Tiểu luận Mối quan hệ biện chứng giữa chính sách kinh tế và chính sách xã hội trong thời kỳ quá độ của nước ta hiện nay

nh tế là những chủ trương và biện pháp kinh tế mà Nhà nước áp dụng trong một giai đoạn, một thời kỳ lịch sử nhằm đạt được những yêu cầu và những mục tiêu kinh tế, chính trị nhất định. Chính sách có thể mang tính đường lối, chiến lược lâu dài, có thể mang tính sách lược, ngắn hạn. Chính sách kinh tế được xây dựng trên cơ sở những phân tích, dự báo về các nguồn lực, các tiềm năng của đất nước và những xu hướng phát triển của đời sống xã hội. Theo quan điểm của Lênin, chính sách kinh tế của Đảng không phải là chính sách chỉ dành riêng cho một thành phần kinh tế nào đó. Chính sách kinh tế của Đảng càng không phải chỉ là tổng số đơn giản các hoạt động kinh tế. Với tư cách là một bộ phận cấu thành quan trọng trong đường lối chung của Đảng, chính sách kinh tế phản ánh những mối quan hệ về mặt kinh tế giữa các giai cấp, và trong phạm vi những mối quan hệ ấy, chính sách kinh tế đóng vai trò là “kế hoạch”, “phương pháp” hay “ chế độ hoạt động” phục vụ công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế đất nước. Chính sách kinh tế và chính sách xã hội là những công cụ điều tiết và quản lý vĩ mô của Nhà nước, có tác động đến toàn bộ đời sống kinh tế xã hội của mỗi quốc gia. Thông qua các chính sách kinh tế, chính sách xã hội mà Nhà nước có thể thực hiện được các chức năng chủ yếu của mình như: - Nâng cao hiệu quả của nền kinh tế: Tính hiệu quả của nền kinh tế thị trường sẽ bị hạn chế thậm chí triệt tiêu do tác động của các lực lượng kinh tế tư nhân, vì vậy Nhà nước có thể và cần phải can thiệp để tạo ra một nền kinh tế hiệu quả, như ban bố Luật Chống độc quyền, Luật Chống bán phá gia, Luật bản quyền và sở hữu trí tuệ và những biện pháp hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ… - Bảo đảm công bằng xã hội: Nhà nước thực hiện bảo đảm công bằng xã hội thông qua các chính sách phân phối lại thu nhập quốc dân như sử dụng thuế luỹ tiến theo thu nhập, xây dựng hệ thống hỗ trợ thu nhập nhằm giúp đỡ người già, người tàn tật, bảo hiểm thất nghiệp, trợ cấp y tế… - Giữ ổn định kinh tế- xã hội: Bằng những chính sách tài khoá và tiền tệ để tác động đến sản lượng, việc làm và lạm phát nhằm giảm bớt những tác động tiêu cực trong sự vận động có tính chu kỳ của nền kinh tế. Sự phát triển kinh tế cũng đồng thời kéo theo một loạt các vấn đề xã hội, như nạn thất nghiệp, sự phân hoá giàu nghèo, mất cân bằng sinh thái, các chứng bệnh nan y và cả sự thay đổi về các giá trị đạo đức, giá trị tinh thần… Theo quan điểm hiện đại mục tiêu phát triển bền vững không chỉ dựa trên những thành quả của phát triển kinh tế mà còn bao hàm cả các chỉ tiêu về phát triển giáo dục, y tế, xoá đói giảm nghèo, các chỉ tiêu về phát triển con người, phát triển khoa học, công nghệ và chỉ tiêu về bảo vệ môi trường… Chính vì vậy, bên cạnh các chính sách kinh tế, chính sách xã hội đóng vai trò như một cán cân điều tiết, đem lại cuộc sống ngày càng tốt đẹp tạo sự công bằng dân chủ cho mỗi thành viên trong xã hội. Chính sách kinh tế và chính sách xã hội là hai phạm trù riêng rẽ nhưng không tách rời nhau, có mối quan hệ tương hỗ và thống nhất. Sự đồng bộ giữa chính sách kinh tế và chính sách xã hội là điều kiện cần và đủ để bình ổn và phát triển của mỗi quốc gia. Trình độ phát triển kinh tế là điều kiện vật chất để thực hiện chính sách xã hội và ngược lại, sự ổn định, công bằng và tiến độ của xã hội đạt được thông qua các chính sách xã hội lại tạo ra những động lực mạnh mẽ để thực hiện các mục tiêu kinh tế, nhằm làm cho dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Chính sách kinh tế và chính sách xã hội đều có mục tiêu chung là phát triển kinh tế- xã hội của mỗi quốc gia. Làm rõ mối quan hệ giữa hai loại chính sách này thực chất là làm rõ mục tiêu xã hội trong chính sách kinh tế, làm rõ điều kiện kinh tế ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách xã hội. Đây cũng đồng thời là quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và mục tiêu công bằng xã hội. Sự hài hoá, đồng thuận giữa chính sách kinh tế và chính sách xã hội bảo đảm phát triển kinh tế nhanh, mạnh, bền vững nhưng không làm ảnh hưởng đến thực hiện công bằng xã hội, không dẫn đến sự gia tăng khoảng cách giàu nghèo giữa các tầng lớp dân cư, không làm mất ổn định xã hội, không gây xáo trộn và huỷ hoại môi trường sinh thái… Tăng trưởng kinh tế không thể giải quyết được tất cả các vấn đề xã hội vì sự tác động của các quy luật kinh tế đã làm cho các chính sách kinh tế không chứa đựng được hết các vấn đề xã hội vốn rất phức tạp. Do đó, cần có các chính sách, chương trình xã hội riêng để giải quyết các vấn đề xã hội cụ thể, nối liền trong từng thời điểm nhất định, do tác động từ mặt trái của kinh tế thị trường. Các chính sách và chương trình xã hội phải được thực hiện đồng thời hoặc lồng ghép với các chính sách kinh tế để tạo sức mạnh tổng hợp cho sự phát triển. Nghiên cứu mối quan hệ giữa chính sách kinh tế và chính sách xã hội còn giúp chúng ta có cơ sở để tìm ra giới hạn giữa hai loại chính sách này. Song đây là vấn đề hết sức phức tạp, khó khăn. Điều quan trọng là phân tích để đánh giá đúng những tác động tích cực hoặc hậu quả tiêu cực của các chính sách, từ đó có thể đề ra các biện pháp kiểm soát, khống chế hoặc thúc đẩy. Một chính sách xã hội nếu không tính đến khả năng của nền kinh tế hoặc không quan tâm đến lợi ích kinh tế có khi lại trở thành vật cản trở cho sự tăng trưởng kinh tế. Chính sách kinh tế và chính sách xã hội là một thể thống nhất biện chứng, nương tựa vào nhau, ràng buộc lẫn nhau. Sự kết hợp tối ưu giữa chính sách kinh tế và chính sách xã hội có tác động thúc đẩy nhanh sự phát triển kinh tế và tiến bộ xã hội. Nguyên tắc chung cho sự kết hợp đó là chính sách kinh tế phải tạo được động lực trong xã hội, đảm bảo cho xã hội ổn định, đến lượt nó, chính sách xã hội phải thúc đẩy nền kinh tế phát triển vừa phải phù hợp với điều kiện kinh tế cho phép, vừa đặt ra những thách thức mới hướng tới sự phát triển bền vững. 2. Phối hợp chặt chẽ mối quan hệ giữa chính sách kinh tế và chính sách xã hội trong công cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay 2.1 Thực trạng: Để hướng tới việc tạo lập một đất nước ngày càng thịnh vượng, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, tại Đại hội IX của Đảng đã đề ra chiến lược phát triển kinh tế- xã hội cho thời kỳ bằng việc đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Mục tiêu kinh tế- xã hội của cả thời kỳ này là đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ, đưa nước Việt Nam trở thành một nước công nghiệp, ưu tiên phát triển lực lượng sản xuất, đồng thời xây dựng và thực hiện quan hệ sản xuất theo định hướng xã hội chủ nghĩa, phát huy cao độ nội lực, tranh thủ nguồn lực bên ngoài và chủ động tích cực hội nhập kinh tế quốc tế để phát triển nhanh, có hiệu quả và bền vững, tăng trưởng kinh tế đi liền với phát triển văn hoá, từng bước cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo vệ và cải thiện môi trường, kết hợp phát triển kinh tế- xã hội với tăng cường an ninh- quốc phòng. Để thực hiện mục tiêu chiến lược đã để ra, Đảng ta chú trọng nhấn mạnh việc hoạch định, bổ sung điều chỉnh các chính sách kinh tế và chính sách xã hội, xem sự phối hợp, lồng ghép hợp lý các loại chính sách này như một đảm bảo tất yếu cho sự thành công. Các chính sách kinh tế tập trung vào những nhiệm vụ trọng tâm: - Tiếp tục thực hiện nhất quán chính sách kinh tế nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa, tạo mọi điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp và công dân đầu tư và phát triển sản xuất kinh doanh. - Tập trung sửa đổi, bổ sung cơ chế, chính sách, pháp luật, đổi mới công tác chỉ đạo thực hiện để bảo đảm các thành phần kinh tế đều được khuyến khích phát triển lâu dài, hợp tác, cạnh tranh lành mạnh, thực sự là bộ phận cấu thành của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. - Tiếp tục chính sách mở cửa và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế để phát triển, tích cực chuẩn bị các điều kiện về kinh tế, thể chế, cán bộ… để thực hiện thành công quá trình hội nhập trên cơ sở phát huy nội lực, bảo đảm độc lập, tự chủ, bình đẳng và cùng có lợi. Các chính sách xã hội cần được thực hiện đồng thời và tập trung vào những nhiệm vụ: đổi mới chính sách đào tạo, sử dụng và đãi ngộ trí thức, trọng dụng và tôn vinh nhân tài; chú trọng sử dụng và phát huy tiềm năng tri thức của người Việt Nam ở nước ngoài; đổi mới cơ chế, chính sách tài chính đối với giáo dục và đào tạo, thu hút các nguồn lực trong nước và nước ngoài, khuyến khích các thành phấn kinh tế đầu tư phát triển giáo dục ở tất cả các bậc học; có các chính sách thích hợp tạo công bằng về cơ hội và bình đẳng về trách nhiệm cho mọi công dân, mọi doanh nghiệp và nhà đầu tư trong hoạt động sản xuất kinh doanh, trong việc tìm và tự tạo việc làm trong tiếp cận với thông tin kinh tế, thông tin thị trường… Khuyến khích và tôn vinh những người làm giàu chính đáng đi đôi với chống tham nhũng, gian lận thương mại; cải cách cơ bản hệ thống tiền lương, hợp thức hoá các thu nhập mang tính chất lượng. Thực hiện công khai, minh bạch về thu nhập, hạn chế sự phân hoá giàu nghèo thông qua những biện pháp điều tiết thu nhập; cải cách cơ chế bảo hiểm xã hội và bảo đảm xã hội. Ban hành Luật Bảo hiểm xã hội; tiếp tục phòng chống các tệ nạn xã hội, nhất là nạn ma tuý và tai nạn giao thông, công khai hoá các nội dung và cơ chế, phương pháp giám sát của các cơ quan chức năng, các đoàn thể quần chúng và nhân dân về thực hiện pháp luật, chính sách, chế độ của Nhà nước. Thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở. Có thể nói, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và thực hiện công bằng xã hội là mục tiêu "kép" của sự phát triển bền vững mà nhiều quốc gia trên thế giới đều mong muốn đạt tới. Nhưng trên thực tế, đây là bài toán khó mà không phải nước nào cũng có thể đưa ra lời giải thoả đáng. Bởi lẽ để biến mục tiêu tốt đẹp đó thành hiện thực thì phải có hàng loạt điều kiện khách quan và chủ quan cần thiết, phải giải quyết nhiều mối quan hệ có lúc là mâu thuẫn với nhau trong một mô hình kinh tế cụ thể. Đại hội VI của Đảng (12-1986) đã đề ra đường lối đổi mới toàn diện, trong đó có chủ trương mang tính đột phá là: chuyển nền kinh tế từ mô hình kế hoạch hóa tập trung quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận động theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Chúng ta sử dụng cơ chế thị trường như là thành quả của nền văn minh nhân loại làm phương tiện để năng động hóa và đẩy nhanh nhịp độ tăng trưởng kinh tế, tăng cường xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, nâng cao đời sống nhân dân. Chúng ta không rập khuôn theo mô hình kinh tế thị trường tự do - dù là dựa vào lý thuyết của chủ nghĩa tự do cổ điển hay lý thuyết của chủ nghĩa tự do mới. Bởi thực tế đã cho thấy, bản thân nền kinh tế thị trường tự do không tự động dẫn đến công bằng xã hội, trái lại còn làm cho phân hóa giàu nghèo quá mức, kéo theo nhiều mâu thuẫn và xung đột xã hội nan giải. Chúng ta chú ý tham khảo và tiếp thu có lựa chọn một số kinh nghiệm cụ thể của mô hình kinh tế thị trường xã hội trong việc thực hiện các chính sách phúc lợi công cộng, nhưng cũng không sao chép mô hình này. Vì về thực chất, đó vẫn là mô hình duy trì địa vị thống trị của quan hệ sản xuất và thượng tầng kiến trúc tư bản chủ nghĩa trong xã hội. Đảng ta chủ trương đề cao vai trò quản lý và điều tiết vĩ mô của Nhà nước đối với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nhằm thực hiện "Tăng trưởng kinh tế gắn liền với bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước phát triển" (1). Thực tiễn của quá trình đổi mới từ cuối năm 1986 đến nay đã chứng tỏ, bên cạnh nhiều nhân tố khác, chính việc thực hiện nguyên tắc phân phối nói trên đã có tác dụng khơi dậy tính năng động và chủ động xã hội của mọi tầng lớp dân cư, mọi thành phần kinh tế tạo nên động lực to lớn thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Nhìn chung, kinh tế đã đạt tốc độ tăng trưởng khá cao liên tục trong nhiều năm, đời sống của đại đa số nhân dân được cải thiện rõ rệt. Riêng thời kỳ 1991 - 2000, GDP tăng gấp đôi, đồng thời tỷ lệ nghèo đói giảm còn một nửa (từ 60% xuống 32% theo chuẩn quốc tế). Chúng ta đã "hoàn thành sớm hơn so với kế hoạch toàn cầu: giảm một nửa tỷ lệ nghèo vào năm 2015" mà Liên hợp quốc đề ra(3). Trong cùng thời gian, cả nước đã đạt chuẩn quốc gia về xoá mù chữ và phổ cập giáo dục tiểu học, tỷ lệ người lớn biết chữ tăng từ 88% lên 94%. Công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân có tiến bộ, tuổi thọ trung bình của người dân tăng từ 63 lên 68. Chỉ số phát triển con người (HDI) tăng từ mức dưới trung bình: 0,498 (năm 1991) lên mức trên trung bình: 0,688 (năm 2000), xếp thứ 109/173 nước được thống kê. Tuy đã có bước phát triển khá như vừa qua, nhưng do điểm xuất phát thấp nên hiện nay nước ta cơ bản vẫn là một nước nông nghiệp, với trên 63% lực lượng lao động xã hội tập trung trong các ngành nông - lâm - ngư; công nghiệp còn nhỏ bé, dịch vụ chưa phát triển; nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa chậm được thể chế hóa đồng bộ; chất lượng tăng trưởng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế còn kém. Trong lĩnh vực phát triển xã hội, nhiều chính sách đã ban hành chưa được thực hiện tốt, một số chính sách còn thiếu hoặc có những điểm bất cập. Đời sống của một bộ phận dân cư, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số và miền núi... còn nhiều khó khăn. Khoảng cách giàu - nghèo giữa các tầng lớp dân cư, giữa thành thị và nông thôn, miền xuôi và miền núi đang có xu hướng dãn ra. Theo các số liệu của Tổng cục Thống kê, hệ số chênh lệch về thu nhập giữa nhóm giàu nhất (20%) và nhóm nghèo nhất (20%) trong tổng số dân cư cả nước 5,6 lần ở năm 1992 thì năm 1997 - 1998 đã tăng lên 10,47 lần. Mấy năm gần đây, việc xoá đói giảm nghèo có xu hướng chậm lại, số hộ tái nghèo tăng lên. Tỷ lệ lao động thất nghiệp ở thành thị và thiếu việc làm ở nông thôn còn cao (tương ứng là 6% và khoảng 29% hiện nay). Hiện tượng làm giàu bất chính do tham nhũng, buôn lậu, lừa đảo, đầu cơ vẫn chưa được ngăn chặn và đẩy lùi. Thực tiễn ở nước ta từ đầu thập kỷ 90 của thế kỷ 20 đến nay cho thấy, thông qua đẩy mạnh phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, việc thực hiện các chính sách kinh tế, chính sách xã hội đã đạt nhiều thành tựu tích cực. Nền kinh tế đã có bước phát triển mới về lực lượng sản xuất, quan hệ sản xuất và hội nhập kinh tế quốc tế, tổng sản phẩm trong nước tăng, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được cải thiện rõ rệt, văn hoá- xã hội không ngừng tiến bộ, khả năng độc lập, tự chủ tăng lên, tạo thêm điều kiện đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Sau 20 năm đổi mới, Đảng ta gặt hái được nhiều thành tựu to lớn, toàn diện. Chúng ta đã có nhận thức và giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa đổi mới kinh tế và đổi mới xã hội. Thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội vừa là mục tiêu, vừa là động lực để phát triển bền vững. Nhà nước vừa thúc đẩy phát triển các vùng kinh tế trọng điểm, vừa quan tâm nhiều hơn tăng cường cho những vùng, những cộng đồng nhiều khó khăn để sớm xoá đói, giảm nhanh số hộ nghèo, cải thiện đời sống vật chất, văn hoá của nhân dân. Tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị tính đến năm 2005 là 5,4% và quỹ thời gian lao động được sử dụng ở nông thôn đạt 80%. Theo tiêu chuẩn đánh giá hộ nghèo đến năm 2005 tỷ lệ hộ nghèo ở Việt Nam giảm xuống còn 22%. Các chính sách xã hội được thực hiện đa dạng, dưới nhiều hình thức từ các chính sách, giải pháp, biện pháp kinh tế đến các cuộc vận động phong trào như: chương trình cấp thẻ khám chữa bệnh miễn phí cho người nghèo, vận động xây dựng các quỹ từ thiện chữa bệnh miễn phí… đã có tác dụng đáng kể trong việc giảm khó khăn về chi phí chữa bệnh của người nghèo; chính sách ưu tiên dành vốn đầu tư cho địa bàn nông thôn để nâng cấp hạ tầng kỹ thuật và xã hội; nhà nước đầu tư và vận động nhân dân cùng đóng góp trong việc chỉnh trang nâng cấp từng khu dân cư, khu phố ở hầu hết các quận nội thành đã phần nào cải thiện điều kiện sống ở những khu dân cư nghèo; chương trình vận động đóng góp xây dựng “Nhà tình nghĩa, nhà tình thương”; chương trình xây dựng nhà ở cho người có thu nhập thấp … đã và đang góp phần rất lớn về mặt thành quả xã hội của đất nước. Với việc kết hợp chặt chẽ ngay từ đầu đổi mới kinh tế với đổi mới xã hội, lấy đổi mới kinh tế làm trọng tâm đồng thời từng bước tiến hành đổi mới xã hội, Việt Nam đã vừa thúc đẩy được nền kinh tế của đất nước phát triển theo quy luật khách quan, vừa tạo nên sự năng động, tích cực trong tư duy, tư tưởng và đời sống tinh thần nói chung của xã hội, làm cho con người được thực sự tự do và có điều kiện phát huy tính chủ động, sáng tạo của mình. Hai quá trình đó có quan hệ biện chứng với nhau, tạo nên sức mạnh giúp Việt Nam có cơ sở thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. 2.2 Tồn tại và hạn chế: - Nền kinh tế kém hiệu quả và sức cạnh tranh còn yếu. Tích luỹ nội bộ và sức mua trong nước còn thấp. Cơ cấu kinh tế chuyên dịch chậm, cơ cấu đầu tư còn nhiều bất cập, dàn trải. Đầu tư của Nhà nước còn thất thoát và lãng phí. Nhịp độ thu hút đầu tư trực tiếp của nước ngoài thiếu ổn định, quan hệ sản xuất có mặt chưa phù hợp, hạn chế việc giải phóng và phát triển lực lượng sản xuất. Chưa có chuyển biến trong việc đổi mới và phát triển doanh nghiệp nhà nước. Kinh tế tập thể phát triển chậm. Các thành phần kinh tế khác chưa phát huy hết năng lực. Cơ chế quản lý, chính sách phân phối có mặt chưa hợp lý, chênh lệch giàu- nghèo tăng nhanh. - Giáo dục đào tạo còn yếu về chất lượng, cơ cấu đào tạo chưa phù hợp, có nhiều bất hợp lý trong dạy, học và thi cử, cả hệ thống còn nặng về bệnh thành tích…Khoa học và công nghệ chưa thật sự trở thành động lực phát triển kinh tế- xã hội. Cơ sở vật chất của các ngành y tế, giáo dục, khoa học, văn hoá, thông tin, thể thao còn hạn chế. Việc đổi mới cơ chế quản lý và thực hiện xã hội hoá trong các lĩnh vực này triển khai chậm. - Đời sống của đại bộ phận nhân dân còn nhiều khó khăn, nhất là ở vùng núi, vùng sâu và vùng thường xuyên bị thiên tai. Số lao động chưa có việc làm và không có việc làm còn chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số lao động của cả nước. Nhiều tệ nạn xã hội chưa được đẩy lùi, nạn ma tuý, mại dâm, HIV/AIDS có nhiều hướng lan rộng. Tai nạn giao thông ngày càng có chiều hướng gia tăng, môi trường sống bị ô nhiễm nhiều. Hạn chế về xã hội như hệ thống chính trị còn nhiều bất cập, đổi mới chính trị và hệ thống chính trị chưa theo kịp đòi hỏi phát triển của xã hội và đổi mới kinh tế. Như chưa nhận thức đầy đủ để khắc phục tình trạng chồng chéo cũng như lạm quyền kiểm tra giám sát của nhân dân đối với hoạt động của Nhà nước. Trong thực tiễn, bộ máy Nhà nước còn nhiều bất cập trước yêu cầu của giai đoạn mới. Tình trạng quan liêu, nhiều tầng, nhiều nấc của bộ máy hành chính làm cho việc quản lý các quá trình kinh tế- xã hội chưa thật nhanh, nhậy và có hiệu quả cao. Phương thức tổ chức hoạt động của các hội đoàn thể còn chưa thoát khỏi tình trạng hành chính sơ cứng. Những yếu kém, bất cập trên có phần do điều kiện khách quan nhưng chủ yếu là do những khuyết điểm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, mà trước hết là sự thiếu ăn khớp, thiếu hài hoà, đồng bộ giữa chính sách kinh tế và chính sách xã hội trong hệ thống công cụ quản lý thống nhất của Nhà nước. Được thể hiện không chỉ trong quá trình triển khai vào thực tiễn mà ở ngay từ khi định hình chính sách; không chỉ ở việc xác định những ưu tiên trong từng thời kỳ, từng hoàn cảnh đối với mỗi chính sách mà ngay cả việc phân tích, đánh giá đúng mối quan hệ biện chứng của các tác động do việc thực hiện các chính sách kinh tế, chính sách xã hội mang lại. Mặt khác, ngay cả khi đã thống nhất được mục tiêu kinh tế và mục tiêu xã hội trong các chính sách đã chú ý đến sự cần thiết tất yếu phối hợp chính sách kinh tế và chính sách xã hội cho sự phát triển bền vững, nhưng cách thức điều hành, sự sẵn sàng và hoàn thiện của thể chế pháp luật, sự thích ứng của đội ngũ cán bộ lại đuối tầm không bảo đảm đã làm cho những bất cập trở nên sâu sắc, hiệu quả thực hiện bị hạn chế, chi phí để sửa chữa những khuyết tật của xã hội tăng lên. 2. 3. Nguyên nhân của những hạn chế. - Nguyên nhân khách quan: Sự chống phá của các thế lực thù địch và tình trạng thoái trào của chủ nghĩa xã hội thế giới có tác động tiêu cực tới niềm tin của cán bộ, Đảng viên và nhân dân, có tác động bất lợi tới quá trình phát triển kinh tế- xã hội. Những diễn biến phức tạp về xã hội, kinh tế- chính trị, văn hoá- tư tưởng… trên thế giới cũng như ở một số nước đã có tác động thuận lợi đến Việt Nam. Đổi mới kinh tế và đổi mới xã hội vì chủ nghĩa xã hội là một sự nghiệp vô cùng khó khăn, phức tạp, mới mẻ mà thực tiễn chưa đủ sáng tỏ và có nhiều ý kiến trái ngược nhau, đặc biệt trong bối cảnh mới của tình hình thế giới. - Nguyên nhân chủ quan: + Việt Nam quá độ lên chủ nghĩa xã hội từ một nước nông nghiệp lạc hậu bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa, có nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp nên không tránh khỏi những khó khăn và thách thức. Thế và lực của Việt Nam còn nhỏ bê nên trong nền kinh tế thị trường gây ra những vấn đề về vốn, sử dụng vốn, đào tạo nguồn nhân lực, phát triển khoa học và công nghệ, mở rộng kinh tế đối ngoại, tăng cường sự lãnh đạo và quản lý của Nhà nước…. trong khi thực hiện công nghiệp hoá và hiện đại hoá. Việt Nam chưa có những biện pháp khuyến khích thực sự tạo thành động lực để phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ cũng như những vấn đề về bản quyền, đầu tư cho nghiên cứu. Thiếu đội ngũ kỹ thuật cao để áp dụng khoa học công nghệ vào sản xuất. + Về xã hội: sự lãnh đạo của Đảng cả về năng lực, phẩm chất và trí tuệ chưa đáp ứng được yêu cầu đòi hỏi của thực tiễn. Việc tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện tổ chức các Nghị quyết của Đảng chưa tốt, chậm cụ thể hoá, thể chế hoá, hoặc thực hiện nữa vời. Phương thức lãnh đạo của Đảng chậm được đổi mới. Việc đổi mới xã hội chưa được quan tâm đúng mức, còn chậm trễ so với đổi mới kinh tế, chưa có những biện pháp mạnh mẽ, đồng bộ và kiên quyết để tăng cường có hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống trong cán bộ và Đảng viên. Năng lực thể chế hoá đường lối của Đảng triển khai thực hiện, năng lực điều hành của Nhà nước còn bất cập trước đòi hỏi của thực tiễn nhất là giải quyết một số vấn đề kinh tế- xã hội bức xúc. 3.Quan điểm và giải pháp giải quyết mối quan hệ biện chứng giữa chính sách kinh tế và chính sách xã hội trong công cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay 3.1. Quan điểm: Trong nhận thức và giải quyết mối quan hệ giữa đổi mới kinh tế và đổi mới chính sách xã hội, Đảng ta xác định cần phải kết hợp chặt chẽ ngay từ đầu đổi mới kinh tế với đổi mới chính sách xã hội, lấy đổi mới kinh tế làm trọng tâm, đồng thời từng bước đổi mới chính trị. Đây là một chủ trương đúng, đảm bảo không gây nên những đảo lộn làm mất cân bằng trong đời sống xã hội, đồng thời giữ vững được sự ổn định chính trị, một tiền đề tiên quyết cho sự phát triển của đời sống kinh tế xã hội. Trong khi khẳng định sự cần thiết phải phát triển kinh tế thị trưởng, Đảng cũng nhận thấy được mặt trái và những ảnh hưởng tiêu cực, mâu thuẫn của nó đối với chủ nghĩa xã hội. Từ đó, Đảng chủ trương phải xây dựng Nhà nước pháp quyền chủ nghĩa xã hội, nhà nước của dân, do dân, vì dân, hoàn thiệp pháp luật xã hội chủ nghĩa, tăng cường vai trò quản lý của Nhà nức, thực hiện tăng trưởng kinh tế gắn liền với bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, bảo vệ môi trường… Do chính sách xã hội đụng chạm đến các mối quan hệ đặc biệt phức tạp và nhạy cảm trong xã hội, Đảng đã chủ động chỉ đạo: việc đổi mới trong chính sách xã hội nhất thiết phải trên cơ sở nghiên cứu và chuẩn bị rất nghiêm túc, không cho phép gây mất ổn định chính trị, dẫn tới rối loạn. Nếu nóng vội đẩy nhanh đổi mới chính sách xã hội khi chưa chuẩn bị các tiền để cần thiết sẽ dẫn đến sai lầm và có thể phải trả giá đắt thậm chí không cứu vãn được. Ngược lại, nếu chậm trễ trong đổi mới chính trị và hệ thống chính trị, nhất là trong tổ chức bộ máy và cán bộ, trong giải quyết mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nước và các đoàn thể nhân dân thì sẽ không tạo được điều kiện tiên quyết và môi trường thuận lợi để thúc đẩy kinh tế- xã hội phát triển và thực hiện dân chủ. Đặc điểm nổi bật của công cuộc đổi mới đất nước của Việt Nam là luôn lấy sự ổn định chính trị- xã hội là tiền đề, điều kiện tiên quyết. Nhờ ổn định chính trị- xã hội mà đổi mới kinh tế được thuận lợi. Đổi mới kinh tế thành công sẽ là nền tảng vững chắc đảm bảo ổn định chính trị, đổi mới chính sách xã hội có hiệu quả. Trên thực tế, quá trình đổi mới tổ chức và hoạt động của tổ chức chính trị ở nước ta đã diễn ra với những bước đi thận trọng và vững chắc, bắt đầu từ những việc giải quyết những vấn đề cấp bách nhất và đã chín muồi. Mục tiêu cơ bản của đổi mới chính sách xã hội và hệ thống xã hội cũng là mục tiêu và động lực của công cuộc đổi mới ở Việt Nam, là xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Cụ thể hóa quan điểm tổng quát của Đảng về "tăng trưởng kinh tế gắn liền với bảo đả