Luận văn Văn hóa giải trí ở thành phố Hải Phòng trong thời kỳ đổi mới hiện nay

ành phố, tuyên truyền giáo dục truyền thống lịch sử, truyền thống cách mạng và phổ biến kiến thức cho quảng đại nhân dân. Báo chí Hải Phòng đã góp phần tích cực vào việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân. Để đáp ứng yêu cầu giải trí của người dân thành phố Báo Hải Phòng đã tổ chức các chuyên trang, chuyên mục về văn hoá - văn nghệ, văn học - nghệ thuật, tình hình chính trị, kinh tế, văn hoá - xã hội trong và ngoài nước, về TDTT, vui chơi giải trí. Đặc biệt, Báo Hải Phòng đã phát hành ấn phẩm Hải Phòng cuối tuần được in ấn với hình thức đẹp, trong đó luôn dành từ 60 - 80% nội dung cho các thông tin giải trí đa dạng, phong phú và hấp dẫn [Xem Phụ lục 8, tr.107 luận văn]. 2.2.2.2. Về phát thanh - truyền hình Hệ thống Phát thanh và Truyền hình Hải Phòng gồm Đài Phát thanh - Truyền hình thành phố và 07 trạm chuyển tiếp truyền hình, hệ thống truyền hình cáp, 11 đài phát thanh huyện và 216 đài truyền thanh xã, phường. Hệ thống này đã phát và chuyển tiếp các chương trình phát thanh - truyền hình của trung ương, của thành phố Hải Phòng và một số địa phương khác, góp phần tích cực trong việc tuyên truyền các chủ trương, chính sách, nâng cao dân trí và đáp ứng các nhu cầu giải trí cho mọi người dân. Đài Phát thanh và Truyền hình thành phố đã tăng thời lượng phát thanh đạt 13h/ngày, thời lượng phát sóng truyền hình 13h/ngày, riêng thứ 7 và chủ nhật là 18h/ngày và tiếp sóng các chương trình của Đài tiếng nói Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam (VTV1, VTV2, VTV3) trên kênh 10 VHF và UHF. Hệ thống thiết bị thu tín hiệu truyền hình bằng vệ tinh TVRO thu chương trình trong nước phục vụ nhân dân vùng sâu, vừng xa, hải đảo. Các đài phát thanh quận, huyện, thị xã được trang bị máy phát sóng FM, phòng cách âm và thiết bị sản xuất chương trình. Đài truyền thanh các xã, phường, thị trấn được nâng cấp, một số được đầu tư hệ thống truyền thanh không dây, bảo đảm cho việc chuyển tải tín hiệu và bảo vệ an toàn hệ thống truyền thanh của địa phương. Đài Phát thanh và Truyền hình Hải Phòng trong những năm qua đã bám sát các định hướng tuyên truyền theo trọng tâm, trọng điểm của nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá xã hội của thành phố tập trung tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước. Chương trình thời sự với thời lượng 40 phút/ngày những năm 2000 trở về trước nay đã tăng lên 90 phút/ngày với những tin tức cập nhật, phong phú, kịp thời, bám sát những vấn đề thời sự nóng hổi của cuộc sống [Xem Phụ lục 9, tr.108 luận văn]. Trong việc đáp ứng yêu cầu giải trí của người dân thì sự xuất hiện của những kênh truyền hình, chương trình phát thanh, truyền hình có tính chất giải trí là một điểm mới trong hoạt động của hệ thống thông tin đại chúng ở thành phố Hải Phòng nói riêng, ở nước ta nói chung. Những năm 1990 của thế kỷ XX các kênh truyền hình HTV 7 (Đài truyền hình thành phố Hồ Chí Minh), kênh VTV3 (Đài Truyền hình Việt Nam) đã ra đời, đó là những kênh thường được coi là các kênh giải trí. Thực ra đó mới chỉ là lấy giải trí làm "điểm nhấn" chứ chưa phải là những kênh chuyên biệt giải trí. Chỉ tới gần đây mới xuất hiện những kênh chuyên biệt giải trí thật sự. Đầu tiên với Truyền hình cáp Việt Nam (VCTV), sau đó là Truyền hình cáp Sài Gòn (SCTV), Truyền hình cáp Hà Nội (HCTV). Các kênh truyền hình loại này phát sóng từ 10 - 24/h/ngày, chiếu phim truyện Việt Nam và nước ngoài, phim hiện đại và cổ điển, phim lẻ và phim nhiều tập, ngoài ra còn có các chương trình ca nhạc, tạp kỹ, thể thao và giải trí cho khán giả... Các sân chơi trên truyền hình cũng ngày càng trở thành một hoạt động giải trí hấp dẫn của công chúng. Để đáp ứng nhu cầu giải trí của công chúng, trên truyền hình đã xuất hiện xu hướng "trò chơi hoá". Nhiều chương trình truyền hình trên Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Truyền hình Hải Phòng... có xu hướng " Showgame" hoá, tức là biến thành các trò chơi. Đây là một xu hướng hiện đại của truyền hình thế giới, bởi lẽ trong thời đại công nghệ thông tin ngày nay, khán giả ngày càng ít thời gian, và chỉ có cái gì thật hấp dẫn thì mới lôi cuốn được họ. Những năm trước đây, khi "Trò chơi liên tỉnh" và "SV 96" xuất hiện trên màn ảnh VTV3 thì sức lôi cuốn của truyền hình cũng trở nên sống động, hấp dẫn hơn. Cho đến thời điểm này cũng đã có tới hàng chục trò chơi trên VTV. Lĩnh vực Âm nhạc có "Thế kỷ âm nhạc"," Trò chơi âm nhạc", "Làng vui chơi, Làng ca hát", lĩnh vực Điện ảnh có "Trò chơi điện ảnh"... rồi "ở nhà chủ nhật", "Câu lạc bộ người yêu thơ", "Đường lên đỉnh Olympia", "Gặp nhau cuối tuần", "Chiếc nón kỳ diệu", "Ai là Ai", "Ai là triệu phú"..Riêng thiếu nhi có "Vườn cổ tích", "Những đứa trẻ tinh nghịch", "Ông mặt trời thông thái"... Với các trò chơi này, việc phổ biến kiến thức lịch sử, văn hoá, nghệ thuật trở nên khéo léo hơn, dễ vào lòng khán giả hơn. Từ Hành trình văn hoá với tri thức văn hoá các nước, cho đến "Đường lên đỉnh Olympia" là kiến thức tổng hợp về tự nhiên, xã hội...Hoặc như chương trình "Thế kỷ âm nhạc"," Trò chơi âm nhạc" đang thu hút một số lượng lớn khán giả ngồi ở trường quay và trước máy thu hình. Kiến thức âm nhạc được bổ túc cho khá nhiều người từ các dòng nhạc, tác giả, tác phẩm ở nhiều thời kỳ khác nhau, nhiều dân tộc, quốc gia khác nhau...cho đến thuộc và hát tương đối đúng nhạc một số bài hát quen thuộc... Hiện nay có một số chương trình trò chơi giải trí như: "Ai là triệu phú" và " Hãy chọn giá đúng" đang thu hút sự tham gia của đông đảo công chúng trong và ngoài trường quay...Trong thời gian qua, truyền hình Hải Phòng đã xây dựng một số chương trình trò chơi giải trí như "Sắc màu Hoa phượng", "Con tàu may mắn", "Siêu thị Sao"...đã tạo được những tiếng vang nhất định. Đặc biệt, trong dịp Tết Bính Tuất vừa qua, khán giả thành phố Cảng đã được xem một chương trình trò chơi mới của Đài Truyền hình Hải Phòng- đó là trò chơi "Con đường chinh phục". Đây là trò chơi mới rất hấp dẫn về phần sân khấu, ánh sáng, âm thanh, đạo cụ...Tổng số tiền đầu tư lên tới 5 tỷ đồng, với ý tưởng lớn là người xem Truyền hình Hải Phòng không phải là 1,9 triệu dân mà có thể là 19 triệu dân. Nhắm tới mục đích mở rộng trò chơi tới nhiều tỉnh trong cả nước, Đài truyền hình Hải Phòng bắt tay với 10 đài truyền hình của các địa phương kết nối phát sóng "Con đường chinh phục" trong cùng một thời điểm, đồng thời các đội chơi cũng sẽ được tuyển lựa xa hơn: có các thành viên của Quảng Ninh, Hải Dương, Bắc Giang, Bắc Ninh, Thái Bình...Theo kế hoạch, "Con đường chinh phục" sẽ là một sân chơi di động ra các tỉnh lân cận để người xem cảm thấy đây là một sân chơi dành cho nhiều người chứ không riêng gì Hải Phòng. Luật chơi như sau: Mỗi cuộc thi có 2 đội chơi. Phần thi thử sức bằng cơ bắp để lựa chọn nước đi trước. Phần thi khám phá là những câu hỏi tổng hợp. Mỗi đội sẽ chơi trò xúc sắc để tiến nhanh về đích. Trên dọc hành trình, có nhiều điều bất ngờ nằm trong các nước đi: Cướp biển, cứu nạn, kho báu...Có 2 cơ hội để giành được số điểm cao: Chinh phục Đảo giấu vàng và Đảo Kim Cương, Giải thưởng cho mỗi đội tuỳ theo số điểm mà mỗi đội giành được. Có thể nói, một mục tiêu quan trọng của các "trò chơi truyền hình" là tính giải trí - thư giãn. Mục đích này được thể hiện rất cao. Nó làm người ta quên đi những mệt nhọc của công việc vất vả hàng ngày, góp phần tái tạo sức lao động. 2.2.3. Hoạt động văn hoá giải trí qua các dịch vụ văn hoá nghệ thuật (Biểu diễn nghệ thuật, Điện ảnh, Băng, đĩa hình, Karaoke...) 2.2.3.1. Hoạt động biểu diễn nghệ thuật Hải Phòng hiện có 5 đoàn nghệ thuật chuyên nghiệp thụ hưởng ngân sách nhà nước gồm: đoàn Ca múa, đoàn Kịch nói, đoàn Cải lương, đoàn Chèo và đoàn Múa rối. Thực hiện Nghị định 73/NĐ - CP của chính phủ về xã hội hoá văn hoá và Quyết định số 47/2004/BVHTT của Bộ trưởng Bộ VHTT ban hành kèm theo Quy chế hoạt động biểu diễn và tổ chức biểu diễn nghệ thuật chuyên nghiệp đã có thêm 2 đơn vị nghệ thuật tự trang trải thuộc Trung tâm biểu diễn nghệ thuật, 03 công ty TNHH có chức năng hoạt động tổ chức biểu diễn nghệ thuật theo Luật Doanh nghiệp. Mặc dù với kinh phí hạn hẹp, cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật chưa đáp ứng yêu cầu, lực lượng diễn viên trẻ còn hạn chế về chuyên môn, nhưng nhìn chung các đoàn nghệ thuật ở Hải Phòng đã đảm bảo kế hoạch biểu diễn được giao. Các đoàn đã có những chương trình biểu diễn nghệ thuật có chất lượng chuyên môn cao, những tiết mục, vở diễn để lại nhiều dư âm trong lòng công chúng Hải Phòng. Đoàn Kịch nói Hải Phòng có một số vở diễn tiêu biểu như: "Con cáo và chùm nho", "Âm mưu và tình yêu", "Dòng sông ám ảnh", "Lịch sử và nhân chứng", "Sống trong im lặng" hay "Vụ án 2000 ngày"... đã có dư âm tốt trong lòng công chúng yêu nghệ thuật kịch nói. Đoàn Ca múa Hải Phòng có những tiết mục, vở diễn tiêu biểu, như: Vở ca kịch "Tình yêu và danh dự ", Vở ca kịch "Yêu trước Phật đài", Chương trình ca múa nhạc dân tộc " Sân đình làng biển", Chương trình ca múa nhạc "Thương lắm Miền Trung ơi" ...để lại những tiếng vang lớn. Đoàn múa Rối Hải Phòng có: Vở "Vua Hùng kén rể", Vở "Huyền thoại hoạ my", Tiết mục "Ngày hội tuổi thơ", Chương trình "Bàn tay - Con Rối - Cuộc đời"... Đoàn Cải lương Hải Phòng có một số vở diễn tiêu biểu, như Vở "Kêu cứu"; Vở " Hòn Đất", Vở "Tiếng gọi"; Vở "Sau bức màn nhung"; ' Đôi dòng sữa mẹ"; " Người mẹ lưu đày"; " Lôi Vũ"; " Loài hoa không tên",; " Người khơi nguồn xuân"; " Nữ tướng Lê Chân"... Đoàn Chèo Hải Phòng có các vở diễn tiêu biểu như: "Suý Vân giả dại", "Quan Âm Thị Kính", "Tấm Cám"; "Chiếc nón Bài Thơ"; "Người con gái sông Cấm"; "Lam Sơn tụ nghĩa"; "Tấm vóc đại hồng"; "Ni cô Đàm Vân"; "Cây tre trăm đốt"; "Công chúa Tô Lan"; "Ông vua hoá hổ"; "Nỗi đau tình Mẹ"; " Biển khổ"; " Lời sấm truyền từ quán Trung Tân"; "Lưu Bình - Dương Lễ". Các đoàn nghệ thuật của Hải Phòng còn tham gia nhiều chương trình lớn phục vụ nhiệm vụ chính trị, đặc biệt là các chương trình: "Hải Phòng rực sáng biển Đông ", " Hải Phòng 50 mùa phượng đỏ " có tính sử thi nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng Hải Phòng (13/5/1955 - 13/5/2005). Nhìn chung, các đoàn nghệ thuật thành phố Hải Phòng đã vượt lên khó khăn thử thách, tích cực tổ chức biểu diễn từ trung tâm thành phố đến các vùng nông thôn, từ nơi tập trung đông dân cư đến các vùng sâu, vùng xa góp phần đáp ứng nhu cầu văn hoá giải trí của công chúng Hải Phòng [Xem Phụ lục10, tr.109 luận văn]. 2.2.3.2. Hoạt động điện ảnh Điện ảnh ra đời, tồn tại và phát triển gắn liền với những tiến bộ của khoa học, kỹ thuật và công nghệ. Đứng ở góc nhìn hoạt động văn hoá thì điện ảnh là một phần của diện mạo văn hoá đương đại. Điện ảnh Việt Nam nói chung và điện ảnh Hải Phòng nói riêng luôn được coi là một loại hình nghệ thuật quan trọng trong văn hoá giải trí. Những năm gần đây, hoạt động điện ảnh ở Hải Phòng có bước phát triển mới trên cả ba mặt: buổi chiếu, lượt người xem và doanh thu. Điện ảnh Hải Phòng đứng thứ 3 cả nước, sau Điện ảnh Hà Nội và điện ảnh thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, điện ảnh Hải Phòng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của các tầng lớp nhân dân và tương xứng với tầm vóc một đô thị lớn của quốc gia. Hoạt động chiếu phim của Hải Phòng chủ yếu chỉ có hệ thống các rạp chiếu phim trong khu vực nội thành và 2 đội chiếu bóng lưu động. Hiện nay, tại khu vực nội thành, các rạp chiếu phim có số buổi chiếu từ 350 đến 400 buổi/tháng với lượt người xem từ 15.000 - 25.000 lượt/người/tháng (chưa đạt được con số 01 người xem phim 01 lần/năm). ở ngoại thành 2 đội chiếu bóng lưu động hoạt động 12 buổi/tháng (124 buổi/năm) - một con số quá thấp so với số dân của thành phố Hải Phòng có tới 55% dân cư sống ở vùng nông thôn và hải đảo). Nếu Hải Phòng có 800 thôn và lấy thôn làm đơn vị tổ chức buổi chiếu thì hoạt động của 2 đội liên tục trong 1 năm (mỗi ngày 1 buổi x 02 đội x 365 ngày = 730 buổi) thì phải hơn 1 năm người dân của 1 thôn mới được xem 2 bộ phim. Trong những năm qua, Trung tâm phát hành phim và chiếu bóng thành phố đã có nhiều cố gắng duy trì, tổ chức các hoạt động chiếu phim cho nhân dân ở khu vực ngoại thành, vùng nông thôn và hải đảo. Hoạt động chiếu phim ở Hải Phòng dù còn nhiều hạn chế nhưng đã góp phần tích cực vào việc nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu giải trí của nhân dân thành phố [Xem Phụ lục 11, tr.110 luận văn]. 2.2.3.1. Hoạt động dịch vụ băng đĩa hình Dịch vụ văn hoá góp phần làm phong phú đời sống văn hoá của mỗi cá nhân và cộng đồng. Nó vừa đóng vai trò xã hội hoá các sáng tạo văn hoá của cá nhân, cung ứng các sản phẩm văn hoá nhằm thoả mãn các nhu cầu văn hoá giải trí và hưởng thụ văn hoá, bồi dưỡng và nâng cao thị hiếu thẩm mỹ của công chúng. Nói tóm lại, hoạt động dịch vụ văn hoá nhằm thoả mãn những nhu cầu tinh thần của nhân dân. Từ khi Đảng và Nhà nước ta tiến hành công cuộc đổi mới đến nay, đời sống kinh tế, văn hoá, xã hội có nhiều biến chuyển. Mức sống của nhân dân được cải thiện và nâng cao hơn. Nhu cầu hưởng thụ văn hoá của người dân gia tăng, nhiều loại hình hoạt động văn hoá và dịch vụ văn hoá mới xuất hiện và được nhân rộng trên cả nước như hoạt động kinh doanh phim, kinh doanh băng đĩa nhạc, băng đĩa hình, hoạt động karaoke... Các cửa hàng cho thuê băng đĩa, quán karaoke ... đua nhau mọc lên cả ở khu vực thành thị và nông thôn Hải Phòng. Có thể nói, chưa bao giờ đời sống văn hoá, đặc biệt là các hoạt động dịch vụ văn hoá lại diễn ra sôi động như hiện nay. Băng đĩa hình, băng đĩa nhạc nói riêng và các loại văn hoá phẩm nói chung là một loại hàng hoá đặc biệt, bởi giá trị sử dụng của nó tác động sâu sắc đến tư tưởng, đạo đức, tình cảm, lối sống của con người trong cộng động xã hội và thuần phong mỹ tục của dân tộc. Thời gian trước đây, nếu như băng cassette, đĩa nhạc chiếm đa phần trong thị trường băng đĩa thì ngày nay thị trường đó được bổ sung thêm nhiều loại băng đĩa: Băng video, đĩa CD, đĩa VCD, đĩa DVD... và các loại băng đĩa đó đã trở thành một thứ hàng hoá thông dụng trong đời sống sinh hoạt của các tầng lớp nhân dân. Đáp ứng nhu cầu thưởng thức văn hoá tại gia đình của công chúng, các hãng, trung tâm sản xuất, các công ty, các nhà xuất bản âm nhạc đã cung cấp cho thị trường nhiều chương trình băng đĩa mới. Những cửa hàng kinh doanh mua bán và cho thuê băng đĩa hình cũng không ngừng gia tăng đóng vai trò cầu nối trung gian giữa các hãng và người tiêu dùng. Theo khảo sát của Cục Thống kê Hải Phòng năm 2004 thì cứ 100 hộ dân thì có 49,14 % số hộ có đầu video. Như vậy số hộ dân Hải Phòng sở hữu và sử dụng đầu video, đầu đĩa hình với số lượng không nhỏ, Theo số liệu của Sở Văn hoá Thông tin Hải Phòng, hiện nay trên địa bàn thành phố có khoảng gần 110 cửa hàng, điểm bán và cho thuê băng hình, buôn bán đĩa CD, VCD và DVD đã được Sở VHTT cấp giấy phép. Hệ thống các của hàng nói trên đã đáp ứng nhu cầu giải trí rất lớn của người dân thành phố. Tuy nhiên, ở thành phố Hải Phòng, tình trạng vi phạm về kinh doanh băng, đĩa khá nghiêm trọng, tuy chưa hình thành những " chợ " kinh doanh băng đĩa bất hợp pháp, nhưng nhiều nơi, việc vi phạm bản quyền trong in sao băng, đĩa, chứa chấp, tiêu thụ băng đĩa có nội dung không lành mạnh còn diễn ra khá phổ biến. Hầu như bất cứ nhu cầu nào của khách về các loại băng, đĩa đều được đáp ứng khá dễ dàng, từ những chương trình ca nhạc trong nước và hải ngoại tới các phim ảnh, kể cả phim sex, phim bạo lực... Với số lượng các cửa hàng băng hình khá nhiều như hiện nay, việc kinh doanh băng, đĩa gặp nhiều khó khăn về doanh thu. Vì thế, để hấp dẫn khách hàng và kiếm lời, ngoài việc kinh doanh những băng đĩa được cấp phép "dán tem", nhiều cửa hàng còn kinh doanh băng đĩa bất hợp pháp. Sở dĩ khách hàng thường tìm đến loại sản phẩm này bởi vì giá cả của chúng rất rẻ, 01 đĩa CD, VCD của Trung Quốc giá chỉ 6.000- 7.000đ. Trong khi đó, giá băng,đĩa hợp pháp luôn cao gấp 3 - 5 lần. Có thể nói, tình hình kinh doanh băng đĩa hiện nay đang diễn biến phức tạp, đòi hỏi các nhà quản lý văn hoá phải có đối sách thích hợp để có thể giải quyết một cách có hiệu quả những vấn đề mà thực tế đặt ra. 2.2.3.2. Các hoạt động dịch vụ văn hoá khác Các hoạt động dịch vụ văn hoá công cộng được hình thành và phát triển như một đòi hỏi tất yếu của xã hội. Đặc biệt ở các đô thị, hoạt động văn hoá nơi công cộng được coi như một bộ phận cấu thành của đời sống đô thị. Bản thân các hoạt động văn hoá nơi công cộng rất phong phú, đa dạng về hình thức: Từ biểu diễn nghệ thuật, chiếu phim, băng hình, khiêu vũ, hát karaoke đến các hình thức vui chơi giải trí khác. Việc đẩy mạnh phát triển các hoạt động dịch vụ giải trí nơi công cộng vừa đáp ứng nhu cầu tinh thần của nhân dân, vừa đem lại lợi nhuận cho các nhà kinh doanh. Tuy nhiên, trong vài năm trở lại đây, bên cạnh những thành tựu về mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội, thành phố Hải Phòng phải đối mặt với mặt trái của nền kinh tế thị trường. Một số tiêu cực nảy sinh tại các điểm dịch vụ văn hoá khiến nhiều người lo ngại, đặc biệt là tại các vũ trường, quán karaoke và điểm massage. Các tụ điểm sinh hoạt văn hoá này có lúc, có nơi bị biến dạng, trở thành nơi chứa chấp những hành vi phản văn hoá và tệ nạn xã hội: mại dâm, ma tuý và các chất gây nghiện khác... Cần khẳng định rằng các hoạt động văn hoá công cộng vốn dĩ lành mạnh. Chúng ra đời nhằm thoả mãn nhu cầu văn hoá tinh thần của con người, giúp con người cân bằng tâm lý, sức khoẻ. Chẳng hạn, hoạt động khiêu vũ được xem như những hoạt động văn hoá hết sức phổ biến ở các nước, nhất là các nước khu vực Châu Âu, châu Mỹ, châu Phi...Còn ở Việt Nam, do điều kiện lịch sử, văn hoá... các vũ điệu chủ yếu được du nhập ở nước ngoài và được một bộ phận công chúng hưởng ứng nhiệt tình. Vì vậy, vũ trường là địa điểm chủ yếu để người ta có thể tham gia một loại hình nghệ thuật mà họ ưa thích, mặc dù tại những buổi sinh hoạt có tính chất tập thể, cộng đồng, hoạt động khiêu vũ còn tương đối xa lạ đối với mọi người dân. Tương tự như vậy, karaoke ra đời từ Nhật Bản (với nghĩa là hát theo nhạc), Hát karaoke được xem như là một phát minh trong lĩnh vực giải trí bằng âm thanh, vừa có tính chất thư giãn, vừa nâng cao khả năng âm nhạc của những người tham dự. Karaoke được du nhập và phổ biến ở Việt Nam vào những năm 90 thế kỷ trước và được duy trì khá mạnh mẽ cho đến ngày nay...Gần đây, các quán caphê Internet, của hàng kinh doanh Internet mọc lên cũng nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng thành tựu kỹ thuật hiện đại để tiếp cận thông tin toàn cầu một cách nhanh chóng. Tuy nhiên, những tiêu cực nảy sinh từ các vũ trường, quán karaoke hay quán caphê Intenet..., có một phần do trình độ quản lý yếu kém của các cơ quan chức năng trong việc quản lý hoạt động kinh doanh các loại hình này. Để giảm thiểu những tiêu cực nảy sinh trong hoạt động của các dịch vụ văn hoá nói trên, Nhà nước và ngành Văn hoá thông tin đã ban hành nhiều văn bản pháp lý. Nghị định 87CP của Chính phủ năm 1995 đã yêu cầu các đơn vị, tổ chức, cá nhân khi kinh doanh dịch vụ văn hoá nơi công cộng (vũ trường, karaoke) phải tuân thủ. Gần đây, ngày 25/5/2005, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 17/2005/CT - TTg nhằm chấn chỉnh các hoạt động tiêu cực trong quán bar, nhà hàng karaoke, vũ trường. Chỉ thị yêu cầu tạm ngừng việc cấp mới Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh quán bar, nhà hàng karaoke, vũ trường trên phạm vi cả nước để các cấp, các ngành tiến hành rà soát, đánh giá tình hình hoạt động của các cơ sở hiện có, từ đó xây dựng quy hoạch và tăng cường các biện pháp quản lý các loại hình dịch vụ này... Để thực hiện Chỉ thị 17/2005/CT - TTg các ban ngành chức năng của thành phố đã tăng cường kiểm tra các hoạt động dịch vụ giải trí công cộng, kiên quyết xử lý vi phạm của các quán bar, vũ trường, phòng hát karaoke.... [Xem Phụ lục 12, tr.111 luận văn]. Nhìn chung, xu hướng "thương mại hoá" các dịch vụ văn hoá đã gây ra những tác động tiêu cực, ảnh hưởng không nhỏ tới các hoạt động văn hoá vui chơi giải trí ở thành phố Hải Phòng. Cần thấy rằng, dịch vụ văn hoá vui chơi giải trí phải thực hiện một chức năng kép, vừa mang lại hiệu ích kinh tế, vừa mang lại hiệu ích xã hội. Nhưng trong bối cảnh kinh tế thị trường, những chủ thể tham gia kinh doanh trong lĩnh vực này thường quá xem trọng hiệu ích kinh tế, ít quan tâm đến hiệu ích xã hội. Bởi vậy, các tiêu cực xã hội len lỏi trong các dịch vụ văn hoá. Đây là một vấn đề cần được sớm xử lý thoả đáng. 2.2.4. Hoạt động sinh hoạt văn hoá truyền thống Lễ hội là một dạng hoạt động văn hoá tổng hợp của cộng đồng, dân tộc, là nhu cầu văn hoá của một cộng đồng người. Lễ hội là một hình thức hữu hiệu để phổ cập những giá trị văn hoá dân tộc, lưu truyền những phong tục, tập quán tốt đẹp của dân tộc hay địa phương. Chỉ trong tâm thế hội, mỗi người mới có dịp thăng hoa bay bổng những phẩm chất, tài năng tốt đẹp của mình, mới có dịp hoà nhập vào cái chung trong ngày hội để tạo thành niềm vui chung, sức mạnh chung và thuần phong mỹ tục chung của một làng quê, một phố phường trong ngày hội. Các hội làng, các ngày hội cổ truyền ở các di tích lịch sử và văn hoá nước ta còn là nơi giáo dục một cách nhẹ nhàng, tế nhị truyền thống yêu nước, yêu quê hương, yêu nghề, nơi phổ cập, gìn giữ những giá trị văn hoá rèn đúc, ươm mầm những tài năng và khát vọng cao đẹp cho thế hệ trẻ. Hải Phòng là một vùng đất “mới” so với các vùng dân cư khác thuộc châu thổ sông Hồng như Hà Nội, Bắc Ninh, Hà Tây, Hải Dương, Thái Bình. Khi xưa, các vùng đất trên đã tập hợp thành làng thì Hải Phòng, nơi cuối sông, giáp biển còn là vùng đất hoang đầy sú vẹt. Bà Lê Chân, một nữ tướng của Hai Bà Trưng đã chiêu mộ trai tráng trong vùng Đông Triều quê mình vào những năm 40 đầu thế kỷ thứ nhất đến khai hoang, lập ấp xây dựng căn cứ chống giặc. Sau khi cuộc khởi nghĩa thất bại, trên cơ sở làng ấp ban đầu cư dân các vùng khác nhau ở Hải Dương, Thái Bình... đã lần lượt di dân đến đây khai hoang, lập ấp, mở rộng đất đai xây dựng nên làng ngày một trù phú, đông vui. Hương ước của làng Nhân Mục, xã Nhân Hoà, huyện Vĩnh Bảo có ghi “Làng ta là một trong số ít làng cổ nhất của phủ Hạ Hồng. Tương truyền cách đây trên 2000 năm, từ một vùng hoang sơ, mênh mông sông nước, người họ Nguyễn, họ Trần, họ Đoàn sau là họ Vũ từ các nơi xa chọn đất này lần lượt về đây khai sơn lập địa” [41, tr.2]. Dân cư các vùng quê khác nhau di cư đến vùng đất Hải Phòng đồng thời cũng mang cả nền văn hoá của làng xưa đến nơi cư trú mới và chính bởi vậy tính đa dạng văn hoá của Hải Phòng là sự tổng hợp của nền văn hoá nhiều vùng quê trong châu thổ sông Hồng và được phát triển lên, tạo nên những sắc thái văn hoá rất riêng của vùng đất có điều kiện thiên nhiên, môi trường sống vùng cửa sóng, cửa gió, nơi ngăn sóng biển, nơi giao lưu đầu tiên với nước ngoài và cũng là nơi chịu sự xâm lăng đầu tiên của giặc ngoại xâm, để từ đó tạo nên “tính cách” của người Hải Phòng nói chung, nét văn hoá làng của người Hải Phòng nói riêng. Bên cạnh cái chung của văn hoá làng truyền thống trong đó bao hàm cả văn hoá lễ hội và văn hoá dân gian của vùng đồng bằng sông Hồng, lễ hội ở Hải Phòng có những nét đặc sắc: Thứ nhất, lễ hội ở Hải Phòng, về cơ bản là các lễ hội của cư dân nông nghiệp với ước muốn mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt, dân khang vật thịnh, còn có lễ hội của ngư dân- những người đánh cá. Hội chọi trâu Đồ Sơn, chủ yếu là của ngư dân chứ không phải của những người làm ruộng, hay Hội làng Quần Mục (nay thuộc xã Đại Hợp, huyện Kiến Thuỵ, Hải Phòng) với hai trò chính là bơi thuyền và đi kheo là của những người đánh cá. Hội làng Quần Mục thường được tổ chức vào ngày 7 tháng Giêng âm lịch hàng năm. Thứ hai, lễ hội là do dân, người dân đây chủ yếu là nông dân tổ chức nên. Thông thường hàng năm, từ nhu cầu cuộc sống, nhu cầu tâm linh và phong tục, tập quán mà người dân (nông dân, ngư dân) tổ chức lễ hội. Tuy nhiên, lễ hội có thể được tổ chức với quy mô khác nhau ở từng năm, tuỳ thuộc vào việc làm ăn của người dân trong vùng. Thứ ba, lễ hội của Hải Phòng còn mang sắc thái riêng, độc đáo, ít nơi hoặc thậm chí không nơi nào có, như Hội chọi trâu Đồ Sơn. Theo truyền thuyết dân gian lễ hội chọi trâu Đồ Sơn là để làm vui lòng thần - Thành hoàng làng - là Thuỷ thần, nhưng thần hiện tại là thần Điểm tước (vết chân chim). Người Đồ Sơn tổ chức hội chọi trâu vào tháng Tám âm lịch, là lúc vụ cá Nam vừa kết thúc và chuẩn bị vụ cá Bắc. Thứ tư, lễ hội của Hải Phòng còn mang tính chất biểu tượng. Có thể coi trò diễn " Thuỷ chiến cửa đình", Ngô Quyền đánh quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, nhằm diễn lại chiến công đánh giặc của ông cha ta trên vùng sông nước, là một ví dụ. Người ta làm thuyền chiến bằng cách ghép những thân cây chuối thành từng bè. Trên các bè có treo rèm, kết. ở Hải Phòng, có 3 loại lễ hội truyền thống: Lễ hội mang tính tưởng nhớ; Lễ hội nghề nghiệp phong tục; Lễ hội du xuân ngoạn cảnh. - Lễ hội mang tính tưởng nhớ, lễ hội Đền Phú Xá, phường Đông Hải, quận Hải An thờ Đức thánh Trần Hưng Đạo một danh tướng nổi tiếng thời Trần, người góp phần quan trọng trong 3 lần đánh thắng quân Nguyên- Mông và Bà Bùi Thị Từ Nhiên, một người đàn bà của làng đã có công giúp Trần Hưng Đạo trong việc quyên góp, xây dựng kho quân lương, góp phần không nhỏ làm nên những chiến thắng đó. Lễ hội Đền Trần Quốc Tảng - một danh tướng thời Trần ở thị trấn Minh Đức, huyện Thuỷ Nguyên... - Lễ hội nghề nghiệp, phong tục như Lễ hội chọi trâu tổ chức vào n