Luận văn Thực trạng và giải pháp chủ yếu nhằm phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên

ựng các công trình này sẽ góp phần làm cho nông thôn vùng cao tiến bộ nhanh trên các mặt chế biến quy mô nhỏ, đặc biệt là bảo vệ khôi phục rừng phòng hộ đầu nguồn, góp phần chống lũ lụt, hạn hán cũng như đưa ánh sáng và công nghiệp nông thôn phát triển [20]. 2.1.2- Điều kiện kinh tế xã hội 2.1.2.1-Dân số và lao động Thái Nguyên có 7 huyện, 1 thành phố, 1 thị xã với tổng số 180 đơn vị hành chính cấp xã, phường. Có 1.085.872 dân, tốc độ tăng trưởng 0.19% năm, mật độ dân số là 307 người/km2, cơ cấu nam, nữ là 49.8/50.2%. Số người trong đó độ tuổi lao động 742.054 người chiếm 68,3% [8].Với lực lượng lao động dồi dào như vậy thì đây cũng là nhân tố tích cực cho mặt phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn tỉnh, khi mà các ngành chế biến cũng như công nghiệp chưa phát triển, chưa lo đủ công ăn việc làm cho hàng vạn lao động, và cũng là yếu tố tích cực trong việc giữ gìn an ninh trật tự trên địa bàn. 2.1.2.2-Cơ sở hạ tầng và các yếu tố khác -Giao thông: Đường bộ của tỉnh có tổng chiều dài là 2.753km, 29.43km/km 2 và 0.99km/1000 dân. Đã có100% số xã trong tỉnh có đường ôtô đến tận trung tâm cụm xã. Thái Nguyên có hệ thống giao thông khá thuận lợi, quốc lộ 3 nối giữa Hà Nội-Thái Nguyên (80,4km)-Bắc Kạn-Cao Bằng tới biên giới Việt Trung. Quốc lộ 1B nối Thái Nguyên-Lạng Sơn (Phía Thái Nguyên Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 44 45,5km); Quốc lộ 37 nối Tuyên Quang-Thái Nguyên-Bắc Giang (phía Thái Nguyên 57km); +Đường sắt có 3 tuyến với tổng chiều dài 74,5 Km là tuyến Đa Phúc- Quan Triều; Quan Triều- Núi Hồng; Lưu Xá-Khúc Rồng. +Đường sông; có hai tuyến chính là Đa Phúc-Hải Phòng dài 161km, Đa Phúc –Hòn Gai dài 211 km và hai tuyến vận tải nội tỉnh [19]. Chứng tỏ rằng với điều kiện giao thông như vậy thì rất thuận lợi cho kinh tế trang trại phát triển. -Văn hoá giáo dục: Cùng với vị trí trung tâm của Việt Bắc, Thái Nguyên còn là nơi hội tụ nền văn hoá của các dân tộc miền núi phía Bắc. “Thái Nguyên hiện nay có 424 trường học phổ thông với 7.243 lớp, 11.669 giáo viên và có 231.172 học sinh. Trên địa bàn tỉnh tập trung 10 trường đại học cao đẳng, 06 trường chuyên nghiệp và 3 trường công nhân kỹ thuật và nhiều trung tâm dạy nghề. Giáo viên đại học có 1.076 người, số sinh viên đại học và cao đẳng trên 30.000 người. Sự nghiệp giáo dục đào tạo của tỉnh từ năm 1997 đến nay có nhiều chuyển biến tích cực, đã đem lại những đóng góp đáng kể cho sự nghiệp phát triển kinh tế- xã hội của tỉnh Thái Nguyên; quy mô học sinh tăng hệ thống trường lớp và cơ sở vật chất phục vụ giảng dạy được tăng cường theo phương châm đa dạng hoá các loại hình đào tạo, xã hội hoá công tác giáo dục, tăng cường công tác bồi dưỡng nâng cao trình độ cho đội ngũ giáo viên. đến nay 100% số xã, phường thị trấn đã đạt tiêu chuẩn đơn vị phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi theo tiêu chuẩn quốc gia về phổ cập tiểu học cơ sở. Tuy nhiên cho đến nay trên địa bàn tỉnh vẫn còn 1.138 phòng học tạm, chiếm gần 20% tổng số phòng học hiện có. Các trường, lớp vùng nông thôn, miền núi thiếu các phương tiện dạy và học tập. Tình trạng quá tải về nhu cầu học tập tại các trường trung học phổ thông vẫn còn tồn tại” [18]. -y tế: “Có 2.859 cán bộ y tế đang hoạt động tại các cơ sở y tế Nhà nước, trong đó có 859 bác sỹ, bình quân 0.8 bác sỹ/1000 dân; 16 bệnh viện, 14 phòng khám đa khoa khu vực, 01 bệnh viện điều dưỡng, 01 trại phong 180 trạm y tế Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 45 xã phường, tổng số giường bệnh của các cơ sở điều trị y tế là 3.420. Hoạt động y tế chăm sóc sức khoẻ ban đầu có nhiều tiến bộ. Số cán bộ y tế tính bình quân trên một nghìn dân đạt 1,53 người (cao hơn mức bình quân 1,18 của cả nước). Trong đó số có trình độ bác sỹ trở lên là 0.793 người (cao hơn mức bình quân 0.54 của cả nước) Toàn tỉnh đã thực hiện tốt công tác y tế dự phòng không để sảy ra dịch bệnh trên quy mô rộng. Tuy nhiên, nhu cầu khám chữa bệnh và thực hiện các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ cộng đồng còn chưa đáp ứng, các cơ sở khám chữa bệnh xuống cấp, thiếu các trang thiết bị hiện đại” [21]. -Thị trường tiêu thụ sản phẩm: +Trong tỉnh: Tỉnh Thái Nguyên một tỉnh trung tâm vùng có rất nhiều các nhà máy sản xuất, chế biến, khai thác khoáng sản, công nghiệp cũng như các trường đại học, dạy nghề. Chính điều này đã thu hút rất nhiều lao động, cũng như học sinh, sinh viên từ các nơi về đây, là một yếu tố quan trọng trong việc tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, địa bàn của tỉnh hẹp, giao thông thuận lợi cũng là yếu tố tốt trong việc vận chuyển sản phẩm đi tiêu thụ. +Ngoài tỉnh: Như đã giới thiệu ở phần đầu thì Thái Nguyên tiếp giáp với rất nhiều tỉnh, có đường quốc lộ thông suốt đó cũng chính là điều kiện thuận lợi cho việc tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, hơn nữa Thái Nguyên có vùng nguyên liệu chè Thái nổi tiếng, Sông cầu và hồ Núi Cốc thơ mộng chứa đựng đầy cảm hứng, và vùng ATK lịch sử hào hùng, các yếu tố đó là điểm đến của nhiều du khách, và cũng là điều kiện để Thái Nguyên quảng bá các sản phẩm nông nghiệp của mình, chính điều này cũng không kém phần quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế trang trại. 2.1.3- Những thuận lợi và khó khăn của địa bàn nghiên cứu đối với phát triển kinh tế trang trại ở tỉnh Thái Nguyên 2.1.3.1-Thuận lợi -Vị trí địa lý: Thái Nguyên có vị trí địa lý thuận lợi là một lợi thế quan trọng cho phát triển kinh tế nói chung và kinh tế trang trại nói riêng. Thái Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 46 Nguyên nằm ở trung tâm Việt Bắc, sát kề vùng đồng bằng Bắc bộ, tiếp giáp với Hà Nội, nơi tiếp nhận chuyển giao công nghệ, thông tin từ Hà Nội và vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc cho các tỉnh trong vùng. Phấn đấu “Phát triển Thái Nguyên thành trung tâm kinh tế vùng của các tỉnh trung du và miền núi phía Bắc” [5]. -Cơ sở khoa học kỹ thuật: Thái Nguyên với hệ thống các trường đại học kỹ thuật, trường cao đẳng và dạy nghề có cơ sở vật chất tốt cùng đội ngũ giáo viên, cán bộ giảng dạy, nghiên cứu khoa học đông đảo và chuyên môn cao sẽ tạo điều kiện để Thái Nguyên đưa nhanh khoa học, công nghệ vào sản xuất và đời sống. Với lợi thế này, trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp góp phần tạo ra tốc độ tăng trưởng nhanh và nền kinh tế nhanh chóng được tri thức hoá. -Lao động: Lực lượng lao động trong toàn tỉnh chiếm đến 68.3% với số người lên tới 742.054 người, đây là lực lượng lao động dồi dào góp phần lớn cho phát triển nông nghiệp. 2.1.3.2-Khó khăn Nền kinh tế đã có những bước phát triển khá, nhưng còn mất cân đối như thiếu vốn đầu tư, kinh tế phát triển chưa tương xứng với tiềm năng sẵn có. Cơ cấu kinh tế trong nội bộ ngành còn chậm, chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, giảm tỷ trọng nông nghiệp. Hệ thống giao thông còn chưa hoàn chỉnh nhất là ở khu vực nông thôn- miền núi, đã hạn chế sự phát triển kinh tế của tỉnh nhất là trong việc thu hút nước ngoài. Nạn phá rừng, tàn phá môi trường, khai thác khoáng sản bừa bãi là nguy cơ nghiêm trọng cho sự phát triển bền vững. Ngoài ra tốc độ gia tăng dân số quá nhanh, “tốc độ tăng khoảng 1% năm và tốc độ tăng lao động là khoảng 2.3% năm” là một gánh nặng lớn cho xã hội [9]. 2.2- Khái quát về kinh tế trang trại ở tỉnh Thái Nguyên Đặc trưng nói chung về kinh tế trang trại ở tỉnh Thái Nguyên, là đều được hình thành do tính tất yếu khách quan, do xu thế của của nền kinh tế sản Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 47 xuất hàng hoá, cùng với chủ trương đổi mới cơ chế quản lý nông nghiệp, chủ trương phát triển kinh tế đa thành phần và đặc biệt coi trọng kinh tế hộ nông dân, là thành phần kinh tế chủ yếu trong nông nghiệp. 2.2.1-Lao động, và chuyên môn của chủ trang trại. Bảng 2.1 Tình hình lao động, và chuyên môn của chủ trang trại. Chỉ tiêu Đơn vị tính Tổng số Chia theo loại hình SXKD chính Trồng cây hàng năm Trồng cây lâu năm Trồng cây ăn quả Chăn nuôi Lâm Nghiệp Nuôi Trồng thủy sản SX KD tổng hợp Tổng số TT TT 588 14 70 6 370 81 9 38 I- LĐ của TT 1.Tổng số LĐ thường xuyên Người 1 812 45 240 22 1 037 306 29 133 -LĐ của hộ chủ TT Người 1 493 7 186 15 895 235 21 104 -LĐ thuê mướn Người 319 8 54 7 142 71 8 29 * LĐ làm thuê BQ Người 0,54 0,57 0,77 1,17 0,38 0,88 0,89 0,76 2-Lao động thường xuyên bình quân /Trang trại Người 3.08 3..21 3.42 3.66 2.8 3.77 3.22 3.5 II- Trình độ chuyên môn của chủ TT -Sơ cấp 47 1 4 0 30 6 2 4 -Trung cấp 55 1 2 2 43 6 0 1 -Cao đẳng 1 0 0 0 1 0 0 0 -Đại học trở lên 19 1 0 2 13 2 0 1 Nguồn: số liệu điều tra. Thông qua (bảng 2.1) trên ta thấy thực tế trang trại ở tỉnh Thái nguyên rất thiếu cán bộ khoa học kỹ thuật, trong cả một tỉnh chỉ có 19 chủ trang trại có trình độ đại học, chiếm có 3,2% trên tổng số trang trại. Nhất là trang trại trồng cây ăn quả và nuôi trồng thủy sản, không người nào có trình độ đại học, mà thực tế cho thấy hai loại hình này rất cần có sự tác động của khoa học kỹ thuật. Sử dụng lao động: Hầu hết các chủ trang trại đều là người trực tiếp điều hành và quản lý trang trại, đồng thời cũng là người trực tiếp lao động. Lao động thuê mướn chiếm 21,3%, chính điều này cho thấy việc thuê lao động còn rất khó đối với trang trại bởi nhiều lý do như; thu nhập còn thấp, giá thuê lao Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 48 động không cao, lao động trong nông nghiệp mang tính thời vụ. Hơn nữa do quan niệm thì lao động làm thuê tại các trang trại nông nghiệp chưa được coi là một nghề, chính điều này có tác động rất lớn đến tâm lý cũng như công việc của người lao động làm thuê trong trang trại. Với số lao động bình quân của của một trang trại là 3,0 người, và số lao động của hộ chủ trang trại bình quân là 2,5 người, Lao động làm thuê bình quân trên một trang trại là 0,5 người. Những trang trại có quy mô canh tác dưới 5 ha về cơ bản không phải sử dụng lao động làm thuê thường xuyên. Nguyên nhân: Kinh tế trang trại ở tỉnh đều mang tính tự phát, không có định hướng cụ thể, hoàn toàn là do các kinh tế hộ gia đình tự thành lập nên, vốn tự có ít, vốn vay thì không huy động được do không có tài sản thế chấp, hoặc có tài sản nhưng giá trị thấp lại xa trung tâm thành phố nên không thể thế chấp nổi.Còn về tín chấp thì hiện tại chưa có tổ chức nào bảo hộ. Tóm lại: Cần phải có định hướng cụ thể cho vấn đề này như đào tạo đội ngũ kỹ sư phục vụ trực tiếp cho kinh tế trang trại, hoặc mở các lớp đào tạo miễn phí cho các trang trại nhằm phát huy hiệu quả. Ngoài ra cần có đội ngũ cán bộ và công nhân làm thuê cho loại hình kinh tế này nhưng phải có nghề và được xã hội công nhận như bất kỳ những nghề khác, không phân biệt đối xử. 2.2.2-Tình hình sử dụng đất của trang trại Thông qua (Bảng 2.2) dưới đây nếu xét trên góc độ của từng loại hình trang trại ta thấy hoàn toàn rất nhỏ về quy mô đất đai, chỉ có mỗi loại hình trang trại nuôi trồng thủy sản là có diện tích bình quân lớn nhất là 29.61ha; trang trại lâm nghiệp có diện tích lớn thứ hai là 22.99 ha. Nhưng nếu xét trên góc độ diện tích canh tác bình quân trên một trang trại thì lớn nhất lại là trang trại lâm nghiệp, còn trang trại nuôi trồng thủy sản lại gần vào hàng cuối cùng. Nguyên nhân tại sao vậy; chính vì loại hình trang trại nuôi trồng thủy sản ở tỉnh Thái Nguyên là quá ít, nhưng chỉ có một trang trại nuôi trồng thủy sản ở huyện Võ Nhai có diện tích mặt nước là 240ha ở hồ Quán Chẽ. Mặc dù Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 49 điều kiện về diện tích mặt nước ở tỉnh Thái Nguyên như đã phân tích ở phần đầu rất thuận lợi, bởi có nhiều hồ chứa nước nhân tạo lớn, nhưng chưa phát huy hết hiệu qủa. Qua thực tế điều tra tôi thấy vì hầu hết các chủ trang trại rất lo ngại về vấn đề an toàn cho thủy sản nuôi, nhưng lại không phải là vấn đề về dịch bệnh hay kỹ thuật mà là vấn đề về an ninh. Tóm lại: thông qua trên ta thấy tiềm năng phát triển nuôi trồng thủy sản ở tỉnh Thái Nguyên là rất lớn, xong cần có biện pháp hay các chế tài cụ thể để răn đe, trấn áp một cách gay gắt từ phía pháp luật, nhằm giảm thiểu tệ nạn phá hoại sản xuất của những kẻ thiếu lương tri, gây ảnh hưởng đến tiến trình phát triển kinh tế trang trại. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 50 Bảng 2.2 Tình hình sử dụng đất bình quân của Trang trại Chỉ tiêu Đơn vị tính Diện tích bình quân của TT(ha) Số TT Chia theo loại hình SXKD chính Trồng cây hàng năm Trồng cây lâu năm Trồng cây ăn quả Chăn nuôi Lâm Nghiệp Nuôi Trồng thủy sản SX KD tổng hợp 14 70 6 370 81 9 38 Đất trồng cây hàng năm ha 0,32 1,24 0,3 0,14 0,27 0,34 0,31 0,45 Đất trồng cây lâu năm ha 0,49 0,14 1,16 3,9 0,26 0,63 0,22 0,73 Đất lâm nghiệp Trong đó đất rừng trồng ha 4,0 2,94 0,66 0,5 1,79 1,76 1,97 1,8 0,4 0,31 22,99 16,34 3,84 3,51 4,27 3,11 Đất nuôi trồng thủy sản ha 0,57 0,02 0,07 0,02 0,08 0,12 29,61 0,53 Nguồn: số liệu điều tra. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 51 2.2.3- Vốn và tài sản của trang trại 2.2.3.1-Vốn phục vụ cho kinh tế trang trại Thông qua (Bảng 2.3) dưới đây nhìn chung vốn đầu tư bình quân trên một trang trại của tỉnh Thái Nguyên là rất thấp chỉ đạt 148.187.000.đ trong khi đó chủ yếu là vốn chủ sở hữu, còn tỷ trọng vốn vay chỉ đạt bình quân 13.4%. Tỷ trọng này lại càng thấp đối với vùng cao chỉ là 9.6%. Tôi đánh giá việc đầu tư cho kinh tế trang trại của tỉnh là rất cầm chừng, điều này chứng tỏ có mấy vấn đề cần phân tích đó là: trang trại thật sự không cần huy động vốn, hay không huy động được vốn? Tất cả các trang trại hầu hết nằm xa trung tâm đô thị giá trị đất và tài sản trên đất thấp bởi vậy khó có khả năng thu hồi vốn khi trang trại mất khả năng thanh toán; Ngoài ra còn lý do nữa đó là đối tượng của kinh tế trang trại chủ yếu là liên quan đến động thực vật nên nó đòi hỏi phải có thời gian phát triển và sinh trưởng cụ thể, mà con người hầu như không thể tác động, hoặc có tác động nhưng thay đổi không nhiều, thế nhưng để vay được vốn trung hạn và dài hạn của ngân hàng thì thật sự là khó khăn. Hơn nữa đầu tư trong nông nghiệp thì thật sự rủi ro cao, khả năng thu hồi vốn khó khi thiên tai địch hoạ cũng như dịch bệnh sảy ra, trong khi đó vốn đầu tư của ngân hàng cho các lĩnh vực kinh doanh khác như công nghiệp, thương mại, xây dựng…. còn thiếu, điều này tác động lớn đến việc vay vốn của các trang trại. Qua thực tế tất cả vốn của trang trại chủ yếu là do tích cóp được trong nhiều năm làm nông nhiệp, nhiều trang trại rất mong muốn có sự hỗ trợ vay vốn từ nhiều hình thức nhất là hình thức tín chấp. Tóm lại kinh tế trang trại của tỉnh có phát triển được hay không còn phụ thuộc rất nhiều vào việc huy động vốn, vì với đồng vốn ít ỏi như vậy với tổng số trang trại nhỏ như thế thì đến lúc nào các nhà máy chế biến mới phát triển được, khi mà sản lượng thì thấp, giá thành sản phẩm cao. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 52 Bảng 2.3 tình hình vốn và huy động vốn của trang trại trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên năm 2006 ST T Chỉ tiêu Đơn vị tính Toàn tỉnh Vùng thấp Vùng giữa Vùng cao SL % SL % SL % SL % 1 Tổng số trang trại TT 588 100 118 20,1 268 45,6 202 34,3 2 Tổng vốn SXKD Bình quân 1000đ 148187 100 164734 100 147448 100 139501 100 + Vốn của chủ trang trại 1000đ 121260 81,8 133564 81 123425 83,7 111198 79,7 + Vốn Vay 1000đ 19885 13,4 28601 17,4 20977 14,2 13344 9,6 Trong đó vốn vay NH,TD 1000đ 13022 8,9 25415 15,4 9608 6,5 10311 7,3 + Vốn khác 1000đ 7043 4,8 2568 1,6 3044 2,1 14959 10,7 3 Vốn BQ vùng/ Vốn BQ. Toàn tỉnh % 111,2 99,5 94,1 Nguồn số liệu điều tra. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 53 2.2.3.2- Tình hình trang bị tài sản của trang trại năm 2006: Thông qua (bảng 2.4) tôi thấy việc trang bị tài sản của trang trại thật khiêm tốn, với mức đầu tư bình quân năm xấp xỉ 30 triệu đồng với hiện tại là quá thấp so với bất cứ ngành nghề nào khác trong xã hội, điều này cũng dễ hiểu khi mà tổng vốn của trang trại rất thấp, bởi vậy việc đầu tư mỗi năm tăng thêm 19.68% so với tổng số vốn hiện có của trang trại cũng là điều rất cố gắng, điều này theo tôi hiểu với tốc độ tăng GDP bình quân của tỉnh năm 2006 là 10.8%, cùng với chỉ số giá tiêu dùng cũng tăng 1.2 lần như hiện nay, tức là trang trại đã bỏ hết tất cả phần thu nhập có được trong năm, kể cả những thu nhập từ tiền công của chủ trang trại cũng đã phải huy động hết vào cho việc trang bị tài sản của trang trại. Tóm lại: thông qua việc trang bị tài sản bình quân của trang trại dưới đây tôi khẳng định chắc chắn thêm một điều nữa là, kinh tế trang trại của tỉnh Thái Nguyên đang trong giai đoạn thai nghén, tất cả các chủ trang trại hoàn toàn không trông chờ được vào ai ngoài sự nỗ lực của chính bản thân, và tích cóp từng đồng vốn nhỏ để tăng cường thêm sức mạnh vật chất cho chính trang trại của mình. Bởi vậy tôi mạnh dạn đưa ra giải pháp cho vấn đề này là cần quan tâm hơn nữa đến việc bổ sung vốn cho trang trại hoạt động nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế- xã hội của tỉnh cũng như tạo tiền đề cho nền công nghiệp chế biến phát triển. 54 Bảng 2.4 Tình hình trang bị tài sản bình quân của trang trại năm 2006 Chỉ tiêu Đơn vị tính Tổng số Chia theo loại hình SXKD chính Trồng cây hàng năm Trồng cây lâu năm Trồng cây ăn quả Chăn nuôi Lâm nghiệp NuôI trồng thủy sản SXKD tổng hợp B 1 2 3 4 5 6 7 8 A. Quy mô vốn đầu tƣ 1000đ 29.166 13.443 12.727 11.917 37.895 13.522 28.478 16.484 1-Vốn đầu tư TSCĐ 1000đ 20.821 5.371 9.468 9.000 26.792 11.762 21.589 10.282 - Vốn đầu tư XDCB 1000đ 12.776 2.229 4.567 4.833 16.270 9.520 13.889 5.692 - Vốn mua sắm TSCĐ không qua XD 1000đ 6.298 3.143 4.215 2.333 8.230 1.903 5.256 2.715 - Vốn đầu tư SCL, nâng cấp TSCĐ 1000đ 1.747 0 686 1.833 2.291 340 2.444 1.875 2-Vốn đầu tư TSLĐ 1000đ 8.345 8.071 3.259 2.917 11.103 1.760 6.889 6.203 B. Cơ cấu vốn đầu tƣ 1000đ 29.166 13.443 12.727 11.917 37.895 13.522 28.478 16.484 1- Vốn của chủ trang trại 1000đ 22.398 12.729 11.302 10.250 28.937 9.214 23.333 12.537 2 -Vốn vay 1000đ 6.058 714 1.197 0 8.162 3.321 4.033 3.763 Trong đó Vốn vay ngân hàng. 1000đ 5.233 714 783 0 7.078 2.889 4.033 3.237 3- Vốn khác 1000đ 710 0 228 1.667 796 988 1.111 184 Nguồn: Số liệu điều tra. 55 2.3-Thực trạng phát triển kinh tế trang trại ở tỉnh Thái Nguyên 2.3.1-Phân bố trang trại trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên Bảng 2.5 Phân bố trang trại trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên năm 2006 STT Địa danh Số Lƣợng (Trang trại) Cơ cấu (%) 1 Vùng giữa 268 45,6 2 Vùng cao 202 34,3 3 Vùng thấp 118 20,1 Tổng số 588 100% Nguồn: Số liệu điều tra. Thông qua (Bảng 2.5) ta thấy vùng giữa vẫn chiếm ưu thế về số lượng trang trại, mặc dù vùng này nguồn đất rất ít xong thuận tiện về việc tiêu thụ sản phẩm, còn vùng cao nếu xét về mặt tuyệt đối thì xếp hàng thứ hai xong nếu xét theo thế mạnh về diện tích đất canh tác thì lại là vùng kém phát triển nhất, vùng này tuy địa hình phức tạp nhưng cây cối quanh năm xanh tốt rất thuận tiện cho việc phát triển loại hình chăn nuôi đại gia súc, và gia cầm, hơn nữa vùng này mang tính độc lập rất cao, môi trường rất gần với tự nhiên nên dịch bệnh ít sảy ra, đó cũng là thế mạnh lớn của vùng. Nhưng nguyên nhân tại sao lại ít trang trại bởi vì trình độ dân trí vùng này thấp nhất trong các vùng, hơn nữa vốn lại ít, thiếu thông tin nên việc đầu tư cho trang trại lại hầu như không phải người bản địa, mà hầu hết là người địa phương khác chuyển đến, hoặc là người vùng xuôi đi khai hoang. Điều này cho thấy cần phải tăng cường việc đào tạo nguồn nhân lực nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng lớn của kinh tế trang trại. Đối với vùng thấp thì số lượng trang trại là ít, qua điều tra thực tế tôi thấy do đất chật người đông, có gia đình làm nông nghiệp hiện nay bình quân đầu người chỉ có 500 m 2 đất canh tác, lại phân tán manh mún thì hỏi có phát triển nổi kinh tế trang trại? theo tôi vùng này lại nên phải thành lập các mô hình hợp tác xã kiểu mới nhằm dồn ruộng đất để phát triển kinh tế trang trại. 56 2.3.2-Loại hình trang trại tỉnh Thái Nguyên Bảng 2.6 Loại hình trang trại tỉnh Thái Nguyên năm 2006 ST T Loại hình TT Toàn tỉnh Vùng thấp Vùng giữa Vùng cao SL % SL % SL % SL % 1 Trồng cây hàng năm 14 2,38 8 2,985 6 2,97 2 Trồng cây lâu năm 70 11,9 7 5,9 42 15,67 21 10,4 3 Trồng cây ăn quả 6 1,02 2 0,746 4 1,9 4 Chăn nuôi 370 62,9 84 71,2 205 76,49 79 39,1 5 Lâm Nghiệp 81 13,7 14 11,8 68 33.7 6 Nuôi Trồng thủy sản 9 1,6 5 4,2 5 2,5 7 SX KD tổng hợp 38 6,5 8 6,8 11 4,109 19 9,4 8 Tổng số 588 100 118 100 268 100 202 100 Nguồn: Số liệu điều tra. Qua (bảng 2.6) ta thấy loại hình trang trại chăn nuôi phát triển nhất, trang trại nuôi trồng thủy sản, trồng cây hàng năm và cây ăn quả là kém phát triển. Thế mạnh của vùng giữa và vùng thấp là trang trại chăn nuôi, vùng cao là chăn nuôi kết hợp với trồng rừng. Cần phải định hướng cho loại hình nuôi trồng thủy sản, vì hiện nay loại hình này kém phát triển mặc dù nó đem lại kinh tế rất cao, hơn nữa diện tích mặt nước thuận tiện cho việc nuôi trồng thủy sản ở vùng cao là vô cùng lớn nhưng hiện nay hầu như chưa khai thác, cụ thể như ở huyện Đại Từ thì chỉ tính riêng Hồ Núi Cốc, đã có 25 Km2 mặt nước, chứa khoảng 175 triệu m3 nước, nhưng hiện nay chưa có một trang trại nuôi trồng thủy sản nào phát triển ở đó, mà chỉ hoàn toàn là các hộ nuôi cá nhỏ lẻ ven bờ, đây thực sự là vấn đề quan tâm không chỉ của riêng ai, mà còn phải là sự quan tâm của tất cả các cấp, các ngành, và lãnh đạo tỉnh Thái Nguyên. 57 2.3.3-Đất đai sử dụng trong trang trại của tỉnh Thái Nguyên Bảng 2.7 Đất đai của trang trại tỉnh Thái Nguyên năm 2006 ST T Loại hình TT Toàn tỉnh Vùng thấp Vùng giữa Vùng cao SL % SL % SL % SL % I Diện tích BQ/ TT (ha) 4,89 100 2 40,9 0,96 19,6 11,7 239 1 -Đất trồng cây hàng năm 0,3 0,93 0,27 2,1 2 -Đất trồng cây lâu năm 0,5 1,6 0,34 2,5 3 -Đất lâm nghiệp 4 3,1 0,31 46,7 4 -Đất cho thuỷ sản 0,6 0,16 0,04 1,09 II Tổng diện tích (ha) 2878 245 259 2374 Nguồn số liệu điều tra. Thông qua (bảng 2.7) ta thấy diện tích dất dùng cho trang trại của vùng giữa và vùng thấp là tương đương nhau và quỹ đất tương đối hạn chế, chủ yếu là các trang trại có quy mô dưới 5 ha, chiếm 66%. Loại hình trang trại chủ yếu trồng cây hàng năm, cây ăn quả, chăn nuôi và kinh doanh tổng hợp. Quy mô từ 6-30 ha chiếm 20 % chủ yếu là các trang trại lâm nghiệp, và nuôi trồng thủy sản ở vùng cao, địa hình phức tạp chiếm tỷ trọng rất lớn. Nếu tính số chi phí bỏ ra trên một đơn vị diện tích bình quân (ha) thì ta thấy chi phí cho trang trại vùng cao là quá thấp so với hai vùng còn lại. Nếu mạnh dạn đầu tư vào kinh tế trang trại ở vùng này thì đem lại hiệu qủa kinh tế rất lớn. 2.3.4- Lao động trong trang trại của tỉnh Thái Nguyên Bảng 2.8 Lao động của trang trại tỉnh Thái Nguyên năm 2006 ST T Loại hình trang trại Toàn tỉnh Vùng thấp Vùng giữa Vùng cao SL % SL % SL % SL % 1 Tổng LĐ Thường xuyên 1812 100 380 100 755 100 677 100 - LĐ của hộ chủ TT 1493 82.4 291 76,6 651 86,2 551 81,3 - LĐ thuê mướn 319 17,6 89 23,4 104 13,8 126 18,7 2 Tổng số trang trại 588 100 118 20,1 268 45,6 202 34,3 3 Lao động bình quân 3,08 3,2 2,8 3,35 Nguồn số liệu điều tra 58 Thông qua (Bảng 2.8) ta thấy số lượng lao động bình quân trên trang trại ở vùng cao nhiều hơn vùng giữa và vùng thấp, vì thực tế đất sử dụng cho trang trại ở vùng cao là rất lớn nên cần một lượng người tương đối để phục vụ. Nhưng nếu như tính số lao động trên 1 ha canh tác thì quả thực vùng núi cao lại là nơi có mật độ lao động thấp nhất, cụ thể mỗi người phải phụ trách tới 3.5 ha đất canh tác, đây là một con số quá lớn so với sức lao động của con người, hơn nữa vùng này địa hình phức tạp việc chăm sóc không hề dễ dàng như vùng giữa và vùng thấp. 2.3.5-Kết quả sản xuất kinh doanh của trang trại Thông qua (bảng 2.9) ta thấy kết quả sản xuất kinh doanh của trang trại vùng thấp là cao nhất, và vùng cao là thấp nhất. Nếu lấy kết quả bình quân của toàn tỉnh làm căn cứ so sánh thì vùng cao có tổng kết quả sản xuất kinh doanh bình quân chỉ bằng 56,26%, sản lượng bán ra chỉ bằng 45,83%, thu nhập chỉ bằng 16,87% mặc dù vùng cao có diện tích đất lớn nhất và lượng lao động bình quân cao nhất. Nhưng kết quả sản xuất kinh doanh của các trang trại tỉnh Thái Nguyên là ổn định, thu nhập tương đối bằng nhau giữa các vùng, vì lợi thế riêng có của vùng, chính vì vậy mặc dù xuất đầu tư, chi phí, lao động khác nhau nhưng vẫn có thu nhập tương đối bằng nhau. Qua đây tôi thấy mô hình kinh tế trang trại cần được quan tâm đầu tư hơn nữa nhằm phát triển một cách bền vững và ngày một nhân rộng hơn. Ng