Tiểu luận Chính sách đối ngoại Việt Nam – ASEAN Nhìn lại 10 năm đầu gia nhập (1995 – 2005)

i xuyên suốt “ Coi trọng và phát triển quan hệ với các nước xã hội chủ nghĩa và các nước láng giềng. Nâng cao hiệu quả và chất lượng hợp tác với các nước ASEAN, cùng xây dựng Đông Nam Á thành một khu vực hòa bình, không có vũ khí hạt nhân, ổn định hợp tác cùng phát triển”. Thay đổi tư duy đối ngoại đã đem lại cho Việt Nam những mối quan hê hợp tác đôi bên cùng có lợi. Việt Nam đã nhanh chóng thích nghi được với ASEAN – một tổ chức tập hợp các quốc gia đa dạng, chênh lệch nhau rất lớn về diện tích, dân số, trình độ phát triển kinh tế. Đây chính là một thành công của việc đổi mới tư duy của Đảng và Nhà nước ta. II. VIỆT NAM - ASEAN, CHÍNH SÁCH GIỮ GÌN MÔI TRƯỜNG HÒA BÌNH, ỔN ĐỊNH Trong thời đại ngày nay, toàn cầu hóa đã trở thành một xu thế phát triển khách quan. Dưới tác động của xu thế toàn cầu hóa, quá trrình giai lưu và thâm nhập qua lại giữa các quốc gia ngày càng trở nên sôi động và chặt chẽ. Bất kỳ quốc gia nào cũng phải đối phó với những vấn đề lớn như môi trường sinh thái, nạn nghèo đói, bệnh dịch, an ninh khu vực … Nhu cầu về một môi trường phát triển ổn định đã trở thành một vấn đề bức thiết đối với tất cả các quốc gia, Việt Nam cũng nằm trong số đó. Nắm bắt xu thế chung của thế giới, cũng như tình hình trong nước, Đảng ta đã “xác định nhiệm vụ đối ngoại bao trùm là giữa vững hòa bình, mở rộng qua hệ hữu nghị và hợp tác, tạo điều kiện thuận lợi cho công cuộc xây dựng và phát triển Tổ quốc”. Đường lối đối ngoại đó đã tiếp tục được khẳng định tại Đại hội Đảng VIII (6/1996 ). Ta đã tiến thêm một bước hoàn thiện chính sách ngoại giao đa dạng và đa phương hóa quan hệ với khẩu hiệu : “Việt Nam sẵn sàng là bạn, là đối tác tin cậy của các nước trong cộng đồng quốc tế, phấn đầu vì hòa bình, độc lập và phát triển”. Trên cơ sở thực hiện chính sách ngoại giao đa dạng đa phương hóa, tạo lập môi trường hòa bình để xây dựng và phát triển tổ quốc, quan hệ với các nước láng giềng, các nước trong cùng khu vực là mối quan tâm hàng đầu đối với Việt Nam. Sau khi gia nhập ASEAN (1995), Việt Nam đã có nhiều hoạt động tích cực trong lĩnh vực hợp tác và giải quyết tranh chấp nhằm đẩy mạnh quan hệ hữu nghị với các nước thành viên trong nội khối, góp phần giữ vững môi trường hòa bình ổn định trong khu vực, cũng như của Việt Nam. Tăng cường hợp tác song phương Trong những năm gần đây, Việt Nam đã thúc đẩy nhanh chóng quan hệ hợp tác nhiều mặt với các nước ASEAN. Đặc biệt, lãnh đạo Việt Nam đã liên tiếp tiến hành nhiều cuộc viễng thăm nhằm thúc đẩy quan hệ hợp tác Việt Nam – ASEAN, qua đó tăng thêm độ tin cậy và hiểu biết lẫn nhau. Việt Nam đã đẩy mạnh hợp tác song phương với các nước trong khu vực để từng bước đưa quan hệ của ta với các nước ASEAN đi vào ổn định lâu dài và tin cậy lẫn nhau. Cụ thể là: Khuôn khổ hợp tác song phương giữa Việt Nam và Philippin trong 25 năm đầu thế kỷ XXI ( ký năm 2002); Tuyên bố giữa Việt Nam và Inđônêxia về khuôn khổ hợp tác hữu nghị và toàn diện bước vào thế kỷ XXI (ký năm 2003); Tuyên bố chung về khuôn khổ hợp tác Việt Nam – Thái Lan trong thập kỷ đầu thế kỷ XXI (ký năm 2004); Tuyên bố chung giữa Việt Nam – Sìngapore về khuôn khổ hợp tác toàn diện trong thế kỷ XXI (ký năm 2004). Các khuôn khổ này là định hướng cơ bản và cơ sở pháp lý để phát triển mối quan hệ lâu dài, vững chắc, ổn định lâu dài và hiệu quả giữa Việt Nam và các nước ASEAN. Với các nước ASEAN khác như Lào Campuchia, ta đã thiết lập và duy trì cơ chế trao đổi thường xuyên giữ lãnh đạo cấp cao, nhằm thúc đẩy hơn nữa quan hệ hữu nghị láng giềng và hợp tác toàn diện của ta với các nước này. Tăng cường hợp tác đa phương Việt Nam đã tích cực tham gia, đồng thời cùng với các nước ASEAN vận động các nước ngoài khu vực, đặc biệt là các bên đối thoại của ASEAN tham gia Hiệp ước hợp tác và thân thiện (TAC). TAC, còn gọi là Hiệp ước Bali là một văn kiên đựơc coi là “Bộ luật ứng xử” giữa các nước Đông Nam Á với nhau, chứa đựng những nguyên tắc cơ bản và là cơ sở để đẩy mạnh sự hợp tác, thân thiện và hữu nghị trong ASEAN. ASEAN muốn thúc đẩy TAC trở thành “Bộ luật ứng xử” cho cả quan hệ giữa các nước Đông Nam Á với các nước ngoài khu vực. Hội đồng tối cao của hiệp ước TAC được coi là một cơ chế đầu tiên của ASEAN để giải quyết tranh chấp thông qua cơ chế khu vực. Việt Nam đã tham gia việc soạn thảo Quy chế hoạt động của Hội đồng tối cao, đồng thời luôn chú ý tới việc đảm bảo tôn trọng và duy trì các nguyên tắc cơ bản và truyền thống của ASEAN. Việt Nam đã tham gia ký kết và phê chuẩn ngay từ đầu Hiệp ước Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ), góp phần xây dựng Đông Nam Á thành khu vực hoàn toàn không có vũ khí hạt nhân, loại trừ nguy cơ hạt nhân cho khu vực. Khi đảm nhiệm vai trò Chủ tích ASC và ARF, ta đã chủ động nêu sang kiến va tổ chức thành công cuộc họp tham khảo ý kiến giữa các nước ASEAN và 5 nước có vũ khí hạt nhân về một số nội dung trong Nghị định thư, vận động các nước này sớm tham gia Nghị định thư của SEANWFZ.1: (Diễn đàn các nước ASEAN (ARF) về tăng cường hợp tác trong lĩnh vực hợp tác “an ninh phi truyền thống” tổ chức tại Trung Quốc, tháng 3-2005) Việt Nam đã tham gia Diễn đàn khu vực ARF ngay từ ngày đầu gia nhập. Hiện tại, ARF là diễn đàn an ninh đa phương chính thức duy nhất ở khu vực Châu Á Thái Bình Dương.. ARF là một diễn đàn quan trọng, không chỉ đối với các thành viên, mà còn đối với toàn khu vực, là nơi bàn bạc và giải quyết các vấn đề an ninh khu vực. Qua việc tham gia diễn đàn ARF, Việt Nam đã tạo lập đươc không khí và phương thức đối thoại thích hợp về vấn đề an ninh - chính trị nhạy cảm. Bên cạnh đó, khi đảm nhiệm vai trò chủ tịch ARF, Việt Nam đã chủ động hướng các hoạt động của Diễn đàn theo đúng tính chất đối thoại, tăng cường xây dựng lòng tin. Bên cạnh đó, Việt Nam đã có những đóng góp tích cực trong tiến trình hợp tác giải quyết các vấn đề an ninh phi truyền thống. Trong thời đại toàn cầu hóa, tính phức tạp và nguyên nhân sâu xa của những vấn đề “an ninh phi truyền thống” tạo ra sự nhận thức và đồng thuận cao giữa các nước ASEAN, đồng thời hợp tác với các nước đối thoại (ASEAN+1, ASEAN+3), các thể chế chính trị - kinh tế quốc tế lớn như Liên minh châu Âu (EU), tiến trình hợp tác Á – Âu (ASEM), diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC) và giữa khu vực Đông Nam Á với Đông Bắc Á cùng sự hợp tác giữa các nước trong APEC nhằm ngăn chặn nguy cơ khủng bố và các loại tội phạm xuyên quốc gia. Việt nam cùng các nước ASEAN và 13 nước đối thoại đã bàn bạc thống nhất một số hướng hợp tác chủ yếu trong lĩnh vực an ninh phi truyền thống như : Tăng cường trao đổi thông tin chính xác, hiệu quả về các vấn đề “an ninh phi truyền thống”. Tổ chức nghiên cứu hệ thống, toàn diện về các vấn đề “an ninh phi truyền thống”, kêu gọi, khuyến khích các chính khách, các nhân vật nổi tiếng, các chuyên gia ARF đóng góp vào công tác này. Xây dựng các kế hoạch hành động nhằm triển khai các quyết định, các tuyên bố của ARF và ASEAN với các nước đối thoại về các vấn đề “an ninh phi truyền thống”. Tăng cường hợp tác giúp đỡ xây dựng năng lực; thiết lập cơ chế cảnh báo sớm, nhất là trong việc ngăn ngừa thảm họa thiên tai và các dịch bệnh. Nâng cao nhận thức và vận động công chúng tham gia đối phó với các mối đe dọa “an ninh phi truyền thống”. Thực hiện chủ trương của Đảng, Chính phủ, Bộ Công an nước ta đã tích cực mở rộng quan hệ đối ngoại, tăng cường hợp tác với Cơ quan An ninh, cảnh sát các nước trong đấu tranh chống khủng bố, phòng chống tội phạm xuyên quốc gia; nghiên cứu những vấn đề “an ninh phi truyền thống” và thiết lập hành lang pháp lý, xây dựng cơ chế hợp tác với các nước trong khu vực, quốc tế và cả 5 nước Ủy viên Thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, ký kết nhiều văn bản hợp tác phòng chống các loại tội phạm; thành lập tổ công tác ARF của Bộ Công an nhằm nghiên cứu, tham mưu cho lãnh đạo Bộ Công an tham gia các hoạt động của ARF đặc biệt về chuyên đề “an ninh phi truyền thống”; chú trọng các mối quan hệ hợp tác và điều phối giữa Hội nghị cấp Bộ trưởng ASEAN về chống tội phạm xuyên quốc gia và các cơ quan chức năng của ASEAN trong phòng chống các loại hình hoạt động khủng bố nhất là tìm kiếm các giải pháp đấu tranh với các hình thức khủng bố, hỗ trợ về cơ sở hạ tầng, hỗ trợ tài chính và chuyển giao tội phạm để đưa ra xét xử; tăng cường công tác kiểm soát biên giới, quản lý chặt chẽ việc xuất, nhập cảnh nhằm phát hiện và ngăn chặn các đối tượng khủng bố, nghi khủng bố và các loại tội phạm khác xâm nhập Việt Nam Sau khi Việt Nam gia nhập ASEAN, quan hệ song phương giữa Việt Nam với các nước ASEAN có thêm điều kiện phát triển thuận lợi hơn, sâu rộng hơn và hiệu quả hơn. Những vấn đề tồn tại giữa nước ta và các nước thành viên ASEAN đã và đang được tích cực giải quyết thông qua thương lượng. Với Malaysia, Việt Nam đã thỏa thuận cùng khai thác vùng chồng lấn. Thái Lan tiếp tục giải quyết thuận lợi cho Việt kiều nhập quốc tịch, khai thông sự hợp tác về sông mê kông, lập quỹ khu vực, duy trì viện trợ, thỏa thuận về hợp tác trật tự trên vịnh Thái Lan. Đặc biệt, ta đã ký được Hiệp định phân định ranh giới thềm lục địa với Indonesia ( năm 2003 ) sau 25 năm đàm phán. Việt Nam đã hết sức nỗ lực, cùng với 3 nước Malaysia, phillipin và Bruney ( là 4 nước có liên quan trực tiếp tranh chấp ở Trường Sa ) trong việc ký DOC (Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông ). Đây là văn kiện chính trị đầu tiên mà ASEAN và TQ đạt được có liên quan đến vấn đề Biển Đông và được coi là bước đột phá trong quan hệ ASEAN-Trung Quốc về vấn đề Biển Đông. Có thể thấy, chính sách đối ngoại của Việt Nam đối với ASEAN giai đoạn 1995-2005 là một chính sách mang tính chiến lược, đảm bảo cho mục tiêu chính trị - an ninh. Việt Nam đã tăng cường hoạt động đối ngoại song phương và đa phương với các nước ASEAN, mở rộng quan hệ hữu nghị, đồng thời tích cực giữ vững an ninh khu vực, giải quyết tranh chấp còn tồn tại thông qua thương lượng. Ta không chỉ góp phần quan trọng trong hợp tác chính trị - an ninh của ASEAN, quan trọng hơn, Việt Nam đã giữ vững được một môi trường hòa bình, ổn định, đóng vai trò quan trọng cho sư phát triển của đất nước. CHÍNH SÁCH HỘI NHẬP, HỢP TÁC PHÁT TRIỂN Hội nhập quốc tế, trước hết và chủ yếu là hội nhập kinh tế quốc tế, là một nội dung quan trọng trong đường lối đối ngoại của Việt Nam sau Đổi mới. Lấy sức mạnh dân tộc hòa cùng sức mạnh thời đại, kết hợp nội lực và ngoại lực để đưa nền kinh tế nước ta trước hết là hoàn toàn thoát khỏi bao vây cấm vận, vượt qua khủng hoảng kinh tế thế giới 2: ASEAN Free Trade Area – Khu vực mậu dịch tự do ASEAN 3: Common Effective Preferential Tariff - Hiệp định ưu đãi thuế quan có hiệu lực chung 4: Hành lang xanh và khu vực, sau là thúc đẩy kinh tế phát triển, phục vụ công cuộc công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nói về ASEAN, có thể khẳng định tổ chức này là một trong những đối tác quan trọng nhất, đóng góp đáng kể vào sự tăng trưởng kinh tế của nước ta. Bên cạnh Trung Quốc, ASEAN được coi là khu vực láng giềng thân cận, gần gũi nhất với nước ta. Việt Nam đã lựa chọn ASEAN là bước đầu tiên trong tiến trình hội nhập vào một định chế khu vực - quốc tế. Gắn kết với ASEAN sẽ tạo ra điều kiện tập trung nguồn lực cho phát triển kinh tế. ASEAN là tổ chức có mối quan hệ sâu sắc với Việt Nam. Chủ trương hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam với tổ chức ASEAN Trong chủ trương hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam, Đảng và Nhà nước nhấn mạnh việc chủ động mở cửa nền kinh tế, tham gia tích cực vào phân công hợp tác quốc tế, tạo điều kiện để kết hợp có hiệu quả mọi nguồn lực trong và ngoài nước, mở rộng không gian và môi trường để phát triển, nâng cao thế và lực của nước ta trong quan hệ kinh tế quốc tế. Đại hội Đảng VIII và IX đều nhấn mạnh việc tăng cường, củng cố quan hệ với các nước láng giềng, đặc biệt là ASEAN. Việt Nam đã lựa chọn ASEAN/AFTA2. Ngay từ những ngày đầu gia nhập, Việt Nam đã có nhiều đóng góp cho ASEAN; tích cực chủ động góp phần giữ vững các nguyên tắc cơ bản của tổ chức, tăng cường gắn kết trong hiệp hội, hạn chế tác động phân hóa từ bên ngoài, đẩy mạnh hợp tác kinh tế. Việt Nam đã thể hiện sự hội nhập tích cực vào ASEAN thông qua việc nghiêm chỉnh chấp hành những cam kết, những Hiệp định hay Nghị định thư đã ký với ASEAN như AFTA, CEPT3, tăng cường quan hệ song phương với từng nước thành viên và hiệp hội. Mối quan hệ Việt Nam - ASEAN luôn được đặt lên hàng đầu. Sau khi trở thành thành viên chính thức của ASEAN, sự hội nhập của Việt Nam vào các hoạt động hợp tác trong khuôn khổ ASEAN càng được thúc đẩy nhanh chóng. Chúng ta thành lập cơ quan AFTA quốc gia do Bộ Tài chính chỉ đạo để làm đầu mối của Việt Nam trong việc triển khai thực hiện những vấn đề liên quan đến AFTA. Phòng Thương Mại và Công Nghiệp Việt Nam gia nhập Phòng Thương Mại và Công Nghiệp ASEAN góp phần tăng cường hơn hợp tác kinh tế trong ASEAN. Tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần V, Việt Nam ký Nghị định thư cam kết thực hiện CEPT nhằm xây dựng khu vực mậu dịch tự do ASEAN. Việt Nam cùng các nước ASEAN xây dựng Nghị định thư về cơ chế giải quyết tranh chấp và ký kết tại Hội nghị Bộ trưởng kinh tế ASEAN tháng 11/1996, làm cơ sở cho việc giải quyết các tranh chấp xảy ra trong quá trình thực hiện các hiệp định kinh tế ASEAN. Bên cạnh đó Tổng cục Hải quan đã triển khai áp dụng Green Lane4 cho các hàng hóa CEPT/AFTA. Việt Nam tham gia Công ước Kyodo về thủ tục hải quan, làm cơ sở đàm phán với ASEAN về điều hòa thủ tục hải quan, tham gia tích cực vào quá trình xây dựng và ký kết Hiệp định Hải quan ASEAN và tổ chức thành công Hội nghị các Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN lần III (11/1995) tại Việt Nam. Trong giai đoạn 1995-2005, Việt Nam còn tham gia nhiều Hiệp định của ASEAN như Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư ASEAN, Hiệp định hợp tác công nghiệp ASEAN (AICO), xúc tiến xây dựng và cùng các nước ASEAN, thực hiện Hiệp định về Khu vực đầu tư ASEAN (AIA). Năm 1996 Việt Nam tham gia Diễn đàn hợp tác Á - Âu (ASEM) với tư cách là thành viên sáng lập và năm 1998 trở thành thành viên chính thức của Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC). Tại Hội nghị cấp cao ASEAN VI (12/1998), trong chương trình “Hành động Hà Nội” Việt Nam đã đưa ra sáng kiến về hợp tác phát triển các vùng nghèo liên quốc gia dọc hành lang Đông – Tây thuộc lưu vực sông Mekong ở Việt Nam, Lào, Campuchia và Đông Bắc Thái Lan. Trên cơ sở đó, Việt Nam đưa ra Dự án phát triển Hành lang Đông – Tây tại lưu vực sông Mekong (WEC). Việt Nam đã thiết lập được các khuôn khổ hợp tác mới với một số nước trong khu vực để từng bước đưa quan hệ của ta với các nước ASEAN đi vào ổn định lâu dài và tin cậy lẫn nhau như: Tuyên bố chung về khuôn khổ hợp tác Việt Nam – Thái Lan trong thập niên đầu của thế kỷ XXI (2004), Tuyên bố chung giữa Việt Nam và Singapore về khuôn khổ hợp tác toàn diện trong thế kỷ XXI (2004), v.v.. Việt Nam coi hội nhập ASEAN là bước quan trọng để thông qua thực hiện các cam kết từng bước điều chỉnh, cải cách nền kinh tế của mình về thể chế, hành chính cho phù hợp với sự phát triển kinh tế thị trường. Sau 10 năm gia nhập ASEAN, Việt Nam đã mở rộng quan hệ kinh tế thương mại với không chỉ ASEAN mà còn rất nhiều quốc gia và tổ chức khác trên thế giới. Trong quá trình đàm phán gia nhập WTO của Việt Nam có phần đóng góp không nhỏ của tổ chức ASEAN cũng như các nước thành viên. Ngoài ra, từ việc gia nhập ASEAN, Việt Nam đã trở thành thành viên chính thức của nhiều tổ chức kinh tế, thương mại khác, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng hiệu quả. Nếu năm 1995, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào các nước ASEAN chỉ khoảng 1,1 tỷ USD thì đến năm 1999, con số này đã lên đến 2,4 tỷ USD. Tương tự, kim ngạch nhập khẩu từ các nước ASEAN của Việt Nam năm 1995 chỉ 2,3 tỷ USD thì đến năm 1999 vọt lên 3,2 tỷ USD. Trong năm năm cuối thập kỷ 90, ASEAN đóng góp 30% kim ngạch xuất nhập khẩu, gần 20% vốn đầu tư vào Việt Nam. Nền kinh tế phát triển nhanh, thu hút ngày càng nhiều vốn đầu tư từ nước ngoài, đời sống nhân dân được cải thiện và nâng cao rõ rệt. Vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế được gia tăng đáng kể. Hình ảnh một nước Việt Nam với nền kinh tế phát triển, năng động dần hình thành trong mắt bạn bè quốc tế. Sau 10 năm hội nhập vào ASEAN, “thành công lớn nhất của Việt Nam là tạo dựng được hình ảnh của một quốc gia chuyển đổi, tích cực thúc đẩy phát triển kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế”. Việt Nam đã làm thay đổi tích cực đánh giá của Cộng đồng doanh nghiệp và các nhà đầu tư trong và ngoài ASEAN về hình ảnh của các thành viên mới trong việc thực hiện cam kết và thực thi chính sách. Tăng cường hợp tác Khoa học công nghệ (KHCN), văn hóa - giáo dục Mở rộng hợp tác khoa học công nghệ giữa Việt Nam – ASEAN Ngoài ra, theo phương châm chủ động hội nhập, chúng ta đã nhanh chóng hòa nhập với các nước thành viên khác của ASEAN. Nhìn chung, trong những năm qua Việt Nam đã tham gia đầy đủ và tích cực vào hầu hểt các hoạt động hợp tác KHCN của khu vực, nhất là các chương trình/dự án hợp tác của ASEAN như: như Hội nghị Bộ trưởng khoa học công nghệ, Hội nghị Bộ trưởng môi trường, Ủy ban Khoa học và Công nghệ ASEAN… Qua đó, hàng trăm cán bộ KHCN trong nước đã được tạo điều kiện tiếp xúc, trao đổi thông tin, kiến thức và kinh nghiệm đối với các đồng nghiệp ở trong cũng như ngoài khu vực ASEAN, góp phần khắc phục tình trạng bị cô lập và lạc hậu do Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu sụp đổ và chính sách cấm vận của Mỹ trước đó gây ra. Tăng cường phát triển giao lưu, hợp tác giáo dục với các nước trong ASEAN “Chúng ta luôn đặt mục tiêu phải thu hẹp khoảng cách giữa Việt Namvới các thành viên khác trong ASEAN[…] Vấn đề cơ bản là chúng ta phải phát triển rất nhanh và phải đào tạo nguồn nhân lực để thích ứng được với xu thế trong khu vực” – Phó thủ tướng Vũ Khoan trả lời phỏng vấn Báo Lao Động. Ngay từ đầu những năm 1990, Bộ Giáo dục Đào tạo Việt Namđã coi việc mở rộng quan hệ hợp tác với các nước trong khu vực Đông Nam Á là một ưu tiên. Thực hiện chủ trương đó, tháng 2/1990, Bộ Giáo dục Đào tạo chính thức gia nhập tổ chức Bộ trưởng Giáo dục các nước Đông Nam Á (SEAMEO). Sau khi Việt Namtrở thành thành viên chính của ASEAN, Bộ Giáo dục Đào tạo Việt Nam trở thành thành viên của Tiểu ban Giáo dục của ASEAN (ASCOE), đã tích cực phối hợp với các nước trong khu vực với nhiều hoạt động thiết thực, có hiệu quả và được các bạn đánh giá cao. Đặc biệt đã có nhiều sinh viên Việt Namđi trao đổi, du học tại các nước trong khu vực Đông Nam Á, mang về những tri thức, ứng dụng khoa học giúp ích cho sự phát triển đất nước. Ngược lại, Việt Namcũng tạo điều kiện cho học sinh, sinh viên các nước bạn, anh em như Lào, Campuchia sang nước ta học tập, công tác. Cũng theo Phó thủ tướng Vũ Khoan, cán bộ của chúng ta đã trưởng thành rất nhiều sau 10 năm, đặc biệt trong giao tiếp tiếng Anh – ngôn ngữ thông dụng nhất trên thế giới. Điều đó chứng tỏ khoảng cách đã dần được thu hẹp. Phát huy bản sắc văn hóa xã hội Thực hiện theo chủ trương tại văn kiện Đại hội Đảng IX, “Phát huy bản sắc văn hoá dân tộc; bảo tồn và tôn tạo các di sản văn hoá vật thể và phi vật thể làm nền tảng cho sự giao lưu văn hoá giữa các cộng đồng, giữa các vùng cả nước và giao lưu văn hoá với bên ngoài.” Trong 10 năm qua, tích cực hội nhập với khu vực Đông Nam Á và thế giới, Việt Namluôn gìn giữ vững bản sắc văn hóa dân tộc, đồng thời tiếp thu những tinh hoa văn hóa của khu vực và thế giới, giao lưu học hỏi, tăng cường hiểu biết lẫn nhau giữa các nước bạn bè trong ASEAN. Các trường đại học, các học viện, trung tâm nghiên cứu đã góp phần quan trọng vào công việc này. Hàng ngàn sinh viên học tập và tốt nghiệp ngành Đông phương học là nguồn nhân lực chất lượng cao cung cấp cho các cơ quan Nhà nước, các doanh nghiệp trong và ngoài nước, các cơ quan ngoại giao, văn hóa... Hiện nay một số trường, viện đang đào tạo trên đại học các ngành Châu Á học, Đông phương học. Viện Nghiên cứu Đông Nam Á là cơ quan nghiên cứu hàng đầu của cả nước, đã công bố hàng chục công trình có giá trị về Đông Nam Á, về quan hệ Việt Nam-ASEAN. Ngày nay ASEAN đã trở nên khá quen thuộc với giới thanh niên, sinh viên ở các thành phố lớn trong cả nước. Việc trao đổi văn hóa giáo dục giữa Việt Namvới các nước ASEAN đã không ngừng được mở rộng. Nhiều đoàn nghệ thuật Việt Namđến thăm, biểu diễn ở các nước bạn, giới thiệu nền văn hóa dân tộc đặc sắc của Việt Nam; đồng thời nhiều đoàn nghệ thuật các nước ASEAN đã đến biểu diễn, giao lưu tại Việt Nam. Cũng theo chủ trương của Đại hội Đảng IX, Việt Namđã phát triển mạnh các hoạt động thể dục, thể thao cả về quy mô và chất lượng, góp phần nâng cao thể lực và phát huy tinh thần dân tộc của con người Việt Nam. Chuẩn bị tốt các điều kiện cho việc đăng cai tổ chức và tham gia SEAGAMES 2003 tại Việt Nam. SEAGAMES 2003 đã diễn ra thành công tốt đẹp, góp phần quảng bá hình ảnh Việt Namthân thiện, giàu bản sắc văn hóa với thế giới. CHÍNH SÁCH TĂNG CƯỜNG UY TÍN, VAI TRÒ Bất kì một quốc gia nào cũng muốn vị thế của mình ngày một cao trên trường quốc tế. Song cách thức thực hiện của mỗi nước là khác nhau. Các nước lớn theo đuổi mục tiêu bành trướng ảnh hưởng, đưa các nước khác vào vùng ảnh hưởng của mình, thậm chí là thao túng họ. Còn Việt Nam, một nước với sức mạnh tồng hợp còn hạn chế, làm sao phát huy ảnh hưởng, tạo tư thế đối ngoại cao trên thế giới? Đương nhiên, điều cốt yếu vẫn là ra sức vươn lên để xây dựng thực lực. Mặt khác, ta cần xây dựng chính sách ngoại giao khôn khéo, nắm bắt xu thế tình hình mới để tâp hợp lực lượng phù hợp. Đặc biệt, từ khi gia nhập ASEAN, Việt Nam đã tạo dựng được tiếng nói ngày càng sâu rộng trong lòng khu vực. Cũng thông qua ASEAN, Việt Nam có cơ hội tiếp xúc, quan hệ với nhiều nước trên thế giới, tạo đà nâng cao vị thế, uy tín, ảnh hưởng của mình đối với quốc tế. Chính sách nâng cao vị thế, vai trò của Việt Nam trong ASEAN Việt Nam góp phần tăng cường và củng cố đoàn kết trong ASEAN. Điều này được thể hiện rõ nét tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 6 1998) khi Việt Nam đưa ra chủ đề “ Đoàn kết, hợp tác vì một ASEAN hòa bình, ổn định, phát triển đồng đều”. Chủ đề này được đưa ra đúng vào lúc các nước ASEAN đang lâm vào khủng hoảng kinh tế - tài chính khu vực tồi tệ nhất, giúp cho ASEAN vượt qua được nguy cơ chia rẽ nghiêm trọng, duy trì được đoàn kết, nhất trí trên hầu hết các vấn đề phức tạp, kể cả vấn đề kết nạp Campuchia, vấn đề Myanmar và các vấn đề chính trị, kinh tế, tài chính, xã hội, củng cố hình ảnh của Hiệp hội. Việt Nam đóng góp vào sự nghiệp phát triển chung của khu vực ASEAN Gia nhập vào Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á, Việt Nam đã giúp làm xích lại gần nhau giữa 2 nhóm nước ASEAN 6 (ASEAN cũ) và ASEAN mới (Lào, Cam-pu-chia và Mi-an-ma), đóng góp vào sự trưởng thành của ASEAN, từ đó, tạo nên những bước tiến của liên kết khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Năm 2003, ASEAN nhất trí xây dựng Cộng đồng Kinh tế ASEAN và cũng là lúc ý tưởng xây dựng Khu vực mậu dịch tự do châu Á - Thái Bình Dương được nhen nhóm. ASEAN giữ vai trò chủ đạo trong một số khuôn khổ hợp tác khu vực, nhất là Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) - đây là cơ chế khu vực duy nhất để đối thoại và hợp tác về các vấn đề chính trị - an ninh ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Từ khi tham gia ASEAN, Việt Nam đã duy trì thúc đẩy các xu hướng tích cực trong ASEAN, ngăn ngừa, hạn chế xu hướng tích cực, góp phần nâng cao uy tín, sức mạnh và vị thế quốc tế của ASEAN, tạo lập một hình ảnh ASEAN năng động, thống nhất trên trường quốc tế. Tham gia các hoạt động của ASEAN, Việt Nam đã trở thành một hội viên hòa hợp và tích cực, có vai trò ngày càng quan trọng trong ASEAN và ở khu vực. Đặc biệt tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN lần thứ VI tổ chức tại Hà Nội năm 1998, nhiều sáng kiến của Việt nam đã được các nước thành viên hưởng ứng. Sáng kiến về chương trình hành động Hà Nội đã được đưa ra tại đây nhằm khắc phục hậu quả của cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ châu Á khi đó, xây dựng tầm nhìn ASEAN 2020 vì một ASEAN năng động, hợp tác và phát triển. Chính sách tăng cường uy tín, vai trò của Việt nam trên thế giới qua cầu nối ASEAN. Tổ chức thành công các hội nghị, nâng cao vị thế khi làm chủ tịch Kể từ khi gia nhập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) năm 1995, Việt Nam đã tổ chức thành công nhiều Hội nghị quốc tế lớn, trong đó, đáng lưu ý là Hội nghị cấp cao ASEAN 1996, Chủ tịch ASEAN năm 1998, chủ tịch Diễn đàn khu vực ASEAN ( ASEAN Regional Forum – ARF) nhiệm kì 2000 – 2001… Vai trò của Việt Nam nổi lên như một người chơi chiến lược ở tầm trung trong các vấn đề khu vực, tiến tới có vai trò ngày càng quan trọng trên thế giới. Tại Diễn đàn Á – Âu, Việt Nam là một trong những thành viên sáng lập Diễn đàn hợp tác Á – Âu mà nòng cốt thực chất là quan hệ EU – ASEAN. Sau 10 năm phát triển, qua 5 hội nghị thượng đỉnh, Việt Nam đã có nhiều sáng kiến đóng góp cho tiến trình này nhằm tăng cường hợp tác hai châu lục. Đặc biệt, việc tổ chức thành công rực rỡ Hội nghị thượng đỉnh ASEM 5 tại Hà Nội tháng 10 năm 2004 là đóng góp quan trọng của Việt Nam. Nhờ vậy, uy tín cũng như vị thế của Việt Nam được cải thiện nhiều đối với bạn bè quốc tế năm châu. Làm tốt vai trò Điều phối V