Ôn tập phần Tập làm văn 7 - Biểu cảm

I. Về văn biểu cảm Câu 1: Các bài văn biểu cảm được học và đọc trong ngữ văn 7 - Cổng trường mở ra của Lý Lan - Mẹ tôi của Ét-môn-đô đỡ A-mi-xi - Cuộc chia tay của những con búp bê của Khánh Hoài - Một thứ quà của lúa non: Cốm của Thạch Lam - Sài Gòn tôi yêu của Minh Hương - Mùa xuân của tôi của Vũ Bằng Câu 2: Đặc điểm của văn biểu cảm: - Văn biểu cảm chủ yếu viết ra để bày tỏ suy nghĩ, tình cảm của người viết với đối tượng biểu cảm ( con người, cây cối, con vật, đồ vật, tác phẩm văn học,... ) - Bố cục 3 phần:     + Mở bài: nêu đối tượng biểu cảm, khái quát cảm xúc ban đầu     + Thân bài: nêu cảm nghĩ về đối tượng     + Kết bài: Khẳng định lại cảm xúc mà mình dành cho đối tượng - Tình cảm thể hiện phải trong sáng, rõ ràng, chân thực. Câu 3: Vai trò của yếu tố miêu tả trong văn biểu cảm Trong bài văn biểu cảm, yếu tố miêu tả cảnh vật, đồ vật, con người chủ yếu là để bộc lộ tư tưởng, tình cảm. Do đó, ta không miêu tả cụ thể, hoàn cảnh chính mà chỉ chọn những chi tiết, thuộc tính, sự việc nào có khả năng gợi cảm để biểu hiện cảm xúc, tư tưởng mà thôi. Câu 4: Ý nghĩa của yếu tố tự sự trong văn biểu cảm Yếu tố tự sự có tác dụng gợi cảm rất lớn, nhất là khi kể các hành động cao cả, nghĩa khí, vị tha hoặc các hành vi thiếu đạo đức. Trong văn biểu cảm, cái quan trọng là ý nghĩa sâu xa của sự việc buộc người ta nhớ lâu và suy nghĩ, cảm xúc về nó. Câu 5: Cách biểu đạt tình cảm trong bài văn biểu cảm Để bày tỏ tình thương yêu, lòng ngưỡng mộ, ngợi ca đối với một con người, sự vật, hiện tượng, ta phải nêu lên tính chất, đặc điểm cơ bản, nổi bật của con người, sự vật, hiện tượng đó. Ta có thể chọn một hình ảnh có ý nghĩa ẩn dụ, tượng trưng để gửi gắm tình cảm, tư tưởng, hoặc biểu đạt bằng cách thổ lộ trực tiếp những nỗi niềm, cảm xúc trong lòng. Tình cảm trong bài phải rõ ràng, trong sáng, chân thực. Câu 6: Ngôn ngữ biểu cảm Ngoài cách biểu cảm tình cảm trực tiếp như tiếng kêu, lời than, văn biểu cảm còn sử dụng các biện pháp tự sự, miêu tả để khêu gợi tình cảm, nhiều biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, tượng trưng, điệp từ... Click xem lại bài "Sài Gòn tôi yêu" Câu 7: ND VB biểu cảm Biểu đạt một tư tưởng tình cảm, cảm xúc về con người, sự vật kỉ niệm... Mục đích biểu cảm Khêu gợi sự đồng cảm của người đọc, làm cho người đọc cảm nhận được cảm xúc của người viết Phương tiện biểu cảm Ngôn ngữ và hình ảnh thực tế để biểu đạt tư tưởng, tình cảm. Phương tiện ngôn ngữ bao gồm từ ngữ, hình thức câu văn, vần, điệu, ngắt nhịp, biện pháp tu từ... Câu 8: Bố cục bài văn biểu cảm (xem lại câu 2 ở trên) Câu2: Đặc điểm của văn biểu cảm: -Mỗi bài văn tập trung biểu đạt một tình cảm chủ yếu - Thể hiện tình cảm, tư tưởng, sự đánh giá của con người thông qua một hình ảnh cụ thể hoặc thổ lộ trực tiếp nỗi niềm, cảm xúc trong lòng - Bài văn thường có bố cục 3 phần - Tình cảm trong bài rõ ràng, chân thật “Một thứ quà của lúa non: Cốm” thể hiện khá rõ đặc điểm tâm hồn và ngòi bút của Thạch Lam. Đó là nét tinh tế, nhạy cảm, tỉ mỉ, kĩ lưỡng trong từng cảm xúc thông qua sự quan sát và nhận xét cua tác giả. Tác giả đã tả hương vị đặc sắc của lúa non để gợi nhớ đến cốm và để nêu lên sự hình thành hạt cốm từ những tinh túy của thiên nhiên và sự khéo léo của con người. Tác giả nhận xét về tục dùng hồng, cốm làm đồ sêu tết của nhân dân ta + Màu sắc : Màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý + Hương vị: Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai thứ nâng đỡ cho nhau - Tác giả bàn về cách thưởng thức cốm bằng một cái nhìn thấu đáo và một thái độ văn hóa “Cốm không phải thứ quà của người ăn vội, ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ. Lúc bấy giờ ta mới thu lại trong cả cái hương vị ấy cái mùi thơm phức của lúa non, của hoa cỏ dại ven bờ; trong màu xanh của cốm cái tươi mát của lúa non và trong chất ngọt ngào của cốm cái dịu dàng thanh đạm của loài thảo mộc. Bài tập: Chỉ ra yếu tố miêu tả và tự sự trong đoạn văn sau và cho biết ý nghĩa của chúng? Một mảng kỉ niệm lớn của đứa trẻ - đó là món ăn, đặc biệt là cái thứ dân Bắc gọi là quà bánh. Hồi nhỏ, chúng tôi không được cho tiền đến trường ăn quà, vì ba mẹ tôi cho rằng trẻ con sử dụng tiền sẽ hư! Đó quả là một thiệt thòi, vì dù trong cặp hoặc sau mui xe luôn xếp sẵn những quả chuối, quýt, bánh mật, thì những quả cấm vẫn là của quý. Đặc biệt là cái món thịt bò khô, anh chàng đi bán rao hàng bằng cách lắp xắp cái kéo, trên thùng gỗ bày đủ nước chấm, ớt, đu đủ xanh. Những sợi đu đủ màu ngọc thạch trắng, giòn, ớt đỏ và lá thơm xanh hợp thành một bức tranh tĩnh vật – kiệt tác đối với học trò (Trích “Quà bánh tuổi thơ”) - Yếu tố tự sự: “Hồi nhỏ của quý”: bộc lộ nỗi mong muốn được thưởng thức một món quà mình thích. Yếu tố miêu tả: “Đặc biệt là tuổi học trò” biểu lộ niềm thích thú đối với món thịt bò khô. => Yếu tố tự sự và miêu tả giúp cho tính chất biểu cảm của đoạn văn trở nên chân thành, tự nhiên và xúc động. Khẳng định tình cảm nhớ nhung, lưu luyến của tác giả đối với những kỉ niệm tuổi thơ đặc biệt là đối với những món quà bánh dân dã. ?Yếu tố tự sự và yếu tố miêu tả có vai trò gì trong văn biểu cảm? Câu 3,4: Vai trò của yếu tố tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm - Yếu tố tự sự: không nhằm mục đích kể chuyện mà quan trọng là gợi ra ý nghĩa sâu xa của sự việc buộc người ta nhớ lâu và suy nghĩ, cảm xúc về nó. - Yếu tố miêu tả: gợi ra hình ảnh, màu sắc, đường nét của đối tượng qua đó giúp khơi gợi cảm xúc. => Yếu tố miêu tả và tự sự trong văn biểu cảm không đơn thuần là tả, kể mà đều là phương tiện để khơi dậy và bộc lộ tình cảm, cảm xúc. ?Khi muốn bày tỏ tình thương yêu, lòng ngưỡng mộ, ngợi ca đối với một con người, sự vật, hiện tượng thì em phải nêu lên được điều gì của con người, sự vật, hiện tượng đó? Câu 5: a. Với con người: Miêu tả vẻ đẹp ngoại hình, lời nói, cử chỉ, vẻ đẹp tâm hồn, tính cách. Tình cảm của bản thân đối với những vẻ đẹp đó. b. Với cảnh đẹp: miêu tả vẻ đẹp riêng, ấn tượng, tình cảm đối với cảnh quan. ? Ngôn ngữ biểu cảm đòi hỏi phải sử dụng các phương tiện tu từ như thế nào? Câu 6: Phương tiện tu từ thường dùng trong văn biểu cảm như so sánh, tương phản, câu hỏi tu từ, điệp ngữ, nhân hóa Phương tiện Tu từ Sài Gòn tôi yêu, Mùa xuân của tôi - Sài Gòn trẻ hoài như một cây tơ đang độ nón nà - Một cái thú giang hồ êm ái như nhungcũng như lòng mình say sư một cái gì đó - Sài Gòn vẫn trẻ - tôi thì đương già - Nắng sớm – đêm khuya, tĩnh lặng – náo động dập dìu xe cộ - Đẹp quá đi, mùa xuân ơi! - Tôi yêu Sài Gòn da diết, tôi yêu thời tiết trái chứng, tôi yêu phố phường - Tôi yêu sông xanh núi tím, yêu đôi mày ai - Ai bảo non đừng thương nước, ai cấm được - Mùa xuân của tôi là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lành, có tiếng nhạn kêu trong đêm Câu 7: Nối nội dung cột A với nội dung ở cột B sao cho tương ứng Văn biểu cảm là văn bản viết ra nhằm biểu đạt tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá của con người đối với thế giới xung quanh và khơi gợi lòng đồng cảm ở người đọc. Bài 3: Viết một đoạn văn ngắn (5-7 câu) nêu cảm nghĩ về một người thân trong gia đình? Trong gia đình, người em dành tình cảm nhiều nhất là bà. Bà em năm nay đã hơn bảy mươi tuổi rồi nhưng vẫn khỏe mạnh và minh mẫn lắm! Mái tóc bà bạc trắng như cước, được búi gọn lên trông rất đẹp. Đôi mắt bà hiền từ, nhân hậu và đôi môi luôn nở nụ cười ấp ám, cởi mở. Nhớ lại hồi còn nhỏ, vào buổi tối, trên chiếc võng cũ bà thường ôm em vào lòng và kể cho em nghe những câu chuyện cổ tích rất hay như Tấm Cám, Thạch Sanh Được sống trong vòng tay âu yếm của bà em cảm thấy rất sung sướng và hạnh phúc. Em rất yêu quý bà và tự hứa sẽ học thật giỏi để bà vui lòng.