Tiểu luận Nội dung quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất. Đảng ta nhận thức và vận dụng quy luật này như thế nào trong giai đoạn hiện nay

Üa vµ c¶ qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ë n­íc ta hiÖn nay ®Òu tu©n theo quy luËt sù phï hîp quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. V× vËy cã thÓ kh¼ng ®Þnh quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt lµ mét quy luËt phæ biÕn vµ c¬ b¶n thuéc vÒ x· héi, cho ®Õn nay quy luËt nµy vÉn cßn gi÷ nguyªn gi¸ trÞ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña mçi ®Êt n­íc. §Ó cã ®­îc c¸i nh×n s©u s¾c vµ ®óng ®¾n h¬n vÒ quy luËt nµy vµ liªn hÖ nã trong thùc tiÔn ®Êt n­íc ta, em ®· chän nghiªn cøu ®Ò tµi: “Néi dung quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. §¶ng ta ®· vËn dông quy luËt nµy nh­ thÕ nµo trong giai ®o¹n hiÖn nay.” Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o bé m«n triÕt häc ®· gióp em hiÓu s©u s¾c ®Ò tµi vµ hoµn thµnh bµi tiÓu luËn nµy. RÊt mong ®­îc sù ®éng viªn vµ gãp ý cña c«. I - §Æt vÊn ®Ò Quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt lµ mét quy luËt phæ biÕn, c¬ b¶n vµ t¸c ®éng ®Õn toµn bé tiÕn tr×nh cña lÞch sö nh©n lo¹i. Sù thay thÕ, ph¸t triÓn cña lÞch sö x· héi loµi ng­êi tõ chÕ ®é c«ng x· nguyªn thñy qua chÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ, chÕ ®é phong kiÕn, chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa vµ ®Õn x· héi céng s¶n t­¬ng lai lµ do sù t¸c ®éng cña hÖ thèng c¸c quy luËt x· héi, trong ®ã quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt lµ quy luËt c¬ b¶n nhÊt. Ngµy nay, quy luËt nµy chi phèi toµn bé ®êi sèng x· héi trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nãi chung vµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn nãi riªng. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc l­îng s¶n xuÊt cã t¸c dông tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña nhµ n­íc. §èi víi ViÖt Nam, trong c«ng cuéc c¶i t¹o quan hÖ x· héi cò vµ x©y dùng quan hÖ x· héi míi, do nhËn thøc ch­a ®óng ®¾n vÒ quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt nªn chóng ta ®· gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n. Tõ nh÷ng sai lÇm thùc tiÔn ®· vÊp ph¶i, §¶ng ta ®· rót ra ®­îc bµi häc kinh nghiÖm quý b¸u: trong viÖc x¸c lËp, thùc hiÖn, thay ®æi hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt cÇn ph¶i c¨n cø vµo thùc tr¹ng lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn cã vÒ mÆt tæ chøc, tr×nh ®é cña chóng. Tõ ®ã, §¹i héi §¶ng VI ®· ®Ò ra chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ míi, giê ®©y víi ®­êng lèi ®óng ®¾n, ®Êt n­íc chóng ta ®· vµ ®ang b­íc vµo thêi kú ph¸t triÓn míi, thêi kú “®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc” ®· ®Þnh h­íng ph¸t triÓn nh»m môc tiªu x©y dùng ®Êt n­íc thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, cã mét c¬ cÊu thÝch hîp víi c¬ cÊu kinh tÕ vµ phï hîp víi lùc l­îng s¶n xuÊt. Chóng ta ph¶i ch¨m lo ph¸t triÓn ph­¬ng thøc s¶n xuÊt, ®i ®ång bé c¶ hai mÆt lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, trong c¸ch ®i ­u tiªn cho lùc l­îng s¶n xuÊt vµ tïy vµo b­íc ®i, tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt mµ chóng ta chñ ®éng x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt cho phï hîp, ph¶n ¸nh ®óng quy luËt vÒ mèi quan hÖ gi÷a chóng: quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. II - Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. 1.Néi dung quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Lùc l­îng s¶n xuÊt. Lùc l­îng s¶n xuÊt biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi víi tù nhiªn trong quÊ tr×nh s¶n xuÊt. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, con ng­êi kÕt hîp søc lao ®éng cña m×nh víi t­ liÖu s¶n xuÊt, tr­íc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng t¹o thµnh søc m¹nh khai th¸c giíi tù nhiªn, lµm ra s¶n phÈm cÇn thiÕt cho cuéc sèng cña m×nh. VËy lùc l­îng s¶n xuÊt lµ n¨ng lùc thùc tiÔn c¶i biÕn giíi tù nhiªn cña con ng­êi nh»m ®¸p øng nhu cÇu ®êi sèng cña m×nh. Lùc l­îng s¶n xuÊt lµ sù kÕt hîp ng­êi lao ®éng vµ t­ liÖu s¶n xuÊt, trong ®ã “lùc l­îng s¶n xuÊt hµng ®Çu cña toµn thÓ nh©n lo¹i lµ c«ng nh©n, lµ ng­êi lao ®éng”. Ng­êi lao ®éng chÝnh lµ ng­êi sö dông nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt ®ã ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho xÉ héi. Nh­ng ng­êi lao ®éng ®ã ph¶i lµ ng­êi cã kinh nghiÖm vµ thãi quen lao ®éng nhÊt ®Þnh, tr×nh ®é chuyªn m«n míi cã thÓ ph¸t huy tèi ®a t¸c dông cña t­ liÖu s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Cïng víi ng­êi lao ®éng, c«ng cô lao ®éng còng lµ mét yÕu tè c¬ b¶n cña lùc l­îng s¶n xuÊt, ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong t­ liÖu s¶n xuÊt. C«ng cô lao ®éng do con ng­êi s¸ng t¹o ra lµ yÕu tè ®éng nhÊt cña lùc l­îng s¶n xuÊt. C«ng cô lao ®éng lu«n ®­îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn v× con ng­êi lu«n lu«n muèn gi¶m bít nÆng nhäc vµ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao trong c«ng viÖc. ChÝnh sù c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn kh«ng ngõng cña c«ng cô lao ®éng ®· lµm biÕn ®æi toµn bé t­ liÖu s¶n xuÊt, c«ng cô lao ®éng cµng tinh x¶o, hiÖn ®¹i th× nÒn s¶n xuÊt cµng tiÕn bé. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c«ng cô lao ®éng lµ th­íc ®o tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ng­êi, lµ tiªu chuÈn ph©n biÖt c¸c thêi ®¹i kinh tÕ trong lÞch sö. Tr×nh ®é ph¸t cña lùc l­îng s¶n xuÊt trong tõng giai ®o¹n lÞch sö thÓ hiÖn tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ng­êi trong giai ®o¹n lÞch sö ®ã. Tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt biÓu hiÖn ë tr×nh ®é cña c«ng cô lao ®éng, tr×nh ®é, kü n¨ng, vµ kinh nghiÖm lao ®éng cña con ng­êi, tr×nh ®é tæ chøc vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi, tr×nh ®é øng dông khoa häc vµo s¶n xuÊt.Tr×nh ®é lùc l­îng s¶n xuÊt cµng cao th× sù ph©n c«ng cµng tØ mØ, khi ®ã tr×nh ®é cña ph©n c«ng lao ®éng cµng thÓ hiÖn râ rµng tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt. §i liÒn víi tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt lµ tÝnh chÊt cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Trong lÞch sö xÉ héi, lùc l­îng s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn tõ chç cã tÝnh chÊt c¸ nh©n lªn tÝnh chÊt x· héi hãa. Khi s¶n xuÊt dùa trªn c«ng cô thñ c«ng, ph©n c«ng lao ®éng kÐm ph¸t triÓn th× lùc l­îng s¶n xuÊt chñ yÕu cã tÝnh c¸ nh©n. Khi s¶n xuÊt ®¹t tíi tr×nh ®é c¬ khÝ, hiÖn ®¹i, ph©n c«ng lao ®éng x· héi ph¸t triÓn th× lùc l­îng s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt x· héi hãa cao. ¡ngghen viÕt “ Giai cÊp t­ s¶n kh«ng thÓ biÕn t­ liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh h¹n chÕ Êy thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt m¹nh mÏ ®­îc nÕu kh«ng biÕn nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt cña c¶i thµnh t­ liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt x· héi mµ chØ mét sè ng­êi cïng lµm míi cã thÓ sö dông ®­îc”. Trong sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, khoa häc ®ãng vai trß ngµy cµng to lín. Ngµy nay, khoa häc ®· ph¸t triÓn ®Õn møc trë thµnh nguyªn nh©n trùc tiÕp cña nhiÒu biÕn ®æi trong xÉ héi vµ trë thµnh “lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp”. Cã thÓ nãi: Khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i lµ ®Æc tr­ng cho lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. 1.2 Quan hÖ s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt do con ng­êi t¹o ra, nh­ng nã h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kh«ng phô thuéc vµo ý muèn chñ quan cña con ng­êi. C.Mac viÕt: “trong s¶n xuÊt, ng­êi ta kh«ng chØ quan hÖ víi giíi tù nhiªn. Ng­êi ta kh«ng thÓ s¶n xuÊt ®­îc nÕu kh«ng kÕt hîp víi nhau theo mét c¸ch nµo ®ã ®Ó ho¹t ®éng chung vµ ®Ó trao ®æi ho¹t ®éng víi nhau. Muèn s¶n xuÊt ®­îc, ng­êi ta ph¶i cã nh÷ng mèi liªn hÖ vµ quan hÖ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh víi nhau; vµ quan hÖ cña hä víi tù nhiªn, tøc lµ viÖc s¶n xuÊt.” Quan hÖ s¶n xuÊt gåm ba mÆt: + Quan hÖ vÒ së h÷u ®èi víi t­ liÖu s¶n xuÊt + Quan hÖ trong tæ chøc vµ qu¶n lý + Quan hÖ trong ph©n phèi s¶n phÈm s¶n xuÊt ra Trong ba mÆt cña quan hÖ s¶n xuÊt, quan hÖ së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt lµ quan hÖ xuÊt ph¸t, lµ quan hÖ c¬ b¶n ®Æc tr­ng cho quan hÖ s¶n xuÊt trong tõng x· héi, vµ cã vai trß quyÕt ®Þnh. LÞch sö ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i ®· chøng kiÕn cã hai lo¹i h×nh së h÷u c¬ b¶n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt: së h÷u t­ nh©n vµ së h÷u c«ng céng. Së h÷u t­ nh©n lµ lo¹i h×nh së h÷u mµ trong ®ã t­ liÖu s¶n xuÊt tËp trung vµo trong tay mét sè Ýt ng­êi, cßn ®¹i ®a sè kh«ng cã hoÆc cã rÊt Ýt t­ liÖu s¶n xuÊt. Do ®ã, quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi trong s¶n xuÊt vËt chÊt vµ trong ®êi sèng x· héi lµ quan hÖ thèng trÞ vµ bÞ trÞ, bãc lét vµ bÞ bãc lét. Së h÷u c«ng céng lµ lo¹i h×nh lë h÷u mµ trong ®ã t­ liÖu s¶n xuÊt thuéc vÒ mäi thµnh viªn cña mçi céng ®ång. Do ®ã, quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi trong mçi céng ®ång lµ quan hÖ b×nh ®¼ng, hîp t¸c, gióp ®ì nhau. MÆt kh¸c, quan hÖ trong tæ chøc vµ qu¶n lý, quan hÖ trong ph©n phèi s¶n phÈm s¶n xuÊt ra còng cã thÓ thóc ®Èy hoÆc k×m h·m qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan hÖ kinh tÕ c¬ b¶n cña mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. Mçi kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt tiªu biÓu cho b¶n chÊt kinh tÕ cña mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh. Ba mÆt c¬ b¶n trªn cña quan hÖ s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi lu«n g¾n bã víi nhau, t¹o thµnh mét hÖ thèng mang tÝnh æn ®Þnh t­¬ng ®èi so víi sù vËn ®éng kh«ng ngõng cña lùc l­îng s¶n xuÊt. 1.3 Néi dung quy luËt sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt, chóng tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau mét c¸ch biÖn chøng, t¹o thµnh quy luËt sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt – quy luËt c¬ b¶n nhÊt cña sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn x· héi. Xu h­íng chung cña s¶n xuÊt vËt chÊt lµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn ®ã xÐt ®Õn cïng lµ b¾t nguån tõ sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lùc l­îng s¶n xuÊt trë thµnh yÕu tè c¸ch m¹ng nhÊt, th­êng xuyªn biÕn ®æi cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ yÕu tè t­¬ng ®èi æn ®Þnh cã khuynh h­íng l¹c hËu h¬n so víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Lùc l­îng s¶n xuÊt lµ néi dung cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc x· héi cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Sù vËn ®éng, ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña lùc l­îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh vµ lµm thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt cho phï hîp víi nã. Khi mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt míi ra ®êi th× quan hÖ s¶n xuÊt bao giê còng phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt lµ mét tr¹ng th¸i mµ trong ®ã quan hÖ s¶n xuÊt lµ “h×nh thøc ph¸t triÓn” cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Trong tr¹ng th¸i ®ã, tÊt c¶ c¸c mÆt cña quan hÖ s¶n xuÊt ®Òu “t¹o ®Þa bµn ®Çy ®ñ” cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Nh­ vËy, trong tr¹ng th¸i phï hîp, c¶ ba mÆt cña quan hÖ s¶n xuÊt ®¹t tíi thÝch øng víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn tèi ­u viÖc sö dông vµ kÕt hîp lao ®éng víi t­ liÖu s¶n xuÊt. Víi tr¹ng th¸i phï hîp nh­ vËy, lùc l­îng s¶n xuÊt sÏ cã c¬ së ®Ó ph¸t triÓn hÕt kh¶ n¨ng cña nã. Sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh sÏ lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt tõ chç phï hîp trë thµnh kh«ng phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Khi ®ã, quan hÖ s¶n xuÊt trë thµnh “xiÒng xÝch” cña lùc l­îng s¶n xuÊt, k×m h·m lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Yªu cÇu kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt tÊt yÕu dÉn ®Õn thay thÕ quan hÖ s¶n xuÊt cò b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn míi cña lùc l­äng s¶n xuÊt ®Ó thóc ®Èy lùc l­äng s¶n xuÊt tiÕp tôc ph¸t triÓn. ViÖc xãa bá quan hÖ s¶n xuÊt cò, thay thÕ nã b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi còng cã nghÜa lµ sù diÖt vong cña c¶ mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt lçi thêi vµ sù ra ®êi mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt míi. Chñ nghÜa duy vËt chøng minh vai trß quyÕt ®Þnh cña lùc l­îng s¶n xuÊt ®èi víi quan hÖ s¶n xuÊt song còng chØ râ r»ng quan hÖ s¶n xuÊt còng cã tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi vµ t¸c ®éng trë l¹i sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc x· héi cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nªn nã t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi néi dung cña nã lµ lùc l­îng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt quy ®Þnh môc ®Ých cña s¶n xuÊt, t¸c ®éng ®Õn th¸i ®é cña con ng­êi trong lao ®éng s¶n xuÊt, ®Õn tæ chøc ph©n c«ng lao ®éng x· héi, ®Õn ph¸t triÓn vµ øng dông khoa häc c«ng nghÖ…tõ ®ã h×nh thµnh mét hÖ thèng nh÷ng yÕu tè thóc ®Èy hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Thùc tiÔn ®· chøng minh r»ng lùc l­îng s¶n xuÊt chØ cã thÓ ph¸t triÓn khi cã mét quan hÖ s¶n xuÊt ®ång bé phï hîp víi nã. Ng­îc l¹i, quan hÖ s¶n xuÊt lçi thêi, l¹c hËu hoÆc “tiªn tiÕn” h¬n mét c¸ch gi¶ t¹o so víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Së dÜ quan hÖ s¶n xuÊt cã thÓ t¸c ®éng m¹nh mÏ trë l¹i ®èi víi lùc l­îng s¶n xuÊt v× ë ®©y chóng cã quan hÖ mËt thiÕt, chÆt chÏ víi nhau, cïng hç trî lÉn nhau. Tuy nhiªn, kh«ng ®­îc hiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n tÝch cùc cña quan hÖ s¶n xuÊt chØ lµ vai trß cña nh÷ng h×nh thøc së h÷u, mçi kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt lµ mét hÖ thèng, mét chØnh thÓ h÷u c¬ gåm ba mÆt: quan hÖ së h÷u, quan hÖ tæ chøc vµ qu¶n lý, quan hÖ ph©n phèi. ChØ trong chØnh thÓ ®ã, quan hÖ s¶n xuÊt míi trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Khi quan hÖ s¶n xuÊt k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt th× theo quy luËt chung, quan hÖ s¶n xuÊt cò sÏ ®­îc thay thÕ b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng ph¶i gi¶n ®¬n, nã ph¶i th«ng qua nhËn thøc vµ ho¹t ®éng c¶i t¹o x· héi cña con ng­êi. Trong x· héi cã giai cÊp ph¶i th«ng qua ®Êu tranh giai cÊp, th«ng qua c¸ch m¹ng x· héi. Tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ sù phï hîp lµ nhÞp ®iÖu vµ tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng ngµy cµng ®­îc n©ng cao. VËy, quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt lµ mét quy luËt c¬ b¶n, phæ biÕn nhÊt vµ nã tån t¹i, ph¸t triÓn ®óng víi mäi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi. Sù nhËn thøc vµ vËn dông quy luËt cña §¶ng ta trong giai ®o¹n hiÖn nay. Nh÷ng sai lÇm cña §¶ng tr­íc §¹i héi VI Do ch­a nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt nªn trong c«ng cuéc c¶I t¹o x· héi cò, x©y dùng quan hÖ míi §ảng ta ®· gÆp ph¶i nhiÒu sai lÇm. Chóng ta kh«ng tÝnh ®Õn tr×nh ®é lùc l­îng s¶n xuÊt cßn ®ang trong thêi kú thÊp kÐm mµ ngé nhËn lµ ®· cã quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa vµ cßn cho r»ng: mçi b­íc ®I c¶I tao quan hÖ s¶n xuÊt còÉ©y dùng quan hÖ míi ®Òu thóc sù ra ®êi vµ lín m¹nh cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Chóng ta ®· bÊt chÊp thùc tÕ kh¸ch quan mµ chØ tin vµo vai trß tÝch cùc cña nh©n tè chÝnh trÞ t­ëng r»ng cã kh¶ n¨ng chñ ®éng t¹o ra quan hÖ s¶n xuÊt më ®­êng cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. 2.2 §­êng lèi ph¸t triÓn theo quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. ViÖt Nam qu¸ ®é ®i lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét x· héi vèn lµ thuéc ®Þa nöa phong kiÕn, lùc l­îng s¶n xuÊt ë tr×nh ®é thÊp, nÒn kinh tÕ l¹c hËu, c«ng cô s¶n xuÊt lµ thñ c«ng nöa c¬ khÝ. Theo sè liÖu thèng kª ë ViÖt Nam lao ®éng ho¹t ®éng chiÕm 45% d©n sè, trong ®ã n«ng nghiÖp chiÕm 75%, c«ng nghiÖp chØ chiÕm 11% cßn l¹i lµ c¸c ngµnh dÞch vô kh¸c. H¬n n÷a, b¶n th©n ®Æc ®iÓm qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi cña n­íc ta lµ bá qua chÕ ®é t­ b¶n nªn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, do ®ã ta cµng ph¶i coi träng h×nh thøc kinh tÕ trung gian qu¸ ®é tõ thÊp lªn cao. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng ®Êt n­íc ®i lªn con ®­êng chñ nghÜa x· héi, qua thêi gian t×m tßi, thö nghiÖm, cã thµnh c«ng, cã thÊt b¹i, §¶ng ta ®· rót ra nhiÒu kinh nghiÖm vµ x¸c ®Þnh r»ng: mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho lùc l­îng s¶n xuÊt chËm ph¸t triÓn, ®êi sèng nh©n d©n gÆp khã kh¨n lµ “kh«ng n¾m v÷ng quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt”. Tõ ®ã, §¶ng ®É t×m ra cèt lâi ®Ó ®Èy m¹nh viÖc vËn dông quy luËt b»ng c¸ch nªu ra nh÷ng vÊn ®Ò g¾n quan hÖ s¶n xuÊt víi c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp. §¶ng ®· nhËn thøc r»ng: sù phï hîp gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng bao giê lµ sù phï hîp tuyÖt ®èi, kh«ng cã m©u thuÉn, kh«ng thay ®æi. Sù phï hîp ®ã kh«ng bao giê lµ sù phï hîp chung mµ bao giê còng tån t¹i d­íi nh÷ng h×nh thøc cô thÓ, thÝch øng víi nh÷ng ®Æc ®iÓm, tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc ph¶i tu©n thñ quy luËt sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt, quy luËt nµy lu«n ®­îc coi lµ t­ t­ëng chØ ®¹o quan hÖ s¶n xuÊt cò, x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi trªn nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt. §¹i héi §¶ng VI ®· chØ râ “§¶m b¶o sù phï hîp gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lu«n lu«n kÕt hîp chÆt chÏ t¹o quan hÖ s¶n xuÊt víi tæ chøc s¶n xuÊt”. §¹i héi §¶ng VI lµ mèc lÞch sö quan träng ®¸nh dÊu b­íc ngoÆt c¨n b¶n trong t­ duy, chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn ®Êt n­íc, §¹i héi ®· ®­a ra quan ®iÓm cã ý nghÜa to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc ta: ph¸t triÕn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn. §©y ®­îc coi lµ mét chÝnh s¸ch cã tÝnh chiÕn l­îc, ®­îc thùc hiÖn nhÊt qu¸n, l©u dµi trong qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi nh»m khai th¸c mäi tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÕn lùc l­îng s¶n xuÊt, t¹o ta nhiÒu cña c¶i cho x· héi. ChÝnh s¸ch nµy ra ®êi xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn n­íc ta, ®ång thêi còng lµ s¶n phÈm cña sù vËn dông quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµo sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë ViÖt nam. ChÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn víi c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau, h×nh thµnh nhiÒu tæ chøc kinh doanh ®a d¹ng, ®an xen, hçn hîp. Sù tån t¹i c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan vµ chóng ®Òu cã t¸c dông ®èi víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. §ång chÝ Tæng bÝ th­ §ç M­êi ®· kh¼ng ®Þnh “NÕu c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa t¹o nªn lùc l­îng s¶n xuÊt cÇn thiÕt cho chÕ ®é míi th× viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn chÝnh lµ ®Ó x©y dùng hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp”. TÊt yÕu kh¸ch quan dÉn ®Õn sù ra ®êi nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ do trong qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi, ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt cßn yÕu kÐm, l¹c hËu, tr×nh ®é lao ®éng kh¸c nhau, lùc l­îng s¶n xuÊt kh«ng ®ång ®Òu tÊt yÕu dÉn ®Õn sù kÕt hîp t­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng theo quy m«, c¸ch thøc kh¸c nhau. Thùc tÕ cho thÊy chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®· gãp phÇn gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt ®­a ®Õn nh÷ng thµnh tùu to lín vµ cã ý nghÜa quan träng. §¹i héi §¶ng VII kh¼ng ®Þnh “ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc”. C¬ chÕ thÞ tr­êng ra ®êi, tån t¹i, ph¸t triÓn g¾n liÒn víi tr×nh ®é x· héi hãa quan hÖ s¶n xuÊt vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt tøc lµ quan hÖ s¶n xuÊt ®· ®­îc ®a d¹ng hãa vµ tån t¹i nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. N­íc ta sau nhiÒu n¨m do nhËn thøc kh«ng ®óng vÒ tÝnh x· héi cña së h÷u ®· nãng véi xãa bá c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi nhµ n­íc vµ tËp thÓ, còng cã nghÜa lµ thñ tiªu c¬ së kinh tÕ cña kinh tÕ hµng hãa. Tuy nhiªn, §¶ng ta ®· nhanh chãng nhËn ra sai lÇm vµ tõ ®¹i héi §¶ng IV ®Õn nay, c¬ cÊu kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn b­íc ®Çu ®· ®­îc h×nh thµnh. ChÝnh s¸ch x¸c ®Þnh c¸c lo¹i h×nh së h÷u vµ ph©n ®Þnh c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ lµ c¬ së cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. ChÝnh s¸ch nµy kh«ng ph¶i ®Ó ph©n biÖt ®èi xö mµ lµ ®Ó cã chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, gi¶i phãng mäi lùc l­äng s¶n xuÊt, thóc ®Èy kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn phï hîp víi ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Nh­ vËy, viÖc kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i kh¸ch quan cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ lµ sù ¸p dông ®óng ®¾n quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang ®øng tr­íc nh÷ng thêi c¬ vµ th¸ch thøc míi, c¬ héi ph¸t triÓn rót ng¾n, thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, phÊn ®Êu ®­a Viªt Nam vÒ c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020 ®ang lµ môc tiªu cña ®Êt n­íc ta. Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn môc tiªu nµy ®ßi hái ph¶i cã mét l­îng vèn ®Çu t­ lín víi sù gi¶i phãng tèi ®a lùc l­îng s¶n xuÊt x· héi. Trong bèi c¶nh n­íc ta ®i lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, c¬ së vËt chÊt kü thuËt thÊp kÐm, tr×nh ®é l­c l­îng s¶n xuÊt ch­a ph¸t triÓn, quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa míi ®­îc thiÕt lËp, ch­a hoµn thiÖn th× cÇn rÊt nhiÒu cè g¾ng. Chñ nghÜa x· héi muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cÇn ph¶i cã mét nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn cao dùa trªn lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn hiÖn ®¹i vµ chÕ ®é c«ng h÷u x· héi chñ nghÜa vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa chÝnh lµ qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Mçi b­íc tiÕn cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa lµ mét b­íc t¨ng tr­ëng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi, ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc l­îng s¶n xuÊt vµ gãp phÇn hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa. Nh­ vËy, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ë n­íc ta lµ qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi dùa trªn mét nÒn khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn, t¹o ra lùc l­îng s¶n xuÊt míi víi quan hÖ s¶n xuÊt ngµy cµng tiÕn bé, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt , thùc hiÖn d©n giµu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh. Nãi tãm l¹i, c¸c chñ tr­¬ng ®óng ®¾n cña §¶ng t¹o sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn, nh©n d©n h¨ng h¸i lao ®éng tham gia s¶n xuÊt , kh¬i dËy tiÒm n¨ng ph¸t huy s¸ng t¹o, chñ ®éng cña chñ thÓ lao ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thóc ®Èy nÒn kinh tÕ n­íc ta ngµy cµng ph¸t triÓn theo kÞp b­íc tiÕn thêi ®¹i. 3. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt vµ x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Víi ®iÒu kiÖn khã kh¨n trong nguån vèn vµ kh¶ n¨ng khoa häc cßn h¹n chÕ nªn n­íc ta kh«ng thÓ ®æi míi ngay lùc l­îng s¶n xuÊt mµ vÉn ph¶i duy tr× vµ khai th¸c yÕu tè lùc l­îng s¶n xuÊt truyÒn thèng, ®ång thêi kÕt hîp nh÷ng yÕu tè lùc l­îng s¶n xuÊt truyÒn thèng cã gi¸ trÞ víi nh÷ng yÕu tè lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. Do ®ã, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho con ng­êi chñ ®éng nhËn thøc vµ gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt, ®iÒu chØnh quan hÖ s¶n xuÊt ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, ®ång thêi muèn t¹o nh÷ng ®éng lùc tÝch cùc kÝch thÝch n¨ng lùc s¸ng t¹o cña ng­êi lao ®éng, ®ßi hái ph¶i cã mét c¬ chÕ qu¶n lý phï hîp. X©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt lu«n lµ yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi mäi x· héi. Ngay tõ ®¹i héi §¶ng IV, §¶ng ®· chØ râ: C¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ph¶i th©u suèt ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh tiÕn tõ s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín x· héi chñ nghÜa, nghÜa lµ quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt lu«n g¾n bã, thóc ®Èy nhau. ViÖc x©y dùng hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa nhÊt thiÕt ph¶i gi¶i quyÕt ®ång bé vµ sù thÝch øng gi÷a ba mÆt cña quan hÖ s¶n xuÊt: quan hÖ së h÷u, quan hÖ tæ chøc vµ qu¶n lý, quan hÖ ph©n phèi còng nh­ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. Trong viÖc x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi, chñ tr­¬ng cña §¶ng t¹i §¹i héi VI vÒ viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ ®óng ®¾n bëi nã biÓu hiÖn sù lùa chän nh÷ng b­íc ®i, gi¶i ph¸p thÝch hîp víi tr¹ng th¸i kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay. §¹i héi §¶ng VII còng kh¼ng ®Þnh “TiÕp tôc thùc hiÖn nhÊt qu¸n l©u dµi chÝnh s¸ch nµy, khuyÕn khÝch mäi doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n trong n­íc khai th¸c tiÒm n¨ng ra søc ®Çu t­ ph¸t triÓn…”. Song song víi nhiÖm vô x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc lµ nhiÖm vô thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. 4. Nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ cña nÒn kinh tÕ n­íc ta khi vËn dông quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. 4.1. Nh÷ng thµnh tùu Nh÷ng thanh tùu cña c«ng cuéc ®æi míi ®· chøng minh tÝnh ®óng ®¾n cña quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®« ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ kh¼ng ®Þnh con ®­êng qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt NAm lµ hoµn toµn ®óng ®¾n vµ phï hîp víi xu thÕ kh¸ch quan. §iÒu nµy ®­îc chøng minh tr­íc hÕt ë sù t¨ng tr­ëng GDP, n¨m 2003 t¨ng 7,3%, n¨m 2004 t¨ng7,7%, n¨m 2005 t¨ng 8,4%.ViÖt Nam dÇn thay thÕ ®­îc c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ tËp trung, quan liªu, bao cÊp b»ng c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, t¨ng nhanh tèc ®é c«ng nhiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, më réng héi nhËp kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi, t¨ng nhanh gi¸ trÞ ngo¹i th­¬ng, nhÊt lµ xuÊt khÈu, t¨ng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c¸c kho¶n thu ngo¹i tÖ kh¸c. Ngoµi ra, c¬ cÊu kinh tÕ trong n­íc cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ. Tõ n¨m 1990 ®Õn 2005, tû träng cña khu vùc n«ng nghiÖp gi¶m tõ 38,7% xuèng cßn 20,89%, thay vµo ®ã lµ sù t¨ng lªn cña khu vùc c«ng nghiÖp vµ x©y dùng tõ 22,7% lªn 41,03%, cßn khu vùc dÞch vô hÇu nh­ kh«ng thay ®æi 38,6% n¨m 1990 vµ 38,10% n¨m 2005. 4.2. Nh÷ng h¹n chÕ. MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng vµ ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ, song thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ n­íc ta vÉn cßn nhiÒu mÆt yÕu kÐm. NÒn kinhtÕ kÐm hiÖu qu¶, søc c¹nh tranh cßn yÕu, tÝch lòy néi bé vµ søc mua néi bé cßn yÕu. Quan hÖ s¶n xuÊt cßn cã mÆt ch­a phï hîp, h¹n chÕ so víi lùc l­îng s¶n xuÊt. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ch­a ph¸t huy hÕt n¨ng lùc, c¬ chÕ qu¶n lý, chÝnh s¸ch ph©n phèi cã mÆt ch­a hîp lý, chªnh lÖch giµu nghÌo t¨ng. N¨m 2004, l¹m ph¸t ®ang trë l¹i, chØ sè gi¸ tiªu dïng n¨m 2004 lµ 9,5%. C¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch cßn chËm theo h­íng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, sö dông vèn ®Çu t­ kh«ng hiÖu qu¶ vµ cßn l·ng phÝ. III - KÕt thóc vÊn ®Ò. Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt lµ quy