Tiểu luận Khái niệm và đặc điểm của quy phạm pháp luật hành chính

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI KHOA PHÁP LUẬT KINH TẾ BÀI TẬP CÁ NHÂN SỐ 1 MÔN LUẬT HÀNH CHÍNH Đề tài: Hãy nêu khái niệm và đặc điểm của quy phạm pháp luật hành chính và cho ví dụ minh hoạ về sự khác biệt của quy phạm pháp luật hành chính với ít nhất là 01 loại quy phạm pháp luật cụ thể khác. Sinh viên: NGUYỄN LÂM SƠN Lớp: KT32B – MSSV KT32B016 Hà nội, 28/02/2009 Hãy nêu khái niệm và đặc điểm của quy phạm pháp luật hành chính và cho ví dụ minh hoạ về sự khác biệt của quy phạm pháp luật hành chính với ít nhất là 01 loại quy phạm pháp luật cụ thể khác. * * * Quy phạm pháp luật là quy tắc xử sự chung do nhà nước ban hành và đảm bảo thực hiện để điều chỉnh những quan hệ xã hội theo những định hướng và nhằm đạt được những mục đích nhất định. Mỗi ngành luật lại có một loại quy phạm pháp luật khác nhau để phù hớp với đối tượng và phương pháp điều chỉnh của ngành luật đó. Trong quan hệ quản lý hành chính nhà nước cần đến quy phạm pháp luật để định ra các khuôn mẫu xử sự chung cho nhiều cá nhân và tổ chức ( đối tượng quản lý) trong những tình huống được giữ liệu trước và có thể lặp lại nhiều lần trong thực tiến. Mặt khác khi tiến hành các hoạt động quản lý hành chính nhà nước thì giữa chủ thể và đối tượng quản lý đã phát sinh các quan hệ xã hội cần được pháp luật điều chỉnh – đó chính là quan hệ quản lý hành chính nhà nước. Do đặc trưng của quan hệ quả lý hành chính nhà nước là quan hệ “ quyền lực - phục tùng” quan hệ có sự bất bình đẳng về ý chí giữa các bên tham gia nên việc điều chỉnh bằng pháp luật đối với loại quan hệ này có những đặc điểm riêng biệt cả về phương pháp và quy phạm điều chỉnh. Những quy phạp pháp luật được dùng để điều chỉnh các quan hệ quản lý hành chính nhà nước là các quy phạm pháp luật hành chính. Từ đó ta có thể rút ra khái niệm quy phạm pháp luật hành chính là: Quy phạm pháp luật hành chính là một dạng cụ thể của quy phạm pháp luật do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành để điều chỉnh các quan hệ phát xã hội phát sinh trong quá trình quản lý hành chính ( là quy tắc xử sự mang tính khuông mẫu và tiêu chuẩn đánh giá hành vi các chủ thể khi tham gia vào quan hệ quản lý hành chính), Theo phương pháp mệnh lệnh - đơn phương. Do quy phạm pháp luật hành chính trước hết là một quy phạm pháp luật nên nó mang đầy đủ nhưng đắc điểm chung của một quy phạm pháp luật như: quy tắc xử sự có tính bắt buộc chung; do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành và đảm bảo thức hiện; là tiêu chuẩn để xác định giới hạn và đánh giá hành vi của con người; là công cụ để quản lý xã hội mà nội dung của nó thường thể hiện hai mặt là cho phép và bắt buộc. Bên cạnh những đặc điểm chung đó quy phạm pháp luật hành chính còn có những đặc điểm riêng sau đây: Một là: Quy phạm pháp luật hành chính chủ yếu do cơ quan hành chính nhà nước ban hành. ( các cơ quan hành chính nhà nước gôm: ở trung ương có chính phủ, bộ và cơ quan ngan bộ, ở địa phương có uỷ ban nhân dân các cấp) Nói chủ yếu quy phạm pháp luật hành chính do cơ quan hành chính nhà nước ban hành vì theo quy định của pháp luật hiện hành thì các cơ quan nhà nước hoặc người có thẩm quyền ban hành quy phạm pháp luật hành chính có thể là chủ thể lập pháp hoặc chủ thể quản lý hành chính nhà nước, nhưng vì cơ quan hành chính nhà nước thuộc lĩnh vực hành pháp có nội dung chủ yếu là chấp hành - điều hành thực hiện chức năng quản lý hành chính nhà nước. Do đó, các quy phạm pháp luật hành chính chủ yếu do cơ quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước ban hành dựa trên cơ sở cụ thể hoá chi tiết hoá các quy định của hiến pháp, luật, pháp lệnh trong quản lí hành chính nhà nước. Việc quy định thẩm quyền ban hành quy phạm pháp luật hành chính cho một số chủ thể quản lí hành chính nhà nước mà trước hết và chủ yếu là cơ quan hành chính nhà nước và người có thẩm quyền trong cơ quan quản lý hành chính nhà nước còn phù hợp với yêu cầu về tính chủ động, sáng tạo trong quản lý hành chính nhà nước. Hai là: Các quy phạm pháp luật hành chính có số lượng lớn và hiệu lực pháp lý cao thấp khác nhau. Sở dĩ có đặc điểm này là xuất phát từ phạm vi điều chỉnh của luật hành chính rất rộng và tính đa dạng về chủ thể ban hành nên các quy phạp pháp luật hành chính có số lượng lớn. Trong đó có những quy phạm có phạm vi tác động trong cả nước và chung cho các ngành, lĩnh vực quản lý nhưng có những quy phạm chỉ có phạm vi tác động trong một ngành, một lĩnh vực nhất định hay trong một địa phương nhất định. Thông thường nhưng quy phạm pháp luật do chính phủ ban hành có hiệu lực trên cả nước, những quy phạm do Uỷ ban nhân dân ban hành chỉ có phạm vi tác động trong địa bàn mà uy ban nhân dân đó quản lý. Ba là: Các quy phạm pháp luật hành chính tạo thành một hệ thống thống nhất và được xây dựng trên nguyên tắc nhất định. Thể hiện là các quy phạm pháp luật hành chính do các cơ quan hành chính cấp dưới ban hành bao giờ cũng phải phù hợp với quy phạm pháp luật của cấp trên ban hành. các quy phạm pháp luật hành chính do Chính phủ, Chủ tịch nước, Toà án nhân dân tối cao, viện kiểm sát nhân dân tối cao ban hành phải phù hợp với nội dung và mục đích các quy phạm pháp luật do cơ quan quyền lực nhà nước ở trung ưng ban hành( Quốc hội). Các quy phạm pháp luật do cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chuyên môn ban hành bao giờ cũng phải phù hợp với quy phạm pháp luật hành chính do cơ quan hành chính có thầm quyền chung ban hành, các cơ quan hành chính cùng cấp ban hành phải phù hợp với nhau cụ thể như các quy phạm pháp luật hành chính do các bộ ban hành phải không được mâu thuẩn với nhau để đảm bảo tính thống nhất trong việc ban hành thì trong nhiều trường hợp các cơ quan hành chính phải phối hợp bàn bạc, giải quyết những vấn đề liên quan cụ thể là các bộ và cơ quan ngang bộ ban hành các thông tư liên ngành. Biên cạnh những đặc điểm riêng như đã nêu trên quy phạm pháp luật hành chính còn có một số những đặc điểm riêng khác nữa như: quan hệ mà quy phạm pháp luật hành chính điều chỉnh là quan hệ quản lí phát sinh trong vấn đề quản lý hành chính nhà nước; nội dung của quy phạm pháp luật hành chính là xác định quyền và nghĩa vụ trong quản lý hành chính nhà nước. Ví dụ để phân biệt loại quy phạm pháp luật hành chính với loại quy phạm pháp luật Hình sự: * Về mặt khái niệm: Quy phạm pháp luật hành chính là một dạng cụ thể của quy phạm pháp luật, được ban hành để điều chỉnh những quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình quản lý hành chính nhà nước theo phương pháp mệnh lệnh - đơn phương; Quy phạm pháp luật hình sự là một dạng của quy phạm pháp luật do nhà nước ban hành nhằm xác định những hành vi nguy hiểm cho xã hội bị coi là tội phạm đồng thời quy định hình phạt đối với những tội phạm ấy. * Chủ thể ban hành quy phạm pháp luật hành chính chủ yếu là cơ quan quản lý hành chính nhà nước còn đối với quy phạm pháp luật hình sự chỉ duy nhất do Quốc hội ban hành ( cơ quan lập pháp) đó là sự khác biệt về chủ thể ban hành. * Về số lượng quy phạm pháp luật thì quy phạm pháp luật hành chính có số lượng nhiều hơn nằm trong nhiều văn bản khác nhau còn quy phạm pháp luật hình sự có số lượng ít hơn và chủ yếu được quy định trong bộ luật hình sự. * Về đối tượng điều chỉnh của quy phạm pháp luật hành chính là những quan hệ xã hội phát sinh trong quản lý hành chính nhà nước, còn đối tượng điều chỉnh của quy phạm pháp luật hình sự là quan hệ xã hội phát sinh giữa nhà nước và người phạm tội khi người này thực hiện tội phạm. * Về nội dung: Quy phạm pháp luật hành chính quy dịnh quyền và nghĩa vụ các bên trong quan hệ quản lý hành chính nhà nước, còn nội dung của quy phạm pháp luật hình sự quy định những hành vi nguy hiêm cho xã hội nào bị coi là tội phạm và hình phạt đối với tội phạm ấy. Như vậy qua việc nghiên cứu khái niệm và những đặc điểm riêng biệt của quy phạm pháp luật hành chính chúng ta có thể rút ra một số kết luận như sau: Thứ nhất, giúp chúng ta phân biệt được, nhận dạng được đâu là quy phạm pháp luật hành chính đâu là quy phạm pháp luật của ngành luật khác. Thứ hai, quy phạm pháp luật hành chính là một phương tiện chủ yếu và là cơ sở của quản lý hành chính nhà nước. Thông qua việc ban hành các quy phạm pháp luật hành chính, nhà nước không chỉ tác động đến ý thức của đối tượng quản lý nhằm đạt được những xử sự cần thiết mà còn xác định phạm vi thẩm quyền cách thức quản lý của các chủ thể quản lý hành chính nhà nước và xác định trật tự quản lý hành chính nhà nước. Một mặt các chủ thể quản lý hành chính nhà nước ban hành các quy phạm pháp luật hành chính và sử dụng các quy phạm với tư cách là phương tiện chủ yếu để tiến hành quản lý; mặt khác các quy phạm pháp luật hành chính cũng là cơ sở và những ràng buộc pháp lý đối với chính chủ thể quản lý hành chính nhà nước./. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO * * * Giáo trình luật hành chính Việt Nam, Trường Đại Học Luật Hà Nội, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội, 2008 Giáo trình luật Hình sự Vịêt Nam tập 1, Trường ĐH Luật Hà Nội, Nxb công an nhâ dân, Hà Nội, 2008 Giáo trình luật hành chính Việt Nam, khoa luật ĐH Quốc gia Hà Nội, Nxb ĐH Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, 2005 Giáo trình Lý luận nhà nước và pháp luật, trường ĐH Luật Hà Nội, Nxb Tư pháp, Hà Nôi, 2007 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật và luật ban hành văn bản của hội đồng nhân dân, uỷ ban nhân dân.