văn hóa như: đền Độc Cước, chùa Cô tiên, hòn Trống Mái. Một số du khách còn thích tham gia tìm hiểu những di tích khác như: đền thờ Tô Hiến Thành (6%), đền Bà Triều (2%) để nâng cao hiểu biết về văn hoá địa phương. Trong số 3 di tích được thăm quan nhiều nhất thì 55% du khách (hơn một nửa là độ tuổi thanh niên) cho rằng di tích hòn Trống - Mái có ý nghĩa độc đáo nhất, ca ngợi tình yêu đôi lứa và sự thuỷ chung son sắt, 45% du khách thấy di tích đền Độc Cước phản ánh khát vọng cái thiện chiến thắng cái ác của nhân dân, sự hy sinh cao cả của thần Độc Cước vì cuộc sống bình yên của dân chài đặc sắc hơn. Tuy khác nhau ở sở thích thăm quan nhưng hầu hết du khách đều có điểm chung ở nhận xét về sự tiến bộ của môi trường du lịch ở Sầm Sơn những năm gần đây, đặc biệt là từ sau lễ kỉ niệm 100 năm thành lập. Các di tích đều được đưa vào kế hoạch trùng tu, tôn tạo. Hiện tượng gây phiền nhiễu cho du khách ở các điểm di tích như: chèo kéo khách, các hoạt động mê tín dị đoan, ăn xin, cờ bạc...giảm hẳn. Về cơ sở lưu trú, thái độ phục vụ của nhân viên và đội ngũ bán hàng trên bãi biển, hầu hết các du khách được điều tra ngẫu nhiên đều ở mức độ thu nhập khá và trung bình nên nhận xét