Luận văn Sử dụng phương pháp thuyết trình nhóm theo chủ đề trong dạy học phần lý luận dạy học hóa học đại cương ở trường cao đẳng sư phạm

iện cho người học phát triển năng lực giải quyết vấn đề. 4. Tạo điều kiện cho người dạy phát triển năng lực tổ chức, điều khiển, khả năng ứng xử sư phạm và năng lực hợp tác. 5. Tạo điều kiện cho người học hiểu sâu và nắm vững kiến thức. 6. Góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng và hiệu quả của hoạt động dạy học. 1.4.6.4. Các phương pháp dạy học tích cực Dạy học theo mục tiêu; Dạy học theo dự án; Dạy học nêu vấn đề; Dạy học tích hợp; PP Seminar; PP dạy học theo chủ đề; PP nghiên cứu; PP đàm thoại; PP đóng vai; PP dạy học tình huống; PP động não; PP hoạt động nhóm; PP bể cá ; PP sử dụng sách giáo khoa, tài liệu học tập; PP sử dụng phiếu học tập; PP kể chuyện tích cực; PP người học đặt câu hỏi; PP lấy thông tin phản hồi; Sử dụng câu hỏi để phát huy tính tích cực; Sử dụng bài tập để phát huy tính tích cực. 1.5. THỰC TRẠNG SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP THUYẾT TRÌNH NHÓM THEO CHỦ ĐỀ TRONG BỘ MÔN “PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC HÓA HỌC” Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM 1.5.1. Chương trình bộ môn “Phương pháp dạy học hóa học” ở trường Cao đẳng Sư phạm Bình Phước và hệ Cao đẳng trường Đại học Sài Gòn TP.HCM Theo kế hoạch đào tạo ngành hóa học– Dự án đào tạo giáo viên THCS – LOAN No 1718- VIE (SF) (9/2007) - Bộ Giáo dục và Đào tạo [14,tr.168- tr.185], chương trình bộ môn PPDHHH có tiết 105, gồm các nội dung sau đây:  Phương pháp dạy học hóa học 1: Lý luận dạy học hóa học đại cương. Số đơn vị học trình: 3 (2;1) = 45 tiết (30;15). - Chương I: PPDHHH- một bộ phận của khoa học giáo dục, 4 (3;1) - Chương II: Nhiệm vụ dạy học hóa học ở trường THCS, 11 (7;4) - Chương III: Nội dung dạy học hóa học ở trường THCS, 9 (6;3) - Chương IV: Các PPDHHH ở THCS, 15 (10;5) - Chương V: Những hình thức tổ chức dạy học hóa học ở trường THCS, 5 (3;2) - Chương VI: Lời khuyên đối với GV tập sự, 1 (1;0)  Phương pháp dạy học hóa học 2: Phương pháp dạy học các chương mục quan trọng trong chương trình – sách giáo khoa hóa học THCS. Số đơn vị học trình: 2 (1;1) = 30 tiết (18;12). - Chương I: Phân tích chương trình và sách giáo khoa hóa học trường THCS, 2 (1;1) - Chương II: PPDH những khái niệm mở đầu về hóa học, 9 (6;3) - Chương III: PP dạy chương “Oxi- Không khí”, 3 (1,5;1,5) - Chương IV: PP dạy học chương “Hiđrô – Nước”, 3 (1.5;1.5) - Chương V: PP dạy học chương dung dịch. Các khái niệm oxit, bazơ, axit và muối, 4 (2;2) - Chương VI: PP dạy học phần “Kim loại, phi kim – Sơ lược về bảng hệ thống các nguyên tố hóa học”, 3 (1,5;1,5) - Chương VII: PP dạy học chương “Các hợp chất hữu cơ”, 6 (4;2)  Phương pháp dạy học hóa học 3: Bài tập hóa học – Thực hành Thí nghiệm. Số đơn vị học trình: 2 (0,2; 1,8) = 30 tiết (6;24). o Phần thứ nhất: Kĩ thuật và PP tiến hành các thí nghiệm hóa học ở trường THCS, 44 (3;41) - Bài 1: Bài mở đầu, 4 (3;1) - Bài 2: Thí nghiệm về oxi, 4 (0;4) - Bài 3: Thí nghiệm về hiđro- nước, 4 (0;4) - Bài 4: Thí nghiệm về dung dịch, oxit, bazơ, axit, 4 (0;4) - Bài 5: Thí nghiệm về kim loại, phi kim, 4 (0;4) - Bài 6: Thí nghiệm về các hợp chất hữu cơ, 4 (0;4) - Bài 7: Thí nghiệm về các chất hữu cơ (tt), 4 (0;4) - Bài 8: Thí nghiệm vui và hướng dẫn tổ chức các thí nghiệm thực hành ở lớp 8, 4 (0;4) - Bài 9: Hướng dẫn về kĩ thuật và PP tổ chức các thí nghiệm thực hành ở lớp 9, 4 (0;4) - Bài 10: Chế tạo đồ dùng dạy học, 4 (0;4) - Bài 11: Kiểm tra, 4 (0;4) o Phần thứ 2: Giải bài tập hóa học thuộc chương trình hóa học trường THCS, 16 (0;16) - Bài 12: Phân tích bài tập hóa học trong chương trình SGK lớp 8 và lớp 9, 4 (0;4) - Bài 13 và 14: PP giải các loại bài tập hóa học ở lớp 8 và lớp 9, 8 (0;8) - Bài 15: Xây dựng đề bài tập hóa học mới thuộc chương trình hóa học lớp 8 và lớp 9, 4 (0;4) 1.5.2. Thực trạng sử dụng phương pháp thuyết trình nhóm theo chủ đề trong bộ môn “Phương pháp dạy học hóa học” ở trường Cao đẳng Sư phạm Khi tiến hành điều tra thực trạng, chúng tôi có trò chuyện, phỏng vấn và xin ý kiến của các thầy cô là giảng viên giảng dạy môn PPDHHH ở ba trường: Đại học Sài Gòn, CĐSP Bình Phước và CĐSP Kon Tum.  Cô Vũ Hoài Nam giảng viên dạy bộ môn PPDHHH ở trường Đại học Sài Gòn “hiện nay đa số các tiết về lý luận dạy học hóa học đại cương ở hệ cao đẳng sư phạm thì GV thường cho SV thảo luận nhóm nhưng giao chủ đề cho các nhóm để các em độc lập nghiên cứu, xây dựng và thuyết trình thì chưa thấy GV áp dụng”.  Cô Ngô Huyền Trân giảng viên dạy bộ môn PPDHDH ở trường Đại học Sài Gòn “trong dạy học bộ môn PPDHHH 1 ở hệ cao đẳng, PP thuyết trình, thảo luận nhóm GV hay sử dụng nhiều, thuyết trình nhóm theo chủ đề thì chưa thấy GV áp dụng nhiều”.  Thầy Hồng Triệu Hùng giảng viên trường CĐSP Kon Tum “khi dạy môn PPDHHH 1, PP chủ yếu cho SV thảo luận nhóm tại lớp, giao bài tập đơn giản cho SV làm còn giao hẳn cho các em độc lập nghiên cứu về một chủ đề thì chưa thấy GV áp dụng”.  Cô Đoàn Thị Son giảng viên trường CĐSP Bình Phước “PP thảo luận nhóm được dùng chủ yếu trong dạy học môn PPDHHH 1 nhưng PP thuyết trình nhóm theo chủ đề thì chưa sử dụng”. Qua tìm hiểu ý kiến của đồng nghiệp chúng tôi thấy rằng hiện nay PPDH nhóm trong bộ môn PPDHHH được sử dụng rất rộng rãi ở các trường Cao đẳng. Nhưng “Phương pháp thuyết trình nhóm theo chủ đề” thì chưa một trường Cao đẳng nào tổ chức và áp dụng. Chúng tôi tiến hành tra google cụm từ “Phương pháp thuyết trình nhóm theo chủ đề” cũng chưa thấy một bài báo cáo nào được công bố. Hiện nay mới chỉ có một bài báo “Sử dụng PP thuyết trình nhóm theo chủ đề ở Đại học, Cao đẳng”, trong hội thảo quốc gia “Đổi mới nội dung và phương pháp đào tạo, bồi dưỡng hóa học ở các trường Đại học, Cao đẳng” của PGS.TS Trịnh Văn Biều. Khoa Hóa học của trường Đại học Sư phạm đã thử nghiệm phương pháp này và theo tác giả thì bước đầu đã thu được những kết quả đáng khích lệ. Từ thực trạng trên chúng tôi nhận ra rằng: “Phương pháp thuyết trình nhóm theo chủ đề” là một PPDH mới, chưa được áp dụng nhiều ở các trường Cao đẳng. PP này có khả năng phát huy cao độ tính tích cực độc lập sáng tạo của người học, hình thành và rèn luyện cho họ năng lực hợp tác. TÓM TẮT CHƯƠNG 1 Ở chương này chúng tôi đã tiến hành công việc sau: 1. Tìm hiểu về tổng quan vấn đề nghiên cứu 2. Nghiên cứu về hoạt động nhóm Trong phần này, chúng tôi trình bày một cách cụ thể và rõ nhất các khái niệm về nhóm, hoạt động nhóm. Bên cạnh đó, chúng tôi chú trọng xây dựng lý luận về dạy học theo nhóm. 3. Nghiên cứu về PP thuyết trình nhóm theo chủ đề PP thuyết trình nhóm theo chủ đề là PP dạy học mới nên đối với phần này chúng tôi tập trung xây dựng cơ sở lý luận của PP. 4. Tìm hiểu cơ sở lý luận về đổi mới PPDH - Cơ sở của việc dạy học: PPDH, tư tưởng dạy học hướng vào người học và các xu hướng đổi mới PPDH. - Các hướng dạy học nhằm nâng cao hiệu quả bài lên lớp: dạy học bằng hoạt động của người học, dạy học bằng sự đa dạng PP và các PPDH tích cực. 5. Điều tra thực trạng sử dụng PP thuyết trình nhóm theo chủ đề trong bộ môn “PPDHHH” ở trường CĐSP. Chúng tôi tiến hành điều tra thực trạng bằng PP quan sát trực tiếp, trò chuyện, phỏng vấn với các thầy cô giáo giảng dạy bộ môn Giáo học pháp tại 3 trường: Đại học Sài Gòn, CĐSP Bình Phước và CĐSP KonTum. Qua tìm hiểu ý kiến của đồng nghiệp chúng tôi thấy rằng hiện nay PPDH nhóm trong bộ môn PPDHHH được sử dụng rất rộng rãi ở các trường Cao đẳng. Nhưng “Phương pháp thuyết trình nhóm theo chủ đề” thì chưa được tổ chức và áp dụng. CHƯƠNG 2 SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP THUYẾT TRÌNH NHÓM THEO CHỦ ĐỀ TRONG HỌC PHẦN “LÝ LUẬN DẠY HỌC HOÁ HỌC ĐẠI CƯƠNG” Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM 2.1. NGUYÊN TẮC THIẾT KẾ GIÁO ÁN CÁC BÀI HỌC SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP THUYẾT TRÌNH NHÓM THEO CHỦ ĐỀ Để định hướng cho việc thiết kế giáo án, chúng tôi đã đưa ra hệ thống các nguyên tắc sau: - Nguyên tắc 1: Giáo án phải hướng đến việc thực hiện các mục tiêu dạy học. - Nguyên tắc 2: Đảm bảo tính chính xác, khoa học. - Nguyên tắc 3: Đảm bảo tính vừa sức với đối tượng. - Nguyên tắc 4: Đảm bảo tính khả thi. - Nguyên tắc 5: Thời gian thực hiện các hoạt động cần được phân chia một cách hợp lý. - Nguyên tắc 6: Đảm bảo tính hệ thống. - Nguyên tắc 7: Đảm bảo tính hiệu quả. 2.2. QUY TRÌNH THIẾT KẾ GIÁO ÁN CÁC BÀI HỌC SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP THUYẾT TRÌNH NHÓM THEO CHỦ ĐỀ Khi thiết kế giáo án dạy học sử dụng “PP thuyết trình nhóm theo chủ đề” chúng tôi thực hiện theo quy trình 8 bước như sau: - Bước 1: Lựa chọn bài. - Bước 2: Xác định mục tiêu dạy học. - Bước 3: Tìm tài liệu tham khảo. - Bước 4: Phân chia nội dung bài học thành các phần, lập dàn ý nội dung. - Bước 5: Thiết kế các hoạt động của bài học. - Bước 6: Xác định PP và phương tiện dạy học cho mỗi phần. - Bước 7: Xây dựng phương án đánh giá. - Bước 8: Kiểm tra lại toàn bộ và chỉnh sửa những chỗ chưa hợp lý. 2.3 CẤU TRÚC GIÁO ÁN CÁC BÀI HỌC SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP THUYẾT TRÌNH NHÓM THEO CHỦ ĐỀ Các giáo án được thiết kế dựa theo 7 nguyên tắc ở mục 2.1 và quy trình 8 bước ở mục 2.2. Cấu trúc giáo án gồm 3 phần: I. Mục tiêu dạy học - Về kiến thức - Về kĩ năng - Về thái độ II. Dàn ý nội dung bài học III. Tiến trình dạy học  Bước 1: Chuẩn bị Gồm có các công việc sau: chia nhóm, giao chủ đề, giới thiệu nguồn tài liệu tham khảo và giao bài tập cho SV. Bước này được thực hiện ở tiết trước của bài học.  Bước 2: Các nhóm lần lượt lên trình bày Từng nhóm lên thuyết trình theo trình tự sau: - Giới thiệu tên nhóm và các thành viên. - Đặt câu hỏi định hướng (thu hút sự chú ý) và dẫn dắt vào chủ đề. - Thuyết trình từng phần nội dung của chủ đề. - Kết luận và cám ơn.  Bước 3: Cả lớp tham gia thảo luận từng nội dung mà các nhóm báo cáo, GV cho nhận xét - Các bạn SV tham dự thuyết trình đặt câu hỏi. - Nhóm báo cáo có nhiệm vụ trả lời. - GV đặt thêm một vài câu hỏi chốt, điều khiển thảo luận và trợ giúp nhóm báo cáo trả lời khi cần thiết.  Bước 4: GV tổng hợp các ý kiến, tóm tắt nội dung chính của bài. SV ghi những nội dung quan trọng của bài học  Bước 5: Nhận xét, đánh giá kết quả làm việc của từng nhóm Phương án đánh giá: GV phải quán triệt tinh thần cho SV “không có sự cào bằng” mà điểm số phải là điểm thực lực của chính mỗi SV. Cuối mỗi buổi của tiết học GV phát phiếu đánh giá cho SV theo mẫu sau: Điểm trung bình cá nhân = điểm phần 1+ điểm phần 2. Phần 1: Bài thuyết trình của các nhóm (đánh giá theo thang điểm 5). Phần điểm này SV trong nhóm được hưởng như nhau, GV và cả lớp cùng chấm. STT TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ ĐIỂM 1 NỘI DUNG 1.1 Đi đúng trọng tâm, không lạc đề 0.5 1.2 Dẫn dắt khéo léo, logic 0.5 1.3 Có ý tưởng mới 0.5 1.4 Có lời nhận xét, có lời bình hay 0.5 2 HÌNH THỨC 2.1 Diễn đạt lưu loát, hấp dẫn 0.5 2.2 Nét mặt, điệu bộ, cử chỉ phù hợp 0.5 3 HOẠT ĐỘNG TẬP THỂ 3.1 Phân công hợp lý và tương đối đồng đều 0.5 3.2 Phối hợp ăn ý giữa các thành viên 0.5 4 THỜI GIAN 4.1 Không quá giờ qui định 0.5 4.2 Phân phối hợp lý giữa các phần 0.5 Phần 2: Điểm cá nhân ( theo thang điểm 5) do nhóm tự chấm. STT TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ ĐIỂM 1 Hiệu quả công việc được giao 2 2 Trách nhiệm với công việc được giao 1 3 Tinh thần hợp tác 1 4 Khả năng tư duy tổng hợp 1 2.4. GIÁO ÁN BÀI: VAI TRÒ CỦA HOÁ HỌC TRONG VIỆC HÌNH THÀNH THẾ GIỚI QUAN DUY VẬT BIỆN CHỨNG VÀ NHÂN SINH QUAN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA I. Mục tiêu dạy học a. Về kiến thức - Làm sáng tỏ một số vấn đề cơ bản của thế giới quan duy vật: khái niệm vật chất, sự vận động của vật chất, vật chất tồn tại vĩnh viễn, sự thống nhất của thế giới, con người có thể nhận thức được thế giới và cải tạo thế giới. - SV hiểu được vai trò của hoá học trong việc hình thành thế giới quan duy vật biện chứng và nhân sinh quan xã hội chủ nghĩa. b. Về kĩ năng - SV chứng minh được quá trình giảng dạy hoá học ở phổ thông đã làm sáng tỏ một số vấn đề cơ bản của thế giới quan duy vật. - SV phân tích được quá trình giảng dạy hoá học ở phổ thông đã làm sáng tỏ các qui luật của phép biện chứng. - Chứng minh được mối quan hệ triết học- hoá học. c. Về thái độ - Hình thành thái độ yêu mến môn hoá học. - Giáo dục quan điểm vô thần học. - Giáo dục lòng yêu nước, tinh thần quốc tế, các phẩm chất đạo đức. II. Dàn ý nội dung bài học 1. Hình thành thế giới quan duy vật biện chứng a. Thế giới vật chất b. Khả năng nhận thức thế giới c. Những qui luật cơ bản của phép biện chứng duy vật 2. Giáo dục quan điểm vô thần khoa học 3. Giáo dục lòng yêu nước, tinh thần quốc tế, các phẩm chất đạo đức 4. Phương pháp hình thành thế giới quan và giáo dục tư tưởng, đạo đức cho HS III. Tiến trình dạy học Bước 1: Chuẩn bị - Chia bài học thành 4 phần, mỗi phần giao cho một nhóm. - Chia nhóm theo phương pháp ngẫu nhiên: đếm số thứ tự 1,2,3,4 rồi lặp lại cho đến SV cuối cùng. Phân chia sẵn vị trí chỗ ngồi cho các nhóm. Các SV mang số 1 sẽ về vị trí số 1 (nhóm 1), tiếp theo cho đến nhóm 4. Mỗi nhóm sẽ bầu nhóm trưởng, thư kí. - GV giao chủ đề sẽ thuyết trình cho các nhóm. Nhóm 1: Hình thành thế giới quan duy vật biện chứng. Nhóm 2: Giáo dục quan điểm vô thần khoa học. Nhóm 3: Giáo dục lòng yêu nước, tinh thần quốc tế, các phẩm chất đạo đức. Nhóm 4: Phương pháp hình thành thế giới quan và giáo dục tư tưởng, đạo đức cho HS. Sau đó trong nhóm các em sẽ tự phân chia nhiệm vụ cho mỗi thành viên. Lưu ý: GV nhớ dặn dò SV về qui định thời gian (thuyết trình: 20 phút, thảo luận + tổng kết : 20, đánh giá: 5 phút). Yêu cầu mỗi nhóm phải nộp cho GV một bản kế hoạch làm việc của nhóm trước khi thuyết trình. Nội dung công việc Người thực hiện Thời gian hoàn thành - Giới thiệu nguồn tài liệu tham khảo cho SV. + Nguyễn Cương, Nguyễn Mạnh Dung, PPDH hóa học tập 1, NXB Đại học Sư phạm. + Nhiều tác giả - Giáo trình triết học Mac- Lênin (dùng cho các trường đại học, cao đẳng) – NXB chính trị quốc gia – Hà Nội 2003. + N.A. Brurâykô, Những vấn đề triết học của hóa học, NXBGD 1979. + Sách giáo khoa hóa học 8,9,10,11,12. Bước 2: Các nhóm lần lượt lên trình bày Bước 3: Cả lớp tham gia thảo luận từng nội dung mà các nhóm báo cáo, GV cho nhận xét Câu hỏi thảo luận cho các chủ đề của từng nhóm: - Nhóm 1: Phân tích mối liên hệ giữa triết học và hoá học. - Nhóm 2: Hoá học có vai trò gì trong việc hình thành thế giới quan duy vật biện chứng ? - Nhóm 3: Là GV Hoá học bạn sẽ làm gì để giáo dục tinh thần yêu nước, quốc tế, phẩm chất đạo đức cho HS thông qua việc dạy học Hoá học ? - Nhóm 4: Có ý kiến cho rằng: “Nhiệm vụ của GV Hoá học là dạy cho HS kiến thức Hoá học, còn việc giáo dục thế giới quan và tư tưởng đạo đức đã có các GV môn Giáo dục công dân và GV chủ nhiệm” Nói như vậy đúng hay sai, vì sao ? Bước 4: GV tổng hợp các ý kiến, tóm tắt nội dung chính của bài. SV ghi những nội dung quan trọng của bài học Tóm tắt nội dung bài học: 1. Hình thành thế giới quan duy vật biện chứng a. Thế giới vật chất - Khái niệm vật chất, tính thống nhất vật chất của thế giới. Sự thống nhất trong: vũ trụ; giữa cơ thể sinh vật và giới vô sinh; giữa các chất - nguyên tố hóa học. - Sự vận động của vật chất. Vật chất tồn tại vĩnh viễn. Thể hiện trong: Định luật bảo toàn nguyên tố trong phản ứng hóa học, định luật bảo toàn khối lượng, phương trình phản ứng hóa học (số nguyên tử của mỗi nguyên tố ở 2 vế đều bằng nhau). b. Khả năng nhận thức thế giới: Con người đã nghiên cứu, nắm được một số quy luật của sự biến đổi hóa học. c. Những qui luật cơ bản của phép biện chứng duy vật - Quy luật thống nhất và đấu tranh của của các mặt đối lập. Thể hiện trong: cấu tạo các nguyên tử, khi nghiên cứu các cặp khái niệm, hệ thống tuần hoàn. - Quy luật về sự chuyển hoá những biến đổi về lượng dẫn đến sự biến đổi về chất. Thể hiện trong: hệ thống tuần hoàn, chu kỳ, nhóm, nghiên cứu mối liên quan giữa cấu tạo và tính chất - Quy luật phủ định của phủ định: Thể hiện khá rõ nét khi nghiên cứu sự biến thiên tính chất các nguyên tố trong từng chu kỳ. 2. Giáo dục quan điểm vô thần khoa học Vạch trần: tính chất phản động, giải thích bản chất thế giới theo quan điểm duy tâm thần bí, những luận điệu phản khoa học. 3. Giáo dục lòng yêu nước, tinh thần quốc tế, các phẩm chất đạo đức HS yêu nước phải có ý thức về nhiệm vụ người công dân, yêu lao động, có tính kiên nhẫn và sáng tạo. 4. Phương pháp hình thành thế giới quan và giáo dục tư tưởng, đạo đức cho HS - Kết hợp giảng dạy nội khóa với công tác hoạt động ngoại khóa. - Kết hợp chặt chẽ việc hình thành thế giới quan duy vật biện chứng với việc giáo dục quan điểm khoa học vô thần. Bước 5: Nhận xét, đánh giá kết quả làm việc của từng nhóm 2.5. GIÁO ÁN BÀI: HỆ THỐNG CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC HOÁ HỌC I. Mục tiêu dạy học a. Về kiến thức SV nắm vững định nghĩa PPDHHH, cơ sở phân loại chúng, hệ thống các PPDHHH. b. Về kĩ năng SV phân loại, khái quát được hệ thống các PPDHHH. c. Về thái độ Hình thành thái độ yêu mến hăng say học tập môn PPDHHH. II. Dàn ý nội dung bài học 1. PP và PPDHHH a. PP b. Phân loại PP c. PPDH d. Phân loại PPDH 2. Hệ thống các PPDHHH a. Khái niệm PPDHHH b. Phân loại PPDHHH c. Hệ thống các PPDHHH III. Tiến trình dạy học Bước 1: Chuẩn bị - Chia bài học thành 2 phần, mỗi phần giao cho một nhóm. - Chia nhóm theo dãy bàn học. Các SV ngồi: dãy tay trái nhóm 1; dãy tay phải nhóm 2. Mỗi nhóm sẽ bầu nhóm trưởng, thư kí. - GV giao chủ đề sẽ thuyết trình cho các nhóm. Nhóm 1: PP và PPDH. Nhóm 2: Hệ thống các PPDHHH. Sau đó trong nhóm các em sẽ tự phân chia nhiệm vụ cho mỗi thành viên. Lưu ý: GV nhớ dặn dò SV về qui định thời gian (thuyết trình: 20 phút, thảo luận + tổng kết : 20, đánh giá: 5 phút). Yêu cầu mỗi nhóm phải nộp cho GV một bản kế hoạch làm việc của nhóm trước khi thuyết trình. Nội dung công việc Người thực hiện Thời gian hoàn thành - Giới thiệu nguồn tài liệu tham khảo cho SV. + Nguyễn Cương, Nguyễn Mạnh Dung, PPDH hóa học tập 1, NXB Đại học Sư phạm. + Trịnh Văn Biều (2003), Giảng dạy hóa học ở trường phổ thông, NXB Đại học Quốc gia TP.HCM. + Nguyễn Cương (2007), PPDH hóa học ở trường phổ thông và đại học, NXBGD. + Nguyễn Ngọc Quang (1986), Lý luận dạy học hóa học đại cương tập 1, Trường CBQLGD, Hà Nội. Bước 2: Các nhóm lần lượt lên trình bày Bước 3: Cả lớp tham gia thảo luận từng nội dung mà các nhóm báo cáo, GV cho nhận xét Vì đặc thù bài này là lý luận cơ bản nên sau khi nhóm: 1,2 trình bày xong cả lớp sẽ tham gia thảo luận. Câu hỏi thảo luận cho các chủ đề: 1. Định nghĩa PPDH, PPDHHH. Cơ sở phân loại các PPDH, PPDHHH. 2. Hệ thống các PPDHHH ở trường phổ thông ? 3. Liên hệ so sánh hệ thống các PPDHHH với hệ thống các PPDH đã được học trong chương trình Giáo dục học. 4. Trong hệ thống các PPDHHH theo bạn PP nào là quan trọng nhất ? Vì sao ? 5. Vì sao nhiều PPDH khi củng cố, hoàn thiện, vận dụng kiến thức, kĩ năng kĩ xảo có cùng tên với những PP được dùng khi nghiên cứu tài liệu mới nhưng bản chất không giống nhau ? Giải thích. Bước 4: GV tổng hợp các ý kiến, tóm tắt nội dung chính của bài. SV ghi những nội dung quan trọng của bài học Tóm tắt nội dung bài học: 1. PP và PPDHHH a. PP - Theo lý thuyết hoạt động PP là cách thức của chủ thể tác động vào đối tượng nhằm đạt mục đích đã đề ra. - PP là cách thức, con đường , phương tiện, là tổ hợp các bước mà chủ thể phải đi theo để đạt được mục đích. - Theo lý thuyết hệ thống thì hoạt động là một hệ thống bao gồm 3 thành tố cơ bản: mục đích – nội dung – PP. PP là con đường, là sự vận động của nội dung đến mục đích. b. Phân loại PP: dựa vào phạm vi sử dụng. c. PPDH: là cách thức thực hiện phối hợp, thống nhất giữa người dạy và người học nhằm thực hiện tối ưu các nhiệm vụ dạy học. d. Phân loại PPDH Dựa vào: mục đích dạy học, tính chất của hoạt động nhận thức, nguồn cung cấp kiến thức. 2. Hệ thống các PPDHHH a. Khái niệm PPDHHH Theo Giáo sư Nguyễn Ngọc Quang: “PPDHHH có thể hiểu là cách thức hoạt động cộng tác có mục đích giữa thầy và trò, trong đó thống nhất sự điều khiển của thầy với sự bị điều khiển – tự điều khiển của trò, nhằm làm cho trò chiếm lĩnh khái niệm hoá học”. b. Phân loại PPDHHH Phân loại theo: mục đích lí luận dạy học, kiểu nội dung dạy học, phương tiện truyền thông tin dạy học, bản thân cách tổ chức bên trong của phương pháp. c. Hệ thống các PPDHHH - Các PP dạy học khi nghiên cứu tài liệu mới. - Các PP dạy học khi củng cố, hoàn thiện vận dụng kiến thức, kĩ năng kĩ xảo. - Các PP dạy học khi kiểm tra, đánh giá kiến thức, kĩ năng. Bước 5: Nhận xét, đánh giá kết quả làm việc của từng nhóm 2.6. GIÁO ÁN BÀI: CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC HOÁ HỌC THƯỜNG ĐƯỢC SỬ DỤNG KHI HOÀN THIỆN KIẾN THỨC CHO HỌC SINH I. Mục tiêu dạy học a. Về kiến thức SV hiểu các PPDHHH thường được sử dụng khi hoàn thiện kiến thức cho HS. b. Về kĩ năng Thiết kế bài lên lớp hoá học sử dụng các PPDHHH thích hợp khi hoàn thiện kiến thức cho HS. c. Về thái độ Hình thành thái độ yêu mến môn học và nghề nghiệp. III. Dàn ý nội dung bài học 1. Các PP dùng lời a. Diễn giảng, đàm thoại khi ôn tập b. Làm việc với sách giáo khoa 2. Biểu diễn thí nghiệm và phương tiện trực quan 3. Thí nghiệm thực hành về hoá học III. Tiến trình dạy học Bước 1: Chuẩn bị - Chia bài học thành 3 phần, mỗi phần giao cho một nhóm. - Chia nhóm theo phương pháp ngẫu nhiên: đếm số thứ tự 1,2,3 rồi lặp lại cho đến SV cuối cùng. Phân chia sẵn vị trí chỗ ngồi cho các nhóm. Các SV mang số 1 sẽ về vị trí số 1 (nhóm 1), tiếp theo cho đến nhóm 3. Mỗi nhóm sẽ bầu nhóm trưởng, thư kí. - GV giao chủ đề sẽ thuyết trình cho các nhóm. Nhóm 1: Diễn giảng, đàm thoại khi ôn tập, làm việc với sách giáo khoa. Nhóm 2: Biểu diễn thí nghiệm và phương tiện trực quan. Nhóm 3: Thí nghiệm thực hành về hoá học. Sau đó trong nhóm các em sẽ tự phân chia nhiệm vụ cho mỗi thành viên. Lưu ý: GV nhớ dặn dò SV về qui định thời gian. Yêu cầu mỗi nhóm phải nộp cho GV một bản kế hoạch làm việc của nhóm trước khi thuyết trình. Nội dung công việc Người thực hiện Thời gian hoàn thành - Giới thiệu nguồn tài liệu tham khảo cho SV. + Nguyễn Cương, Nguyễn Mạnh Dung, PPDH hóa học tập 1, NXB Đại học Sư phạm. + Trịnh Văn Biều (2003), Giảng dạy hóa học ở trường phổ thông, NXB Đại học Quốc gia TP.HCM. + Nguyễn Cương (2007), PPDH hóa học ở trường phổ thông và đại học, NXBGD. + Sách giáo khoa lớp 8,9. + Sách GV lớp 8,9. + Nguyễn Ngọc Quang (1986), Lý luận dạy học hóa học đại cương tập 1, Trường CBQLGD, Hà Nội. + Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho GV THCS chu kì III (2004-2007) tập 1,2, NXBGD. Bước 2: Các nhóm lần lượt lên trình bày Bước 3: Cả lớp tham gia thảo luận từng nội dung mà các nhóm báo cáo, GV cho nhận xét Câu hỏi thảo luận và bài tập cho các chủ đề của từng nhóm: Nhóm 1 Câu 1. Yêu cầu đối với GV khi sử dụng đàm thoại, diễn giảng trong ôn tập ? Câu 2. Thiết kế các hoạt động của GV và HS bài luyện tập chương 4: Hiđrocacbon- nhiên liệu (lớp 9). Nhóm 2 Câu 1. Có mấy hình thức thực hiện các thí nghiệm biểu diễn khi ôn tập, củng cố kiến thức ? Câu 2. Thiết kế các hoạt động của GV và HS bài luyện tập số 5: Tính chất hóa học của oxit và axit (lớp 9). Nhóm 3 Câu 1. Những yêu cầu sư phạm đối với thí nghiệm thực hành ? Câu 2. Thiết kế các hoạt động của GV và HS bài thực hành 5: Điều chế - thu khí hiđro và thử tính chất của khí hiđro (lớp 8). Bước 4: GV tổng hợp các ý kiến, tóm tắt nội dung chính của bài. SV ghi những nội dung quan trọng của bài học Tóm tắt nội dung bài học: Hoàn thiện kiến thức là ôn tập, củng cố và vận dụng kiến thức 1. Các phương pháp dùng lời a. Diễn giảng, đàm thoại khi ôn tập Trong dạy học hoá học, người ta ít dùng diễn giảng để ôn tập. Đàm thoại là PP thường được dùng ở THCS để ôn tập. b. Làm việc với sách giáo khoa 2. Biểu diễn thí nghiệm và phương tiện trực quan a. Thực hiện các thí nghiệm biểu diễn khi ôn tập, củng cố kiến thức - GV kể lại cho HS về thí nghiệm đã làm, đã được quan sát và những kết luận rút ra từ thí nghiệm đó. - GV trình bày thí nghiệm mới, hướng dẫn HS quan sát, phân tích và rút ra kết luận. - Trong lúc làm đàm thoại GV yêu cầu HS nhớ lại về tính chất hóa học, kể lại các thí nghiệm đã được quan sát để từ đó hoàn thiện kiến thức. GV làm một vài thí nghiệm thích hợp để HS quan sát và khắc sâu những kết luận rút ra được. - Lặp lại một số thí nghiệm biểu diễn một cách không đầy đủ. b. Trình bày thí nghiệm khi dạy HS vận dụng kiến thức Trước hết GV yêu cầu HS giải các bài tập bằng lí thuyết, sau đó làm các thí nghiệm hoá học. 3. Thí nghiệm thực hành về hoá học a. Những yêu cầu sư phạm đối với thí nghiệm thực hành b. PP sử dụng thí nghiệm thực hành khi ôn tập - Thí nghiệm được thực hành vào cuối giờ học. - Thí nghiệm được thực hiện vào đầu giờ học. - Thí nghiệm được thực hiện khi kết thúc một chương hoặc một phần chương trình. c. PP giải các bài tập thí nghiệm - Nhận biết các chất. - Nhận bi