Tiểu luận Ảnh và chú thích ảnh trên báo Hà Giang

ảnh báo chí thực sự có chất lượng tốt đi kèm với nội dung bài báo đó thì bao giờ cũng tôn vinh bài báo đó lên một chân giá trị mới. 2.4. Mối quan hệ giữa chú thích ảnh với trang báo Xem ảnh và chú thích, người đọc có thể hiểu được sự kiện trong ảnh có ý nghĩa chính trị, xã hội như thế nào. Một bức ảnh thời sự tốt có chú thích ngắn gọn, rõ ràng có thể thay thế cho một mẩu tin, một bài báo, một bài bình luận. Có nhiều trường hợp đăng trên báo một tấm ảnh tốt còn hiệu quả hơn nhiều với việc sử dụng bài viết dài dòng. Giá trị trước hết của ảnh báo chí là truyền đạt lại cho người xem những hiểu biết quan trọng của đời sống xã hội hiện tại. Mỗi số báo Hà Giang hiện nay bình quân sử dụng từ 10 đến 15 ảnh, phản ánh những mảng hoạt động khác nhau trong phạm vi toàn tỉnh. Từ hình ảnh hoạt động của lãnh đạo Tỉnh uỷ, UBND Tỉnh cho đến hình ảnh hoạt động của những người công nhân, nông dân trên mặt trận mà họ công tác… Nhu cầu nhận thức đòi hỏi con người phải nắm bắt được những thông tin mới nhất, những sự kiện mới nhất trong cuộc đấu tranh chung của thời đại. Báo chí, trong đó có ảnh báo chí luôn đề cập tới nó, phân tích giá trị của nó và truyền đạt tới người xem bằng ngôn ngữ hình tượng của nhiếp ảnh. Một trang báo sẽ hấp dẫn nếu có sự bắt mắt của một chú thích độc đáo, sát thực với nội dung tác phẩm. 3.Tầm quan trọng của chú thích ảnh Chú thích ảnh có một vai trò quan trọng không thể thiếu đối với bức ảnh báo chí. Mỗi một cấu trúc của ảnh báo chí bao giờ cũng là sự tổng hoà, bổ sung cho nhau của hai yếu tố hình ảnh và chú thích ảnh. Về bản chất, chú thích có nhiệm vụ móc nối với ảnh, xây dựng trên ảnh, làm cho cái mới của đối tượng, bản chất của nó trở thành một thể thống nhất để người xem dễ chấp nhận. Chú thích sẽ đảm nhận chức năng giải thích, bổ sung cần thiết, kịp thời thông tin cho bức ảnh. Chú thích ảnh có 3 chức năng chính: Thứ nhất, chú thích bổ sung thông tin cho hình ảnh, hoàn chỉnh bức ảnh báo chí. Thứ hai, chú thích làm tăng tính cụ thể, làm rõ chủ đề, ý đồ chụp ảnh của phóng viên. Thứ ba, chú thích nâng cao tầm khái quát của bức ảnh, “chắp cánh” cho bức ảnh bay cao, bay xa trong lòng bạn đọc. Chú thích ảnh là yếu tố quan trọng không thể thiếu trong mỗi bức ảnh báo chí, giúp cho người đọc nhìn rõ được lối đi. trong mỗi bức ảnh báo chí, chú thích ảnh không những hỗ trợ đắc lực cho phần hình ảnh, mà còn góp phần quan trọng trong việc làm cho bức ảnh hoàn chỉnh hơn. Nó không phải là thành phần phụ của ảnh mà quan hệ chặt chẽ, gắn bó hữu cơ với nhau. Hình ảnh dù có ghi lại được khoảnh khắc điển hình nhất thì nó cũng chỉ có thể ghi lại duy nhất và trung thực hình ảnh ấy. Trong phương pháp thông tin bằng hình ảnh, thông tin tự nó đòi hỏi phảI có sự gọi tên, địa điẻm xảy ra sự việc, ý nghĩa của sự kiện đó. Chú thích ảnh giúp người xem hiểu rõ hơn tính nhất quán giữa thông tin bằng hình ảnh và thông tin bằng ngôn từ. 4. Yêu cầu đối với chú thích ảnh tốt Để làm tốt được chức năng của mình chú thích ảnh phải đạt được những yêu cầu thông tin cơ bản của nó là: phù hợp với nội dung ảnh, mang tính cụ thể, cung cấp thông tin mới cho ảnh và độc đáo, hiệu quả, tác động cao. Phù hợp với nội dung ảnh Một chú thích ảnh phù hợp với nội dung của ảnh sẽ tăng thêm giá trị của bức ảnh rất nhiều và buộc độc giả phải quan tâm hơn tới nội dung vấn đề mà tác giả muốn truyền đạt trên mặt báo. Đứng ở vị trí được quan tâm thứ 3, sau tít và ảnh, chú thích ảnh cũng không nằm ngoài yêu cầu phải phù hợp với nội dung ảnh để cung cấp cho độc giả lượng thông tin trong một thời gian ngắn nhất. Trong một dung lượng ngôn từ ít ỏi, chú thích cần ăm ắp những thông tin và phù hợp với bức ảnh, đáp ứng nhu cầu thông tin cao nhất của độc giả. Một đặc điểm đồng thời cũng là yêu cầu của một chú thích ảnh tốt phảI là cụ thể mang đến cho người đọc những thông tin cụ thể ở đâu, bao giờ, khi nào, có những ai tham gia và diễn biến ra sao một cách ngắn gọn nhất. Nếu là phóng sự ảnh hoặc ảnh minh hoạ cho phóng sự thì chú thích lại càng phải cụ thể. Còn là ảnh tư liệu thì chú thích ảnh cũng phải đáp ứng được yêu cầu rõ ràng về mặt tư liệu và chú thích cụ thể là một yêu cầu không phải bàn cãi. Một bức ảnh khác nhau sẽ có nhiều ý kiến khác nhau, nhưng một chú thích cụ thể sẽ là góc định hướng cho ý kiến độc giả tán thành theo. Cung cấp thông tin mới cho ảnh Chú thích ảnh có nội dung thông tin mới mà không phải thuật lại ảnh, văn phong ngắn gọn, dễ hiểu, hấp dẫn để thu hút người đọc tiếp nhận thông tin và hiểu đúng bản chât của thông tin đó. Cái mới luôn là yếu tố hạt nhân làm nên sự hấp dẫn của báo chí. Một chú thích ảnh hay, có thông tin mới để gây ấn tượng sẽ tăng thêm giá trị của bức ảnh rất nhiều và buộc độc giả phải quan tâm hơn nội dung vấn đề mà tác giả muốn truyền đạt trên báo chí. Như vậy, yêu cầu của một chú thích ảnh tốt không phải miêu tảnhững gì hình ảnh đã cho người xem biết mà phải tạo ra một lượng thông tin mới, lôi cuốn người đọc. Tuy nhiên, cũng không phải vì thế mà chú thích ảnh đặt người đọc vào thế tiếp nhận thông tin một cách thụ động, mất đi khả năng tư duy độc lập của tác giả. Chương 2 Khảo sát mối quan hệ giữa ảnh, chú thích ảnh trên báo Hà Giang. 1. Sơ lược về báo Hà Giang Báo Hà Giang, cơ quan của Đảng bộ tỉnh Hà Giang là tờ báo được thành lập từ năm 1964. Trụ sở báo đặt tại Số 5, đường Nguyễn Huệ, phường Nguyễn Trãi - thị xã Hà Giang. Có thể khẳng định tờ báo này đã đóng góp những thành tích quan trọng vào việc xây dựng tỉnh Hà Giang ngày càng vững mạnh, phát triển. Tờ báo đã thực sự trở thành vũ khí sắc bén trên mặt trận chính trị, tư tưởng của Đảng bộ tỉnh. Trong những năm đầu thành lập, cả toà soạn chỉ có 8 người, vừa làm phóng viên, biên tập viên vừa làm công tác hành chính trị sự. Số lượng phát hành những năm đầu mỗi tuần một số. Sau đó, do củng cố dần về nhân lực nên báo Hà Giang tăng dần về số lượng phát hành, thời lượng phát hành hàng tuần của báo là 2 số. Đến nay, số cán bộ, phóng viên, biên tập viên đã không ngừng lớn mạnh cả về chất và lượng, nâng tổng số lên 35 người và phần cơ bản đều có trình độ Đại học. Do vậy đến nay báo đã phát hành mỗi tuần 3 số vào các ngày thứ Ba, thứ Năm, thứ Bảy. Bước đầu đủ phục vụ cho 70 vạn người dân trong tỉnh. Để nâng cao nội dung, chất lượng cho tờ Hà Giang, toà soạn mở thêm một số chuyên mục như: Quốc phòng, An ninh, Công đoàn, BHXH, Pháp luật và đời sống… Cùng với tờ Hà Giang khổ rộng phát hành rộng rãi toàn tỉnh, toà soạn còn xuất bản tờ Hà Giang Cực Bắc thay cho tờ Hà Giang bằng tiếng Mông trước đây, khổ 24 x 34cm với thể loại tin ngắn và các bài “Người tốt, việc tốt” chuyên phục vụ cho đồng bào các dân tộc vùng cao, bước đầu nâng cao trình độ dân trí của đồng bào các dân tộc. Toà soạn xuất bản cùng một lúc 2 tờ báo đòi hỏi lượng tin, bài nhiều hơn, nội dung, chất lượng phong phú hơn, đa dạng hơn so với trước. Vì vậy phóng viên, biên tập viên ý thức được rằng mỗi người làm báo phải có tính năng động, sáng tạo trong nghề nghiệp sao cho tờ báo xuất bản đúng kỳ, phục vụ kịp thời bạn đọc trong thời kỳ đổi mới. Trong năm 2008 báo Hà Giang đã phát hành 170 số, một số báo Xuân được gộp từ 4 số, số lượng ảnh sử dụng trên báo trong 1 năm qua cũng khoảng 3.000 bức. Báo có một số phóng viên tiêu biểu như: Trung Thu, Ngọc Quỳnh, Đức Dũng, Hữu Thụy, Thiên Thanh… Những tác giả này đã đem tới tờ báo nhiều bức ảnh phản ánh sinh động và toàn diện về mọi mặt hoạt động trên địa bàn tỉnh. 2. Thực trạng của việc sử dụng chú thích ảnh trên báo Hà Giang 2.1. Chú thích ảnh chất lượng tốt, phù hợp với ảnh và nội dung bài viết - chú thích ảnh phù hợp với nội dung ảnh ảnh tin “Đảm bảo hệ thống thoát nước trước mùa mưa lũ trên quốc lộ 4C” số ra ngày 31/05/2008, đã mang đầy đủ thông tin, thể hiện một cách cụ thể về những chi tiết với chú thích: “Công nhân Hạt 8 (Đồng Văn) xây rãnh thoát nước trên quốc lộ 4C”. Trong ảnh là hình ảnh rất đông công nhân đang bê đá, xây rãnh để đẩy nhanh tiến độ xây dựng. Chú thích này đã làm rõ thêm mối quan hệ giữa con người, đối tượng, hành động và toàn bộ sự kiện. - Chú thích ảnh phù hợp với nội dung tít trong bài Bức ảnh “Người dân xã Chế Là (Xín Mần) thu hái chè” đăng ngày 14/06/2008. Chú thích này liên quan trực tiếp tới nội dung của tít, bổ sung bằng hình ảnh cụ thể cho ý nghĩa của tít “Cần giải pháp hỗ trợ cho ngành trồng - Chế biến - Xuất khẩu chè”. Phần nội dung sẽ mang lại những thông tin cụ thể cho người đọc. Số 886, ra ngày 30/08/2008 sử dụng bức ảnh “Những giọt nước mắt sau lũ ở thôn Chất Tiến” của tác giả Huy Toán. Đây là bức ảnh chụp những người dân Cao Bồ khóc người thân bị chết và mất tích ở thôn Chất Tiến. Chú thích ảnh này mang những thông tin về những gì lũ quét đã gây ra, nỗi đau của người bị mất đi người thân vẫn giàn giụa mước mắt trên đống ngổn ngang sau lũ. - Chú thích ảnh phù hợp với nội dung Sapo Bài viết “Quy hoạch phát triển công nghiệp - hướng đi phù hợp trong phát triển kinh tế”, số 847, ra ngày 31/05/2008 có đăng bức ảnh về một loại sản phẩm của công ty TNHH Lương Xuân An với lời chú thích “Sản phẩm hàng TTCN do Công ty Lương Xuân An sản xuất đang được tiêu thụ mạnh trên thị trường”. Chú thích ảnh dạng này mang nội dung thông tin khác với nội dung thông tin thể hiện trong bài viết. Bài viết sẽ là nơi cung cấp thêm thông tin cho chú thích ảnh và Sapo. - Chú thích ảnh xuất phát từ một chi tiết quan trọng nhất của ảnh Bức ảnh đăng trên báo Hà Giang, ngày 22/07/2008 với lời chú thích “Công nhân Công ty TNHH Hà Trung nâng cấp tuyến đường Phố Cổ, thị trấn Đồng Văn (Đồng Văn)”. Nội dung chú thích này tập trung vào nội dung quan trọng nhất của ảnh là một số công nhân đang nâng cấp, sửa chữa tuyến đường. Nội dung của bài viết sẽ bổ sung thêm thông tin cho bức ảnh, lời chú thích như vậy cũng tạm thời chấp nhận được bởi nó giúp người ta phân biệt được rõ ràng những gì đang diễn ra. Bài viết “Yên Cường - tiềm năng bao giờ trở thành động lực?” của tác giả Thiên Thanh, đăng ngày 02/08/2008. Là bài viết khá tốt để đăng trên một tờ báo cấp tỉnh trong đó có sự đóng góp không nhỏ của bức ảnh minh hoạ. Xã Yên Cường (huyện Bắc Mê) là xã có nhiều lợi thế để phát triển hinh tế - xã hội. Nhưng những tiềm năng đó vẫn chỉ là… tiềm năng, chưa trở thành động lực bởi tư duy hàng hoá còn ở đâu chưa đến với mảnh đất này. Tác giả chọn chụp ao cá của gia đình ông Dìm Văn Thỉnh với những con cá bống nặng 4 - 5 kg. Người đọc có thể hình dung được đằng sau hình ảnh áy là sự phức tạp trong việc trao đổi thị trường để trở thành hàng hoá lại rất hãn hữu, cho thấy tư duy của nền kinh tế hàng hoá nơi đây chưa thực sự phát triển vì người dân vẫn quen với tư duy kinh tế tự cung tự cấp, sản phẩm làm ra chủ yếu để tiêu thụ trong dân. Trên báo Hà Giang có phóng sự ảnh nhưng nó xuất hiện rất thưa. Số báo ngày 02/12/2008, đăng một phóng sự với tựa đề “Tìm lại “bộ mặt” sân vận động C10”. Đây là phóng sự tập hợp 5 bức ảnh có cùng chủ đề về việc người dân lấn chiếm làm mái che sang không gian sân, trực tiếp xả nước, rác thải vào sân hoặc do đường thoát nước hư hỏng làm ô nhiễm môi trường xung quanh. 5 ảnh nhưng chỉ có 03 lời chú thích ngắn gọn như sau: Chú thích thứ nhất dành cho ảnh 1 và 2, ghi “Các hộ dân lấn chiếm không gian sân để cơi nới nhà cửa, làm mái che”. Chú thích thứ hai dành cho ảnh 3, ghi “Đục tường làm nơi thoát nước và rác thải” và chú thích thứ ba dành cho ảnh 4 và 5 ghi “Khu vực cống thoát nước ngoài cổng phụ của sân, đâu rồi nắp cống?!”. Đây đều là những chú thích giản đơn nhưng vẫn làm rõ được thông tin từ những bức ảnh có chung một chủ đề. 2.2. Chú thích ảnh không phù hợp với ảnh và nội dung bài viết Như phần trên của tiểu luận này tác giả đã phân tích, chú thích ảnh có vai trò vô cùng quan trọng với nội dung bức ảnh. Nó là một bộ phận không thể thiếu cấu thành của mỗi bức ảnh. Những bức ảnh minh hoạ cho sự kiện nếu có chú thích ảnh rõ ràng, trong sáng càng tăng giá trị của bức ảnh đó, ngoài ra nó còn làm tăng thêm tính chân thực của bài viết. Mặc dù vậy nhưng trên báo Hà Giang hiện nay, bên cạnh những bức ảnh có nội dung tốt, lời chú thích mượt mà, đúng và còn làm tăng thêm thông tin cho những bức ảnh thì vẫn còn có những bức ảnh Ban biên tập dùng những lời chú thích hời hợt, không đúng với nội dung của nó. Báo Hà Giang số 865, ra ngày 12/07/2008 có sử dụng một bức ảnh chụp mấy người nông dân đang nhìn những cây lúa trên đồng. Bức ảnh có dòng chú thích “Nông dân xã Quyết Tiến (Quản Bạ) nhổ mạ, tích cực cấy lúa vụ mùa kịp thời vụ”. Với bức ảnh như vậy, nên có lời chú thích mang thông tin về tình hình mùa vụ và giống lúa thì tốt hơn. nếu chú thích như trên thì phải chụp người dân đang trực tiếp cúi nhổ mạ, cấy lúa thì độc giả khi nhìn vào bức ảnh sẽ thấy được sự vất vả “một nắng hai sương” để làm ra hạt thóc và như thế bức ảnh mới thuyết phục được họ. Số 862, ra ngày 05/07/2008 sử dụng bức ảnh chụp với dòng chữ “Thu hoạch lạc ở Thuận Hoà (Vị Xuyên), năng suất đạt 18 tạ/ha”. Trong góc độ của phần tiểu luận này, tác giả xin không nói nhiều về kĩ thuật chụp ảnh hay khoảnh khắc chụp bức ảnh đó, chỉ nói sâu về lời chú thích. Tuy nhiên, để “nâng tầm” cho bức ảnh thì khâu “chế biến” cũng đặc biệt quan trọng. Trong bức ảnh này, nội dung của chú thích nói về việc thu hoạch lạc đạt năng suất cao nên cho độc giả thấy được những hạt lạc mới được thu hoạch lên, chứ không nên chỉ cho thấy toàn lá… lạc. Theo nhận định, đánh giá của tác giả tiểu luận, bức ảnh đó không nên chú thích như vậy mà nên chú thích với nội dung để lột tả về việc thu hoạch đạt năng suất cao như thế là nhờ cách chăm sóc đúng kĩ thuật nên năng suất ắt sẽ cao thì hợp lý hơn. Việc tăng cường bác sĩ cho tuyến xã đang được quan tâm chú trọng đến vì đây là vấn đề còn nhiều khó khăn. Báo Hà Giang số 853, ra ngày 14/06/2008 trên trang nhất đăng ảnh bác sĩ đang cho một cháu nhỏ uống thuốc. Đây là bức ảnh khá tốt thể hiện sự yêu nghề và tận tụy với công việc của những người bác sĩ. Tuy nhiên, bức ảnh không hề ăn nhập với chú thích của bức ảnh “Cán bộ y, bác sĩ trạng y tế xã Tân Bắc (Quang Bình) thường xuyên làm tốt công tác khám chữa bệnh”. Nhìn tấm ảnh, bạn đọc thấy rõ ngay bác sĩ đang chăm sóc cho bệnh nhân chứ không phải khám bệnh như nội dung trong chú thích ảnh. Lỗi ở tấm ảnh này là do người biên tập đưa ra lời chú thích không phù hợp với những gì thấy được trong tấm ảnh. Một tháng có một số Hà Giang Cực Bắc (4 trang) nêu lên những sự kiện nổi bật nhất trong tháng. Nếu một số báo thường ngày ban biên tập chuẩn trong 2 ngày để hoàn thiện nội dung thì Hà Giang Cực Bắc, ban biên tập chuẩn bị đến 10 ngày. Mỗi số sử dụng khoảng 20 ảnh, trong đó có khá nhiều ảnh đẹp. Đây là số báo được in mầu, trình bày hấp dẫn với những bài viết và những bức ảnh được tuyển chọn khá kỹ trong tháng. Mặc dù vậy, trong nó lại chứa đựng khá nhiều sai sót trong việc sử dụng và chú thích những bức ảnh. Trên tờ Hà Giang Cực Bắc, số 170 ra tháng 7 năm 2008 đăng bức ảnh bà con đang chờ mua phân bón, giống cây trồng nhưng lại có chú thích “Bà con các hộ nghèo xã Mậu Duệ (Yên Minh) vay vốn ngân hàng chính sách xã hội huyện để phát triển kinh tế gia đình”. Đây là một chú thích hoàn toàn khác so với nội dung bức ảnh đưa ra. Độc giả nào cũng có thể dễ dàng nhận thấy nội dung bức ảnh đưa ra và lỗi trong việc chú thích một đằng ảnh một kiểu. Độc giả họ sẽ nghĩ gì với chú thích như thế (?!). Nguyên nhân là do sự ẩu thả hay sự yếu kém trong nghiệp vụ. Cũng trong số bào này trên trang 3 có sử dụng bức ảnh chụp nhiều lao động đang sơ chế quả bộp. Đây là bức ảnh có chất lượng được gắn với nội dung bài viết như vậy là quá tốt. Nhưng ban biên tập lại chú thích “Nhiều lao động nhàn rỗi tham gia sơ chế quả bộp tại Công ty TNHH Vạn Đạt, thôn Đông Các II, thị trấn Vị Xuyên (Vị Xuyên)”, chú thích như thế độc giả rất dễ hiểu nhầm. Rõ ràng trong ảnh họ đang làm việc, bức ảnh có tầm quy mô để phát triển kinh tế như thế sao có thể là “nhàn rỗi”. Với bức ảnh này, nếu chú thích việc sơ chế quả bộp tại Công ty TNHH Vạn Đạt đã tạo việc làm tại chỗ cho nhiều lao động nhàn rỗi địa phương. Chỉ trong 4 trang của tờ Hà Giang Cực Bắc số 170 này mà có đến 3 bức ảnh tác giả tiểu luận này thấy không hợp lý, đó là một con số quá nhiều trong một tờ báo. Vậy, trong một số báo Xuân thì số bức ảnh không phù hợp đó lên tới con số là bao nhiêu (?), tác giả xin không đề cập tới. 2.3 Chú thích ảnh không phù hợp với tít dẫn và nội dung bài báo Trước tiên, ta phải tìm hiểu mối quan hệ giữa tít dẫn và nội dung bài báo. Ttong mỗi bài báo, tít báo có chức năng tổng kết thông tin trong cả nội dung của bài báo đó. Tuỳ theo ý tưởng của tác giả, đề dùng tít báo phân định mức độ quan trọng của nội dung bài báo đó, nó là những yếu tố nhìn thấy, bắt mắt nhất trong một trang báo hay một bài báo. Nhìn một bài báo hay một trang báo, thường độc giả chỉ cần nhìn tít báo để lựa chọn thông tin cần đọc. Nó có sức mạnh thu hút độc giả xem bài báo đó, bởi nó khái quát tới mức tinh xảo đến từng con chữ, hàm chứa nội dung bài báo đó. Do vậy trong góc độ của phần tiểu luận này, tác giả chỉ cần phân tích chú thích ảnh có phù hợp với tít dẫn hay không, bởi nội dung bài báo cũng không nằm ngoài nội dung của tít dẫn. Điểm lại báo Hà Giang chúng ta thấy bất cứ sự kiện chính trị lớn nào trong tỉnh cũng đều được thông tin một cách đầy đủ và bao giờ cũng có ảnh đi kèm. Trong những năm vừa qua, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước ta qua các thời kỳ như: Lê Khả Phiêu, Nông Đức Mạnh, Trần Đức Lương, Nguyễn Tấn Dũng… đều đã lần lượt về thăm tỉnh và đều có ảnh về hoạt động của các đồng chí trên báo Hà Giang. Có thể khẳng định ảnh minh họa về các hoạt động chính trị đều được sử dụng khá tốt và đúng lúc, đúng chỗ. Rồi những ảnh về hoạt động của các đồng chí lãnh đạo chủ chốt của Tỉnh cũng được thông tin đầy đủ. Mặc dù những ảnh thông tin chính trị báo Hà Giang đăng tải bao giờ cũng rất phù hợp với tít và nội dung của sự kiện đó. Tuy vậy, những tin, bài về hoạt động kinh tế, văn hoá xã hội có ảnh đi kèm lại không được như vậy. Rất nhiều tin, bài về các lĩnh vực này không có ảnh phù hợp đăng kèm. Số 856, ra ngày 21/06/ 2008 đăng bức ảnh những người nông dân đang chăm sóc cây ngô. Góc bức ảnh có chú thích “Chăm sóc cây ngô vụ đông ở xã Trung Thành (Vị Xuyên)” của tác giả Tứ Cường. Bức ảnh này được minh hoạ vào bài có tít dẫn “Quang Bình khuyến khích nông dân trồng cây vụ đông”. bức ảnh này so với nội dung tin đi kèm nghe chừng hợp chủ đề nhưng đây lại là hai địa phương khác nhau nên mặc dù có hợp về nội dung cũng không thểt cho gộp vào như thế được. Số 875, ra ngày 05/08/2008 sử dụng bức ảnh “Người dân xóm Chủng Pả, thị trấn Mèo Vạc chăm sóc đợt 1 cho lúa vụ mùa” đi kèm để minh hoạ cho tin “Bắc Quang tích cực chăm sóc lúa mùa”. Nhìn tổng thể trang báo, đây là một trang trình bày có thảm mĩ tốt, xem nội dung của ảnh và nội dung của bài viết cũng rất hợp chủ đề, nhưng lại vẫn ở hai địa phương khác nhau. Hay trong số báo 857, ra ngày 24/06/2008 đưa tin “Hiệu quả mô hình nuôi ao cá ở thôn Tà Muồng” nhưng lại có ảnh minh hoạ là “Mô hình sản xuất giống dưa chuột tại Thôn Tha, xã Phương Độ (TX Hà Giang). Đó là một cách thể hiện rất vô lý, không hợp với cách trình bày của báo chí hiện nay! Hiện tượng “Râu người nọ cắm cằm người kia” đã trở thành chuyện thường xuyên xảy ra trên báo Hà Giang. Trên trang nhất, số báo ra ngày 05/08/2008 có đăng bức ảnh “Nông dân xã Bản Rịa (Quang Bình) gieo trồng đậu tương vụ hè - thu”. Nhưng điều băn khoăn là không hiểu sao Ban biên tập lại cho dùng ảnh này làm minh hoạ đi kèm với tin “Đảng bộ Sở Tài chính: Hội nghị Đảng viên giữa nhiệm kỳ 2005 – 2008”. Rõ ràng nội dung của bức ảnh và nội dung bài viết đó là hoàn toàn không có gì khớp nhau nhưng Ban biên tập lại gộp vào một. Điều này làm cho độc giả khi xem báo rất khó hiểu. Số 930 ra ngày 11/12/2008 trên trang nhất sử dụng một bức ảnh tương đối lớn. Lúc đầu khi xem thoáng qua trang báo tác giả tiểu luận đã cảm thấy mừng vì thẩm mỹ của trang báo có một chút bứt phá, nhưng đến khi xem lại nội dung đã làm cho tác giả thực sự… mất hứng. Bức ảnh chụp hồ treo Há Pống Cáy với chú thích “Hồ treo Há Pống Cáy, xã Sủng Trà (Mèo Vạc) đảm bảo nước sinh hoạt cho người dân trong mùa khô” trên bức ảnh có dòng tít lớn “Thành công ngô vụ 2 nới đá núi”. Nội dung của bài báo và tít báo thì nói một đằng, còn ảnh lại có nội dung một nẻo. Nội dung thì nói về thành công ngô vụ 2 mang hiệu quả kinh tế cao cho người nông dân nhưng lại đưa bức ảnh minh hoạ về việc xây dựng hồ nước sinh hoạt cho người dân. Đây đúng là hết sức vô lý! Giả sử, cũng trong chú thích bức ảnh trên, Ban biên tập tổng hợp một chú thích sâu hơn, trong chú thích có thêm một số thông tin, sau đó đóng khung bức ảnh và thông tin đó lại như một dạng tin ảnh độc lập nằm cạnh một bài báo đó thì lại rất tốt. Đó là cách khai thác thông tin và sử dụng trên các báo mà Thông tấn xã Việt Nam vẫn thường làm. Còn nếu như báo Hà Giang đã làm thì bức ảnh đó không thể đứng độc lập mà nó phải minh họa cho bài viết, do vậy xem một cách tổng thể thì không ổn chút nào. Nhìn chung, cách lựa chọn và sử lý ảnh trên báo Hà Giang được thực hiện chưa bài bản, nếu không dám nói là ẩu. Có quá nhiều bài viết, nội dung đưa về hoạt động của cơ quan, đơn vị này nhưng ảnh lại đưa ở một địa phương khác. Đây là điểm yếu lớn nhất của việc sử dụng ảnh báo chí trên báo Hà Giang từ trước tới nay. So sánh với báo Tin Tức của Thông tấn xã Việt Nam số 2688 ra thứ Sáu, ngày 25/01/2008 có đăng một bức ảnh khổ lớn về hình ảnh một phụ nữ đẩy một xe than tổ ong. Góc tấm ảnh lớn là một ảnh nhỏ chụp một người nông dân dong chiếc xe đạp chở vài cành đào tết. Chỉ cần nhìn hình bức ảnh thôi, người đọc cũng hiểu ra đây là tầng lớp lao động nghèo đang mưu sinh trong dịp cận kề với cái tết. Trên cùng của bức ảnh lớn còn là một tít bài được in to, rõ ràng với nội dung: “Người nghèo nhọc nhằn lo tết”. Bên dưới bức ảnh còn được in một sapo tóm tắt nội dung bài viết về không khí người dân Thủ Đô mua sắm tết. Mặc dù trong dòng chảy vội vã ấy, vần còn có những lớp người nghèo nông thôn bán hàng dong, đánh giầy cùng những lao động vẫn cần mẫn bám trụ lại nơi phồn hoa phố thị kiếm thêm vài đồng bạc để cho cái tết của gia đình nghèo đỡ đạm bạc. Xem bức ảnh này bên những dòng tít và dòng tóm tắt nội dung, ta thấy nó có sự gắn kết là một, nó bổ trợ thông tin cho nhau nhưng lại không hề thừa tẹo nào, nếu thiếu đi một trong những yếu tố đó, ắt tác phẩm báo chí sẽ kém phần hấp dẫn bạn đọc. Đây là một sự trình bày và sắp xếp nội dung bài báo rất sát với nội dung của bức ảnh nên càng làm tăng tính thuyết phục của tác phẩm báo chí, bạn đọc mới xem qua bức ảnh nhưng cũng có thể hiểu được nội dung bài báo đó nói lên vấn đề gì. Quả là một cách sắp xếp nội dung rất khoa học của Ban biên tập báo. Tình trạng sử dụng ảnh lẫn lộn lung tung đó khiến cho tính minh họa của ảnh giảm đi rõ rệt. Đã đành là những bức ảnh đó có cùng chủ đề, nhưng đã minh họa cho tin, bài ổ địa phương, đơn vị nào thì nên sử dụng đúng ảnh ở nơi đó. Nguyên tắc này có lẽ báo Hà Giang hoặc đã “quên” mất, hoặc là do thiếu ảnh nên họ chấp nhận chắp vá một cách đại khái như vậy. Hiện tượng đó đã trở thành thông lệ trên báo Hà Giang, điều hạn chế được Ban biên tập chấp nhận nên họ không đưa ra giải pháp để khắc phục. Chương 3 Nguyên nhân và giải pháp nâng cao chất lượng ảnh trên báo hà giang 1. Nguyên nhân Nhìn chung, trên các số bào Hà Giang đã phát hành trong năm 2008 vừa qua đã có những sự thay đổi về nội dung cũng như cách trình bày trang báo. Tính thẩm mỹ trên từng trang báo đã được cải thiện đáng kể so với những ngày đầu mới thành lập. Đến nay, trên báo đã xuất hiện nhiều bài viết cũng như những bức ảnh có chất lượng, năm 2008 trên trang báo cũng đã xuất hiện những chùm ảnh hoặc những phóng sự ảnh có chất lượng. Tuy vậy, cách lựa chọn và xử lý thông tin trên ảnh của báo Hà Giang vẫn còn cẩu thả, chưa mang tính khoa học. Rất nhiều bài viết, nội dung đưa một đằng nhưng ảnh lại đưa một nẻo, bài viết viết về hoạt động của cơ quan đơn vị này nhưng ảnh minh họa lại lấy ở một địa phương đơn vị khác. Thậm chí, có những bức ảnh không được Ban biên tập chú thích đúng như nội dung trong ảnh nên hiệu quả mà nó mang lại không cao, có khi còn bị phản tác dụng. Đây là điểm yếu lớn nhất của việc sử dụng ảnh trên báo Hà Giang mà tiểu luận này đã đề cập. Nguyên nhân của tình trạng này có lẽ do một số vấn đề sau: - Cả cơ quan báo hiện không có phóng viên chuyên ảnh. Vì vậy việc tác nghiệp, ghi lại nhiều sự kiện là rất khó. Trong một ngày sẽ diễn ra nhiều hoạt động tại nhiều nơi trong tỉnh nên toà soạn phải phân công các phóng viên đi tác nghiệp, các phóng viên ở báo Hà Giang chỉ có trình độ chuyên sâu về viết bài nên khi tác nghiệp ảnh sẽ không có được những bức ảnh có chất lượng cũng là lẽ đương nhiên. Do có ít người chụp trong khi số lượng cộng tác viên ảnh không lớn nên số lượng ảnh báo chí của báo Hà Giang nghèo nàn. Khi chọn ảnh có thể vì những lý do “nghèo nàn” đó mà ban biên tập ít có sự lựa chọn. - Hiện nay, cả cơ quan báo Hà Giang chỉ có một người được đào tạo chuyên sâu về ngành nhiếp ảnh, nhưng cũng chưa thực sự phát huy được hiệu quả. Vì vậy sẽ còn xuất hiện nhiều bức ảnh có chất lượng không tốt. Người cầm máy không biết chộp lấy những khoảnh khắc xuất