Tiểu luận Phân tích tính chân thật trong phóng sự báo chí

Đại học quốc gia Hà Nội Trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn Khoa báo chí --------------- tiểu luận Phân tích tính chân thật trong phóng sự báo chí Đề bài: Phõn tớch tớnh chõn thực của phúng sự bỏo chớ Bài làm Phúng sự là một thể loại bỏo chớ, phản ỏnh những sự kiện, sự kiện vấn đề đang diễn ra trong hiện thực khỏch quan cú liờn quan đến hoạt động và số phận của một hoặc nhiều người bằng phương phỏp miờu tả hay tự thuật, kết hợp nghị luận ở mức độ nhất định. Trong xó hội hiện đại, phúng sự khụng cũn dừng lại ở việc miờu tả đơn giản. Nú đó đạt tới sự chớnh xỏc và đa dạng trong việc trỡnh bày một hiện thực phức tạp liờn tục phỏt triển và biến động bằng những chi tiết cụ thể, với một năng lực khỏi quỏt cao. Với bỳt phỏp văn học và cỏi tụi trần thuật vừa xỳc cảm vừa trớ tuệ, tỉnh tỏo, phúng sự đó chứng tỏ rằng việc thụng tin về hiện thực cú thể trỡnh bày một cỏch nghệ thuật. Ở nước ta, cỏc hỡnh thức thụng tin về người thật việc thật đó cú từ xa xưa nhưng phải đến khi cú bỏo in thỡ phúng sự mới xuất hiện và dần ổn định với tư cỏch là một thể loại. Ngay từ thập niờn đầu thế kỷ 20, một loạt phúng sự đó xuất hiện trờn bỏo chớ nước ta. Do đặc điểm của tỡnh hỡnh xó hội và tỡnh hỡnh bỏo chớ thời bấy giờ, những phúng sự này chia ra những khuynh hướng khỏc nhau. Cú loại viết ra nhằm để ca ngợi chế độ thực dõn, nhằm xoỏ nhà đấu tranh chống xõm lược. Ngoài ra, một khuynh hướng khỏc viết về cuộc sống của những con người bần, đề cập tới những bất cụng trong xó hội nhưng khụng đề ra được những biện phỏp giải quyết hoặc chỉ nờu ra những biện phỏp cải lương do hạn chế của thế giới quan của tỏc giả. Từ sau năm 1930, bỏo chớ Việt Nam đó cho ra đời phúng sự vừa dồi dào chất liệu của hiện thực, vừa mang tớnh hiện thực cao, vừa mang tớnh chiến đấu cao. Dưới ngọn cờ lónh đạo của Đảng ta, trờn cỏc bỏo cỏch mạng xuất bản bớ mật và cụng khai đó xuất hiện một số tỏc phẩm phúng sự tràn đầy tinh thần chiến đấu, gúp phần đắc lực vào cụng tỏc tư tưởng, tuyờn truyền cổ vũ phong trào cỏch mạng, thỳc đẩy quần chỳng trong cuộc đấu tranh chống lại bọn cường hào gian ỏc, bọn phong kiến, đế quốc giành độc lập. Từ sau cỏch mạng thỏng Tỏm cho đến nửa năm đầu thập kỷ 80, trờn cỏc bỏo chớ cỏch mạng nước ta, phúng sự vẫn được coi là một thể loại quan trọng bởi khả năng thụng tin đa dạng, cú chiều sõu và mang tớnh khuynh hướng rừ rệt, Trong thời kỳ đổi mới từ nửa cuối những năm 80 đến nay, phúng sự là một trong những thể loại cú sự bựng nổ mạnh mẽ gúp phần vào sự bựng nổ của ký trờn bỏo chớ nước ta. Cú thể núi, khú hỡnh dung được diện mạo của nền bỏo chớ đổi mới của chỳng ta nếu thiếu sự đúng gúp đầy hiệu quả của những tỏc phẩm phúng sự. Nhiều cuộc phúng sự đó được tổ chức, Phúng sự được đưa vào cỏc giải thưởng hàng năm của hội nhà bỏo Việt Nam, trong làng bỏo nước ta cũng đó hỡnh thành một đội ngũ những người viết phúng sự từ Trung ương đến địa phương như: Đỗ Doón Hoàng, Xuõn Ba, Huỳnh Dũng Nhõn... Phúng sự là phản ỏnh sự thật, cú mục đớch cung cấp cho cụng chỳng những tri thức phong phỳ đầy đủ chớnh xỏc, để họ cú thể nhận thức đỏnh giỏ đỳng người và việc mà họ đang quan tõm theo dừi. Ngoài việc thụng tin thời sự về người thật việc thật trong một quỏ trỡnh phỏt sinh phỏt triển, phúng sự cũn cố gắng thẩm định hiện thực và trả lời những cõu hỏi mà hiện thực đặt ra như phúng sự: Từ chuyện người đàn ụng mự và 11 'bà vợ của Hoàng Anh - Tuấn Đức. TP - Cậu bạn quờ ở Vĩnh Phỳc giới thiệu về ụng Nguyễn Văn Sơn khỏ nhiều lần nhưng tụi vẫn bỏn tớn bỏn nghi: Trong xó hội hiện đại này làm gỡ cú chuyện người đàn ụng lấy tới 11 bà vợ. ễng Sơn và con trai vợ cả của ụng Nhõn chuyến về Vĩnh Phỳc tụi ghộ thăm gia đỡnh cú ụng chồng đa thờ ấy. Người đàn ụng mự… Đến ngụi nhà ba gian cấp bốn lụp xụp ở thụn Chi Đụng, xó Quang Minh (Mờ Linh, Vĩnh Phỳc), nghe tiếng xe mỏy một người phụ nữ cụt tay đi ra mở cổng. Năm sỏu đứa trẻ con đang nụ đựa ngoài sõn chạy thụt vào bờn trong và nộp vào một bà cụ khuụn mặt nhăn nheo hốc hỏc. Đứa bộ nhất chừng 20 thỏng tuổi khúc rộ lờn khi nhỡn thấy người lạ. Bà cụ khẽ nhấc đứa bộ lờn nựng: “Nớn đi con, cỏc bỏc đến chơi chứ cú làm gỡ đõu mà khúc”. Rồi bà nặng nề đứng dậy lờ đụi chõn run rẩy bế đứa trẻ ra ngoài. Chỳng tụi bước vào bờn trong gian nhà, một mựi ẩm mốc bốc lờn nồng nặc. Chưa kịp thắc mắc thỡ người ngồi bờn cạnh tụi đó giới thiệu: “Năm đứa trẻ đấy, ba đứa là con của em, hai đứa cũn lại con bà tỏm (vợ thứ tỏm của ụng Sơn)”. Ngồi đối diện với tụi là người đàn ụng mự hai mắt, mỏi túc bồng bềnh nhỡn giống như một nghệ sỹ chuyờn nghiệp. Mặc dự đó 63 tuổi nhưng trụng ụng cũn khoẻ khoắn và vạm vỡ lắm. Giọng núi sang sảng, ụng kể: “Là con nhà nụng nhưng tụi khụng biết làm ruộng vỡ bị hỏng một mắt từ năm 2 tuổi. Một mắt cũn lại thỡ cứ mờ dần theo tuổi tỏc. Ngày ấy bố mẹ tụi nghốo lắm, đất nước cú chiến tranh nờn gia đỡnh tụi khụng cú điều kiện chữa trị, cứ thế lăn lúc tụi lớn lờn, chưa một lần tụi cú cơ hội được bước tới trường. Năm 12 tuổi, tụi bắt đầu theo ụng Thoảng hàng xúm đi làm lỏi trõu. Lõu dần cụng việc thành quen, tụi đó đứng ra làm riờng. Lớn lờn cũng để ra được một chỳt vốn liếng. Năm 1964, bố mẹ tụi sang hỏi bà Nguyễn Thị Khải về làm “bạn”. Sau bốn năm chung sống, bà Khải mới sinh cho tụi một chỏu trai đầu lũng và đặt tờn là Nguyễn Văn Hựng. Sau một thời gian chỳng tụi đó cú với nhau 5 mặt con, 2 gỏi 3 trai”. Núi rồi ụng chỉ sang cậu con trai ngồi đối diện với mỡnh giới thiệu “Đấy cậu này tờn là Nguyễn Văn Nguyờn, con thứ tư của bà cả sinh năm 1982. Năm 2002 tụi đó lấy vợ cho em, chưa đầy 4 năm mà vợ chồng nú đó sinh tới ba đứa”. Tụi đưa mắt nhỡn ra ngoài sõn, những đứa trẻ lớn sàn sàn bằng đầu bằng đớt nhau, tụi hỏi . Sinh ba à? Nguyờn núi “Khụng. Vợ em mỗi năm sinh một chỏu”?! Rồi ụng Sơn lại tiếp tục cõu chuyện đang bỏ dở của mỡnh: “Làm lỏi trõu được một thời gian thỡ thua lỗ, nờn tụi chuyển sang nghề buụn bỏn và sửa chữa xe đạp. Một lần sang làng bờn để mua xe, tụi gặp bà Nguyễn Thị Bộ mồ cụi bố mẹ từ năm 1944 do bom Mỹ rơi trỳng ngụi nhà của bà. Bà Bộ cũng bị bom phạt đứt một cỏnh tay (sau này người ta gọi là bà cụt). Nghe bà kể về số phận bất hạnh của mỡnh, tụi về nhà bàn với vợ con là “cho phộp tụi được cưới bà Bộ về làm lẽ cho vui cửa vui nhà”. Tưởng là vợ cả của tụi sẽ ghen lồng lờn, nhưng khụng, bà nhà tụi lại đồng ý làm đỏm cưới cho tụi. Đấy là năm 1984. Về làm vợ được vài năm bà Bộ đó sinh cho tụi được ba chỏu 2 trai 1 gỏi. …và những cuộc “tuyển” vợ liờn hoàn Vợ cả (giữa), vợ hai (phải) và con dõu (trỏi) của ụng Sơn. Khụng chỉ dừng lại ở bà hai mà ụng đó thực hiện một cuộc tuyển vợ liờn hoàn trong toàn xó Quang Minh và những địa phương đó bộn gút chõn mỡnh. Năm 1986 ụng đó cưới bà Mậu ở thụn Đường Lệ. Năm 1989 ụng tiếp tục cưới bà Hảo ở thụn Chi Trõu. Rồi liờn tiếp trong ba năm 1990-1993 ụng đó cưới tới ba bà vợ. Bà vợ mới nhất và trẻ nhất của ụng Sơn là cụ Trần Thị Hà bỏn rau tại chợ làng Đường Lõm, Quang Minh và cưới vào năm 2004. Đến thỏng 10/2005, cụ đó sinh cho ụng Sơn một chỏu trai. Hơn bốn mươi năm “oanh liệt” của cuộc đời thỡ chỉ mỡnh ụng làm được cỏi việc là dỏm cưới tới 8 bà vợ và lấy chui 3 bà. Núi về chuyện “kết duyờn” của mỡnh với cỏc bà một cỏch vụ tư, ụng cho biết: “Tụi gặp cỏc bà ấy vào những lần mà tụi đi làm lỏi trõu và mua bỏn xe đạp, cỏc bà đều tỡnh nguyện theo tụi. Trong đú chỉ cú bà Nguyễn Thị Khải là cú đăng ký kết hụn. 10 bà cũn lại đều cưới bất hợp phỏp hoặc theo khụng và cả 10 bà đều bị thương trong hai cuộc chiến tranh. Cả 11 bà vợ đều sinh con cho ụng Sơn, người nhiều nhất là 5 con như bà Khải, người ớt nhất là 1 con như bà Sõm bỏn thịt lợn tại thụn Lõm Hộ, xó Quang Minh. Tớnh đến thời điểm đến hết thỏng 11/2007, ụng Sơn đó cú 27 con. Khi cỏc bà vợ sinh con, họ phải một mỡnh “vượt cạn” và chuyện chăm súc con cỏi sau đú đều do chớnh mỡnh hoặc bố mẹ đẻ trợ giỳp. Quỏ đụng con nờn cỏi nghốo cứ đeo đẳng suốt cuộc đời của ụng. Tụi đưa mắt nhỡn quanh gian nhà, bờn trong chẳng cú gỡ đỏng giỏ ngoài một chiếc ti vi đen trắng mà ụng Sơn giới thiệu là do cụ vợ thứ 7 ở Đụng Anh “tặng” khi cụ cú điều kiện “lờn đời” cỏi Sony 21 inch năm 2005. Đến nay, ụng Sơn và cỏc bà vợ đó xõy dựng gia đỡnh cho 17 đứa con. Điều lạ lựng là cả 11 bà vợ của ụng Sơn đều biết nhau, thỉnh thoảng nhà cú việc họ lại tụ tập tại nhà ụng ở thụn Chi Đụng và cựng nhau chia sẻ, gỏnh vỏc trỏch nhiệm mà ụng chồng tàn tật khụng thể làm nổi. Duy nhất một lần bà Sõm - vợ thứ 7 của ụng Sơn là đỏnh ghen với bà Lại Thị Bộ vào năm 2003. Theo con số thống kờ chưa chớnh xỏc của chị Nguyễn Thị Thơm – em gỏi vợ cả của ụng Sơn thỡ: “Con số 11 vợ là chớnh thức, cũn con số thật thỡ chỳng tụi khụng thể biết nổi, vỡ ụng ấy rất giàu tỡnh cảm lại cú tớnh “thương người”(?!). Lắm vợ nhiều con nờn chuyện nhầm tờn vợ là “chuyện thường ngày” và chuyện nhớ tờn của từng đứa con với ụng Sơn là rất khú khăn. ễng lần lượt đọc tờn từng bà vợ: bà Khải, bà Bộ, bà Phương ở Chi Trõu, bà Sõm ở Lõm Hộ, bà Hà ở Đường Lệ, bà Sơn, bà Hoa  ở Ấp Tre, bà Thõn ở Phủ Lỗ, bà Phương ở Đụng Anh… ễng kể: “Thường ngày tụi sống với hai bà là bà Khải và bà Bộ, nhưng cũng thỉnh thoảng tụi lại đi “giao lưu” với những bà cũn lại, nhưng mỗi thỏng cũng chỉ thăm được hai bà”. Với con, điều canh cỏnh nhất trong lũng ụng Sơn là cụ con gỏi thứ hai của bà Khải tờn Thương, năm 2002 lấy chồng tận Phỳc Yờn được hơn ba thỏng người ta rủ nú đi sang Trung Quốc buụn bỏn rồi mất tớch từ đấy. Năm 2004 ụng một mỡnh sang Quảng Đụng để tỡm nhưng khụng thấy. “Gỏnh nặng” và tiếng thở dài “Bõy giờ tụi đó già rồi, nhưng phớa sau là một đàn con 10 đứa chưa trưởng thành, tụi lo lắm. Rồi sau này khụng biết chỳng sẽ sống ra sao khi tụi khụng cũn trờn cừi đời này” – Người đàn ụng từng trải nghiệm cuộc sống gia đỡnh chứa đầy trắc ẩn này mới buụng tiếng thở dài. ễng Lại Văn Tuấn, cụng an viờn phụ trỏch khu vực cho biết: “Chớnh quyền chỳng tụi nắm rất chắc chuyện ụng Sơn lắm vợ nhiều con”. Vậy nhưng cỏc cấp chớnh quyền, đoàn thể ở thụn xó khụng cú biện phỏp nào giỏo dục, ngăn chặn, thành thử việc vi phạm luật Hụn Nhõn và gia đỡnh, nếp sống văn minh diễn ra trong một thời gian dài và ngày càng trầm trọng. Việc một người đàn ụng mà cú đến 11 “bà vợ” và 27 người con là khụng thể chấp nhận được trong xó hội văn minh và là gỏnh nặng cho cả gia đỡnh và xó hội. Tớnh xỏc thực của thụng tin đũi hỏi người viết phúng sự phải thật sự hiểu biết về vấn đề mà mỡnh đề cập đến. Tỏc giả phải là người trực tiếp chứng kiến sự việc hoặc tự mỡnh tỡm hiểu vấn đề thụng qua những nhõn chứng đỏng tin cậy. Phúng sự cú nhiệm vụ thụng tin thời sự về người thật việc thật trong một quỏ trỡnh phỏt sinh phỏt triển. Khụng phải sự kiện, vấn đề nào cũng cú thể viết được phúng sự. Những thụng tin về người thật việc thật mà tỏc phẩm đề cập phải tiờu biểu. Phúng sự cú nhiệm vụ phơi bày về những sự thật chứa đựng mõu thuẫn trong đời sống. Vớ dụ như bài phúng sự Trần Nghệ: Cú một “xúm điờn” Nhiều năm trở lại đõy, cỏi xúm nghốo nằm dưới chõn nỳi này xuất hiện ngày càng nhiều người bị bệnh tõm thần, từ người già cho đến trẻ, khiến nhõn dõn trong xúm hoang mang, lo lắng. Từ thị trấn Nam Đàn, theo đường về Chợ Cồn, qua đũ Phuống, chũng chành vượt dũng sụng Lam chảy xiết, chỳng tụi về xúm Eo Sơn, một xúm nghốo của xó Thanh Lõm (Thanh Chương - Nghệ An), nơi mà người ta vẫn gọi là “xúm điờn”. Người mắc bệnh tăng hàng năm Vừa đến cầu Kho, chỳng tụi gặp một bà cụ gầy gũ, da đen sạm vừa nghờu ngao hỏt, vừa luụn miệng chửi tục, thỉnh thoảng cười, rồi khúc mếu mỏo. Nhỏc thấy chỳng tụi, bà “tặng” luụn mấy cõu chửi tục và một tràng cười khú hiểu. Anh Lờ Quốc Việt, xúm trưởng, vừa đi cày đồng về cho chỳng tụi biết, đú là bà Hồ Thị Tị, 60 tuổi, bị điờn từ chục năm nay, lỳc nào cũng cười, hỏt và chửi bới khiến cho cỏi xúm nhỏ vẻn vẹn 32 hộ dõn này khụng lỳc nào được yờn. Theo sự dẫn lối của anh Việt, chỳng tụi men theo con đường nhỏ ngập bựn lầy nhóo nhoẹt, vương vói phõn gia sỳc gia cầm, hai bờn đường cõy cối rạp sỏt đầu, vào xúm. Bờn đường là một hồ nước lớn đó cướp đi khụng biết bao nhiờu mạng người. Anh Việt dẫn chỳng tụi đến nhà bà Trần Thị Tị. Căn nhà lạnh lẽo, trống hoỏc nằm chờnh vờnh bờn cỏi ao nhỏ nước đục ngầu, mựi bựn tanh tưởi. Anh Việt ghộ vào tai tụi: “Con gỏi bà cụ cũng bị điờn, đang nằm trong nhà”. Đú là chị Trần Thị Hương, con gỏi thứ hai của bà Tị. Hương ngồi khộp nộp ở một gúc giường, mỏi túc dài buụng xuống, buồn rũ rượi. Gần 10 năm nay, Hương sống ẩn mỡnh trong căn nhà nhỏ tuềnh toàng này. Anh Trần Hưng Minh, người anh họ của Hương, núi với giọng tiếc nuối: “Hồi cũn trẻ, cụ ấy xinh đẹp nổi tiếng trong vựng, trai làng nhiều nơi tỡm đến dạm hỏi. Rồi cụ ấy yờu một người con trai ở Chợ Cồn, chuẩn bị cưới hỏi thỡ đột nhiờn bị bệnh. Gia đỡnh đưa Hương đi chữa trị nhiều nơi nhưng khụng khỏi. Chỏn nản vỡ vợ và con bị tõm thần, tài sản khỏnh kiệt, ụng Hải - bố của Hương – đó bỏ nhà đi mấy năm nay rồi”. Sau tiếng thở dài nóo nề, anh Việt cho biết thờm: “Bệnh tõm thần của hai mẹ con bà Tị ngày càng nặng. Nhiều lỳc hai mẹ con chửi nhau oang oang, thậm chớ đỏnh nhau đến xõy xỏt cả mặt mày”. Cạnh gia đỡnh bà Tị, gia đỡnh ụng Cụn cũng cú một người con trai mắc bệnh tõm thần, núi năng và hành động như người mộng du. Cỏch đú khụng xa, trường hợp của Trần Hưng H, 22 tuổi làm cho xúm nghốo thờm ảm đạm. Bố H cho biết: “Trước đõy nú khoẻ mạnh và thụng minh lắm, nhưng một ngày, cả nhà thấy nú cú những biểu hiện bất thường, núi năng lảm nhảm, thỉnh thoảng bỏ nhà đi biệt tăm. Tui đưa nú xuống Vinh khỏm thỡ bỏc sĩ bảo là nú bị tõm thần”. Trường hợp của K, con chị Hoà đang học đại học đột nhiờn bị bệnh, trở thành sự nuối tiếc cho xúm nghốo vốn ớt người vào được đại học này. Gia đỡnh chị Hoà đó chạy vạy khắp nơi để chữa trị cho K. nhưng khụng khỏi, nờn K đành bỏ học. Chị Hoà núi trong nước mắt: “Nú học giỏi lắm, học đại học năm thứ 2 rồi, thế mà… Giờ thỡ hết hi vọng rồi!”… Theo xúm trưởng Lờ Quốc Việt, hiện tại xúm Eo Sơn cú 10 người bị bệnh tõm thần, đú là chưa kể nhiều trường hợp đó qua đời. “Số người bị tõm thần tăng lờn hàng năm. Năm 2000, cả xúm cú 4 người, đến năm 2005 tăng 10 người” – anh Việt buồn núi. Khụng rừ nguyờn nhõn, dõn hoang mang Theo ụng Trần Hưng Hoanh, một người cao tuổi trong xúm, vựng Eo Sơn trong thời kỳ chiến tranh là nơi đỏnh phỏ ỏc liệt của khụng quõn Mỹ. Cõy cầu Kho đầu cúm là điểm giao thụng quan trọng, nơi tập kết lương thực để chuyển vào Nam. Vỡ vậy, theo ụng Hoanh, khả năng nguồn nước bị nhiễm độc bởi hoỏ chất và vũ khớ địch thả xuống là rất lớn. Anh Lờ Quốc Việt cho biết, nước giếng nơi đõy cú nhiều hiện tượng lạ: Nước trong, nhưng đem phơi nắng cú màu vàng đục, ngửi thấy mựi khột. Đặc biệt, bựn của giếng cú màu đen như than, đổ vào gốc cõy thỡ cõy rụng lỏ dần rồi chết. Đặc biệt, nguồn nước ở đõy cú than đỏ và hàm lượng Mangan rất lớn. Nhiều người dõn trong vựng kể lại, đó cú một số thợ đào giếng về đõy làm, vỡ khơi trỳng mạch nước ngầm của khớ độc nờn bị ngạt thở và ngất tại chỗ, may mà kịp thời cấp cứu… “Hiện tại, người dõn trong xúm đang hết sức hoang mang lo sợ vỡ số người mắc bệnh tõm thần tăng lờn hàng năm, nhưng chẳng ai biết chớnh xỏc nguyờn nhõn từ đõu. Chỉ cũn biết trụng chờ vào sự quan tõm của cỏc ngành chức năng nữa thụi” – anh Việt thở dài Đặc điểm phản ỏnh trong phúng sự ở chỗ nú khụng chỉ dừng lại trong việc phản ỏnh một hiện tượng một sự kiện đơn lẻ mà cũn trỡnh bày một chuỗi cỏc sự kiện. Cỏc sự kiện được đặt ra trong một tiến trỡnh lịch sử, một quỏ trỡnh phỏt sinh phỏt triển khiến người đọc dễ dàng theo dừi và nắm bắt được vấn đề. Người viết trỡnh bày một cỏch khỏch quan diễn biến của cõu chuyện, sự việc đồng thời cũng nhằm chứng minh cho một kết luận của mỡnh hoặc từ đú gợi mở những vấn đề cú ý nghĩa xó hội nhất định. Phúng sự rất xỏc thực trong sự việc, sự kiện và chi tiết nhưng cú khuynh hướng rừ rệt. Điểm nổi bật của phúng sự so với cỏc thể loại khỏc là nú cú khả năng trỡnh bày hiện thực một cỏch cú bề dày và chiều sõu dưới dạng một bức tranh núng bỏng hơi thở của đời sống hiện thực. Để làm được như vậy, phúng sự luụn bỏm sỏt những con người, sự kịờn và vấn đề nổi bật trong đời sống. Tỏc phẩm phúng sự cú thể cú nhiều cấp độ phản ỏnh: phơi bày hiện trạng, tỏi tạo cỏc sự việc, sự kiện, quang cảnh, tỡnh huống vấn đề... thụng qua bày tỏ những suy nghĩ những cảm xỳc của khỏn giả. Cựng với khả năng khỏm phỏ, phơi bày những sự thật chứa đựng những mõu thuẫn, phúng sự cũn cú thể đi sõu vào những khớa cạnh những riờng tư và phản ỏnh chỳng từ những gúc độ con người. Đú là lý do giải thớch vỡ sao tỏc phẩm phúng sự lai luụn cú thế mạnh trong việc dựng nờn những chõn dung của cỏc nhõn chứng. Những chõn dung này tuy khụng phải là mục đớch chủ yếu của phúng sự nhưng được coi là một trong những thành phần khụng thể thiếu được, gúp phần quan trọng trong việc làm nờn bản sắc thể loại. Cũng chớnh gúc độ con người này đó khiến cho phúng sự rất thớch hợp với những đề tài giàu chất nhõn văn.Vớ dụ như phúng sự của Nam Cường bỏo Tiền Phong: Hậu phương” của đoàn nạn nhõn chất độc da cam ở Mỹ TP- Gương mặt phỳc hậu, mỏi túc đó ngả màu bạc nhưng ỏnh mắt như “cú lửa” mỗi lần núi về cuộc đấu tranh vỡ cụng lý cho cỏc nạn nhõn chất độc da cam (CĐDC). Đú là bà Trần Khỏnh Tuyết - Thạc sỹ khoa cụng tỏc xó hội trường ĐH Bervery (Bắc California - Hoa Kỳ). Người phụ nữ này là “hậu phương” vững chắc của đoàn nạn nhõn CĐDC của Việt Nam tại Mỹ, khi ngụi nhà nhỏ của bà ở con phố Belvelery (thành phố Berkeley - California) là nơi đoàn nghỉ ngơi trong những ngày căng thẳng trờn đất Mỹ. Một mỡnh xuyờn Việt kờu gọi ủng hộ nạn nhõn CĐDC Trong những ngày trung tuần thỏng 2 này, bà Trần Khỏnh Tuyết đang ở miền Trung. Đà Nẵng và Thừa Thiờn - Huế là hai tỉnh thành bà ghộ lại để gặp gỡ những nạn nhõn CĐDC, đồng thời kờu gọi mọi người cựng đồng sức, đồng lũng trong cuộc đấu tranh vỡ cụng lý. Chỳng tụi gặp bà cũng rất tỡnh cờ, tại văn phũng Hội Nạn nhõn CĐDC TP Đà Nẵng. Khi biết tụi là phúng viờn, một thoỏng e dố, rồi bà nhẹ nhàng: “Tụi núi chuyện, trao đổi với anh như hai người cựng bộc lộ quan điểm về vụ kiện, về những đau khổ, mất mỏt mà những nạn nhõn chất độc da cam/điụxin ở Việt Nam và trờn toàn thế giới. Anh là nhà bỏo Việt Nam đầu tiờn tụi khụng từ chối tỡm hiểu”. Nụ cười nhẹ nhàng trờn khuụn mặt người phụ nữ 68 tuổi – người Việt kiều Mỹ 40 năm đấu tranh vỡ cụng lý, khụng chỉ cho những nạn nhõn CĐDC. Chuyến đi xuyờn Việt của bà Trần Khỏnh Tuyết qua cỏc tỉnh thành Việt Nam gồm Hải Phũng, Hà Nội, Thỏi Bỡnh, Bắc Giang, TT - Huế, Đà Nẵng, Đồng Nai và TP Hồ Chớ Minh diễn ra trong lặng lẽ. Bà khụng núi về mỡnh, bởi mục đớch của chuyến đi thực tế là tỡm sự đồng cảm, ghi lại những nỗi đau, những mất mỏt và bất hạnh của nạn nhõn đi ụ xin ở khắp nơi. Mỏy ảnh, tỳi xỏch trờn vai, bà như một ký giả đường xa thực thụ. Bà kể: “Trong thỏng 7 năm ngoỏi, cú 2 email làm tụi rất đau lũng, đú là 2 tin thụng bỏo anh Nguyễn Văn Quý và chị Nguyễn Thị Hồng là 2 thành viờn trong đoàn đó mất. Rất tiếc, vỡ đang bận việc nờn mói đến tận hụm nay, tụi mới cú dịp thực hiện chuyến đi này”. Năm 1964, sau một năm nhập học khoa Cụng tỏc xó hội, bà Tuyết quyết định bỏ ngang ĐH Đà Lạt để đi thực tế. Hồi đú, bà luụn cú mặt ở những hang cựng ngừ hẻm, những xúm nghốo hay cỏc bưng biền khốc liệt để hoạt động từ thiện. Năm 1968, bà được đi du học ở Mỹ (ĐH Bervery) và gặp lại ụng Christ Jenkins – người từng dạy bà ở ĐH Đà Lạt. 2 người kết hụn và sinh sống ở Bắc California. ễng Jenkins đó mất nờn mối liờn hệ ruột thịt duy nhất ở Mỹ là cụ con gỏi Christ Mờ Linh. Bà núi: “Tụi vẫn ở Mỹ, và điều quan trọng nhất, tụi vẫn luụn sỏt cỏnh trong cuộc đấu tranh vỡ cụng lý này. Đú cũng là mong muốn của tụi đối với hàng ngàn người Việt ở Mỹ. Tụi khụng phải là hậu phương của đoàn ở Mỹ như anh núi. Hậu phương của đoàn là những nạn nhõn bị chất độc da cam trờn toàn thế giới”. Theo dự định của bà Trần Khỏnh Tuyết, chuyến đi xuyờn Việt của bà sẽ kộo dài trong một thỏng, từ ngày 13/2 đến 13/3/2008. Trong những ngày vừa qua, bà đó đi qua cỏc tỉnh phớa Bắc, đến thăm, tặng quà những gia đỡnh nạn nhõn CĐDC và làm việc với Trung ương hội cũng như Hội nạn nhõn CĐDC cỏc tỉnh thành. Đặc biệt, lần ghộ thăm nhà ụng Nguyễn Văn Quý ở quận Lờ Chõn (Hải Phũng) bà xỳc động mónh liệt khi chứng kiến cảnh 2 đứa con tật nguyền và bà vợ người đàn ụng cú trỏi tim dũng cảm. Bà rơm rớm: “Tụi đó xem anh Quý như một người thõn trong gia đỡnh, vỡ thế, khi tận mắt nhỡn thấy những đứa con của anh, tụi khụng cầm được nước mắt”. Suốt cả buổi sỏng với những đứa trẻ là nạn nhõn CĐDC ở Đà Nẵng, nhỡn bà cựng vui đựa, ca hỏt với cỏc em ai cũng xỳc động. Ngày thứ 3 (26/2), bà Tuyết lại một mỡnh vượt nỳi lờn huyện A Lưới (TT -  Huế) để thăm anh Nguyễn Văn Mười – một trong 2 nạn nhõn trong đoàn CĐDC đi Mỹ. “Tụi sẽ đưa những tư liệu, những hỡnh ảnh trong chuyến đi để cung cấp cho những Việt kiều ở California để họ hiểu hơn về cuộc đấu tranh vỡ cụng lý. Đại bộ phận Việt kiều ở quận Cam chưa hiểu và cũng rất mự mờ về thụng tin này” – bà Tuyết sụi nổi. Những chuyện cảm động ở Mỹ Nhắc đến những thành viờn trong đoàn nạn nhõn CĐDC, bà Tuyết luụn bộc lộ một tỡnh cảm thõn thiết và chõn thành. Trong 2 cuộc hành trỡnh qua nhiều thành phố ở Mỹ thỡ những thành phố ở bang California được đoàn lưu lại dài ngày nhất bởi một lý do quan trọng là ở thành phố New York – nơi diễn ra phiờn điều trần giữa 2 bờn ở Toà ỏn Liờn bang Hoa Kỳ. Từ 9/6 – 12/6/2007 tại căn nhà nhỏ của bà Tuyết ở phố Belvedere, đoàn đó được bà tận tỡnh chăm súc, lo lắng từ bữa cơm đến giấc ngủ. Bà Tuyết cảm động kể: “Tụi khõm phục ý chớ và lũng quả cảm của anh Quý và chị Hồng. Họ là những người đó tiếp thờm cho tụi rất nhiều sức mạnh về niềm tin vào cụng lý. Theo tụi, họ chớnh là hỡnh ảnh, là biểu tượng cho những nạn nhõn chiến tranh trờn toàn thế giới”. Cho đến tận bõy giờ, dự cả thế giới đều biết được kết quả ban đầu của cuộc đấu tranh được xem là khụng cõn sức, khi Toà ỏn liờn bang Hoa Kỳ tại New York vừa bỏc đơn kiện của cỏc nạn nhõn chất độc da cam Việt Nam, nhưng với riờng những thành viờn trong đoàn, họ đó cú một chiến thắng khụng kộm phần quan trọng - đú là tỡnh cảm, là sự ủng hộ mà kiều bào Việt ở Mỹ dành cho họ. Bà Tuyết kể: “Vỡ sức khoẻ kộm, nờn việc đi lại, ăn uống của anh Quý và chị Hồng rất khú khăn. Vỡ thế, đớch thõn tụi phải ngày ngày nấu những mún ăn Việt cho đoàn”. Theo bà, 2 mún phở và chỏo gà rất hiếm ở phố Belvedere, nờn bà thường phải đi mất 1 tiếng đồng hồ để mua cho được bỏnh phở. “Những ngày ở Mỹ, đoàn phải đi lại rất nhiều, gồm những cuộc họp bỏo, gặp gỡ và kờu gọi sự ủng hộ của kiều bào cũng như dõn chỳng nước Mỹ, vỡ thế hầu như chẳng cú thời gian tham quan. Vậy mà khi về nước được mấy ngày, lần lượt cả 2 người tụi yờu thương, cảm phục nhất là anh Quý và chị Hồng đó ra đi” – bà Tuyết thở dài. Theo lời kể của bà thỡ hiện nay, di ảnh của ụng Nguyễn Văn Quý và bà Nguyễn Thị Hồng được bà đặt trang trọng trờn bàn thờ trong nhà bà ở Mỹ. “Với những người Việt Nam, đặc biệt là cỏc anh em trong đoàn nạn nhõn CĐDC, nhà tụi sẽ mói mói là chỗ ấm ỏp, thõn tỡnh. Mói mói như thế”- bà núi. Trong toà ỏn lương tri của nhõn loại, chỳng ta là người chiến thắng “Tụi rất buồn nhưng khụng lấy làm ngạc nhiờn với kết quả mà Toà ỏn liờn bang Hoa Kỳ tại New York vừa phỏn quyết. Tụi đó lường trước điều này từ lõu rồi” – bà Tuyết buồn rầu khi tụi hướng cõu chuyện đến phỏn quyết hụm 22/2 cho vụ kiện của cỏc nạn nhõn CĐDC Việt Nam đối với cỏc Cty hoỏ chất Mỹ. Tuy nhiờn, theo bà Tuyết thỡ: “Trờn một phương diện nào đú, chỳng ta đó là người chiến thắng. Chiến thắng trong phiờn toà lương tri của nhõn loại. Theo tụi, trong vụ kiện này, chỳng ta đó đại diện cho những nạn nhõn trờn toàn thế giới. Vỡ thế, nhõn loại ủng hộ chỳng ra. Đú cũng là lý do, mục đớch chuyến đi của tụi. Chuyến đi kờu gọi tất cả hóy cựng chung tay vỡ nạn nõn CĐDC”. Những lý luận hựng hồn của bà Tuyết khiến tụi sực nhớ, bà là Thạc sĩ của ĐH Bervery (khoa Cụng tỏc xó hội). Một người sang Mỹ trũn 40 năm nhưng luụn hướng về Tổ quốc, luụn canh cỏnh vỡ cỏc nạn nhõn CĐDC.