Những lĩnh vực pháp luật kinh tế chịu tác động mạnh mẽ nhất sau khi Việt Nam gia nhập tổ chức WTO Giải thích Nhà nước Việt Nam đã có những chuẩn bị gì

vaên baûn quy phaïm phaùp luaät, Trong moät ñaïo Luaät Thöông maïi. Naêm 1990, Quoác hoäi thoâng qua hai ñaïo luaät raát quan troïng, ñoù laø Luaät Coâng ty vaø Luaät Doanh nghieäp tö nhaân. Hai luaät naøy ñaõ ñöa ra moät khaùi nieäm môùi trong khoa hoïc phaùp lyù Vieät Nam coù lieân quan nhieàu ñeán vieäc aùp duïng phaùp luaät thöông maïi, ñoù laø khaùi nieäm “kinh doanh”. Khaùi nieäm “kinh doanh” cuõng ñöôïc nhaéc laïi trong Luaät Doanh nghieäp 1999, theo ñoù “kinh doanh laø vieäc thöïc hieän moät, moät soá hoaëc taát caû caùc coâng ñoaïn cuûa quaù trình ñaàu tö, töø saûn xuaát ñeán tieâu thuï saûn phaåm hoaëc cung öùng dòch vuï treân thò tröôøng nhaèm muïc ñích sinh lôïi” (Khoaûn 3 Ñieàu 2). Khaùi nieäm naøy trong moät chöøng möïc nhaát ñònh coù nhöõng ñieåm töông ñoàng vôùi khaùi nieäm thöông maïi theo nghóa roäng ñöôïc söû duïng phoå bieán treân theá giôùi hieän nay vaø cuõng ñöôïc giaûi thích taïi Luaät maãu veà troïng taøi thöông maïi quoác teá cuûa UNCITRAL naêm 1985. Phaùp leänh troïng taøi thöông maïi ra ñôøi vaø coù hieäu löïc ngaøy 1/7/2003 neâu roõ: “Hoaït ñoäng thöông maïi laø vieäc thöïc hieän moät hay nhieàu haønh vi thöông maïi cuûa caù nhaân, toå chöùc kinh doanh bao goàm mua baùn haøng hoùa, cung öùng dòch vuï; phaân phoái; ñaïi dieän, ñaïi lyù thöông maïi; kyù göûi; thueâ; cho thueâ; thueâ mua; xaây döïng; tö vaán; kyõ thuaät; li - xaêng; ñaàu tö; taøi chính, ngaân haøng; baûo hieåm; thaêm doø, khai thaùc; vaän chuyeån haøng hoaù, haønh khaùch baèng ñöôøng haøng khoâng, ñöôøng bieån, ñöôøng saét, ñöôøng boä vaø caùc haønh vi thöông maïi khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät”. Song coù theå noùi, khaùi nieäm thöông maïi ñöôïc hieåu theo nghóa roäng naøy môùi chæ ñöôïc toàn taïi trong moät vaên baûn phaùp quy mang tính chaát toá tuïng (luaät hình thöùc) maø chöa toàn taïi trong vaên baûn quy phaïm phaùp luaät coù giaù trò phaùp lyù cao mang tính noäi dung. Söï ra ñôøi khaùi nieäm “kinh doanh” theo Luaät Doanh nghieäp 1999, söï toàn taïi khaùi nieäm “kinh teá” trong Phaùp leänh Hôïp ñoàng kinh teá 1989, cuõng nhö khaùi nieäm “thöông maïi” theo Phaùp leänh troïng taøi thöông maïi 2003 ñaõ taïo ra söï nhaän thöùc khaùc bieät trong caùch hieåu veà “thöông maïi” so vôùi Luaät Thöông maïi 1997. Phaïm vi ñieàu chænh roäng heïp cuûa khaùi nieäm thöông maïi trong heä thoáng phaùp luaät neâu treân ñaõ taïo ra söï maâu thuaãn, choàng cheùo trong vieäc aùp duïng caùc quy ñònh phaùp luaät veà luaät noäi dung (Luaät Doanh nghieäp 1999, Luaät Thöông maïi 1997, Phaùp leänh Hôïp ñoàng kinh teá 1989) cuõng nhö luaät toá tuïng (Phaùp leänh troïng taøi thöông maïi 2003). Ñaëc bieät, ñieàu naøy coøn aûnh höôûng ñeán quaù trình Vieät Nam thích öùng vôùi caùc quy ñònh vaø taäp quaùn thöông maïi quoác teá. Coù theå noùi ñaây laø moät trong nhöõng trôû ngaïi lôùn cuûa Vieät Nam trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, cuï theå laø vieäc thöïc thi Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Nam - Hoa Kyø cuõng nhö vieäc gia nhaäp Toå chöùc thöông maïi theá giôùi. Vieäc xaùc ñònh phaïm vi ñieàu chænh theo dieän heïp cuûa Luaät Thöông maïi 1997 treân thöïc teá ñaõ phaùt sinh nhieàu vaán ñeà, khoâng chæ trong quaù trình thöïc hieän caùc giao dòch thöông maïi maø coøn aûnh höôûng ñeán vieäc giaûi quyeát caùc tranh chaáp thöông maïi, tieáp sau ñoù laø vieäc coâng nhaän vaø cho thi haønh caùc baûn aùn, phaùn quyeát cuûa troïng taøi nöôùc ngoaøi. Thöïc teá cho thaáy nhieàu baûn aùn cuûa toaø aùn vaø phaùn quyeát cuûa troïng taøi nöôùc ngoaøi, ñaëc bieät laø caùc vuï tranh chaáp lieân quan ñeán ñaàu tö, xaây döïng… ñaõ khoâng ñöôïc thöïc thi ôû Vieät Nam do naèm ngoaøi phaïm vi ñieàu chænh cuûa Luaät Thöông maïi. Ñieån hình laø vuï tranh chaáp hôïp ñoàng giöõa hai coâng ty xaây döïng ñoái vôùi hôïp ñoàng ñöôïc kyù keát naêm 1995 veà vieäc xaây döïng khu nghæ maùt taïi mieàn Trung Vieät Nam. Tranh chaáp ñöôïc ñöa ra Troïng taøi taïi Queensland, Australia vaø phaùn quyeát troïng taøi ñöôïc ñöa ra theo höôùng coù lôïi cho Coâng ty Tyco vaø sau ñoù ñöôïc chuyeån sang Vieät Nam ñeå ñeà nghò coâng nhaän vaø cho thi haønh. Ngaøy 23/5/2002, Toøa Kinh teá Toøa aùn nhaân daân thaønh phoá Hoà Chí Minh coâng nhaän phaùn quyeát troïng taøi. Moät trong caùc cô sôû chính ñöôïc Coâng ty Leighton ñöa ra ñeå khoâng coâng nhaän vaø thi haønh phaùn quyeát troïng taøi laø quan heä hôïp ñoàng lieân quan ñeán vuï tranh chaáp laø quan heä xaây döïng vaø quan heä naøy khoâng phaûi laø quan heä thöông maïi theo caùc quy ñònh cuûa Luaät Thöông maïi 1997. Thaùng 1/2003, Toøa Phuùc thaåm Toøa aùn nhaân daân toái cao taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ xeùt xöû laïi vuï vieäc vaø baùc quyeát ñònh cuûa Toøa sô thaåm bôûi leõ caùc giao dòch trong hôïp ñoàng 1995 lieân quan ñeán hoaït ñoäng xaây döïng nhöng hoaït ñoäng xaây döïng naøy laïi khoâng coù baûn chaát thöông maïi theo phaùp luaät Vieät Nam thôøi ñieåm ñoù cuõng nhö theo Luaät Thöông maïi 1997 vaø do vaäy, phaùn quyeát troïng taøi khoâng ñuû ñieàu kieän ñeå ñöôïc coâng nhaän vaø thi haønh taïi Vieät Nam. Nhö vaäy, vaán ñeà ñaët ra laø khaùi nieäm thöông maïi caàn phaûi ñöôïc quy ñònh roõ vaø thoáng nhaát trong ñaïo luaät thöông maïi, theo ñoù phaïm vi ñieàu chænh cuûa noù caàn ñöôïc môû roäng phuø hôïp vôùi caùc quy ñònh vaø taäp quaùn thöông maïi quoác teá. Theo Luaät thöông maïi cuûa quoác hoäi nöôùc coäng hoaø xaõ hoäi chuû nghóa vieät nam soá 36/2005/qh11 ngaøy 14 thaùng 6 naêm 2005 quy ñònh: Hoaït ñoäng thöông maïi laø hoaït ñoäng nhaèm muïc ñích sinh lôïi, bao goàm mua baùn haøng hoaù, cung öùng dòch vuï, ñaàu tö, xuùc tieán thöông maïi vaø caùc hoaït ñoäng nhaèm muïc ñích sinh lôïi khaùc. II. Nhöõng lónh vöïc phaùp luaät kinh teá chòu taùc ñoäng maïnh meõ nhaát sau khi Vieät Nam gia nhaäp toå chöùc WTO? Giaûi thích. Nhaø nöôùc Vieät Nam ñaõ coù nhöõng chuaån bò gì ñeå thích öùng vôùi tình hình môùi ñoù Gia nhaäp WTO nghóa laø tham gia moät saân chôi bình ñaúng. Nhieàu nöôùc ñang phaùt trieån coù cuøng trình ñoä nhö Vieät Nam, coù caùc chuûng loaïi haøng hoùa, dòch vuï töông töï nhö chuùng ta, nhöng hoï ñaõ gia nhaäp WTO tröôùc vaø ñaõ ñöôïc höôûng moät soá öu ñaõi. Vieät Nam seõ laø ñoái thuû caïnh tranh vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån khaùc veà haøng xuaát khaåu vaøo caùc thò tröôøng lôùn nhö Myõ, EU… Ñeå duy trì lôïi theá caïnh tranh, caùc nöôùc naøy khoâng muoán chuùng ta coù nhöõng ñieàu kieän öu ñaõi hôn hoï khi chuùng ta gia nhaäp WTO. Vì vaäy, trong quaù trình ñaøm phaùn ña phöông vaø song phöông, Vieät Nam caàn khaúng ñònh quyeát taâm tham gia moät saân chôi bình ñaúng, toân troïng lôïi ích cuûa caùc quoác gia khaùc, ñaëc bieät laø vôùi caùc ñoái taùc coù tieàm naêng xung ñoät caïnh tranh nhöng ñoàng thôøi phaûi thuyeát phuïc ñeå hoï hieåu thöïc traïng kinh teá Vieät Nam vaø coù nhöõng nhaân nhöôïng thoûa ñaùng. Khi gia nhaäp WTO, Vieät Nam cuõng seõ phaûi caïnh tranh vôùi caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån. Vieät Nam mong muoán giöõ nguyeân möùc trôï caáp xuaát khaåu nhö hieän nay vaø daàn daàn giaûm xuoáng phuø hôïp vôùi caùc ñieàu khoaûn cuûa WTO. Chính vì vaäy, vieäc ñieàu chænh heä thoáng phaùp luaät cuûa vieät nam, ñaëc bieät laø phaùp luaät kinh teá laøm sao cho phuø hôïp, thích öùng vôùi su höôùng toaøn caàu, phuø hôïp vôùi caùc ñieåu khoaûn trong caùc hieäp öôùc quoác teá maø vieät nam laø thaønh vieân. Maëc duø ñaõ traûi qua gaàn 20 naêm môû cöûa vaø ñoåi môùi, nhöng hieän nay, Vieät Nam vaãn laø nöôùc ñang phaùt trieån ôû trình ñoä thaáp. Gaàn 80% daân soá vaãn soáng döïa vaøo noâng nghieäp, neàn kinh teá thò tröôøng ñang trong giai ñoaïn hình thaønh vaø coøn nhieàu aûnh höôûng cuûa thôøi kinh teá taäp trung bao caáp. Tình traïng ñoäc quyeàn vaãn toàn taïi khaù naëng neà trong moät soá lónh vöïc, nhaát laø taøi chính, ngaân haøng, ñieän, böu chính vieãn thoâng; khaû naêng caïnh tranh cuûa doanh nghieäp coøn raát thaáp; heä thoáng phaùp luaät hieän haønh chöa ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa hoäi nhaäp… Taát caû caùc yeáu toá aáy laøm cho tieán trình hoaøn taát caùc thuû tuïc vaø ñaùp öùng caùc ñieàu kieän tham gia WTO cuûa ta chaäm treã. Nhöõng yeâu caàu veà môû cöûa thò tröôøng do caùc thaønh vieân WTO ñöa ra raát cao, trong khi Vieät Nam chæ ñuû söùc ñöa ra nhöõng cam keát thaáp. Song song vôùi vieäc ñöa ra nhöõng cam keát trong thöông thuyeát. Vieät nam caàn phaûi gaáp ruùt chænh söûa heä thoáng phaùp lyù cho phuø hôïp vôùi cam keát, moät loaït caùc vaên baûn phaùp luaät ñöôïc ban haønh sau khi chænh söûa, quy ñònh laïi cho phuø hôïp vôùi tieán boä vaø hoäi nhaäp. Maëc duø bieát tröôùc nhöõng khoù khaên maø Vieät Nam seõ phaûi ñoái maët tröôùc maét vaø sau khi gia nhaäp WTO. Nhöng vì lôïi ích laâu daøi, beàn vöõng, cho duø coù raát nhieàu khoù khaên, baát lôïi. Nhöng vieäc Vieät Nam thaønh coâng sau caùc voøng ñaøm phaùn, vieäc vieät nam ñöôïc chính thöùc laø thaønh vieân cuûa WTO laø moät söï thaønh coâng lôùn, mang nhieàu cô hoäi, lôïi ích daøi laâu cho neàn kinh teá nöôùc ta. Khi chöa gia nhaäp WTO, Vieät Nam nhö con thuyeàn nhoû loanh quanh trong heä thoáng soâng ngoøi noäi ñòa. Caùc quan heä kinh teá thuaàn tuùy veà buoân baùn goùi goïn trong quan nieäm tieâu thuï haøng hoùa ñôn thuaàn cuûa moät quoác gia coù neàn kinh teá ñoùng, ít caùc yeáu toá luaät phaùp quoác teá. Chính vì theá heä thoáng phaùp luaät cuûa Vieät Nam, ñaëc bieät laø heä thoáng phaùp luaät kinh teá cuõng thieáu söï bình ñaúng, khuyeán khích ñoái vôùi caùc yeáu toá nöôùc ngoaøi. Ñieàu naøy laø moät trôû ngaïi lôùn ñoái vôùi quaù trình ñaøm phaùn ñeå Vieät Nam gia nhaäp WTO. Sau khi Vieät nam thöïc hieän chính saùch kinh teá môû, ñoåi môùi tö duy veà quan heä vaø phaùt trieån kinh teá, tham gia nhieàu hieäp öôùc quoác teá, laø thaønh vieân WTO. Nhöõng baát caäp veà chính saùch kinh teá ñaõ boäc loä söï khoâng phuø hôïp, heä thoáng phaùp lyù cuûa Vieät nam coøn nhieàu baät caäp. Ñaëc bieät laø heä thoáng phaùp luaät kinh teá coøn quaù nhieàu baát oån, khoâng phuø hôïp. Khoâng chæ coù söï baát phuø hôïp giöõa phaùp luaät Vieät nam vôùi caùc ñieàu öôùc quoác teá, maø giöõa caùc vaên baûn phaùp luaät trong nöôùc cuõng coù nhöõng ñieàu khoaûn cuûa boä luaät naøy veânh vôùi nhöõng quy ñònh trong boä luaät khaùc coù lieân quan vôùi nhau trong caùc hoaït ñoäng kinh teá cuõng nhö trong heä thoáng phaùp lyù. Chính ñieàu ñoù, khi laø thaønh vieân WTO, Nhöõng lónh vöïc phaùp luaät kinh teá chòu taùc ñoäng maïnh meõ nhaát ñoù laø Luaät Caïnh tranh; Luaät Thöông maïi; Luaät Ñaàu tö, Sôû höõu trí tueä, Baûo veä gioáng caây troàng, vaät nuoâi vaø luaät veà quyeàn cuûa nöôùc thaønh vieân nhö Phaùp leänh Choáng baùn phaù giaù, Phaùp leänh Choáng trôï caáp… Nhöõng lónh vöïc naøy caàn phaûi hoaëc laø ñieàu chænh, hoaëc laø ban haønh môùi cho phuø hôïp vôùi caùc cam keát khi vieät nam laø thaønh vieân cuûa caùc toå chöùc thöông maïi quoác teá. Ngoaøi ra Vieät Nam höùa seõ tuaân thuû caùc cam keát cuûa mình ngay sau khi gia nhaäp WTO cho duø caùc cam keát naøy coù theå maâu thuaãn vôùi phaùp luaät hieän haønh. Ñeå tham gia WTO, Nhaø nöôùc Vieät Nam ñaõ coù nhöõng chuaån bò ñeå thích öùng vôùi tình hình môùi ñoù nhö laø :Vieät Nam khoâng nhöõng phaûi hoaøn thieän khung luaät phaùp ñaùp öùng ñieàu kieän cuûa moät nöôùc thaønh vieân maø coøn phaûi nghieâm tuùc thöïc hieän cam keát ñoù. Ñeå ñaùp öùng caùc yeâu caàu treân, Chính phuû Vieät Nam ñaõ ñeà ra Chöông trình xaây döïng luaät phaùp ñeå gia nhaäp WTO vôùi hai phaàn: luaät phuïc vuï nghóa vuï cuûa caùc nöôùc thaønh vieân WTO (baét buoäc) nhö: Luaät Caïnh tranh; Luaät Thöông maïi; Luaät Ñaàu tö (khoâng phaân bieät ñaàu tö trong hay ngoaøi nöôùc); Sôû höõu trí tueä, Baûo veä gioáng caây troàng, vaät nuoâi… vaø luaät veà quyeàn cuûa nöôùc thaønh vieân (khoâng baét buoäc) nhö Phaùp leänh Choáng baùn phaù giaù, Phaùp leänh Choáng trôï caáp… Vieät Nam höùa seõ tuaân thuû caùc cam keát cuûa mình ngay sau khi gia nhaäp WTO cho duø caùc cam keát naøy coù theå maâu thuaãn vôùi phaùp luaät hieän haønh. Tuy vaäy, vieäc thöïc thi caùc cam keát laø khoù vì yeâu caàu cuûa caùc nöôùc raát cao trong khi heä thoáng phaùp luaät cuûa ta chöa hoaøn chænh, nhieàu quy ñònh môùi ñöôïc thoâng qua, hoaëc môùi ban haønh nhöng chöa ñöôïc aùp duïng trong thöïc tieãn. Nhöng vieät nam quyeát taâm tuaân thuû vaø caûi thieän ñeå daùp öùng nhu caàu theo cam keát. Cuï theå nhö sau: “Vieät Nam laø thaønh vieân WTO: Vieäc thöøa nhaän taùc ñoäng cuûa nhöõng cam keát WTO leân heä thoáng phaùp luaät cuûa Vieät Nam theå hieän tröôùc heát trong vaên kieän cuûa Quoác Hoäi: Nghò Quyeát soá 71/2006/QH 11 ngaøy 29/11/2006 cuûa Quoác Hoäi pheâ chuaån Nghò ñònh thö gia nhaäp Hieäp ñònh thaønh laäp Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi ( WTO) cuûa nöôùc Coäng Hoaø XHCN Vieät Nam. Nghò quyeát ñeà caäp ñeán nguyeân taéc cô baûn trong vieäc coâng nhaän vaø thöïc thi caùc ñieàu öôùc quoác teá ñaõ cam keát. Ñoù laø “Trong tröôøng hôïp quy ñònh cuûa phaùp luaät Vieät Nam khoâng phuø hôïp vôùi quy ñònh cuûa Hieäp ñònh thaønh laäp Toå chöùc thöông maïi theá giôùi, Nghò ñònh thö vaø caùc taøi lieäu ñính keøm thì aùp duïng quy ñònh cuûa Hieäp ñònh thaønh laäp Toå chöùc thöông maïi theá giôùi, Nghò ñònh thö vaø caùc taøi lieäu ñính keøm”. Nghò Quyeát cuõng ghi nhaän vieäc aùp duïng tröïc tieáp caùc cam keát cuûa Vieät Nam (ñöôïc ghi taïi Phuï luïc ñính keøm) vaø caùc cam keát khaùc cuûa Vieät Nam vôùi WTO neáu nhöõng quy ñònh naøy ñuû roõ, chi tieát. Böôùc ñaàu thöïc thi cam keát, Nghò Quyeát cuûa Quoác Hoäi yeâu caàu Chính phuû, Toaø aùn nhaân daân toái cao, Vieän kieåm saùt nhaân daân toái cao trong phaïm vi nhieäm vuï, quyeàn haïn cuûa mình coù traùch nhieäm: Raø soaùt caùc cam keát cuûa Vieät Nam vôùi Toå chöùc thöông maïi theá giôùi ñöôïc quy ñònh ñuû roõ, chi tieát trong Nghò ñònh thö, caùc Phuï luïc ñính keøm vaø Baùo caùo cuûa Ban coâng taùc veà vieäc Vieät Nam gia nhaäp WTO( nhöng chöa ñöôïc ghi trong Phuï luïc ñính keøm Nghò quyeát )ñeå aùp duïng tröïc tieáp vaø baùo caùo Uyû ban thöôøng vuï Quoác hoäi; Raø soaùt caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät ñeå trình Quoác hoäi, Uyû ban thöôøng vuï Quoác hoäi söûa ñoåi, boå sung hoaëc ban haønh môùi; söûa ñoåi, boå sung hoaëc ban haønh môùi caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät thuoäc thaåm quyeàn phuø hôïp vôùi cam keát cuûa Vieät Nam vôùi WTO; Treân cô sôû ñaùnh giaù nhöõng cô hoäi vaø thaùch thöùc, thuaän lôïi vaø khoù khaên, nhöõng taùc ñoäng cuûa vieäc Vieät Nam gia nhaäp WTO xaây döïng chöông trình, keá hoaïch haønh ñoäng cuï theå vaø toå chöùc trieån khai thöïc hieän caùc cam keát cuûa Vieät Nam vôùi WTO, phuïc vuï söï nghieäp phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc, ñaåy maïnh hoäi nhaäp saâu roäng vaøo neàn kinh teá theá giôùi. Veà luaät vaø phaùp leänh trong lónh vöïc thöông maïi haøng hoaù: caàn söûa ñoåi Luaät thueá Tieâu thuï ñaëc bieät ñeå thöïc thi cam keát veà thueá ñoái vôùi röôïu, bia; Bieåu thueá XNK cuõng caàn xem xeùt ñeå coù giaûi phaùp phuø hôïp, ñoù laø ban haønh bieåu thueá quan toái hueä quoác thay cho bieåu thueá xuaát nhaäp khaåu hieän haønh, ñaûm baûo phuø hôïp vôùi heä thoáng haøi hoaø hoaù ( HS) trong cam keát. Trong lónh vöïc sôû höõu trí tueä phaûi coù vaên baûn lieân ngaønh höôùng daãn moät soá vaán ñeà trong toá tuïng lieân quan ñeán sôû höõu trí tueä; ñieàu chænh caùc quy ñònh trong Boä Luaät Hình söï vaø Luaät Sôû höõu trí tueä ñeå ñaûm baûo caùc cam keát veà bieän phaùp cheá taøi lieân quan ñeán thöïc thi quyeàn sôû höõu trí tueä. Trong lónh vöïc thöông maïi dòch vuï caàn ñieàu chænh caùc quy ñònh trong Luaät Ñieän aûnh, Phaùp leänh Böu chính vieãn thoâng, Luaät Doanh nghieäp. Veà quy ñònh veà tính minh baïch, coâng khai phaûi ñieàu chænh moät soá quy ñònh trong hai luaät ban haønh Vaên baûn quy phaïm phaùp luaät; Veà vaên baûn döôùi luaät phaûi ban haønh moät soá vaên baûn quy ñònh ôû caáp boä ñeå höôùng daãn thi haønh caùc cam keát cuûa VN ñoái vôùi WTO. Ngoaøi ra coøn caùc vaên baûn caàn ñöôïc ban haønh ñeå thöïc thi quyeàn lôïi cuûa thaønh vieân trong quan heä thöông maïi quoác teá vôùi caùc nöôùc. Moät vaán ñeà cuõng ñaùng quan taâm trong quaù trình hoaøn thieän vaø xaây döïng moâi tröôøng phaùp lyù sau WTO laø phaûi söûa ñoåi moät soá khaùi nieäm phaùp lyù. Ví duï, khaùi nieäm thöông maïi, laâu nay quan nieäm cuûa phaùp luaät Vieät Nam thöôøng hieåu theo nghóa heïp, töùc laø chæ khu bieät trong caùc haønh vi nhö mua baùn vaø caùc taùc vuï coù lieân quan, trong khi ñoù theo quan nieäm vaø caùc chuaån möïc quoác teá, khaùi nieäm thöông maïi ñöôïc hieåu raát roäng. Luaät Thöông maïi 2005 ñaõ ñöa ra moät khaùi nieäm roäng veà thöông maïi, theo ñoù thöông maïi ñöôïc hieåu laø toaøn boä nhöõng hoaït ñoäng saûn xuaát, mua baùn, dòch vuï vaø noùi chung laø toaøn boä nhöõng hoaït ñoäng nhaèm muïc ñích sinh lôïi. Tuy nhieân, phaïm vi ñieàu chænh cuï theå cuûa Luaät Thöông maïi 2005 cuõng coøn töông ñoái heïp; vieäc ñieàu chænh caùc haønh vi khaùc nhö dòch vuï baûo hieåm, böu chính vieãn thoâng,…vaãn ñöôïc ñieàu chænh bôûi caùc luaät chuyeân ngaønh. Quan nieäm veà haøng hoaù, WTO khoâng ñöa ra khaùi nieäm haøng hoaù nhöng döïa vaøo quy ñònh cuûa coâng öôùc cuûa toå chöùc haûi quan theá giôùi veà heä thoáng haøi hoaø veà maõ soá vaø moâ taû haøng hoaù( coâng öôùc HS) ñeå xöû lyù. Vieät Nam ñaõ tham gia coâng öôùc naøy, (coù hieäu löïc thi haønh töø 01/01/2000) theo ñoù taát caû nhöõng saûn phaåm cuï theå naøo ñöôïc lieät keâ, maõ hoaù trong danh muïc HS thì ñöôïc goïi laø haøng hoaù. Nhö vaäy khaùi nieäm veà haøng hoaù trong Luaät Thöông maïi vaø Luaät Haûi Quan caàn phaûi ñieàu chænh theo höôùng naøy chöù khoâng theå moâ taû moät caùch chung chung nhö hieän nay. Quan nieäm veà dòch vuï; thöông maïi dòch vuï hieän nay phaùp luaät Vieät Nam chöa ñònh nghóa theo caùch hieåu chung cuûa WTO, theo ñoù moïi hoaït ñoäng hoaëc saûn phaåm ñöôïc lieät keâ, maõ hoaù vaø moâ taû trong baûng phaân loaïi dòch vuï theo maõ soá ñaõ ñeà caäp ñeán trong GATS/WTO thì ñöôïc goïi laø dòch vuï.”Trích daãn: “nhöõng ñieàu caàn bieát veà luaät phaùp trong quaù trình hoäi nhaäp WTO cuûa doanh nghieäp vaø caùc nhaø quaûn lyù vieät nam” cuûa TS LE VAÊN HÖNG Khoa Luaät - ÑH Kinh teá TP. Hoà chí Minh. III. Vuï aùn kinh teá ñieån hình taïi Vieät nam Coâng ty TNHH Hoaøng Long töø 1994 laø moät doanh nghieäp kinh doanh nhaäp khaåu xe taûi vaø caùc loaïi xe chuyeân duøng khaùc. Giaùm ñoác cuûa coâng ty laø oâng Traàn Phi Vaân, ñoàng thôøi cuõng laø coå ñoâng saùng laäp vaø thaønh vieân HÑQT cuûa Tacombank. Truï sôû chính cuûa Tacombank ôû ñöôøng Hoaøng Vaên Thuï, quaän Taân Bình. Trong kinh doanh, phaàn lôùn caùc hoaït ñoäng nhaäp khaåu cuûa coâng ty Hoaøng Long ñöôïc thöïc hieän thoâng qua vieäc môû L/C taïi Tacombank ñeå mua haøng traû chaäm töø Haøn Quoác. Do aûnh höôûng haäu quaû cuûa cuoäc khuûng hoaûng taøi chính khu vöïc Coâng ty Hoaøng Long ñaõ bò thua loã vaø gaùnh chòu nhöõng khaûn nôï nhö sau: Nôï cuûa Coâng ty Hoaøng Long bao goàm nôï trong nöôùc ñoái vôùi Tacombank vaø nôï nöôùc ngoaøi ñoái vôùi caùc nhaø xuaát khaåu Haøn Quoác. Nôï trong nöôùc goàm 290.000 USD tieàn baûo laõnh vaø 6 tyû ñoàng nôï vay tín duïng. Nôï nöôùc ngoaøi laø 1.872.093 USD, coâng ty ñang ñaøm phaùn vôùi caùc chuû nôï. Laõnh ñaïo Tacombank tröôùc ñaây vaøo naêm 2000 ñaõ ñöa vuï vieäc khôûi kieän ra Toøa Kinh teá Toøa aùn Nhaân daân TPHCM. Nhöng khi Tacombank thay toång giaùm ñoác môùi vuï vieäc ñaõ ñöôïc ñöa ra nhôø luaät hình söï xöû lyù. Thaùng 5/2002, khi Cô quan Caûnh saùt Ñieàu tra Coâng an TPHCM ra quyeát ñònh khôûi toá vuï aùn taïi Tacombank cuøng Coâng ty Hoaøng Long, baø Traàn Phöông Mai, vôï oâng Traàn Phi Vaân vaø laø Phoù giaùm ñoác coâng ty bò baét taïm giam. Thaùng 12-2003 Vieän Kieåm saùt Nhaân daân TPHCM ñaõ ra caùo traïng truy toá baø Mai vôùi oâng Vaân veà toäi “löøa ñaûo chieám ñoaït taøi saûn” vaø 11 caùn boä Tacombank veà toäi “coá yù laøm traùi caùc quy ñònh cuûa Nhaø nöôùc veà quaûn lyù kinh teá gaây haäu quaû nghieâm troïng”. Caùo traïng ñaõ quy keát haønh vi löøa ñaûo vaø coá yù laøm traùi trong vuï aùn theå hieän ôû choã: Coâng ty Hoaøng Long ñaõ khoâng thöïc hieän theá chaáp theo quy ñònh maø theá chaáp baèng caùc loâ haøng nhaäp khaåu, ñoàng thôøi duøng caùc thuû ñoaïn gian doái ñeå nhaän haøng baùn thu tieàn vaø chieám ñoaït. Toång soá tieàn maø Coâng ty Hoaøng Long bò quy keát laø ñaõ chieám ñoaït cuûa Tacombank leân tôùi treân 2 trieäu USD. Thöïc teá, tính ñeán 30-1-2003, caùc khoaûn nôï caû USD vaø VNÑ cuûa Coâng ty Hoaøng Long ñoái vôùi Tacombank ñaõ ñöôïc traû xong. Nghóa vuï traû nôï coøn laïi cuûa Coâng ty Hoaøng Long ñoái vôùi chuû nôï nöôùc ngoaøi laø1.872.093 USD ñang tieáp tuïc ñöôïc ñaøm phaùn, vì caùc ñoái taùc naøy, cuõng nhö Hoaøng Long, ñaõ bò phaù saûn do haäu quaû cuûa cuoäc khuûng hoaûng taøi chính khu vöïc. Theo thö ñeà nghò ngaøy 23-7-2003 cuûa chuû nôï laø Coâng ty Kuk Sung (Haøn Quoác) thì tyû leä nôï ñaøm phaùn maø Hoaøng Long coøn phaûi traû cho nöôùc ngoaøi luùc naøy chæ vaøo khoaûng 20%, töông ñöông 360.000 USD, töùc laø phía nöôùc ngoaøi ñaõ giaûm 80%, töông ñöông vôùi 1.500.000 USD. Trong khi ñoù, taøi saûn baûo ñaûm cho khaû naêng traû nôï nöôùc ngoaøi cuûa Coâng ty Hoaøng Long luùc naøy hieän coù: tieàn maët 3,5 tyû ñoàng, ngoaïi teä 26.742 USD, moät soá taøi saûn khaùc ñaõ qua giaùm ñònh trò giaù gaàn 500 trieäu ñoàng, quyeàn söû duïng ñaát trò giaù treân 3 tyû ñoàng ñaõ coù khaùch haøng kyù hôïp ñoàng chuyeån nhöôïng, coå phaàn cuûa Coâng ty Hoaøng Long taïi Tacombank treân 2 tyû ñoàng. Nhö vaäy, rieâng toång giaù trò baûo ñaûm cuõng ñaõ suyùt soaùt 10 tyû ñoàng, neáu tieán haønh ñaøm phaùn traû nôï döùt ñieåm 360.000 USD, thì taøi saûn cuûa Coâng ty Hoaøng Long roõ raøng hoaøn toaøn baûo ñaûm. Toøa aùn Nhaân daân TPHCM ñaõ coù quyeát ñònh töø 26-8-2004 ñöa ra xeùt xöû vuï aùn “löøa ñaûo chieám ñoaït taøi saûn” vaø “coá yù laøm traùi quy ñònh cuûa Nhaø nöôùc veà quaûn lyù kinh teá gaây haäu quaû nghieâm troïng” taïi Ngaân haøng Thöông maïi coå phaàn Taân Vieät (Tacombank). Nhaän xeùt veà vuï aùn: Ñaây laø moät tranh chaáp kinh teá vaø laø vuï aùn kinh teá ñôn thuaàn. Nhö vaäy, caàn phaûi ñöôïc giaûi quyeát theo caùc trình töï ñaõ ñöôïc xaùc ñònh theo quan ñieåm cuûa Luaät Toá tuïng kinh teá. Luaät thöông maïi coù quy ñònh Hình thöùc giaûi quyeát tranh chaáp nhö sau: 1. Thöông löôïng giöõa caùc beân. 2. Hoaø giaûi giöõa caùc beân do moät cô quan, toå chöùc hoaëc caù nhaân ñöôïc caùc beân thoûa thuaän choïn laøm trung gian hoaø giaûi. 3. Giaûi quyeát taïi Troïng taøi hoaëc Toaø aùn. Thuû tuïc giaûi quyeát tranh chaáp trong thöông maïi taïi Troïng taøi, Toaø aùn ñöôïc tieán haønh theo caùc thuû tuïc toá tuïng cuûa Troïng taøi, Toaø aùn do phaùp luaät quy ñònh. Ñieàu 29 Boä luaät toá tuïng daân söï quy ñònh Nhöõng tranh chaáp veà kinh doanh, thöông maïi thuoäc thaåm quyeàn giaûi quyeát cuûa Toaø aùn 1. Tranh chaáp phaùt sinh trong hoaït ñoäng kinh doanh, thöông maïi giöõa caù nhaân, toå chöùc coù ñaêng kyù kinh doanh vôùi nhau vaø ñeàu coù muïc ñích lôïi nhuaän bao goàm: a) Mua baùn haøng hoaù; b) Cung öùng dòch vuï; c) Phaân phoái; d) Ñaïi dieän, ñaïi lyù; ñ) Kyù göûi; e) Thueâ, cho thueâ, thueâ mua; g) Xaây döïng; h) Tö vaán, kyõ thuaät; i) Vaän chuyeån haøng hoaù, haønh khaùch baèng ñöôøng saét, ñöôøng boä, ñöôøng thuyû noäi ñòa; k) Vaän chuyeån haøng hoaù, haønh khaùch baèng ñöôøng haøng khoâng, ñöôøng bieån; l) Mua baùn coå phieáu, traùi phieáu vaø giaáy tôø coù giaù khaùc; m) Ñaàu tö, taøi chính, ngaân haøng; n) Baûo hieåm; o) Thaêm doø, khai thaùc. 2. Tranh chaáp veà quyeàn sôû höõu trí tueä, chuyeån giao coâng ngheä giöõa caù nhaân, toå chöùc vôùi nhau vaø ñeàu coù muïc ñích lôïi nhuaän. 3. Tranh chaáp giöõa coâng ty vôùi caùc thaønh vieân cuûa coâng ty, giöõa caùc thaønh vieân cuûa coâng ty vôùi nhau lieân quan ñeán vieäc thaønh laäp, hoaït ñoäng, giaûi theå, saùp nhaäp, hôïp nhaát, chia, taùch, chuyeån ñoåi hình thöùc toå chöùc cuûa coâng ty. 4. Caùc tranh chaáp khaùc veà kinh doanh, thöông maïi maø phaùp luaät coù quy ñònh. Nhö vaäy vuï aùn treân hoaøn toaøn coù theå ñöôïc ñöa ra giaûi quyeát taïi toøa aùn theo luaät daân söï. Haønh vi “löøa ñaûo chieám ñoaït taøi saûn” vaø “coá yù laøm traùi quy ñònh cuûa Nhaø nöôùc veà quaûn lyù kinh teá gaây haäu quaû nghieâm troïng” Trong thöïc teá taøi saûn baûo ñaûm cho khaû naêng traû nôï cuûa Coâng ty Hoaøng Long luùc naøy hieän coù: tieàn maët 3,5 tyû ñoàng, ngoaïi teä 26.742 USD, moät soá taøi saûn khaùc ñaõ qua giaùm ñònh trò giaù gaàn 500 trieäu ñoàng, quyeàn söû duïng ñaát trò giaù treân 3 tyû ñoàng ñaõ coù khaùch haøng kyù hôïp ñoàng chuyeån nhöôïng, coå phaàn cuûa Coâng ty Hoaøng Long taïi Tacombank treân 2 tyû ñoàng. Nhö vaäy, rieâng toång giaù trò baûo ñaûm cuõng ñaõ suyùt soaùt 10 tyû ñoàng, neáu tieán haønh ñaøm phaùn traû nôï döùt ñieåm 360.000 USD töông ñöông vôùi 5,5 tyû VNÑ luùc naøy, thì taøi saûn cuûa Coâng ty Hoaøng Long roõ raøng hoaøn toaøn baûo ñaûm. Theo quy ñònh hieän haønh, chæ khi naøo Coâng ty Hoaøng Long khoâng traû ñöôïc 360.000 USD naøy thì Tacombank môùi traû thay theo traùch nhieäm cuûa ngaân haøng baûo laõnh. Tuy nhieân, cho ñeán thôøi ñieåm ñoù, Tacombank chöa du