Tiểu luận Phát triển kinh tế tư nhân trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta

m cã thÓ ®­îc hÖ thèng ho¸ vµ tr×nh bµy kh¸i qu¸t theo c¸c giai ®o¹n chñ yÕu sau: - Thêi kú 1945-1954: Trong thêi kú nµy, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta chñ tr­¬ng tiÕp tôc duy tr× vµ ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n, coi kinh tÕ t­ nh©n lµ mét bé phËn ®Ó x©y dùng nÒn kinh tÕ kh¸ng chiÕn. - Thêi kú 1954-1986: Sau n¨m 1954, kÕt thóc 9 n¨m kh¸ng chiÕn, miÒn b¾c gÆp mu«n vµn khã kh¨n, v× vËy kh«i phôc kinh tÕ lµ nhiÖm vô cÊp b¸ch hµng ®Çu. trong thêi kú kh«i phôc kinh tÕ (1955-1957). Thêi kú nµy lùc l­îng kinh tÕ quèc doanh cßn nhá, kinh tÕ hîp t¸c ch­a ph¸t triÓn, tham gia lùc l­îng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi chñ yÕu lµ kinh tÕ t­ nh©n, kinh tÕ c¸ thÓ. Cïng víi nh÷ng chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, sau ba n¨m kh«i phôc vµ ph¸t triÓn, c¸c ngµnh vµ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ – x· héi MiÒn B¾c ®Òu ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng. gi¸ tæng s¶n l­îng n«ng nghiÖp n¨m 1957 t¨ng 16,7% so víi n¨m 1955. S¶n l­îng quy thãc tõ 3759 ngh×n tÊn n¨m 1955 lªn 4293 ngh×n tÊn n¨m 1957. C«ng nghiÖp ®¹t tèc ®é t¨ng b×nh qu©n n¨m lµ 64,1%. Tõ n¨m 1958. MiÒn b¾c b¾t ®Çu b­íc vµo thêi kú c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa vµ ph¸t triÓn kinh tÕ theo m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, theo ®ã kinh tÕ t­ nh©n bÞ h¹n chÕ c¶i t¹o vµ dÇn dÇn bÞ xo¸ bá. §Õn n¨m 1960, kinh tÕ t­ nh©n c¬ b¶n ®· bÞ xo¸ bá. Tõ cuèi n¨m 1960 trë ®i, kÕt cÊu nÒn kinh tÕ x· héi MiÒn b¾c ®· hoµn toµn thay ®æi. Tõ mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn thµnh mét nÒn kinh tÕ cã mét thµnh phÇn c¬ b¶n: kinh tÕ x· héi chñ yÕu d­íi hai h×nh thøc: quèc doanh vµ tËp thÓ. Sau n¨m 1975, víi th¾ng lîi cña cuèc kh¸ng chiÕn chèng Mü, ®Êt n­íc ta b­íc vµo thêi kú ®æi míi . M« h×nh kinh tÕ kÕ ho¹ch hã tËp trung ë MiÒn b¾c ®­îc ¸p dông vµo MiÒn nam. Hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp, c¶i t¹o c«ng th­¬ng nghiÖp t­ b¶n chñ nghÜa, x©y dùng kinh tÕ quèc doanh. §Õn gi÷a nh÷ng n¨m 1980 nÒn kinh tÕ l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng nghiªm träng, thùc tiÔn cho thÊy chñ tr­¬ng xo¸ bá kinh tÕ t­ nh©n trong mét nÒn kinh tÕ l¹c hËu, ph¸t triÓn chËm lµ kh«ng thÝch hîp. Tr­íc t×nh h×nh ®ã c«ng cuéc ®æi míi ®­îc khëi x­íng, trong ®ã nhËn thøc vÒ kinh tÕ t­ nh©n còng tõng b­íc ®­îc ®æi míi. Trong c«ng nghiÖp n¨m 1985 vÉn cã 59,3 v¹n ng­êi s¶n xuÊt c¸ thÓ. Sè lao ®éng ho¹t ®éng trong kinh tÕ t­ nh©n hµng n¨m vÉn thªm trªn 20% tæng sè lao ®éng ngµnh c«ng nghÞªp (n¨m 1986: 23,2%). Gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp do khu vùc kinh tÕ t­ nh©n t¹o ra hµng n¨m chiÕm trªn d­íi 19% gi¸ trÞ toµn ngµnh c«ng nghÞªp. Sè ng­êi kinh doanh th­¬ng nghiÖp nh÷ng n¨m 1986 ë møc 96,8 v¹n Thêi kú 1986 ®Õn nay. Th¸ng 12 n¨m 1986, §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI cña §¶ng víi ®­êng lèi ®æi míi toµn diÖn ®· më ra b­íc ngoÆt míi ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc ta. B­íc ®ét ph¸ cña §¹i héi VI lµ chÊp nhËn vµ vËn dông nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn nh»m khai th¸c mäi kh¼ n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. §¹i héi VI ®· thõa nhËn sù tån t¹i kh¸ch quan cña KTTN bao gåm kinh tÕ tiÓu s¶n xuÊt- hµng ho¸, tiÓu th­¬ng, t­ s¶n nhá Th¸ng 12 n¨m 1987, Quèc Héi n­íc Céng Hoµ X· Héi Chñ NghÜa ViÖt Nam ®· ban hµnh luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, chÝnh thøc chÊp nhËn ho¹t ®éng kinh doanh cña t­ b¶n n­íc ngoµi ë n­íc ta. LuËt c«ng ty vµ luËt doanh nghÞªp t­ nh©n cã hiÖu qu¶ tõ ngµy 15 th¸ng 4 n¨m 1991 ®· t¹o c¬ së ph¸p lý quan träng cho c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n cã quy m« lín ho¹t ®éng. §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII cña §¶ng tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ cÇn thiÕt ®Ó gi¶i phãng vµ ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng s¶n xuÊt. §¹i héi VIII cña §¶ng n¨m 1996 ®· kh¼ng ®Þnh vai trß cña kinh tÕ t­ nh©n, trong ®ã kinh tÕ c¸ thÓ vµ tiÓu chñ cã vÞ trÝ quan träng l©u dµi, kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n cã kh¼ n¨ng gãp phÇn x©y dùng ®Êt n­íc, do ®ã ®ßi hái Nhµ n­íc võa ph¶i khuyÕn khÝch ph¸t triÓn, võa ph¶i t¨ng c­êng qu¶n lý, h­íng dÉn lµm ¨n hîp ph¸p. §¹i héi IX cña §¶ng (th¸ng 4 n¨m 2001): ®· kh¼ng ®Þnh : “thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh theo ph¸p luËt ®Òu lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, cïng ph¸t triÓn l©u dµi, hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh:…kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ c¶ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ cã vÞ trÝ quan träng l©u dµi …khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n r«ng d·i trong nh÷ng ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm”. Tõ quan ®iÓm vµ ®­êng lèi cña ®¶ng ®èi víi kinh tÕ t­ nh©n, Nhµ n­íc ®· cã nh÷ng ®æi míi c¬ chÕ ®èi víi kinh tÕ t­ nh©n. Nh­ vËy, chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ngµy cµng ®­îc nhËn thøc râ h¬n, cã nhiÒu chñ tr­¬ng khuyÕn khÝch ph¸t triÓn vµ c¸c chÝnh s¸ch hç trî. Nh÷ng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kinh tÕ t­ nh©n ph¸t triÓn. 2.1.2. §¸nh gi¸ vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n ë N­íc ta thêi gian qua *Nh÷ng thµnh tùu trong ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n ë n­íc ta thêi gian qua KÓ tõ khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ, kinh tÕ t­ nh©n ë n­íc ta ®· thùc sù ®­îc håi sinh vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¶ vÒ quy m«, ph¹m vi vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng: - Sù ph¸t triÓn vÒ sè l­îng cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n VÒ hé kinh doanh c¸ thÓ, tiÓu chñ. Hé kinh doanh c¸ thÓ cã sè l­îng lín vµ t¨ng nhanh. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2003 c¶ n­íc cã 2,7 triÖu hé kinh doanh c¸ thÓ c«ng th­¬ng nghiÖp, 130 000 trang tr¹i vµ trªn 10 triÖu hé n«ng d©n s¶n xuÊt hµng ho¸. NÕu tÝnh ë thêi ®iÓm n¨m 2000, th× sè hé kinh doanh th­¬ng m¹i, dÞch vô chiÕm 51,89%, sè hé s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chiÕm 30,21%, giao th«ng vËn t¶i chiÕm 11,63%, x©y dùng chiÕm 0,81%, c¸c ho¹t ®éng kh¸c chiÕm 5,64%. - VÒ doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ t­ nh©n: N¨m 1991 c¶ n­íc chØ cã 414 doanh nghiÖp th× ®Õn n¨m 1992 cã 5 189 doanh nghiÖp, n¨m 1995 cã 15276 daonh nghiÖp, n¨m 1999 cã 28700 doanh nghiÖp. Trong giai ®o¹n 1991-1999 b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 5000 doanh nghiÖp. LuËt doanh nghiÖp cã hiÖu lùc tõ ngµy 01 th¸ng 01 n¨m 2000 lµ mét kh©u ®ét ph¸ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn v­ît bËc cña doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. Sau gÇn bèn n¨m thùc thi luËt doanh nghiÖp, ®Õn cuèi n¨m 2003 ®· cã gÇn 73 ngh×n doanh nghiÖp míi ®¨ng kÝ, ®­a tæng sè doanh nghiÖp ®¨ng kÝ lªn gÇn 120 ngh×n doanh nghiÖp. §­îc thÓ hiÖn qua biÓu ®å d­íi ®©y: BiÓu ®å 1: Sè l­îng c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ t­ nh©n thêi kú 1992- 2004 Trong sè c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ t­ nh©n th× lo¹i h×nh doanh nghÞªp t­ nh©n chiÕm kho¶ng 70%, tiÕp ®ã lµ c«ng ty cæ phÇn vµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. - Vèn ®Çu t­ cña kinh tÕ t­ nh©n cho ®Õn nay, khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®· thu hót mét l­îng lín vèn ®Çu t­ x· héi. Vèn ®Çu t­ c¸c doanh nghiÖp d©n doanh vµ hé kinh doanh c¸ thÓ ®ang trë thµnh nguån vèn ®Çu t­ chñ yÕu ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng. Tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ n¨m 2000 lµ 29.267 tû ®ång, t¨ng 12,93% so víi n¨m 1999. Vèn ®Çu t­ cña hé kinh doanh c¸ thÓ n¨m 2000 chiÕm 81,54% trong tæng sè vèn ®Çu t­ cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vµ chiÕm 19,82% vèn ®Çu t­ toµn x· héi, tæng vèn dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh cña hé kinh doanh c¸ thÓ lµ 63668 tû ®ång. Tæng vèn ®¨ng kÝ cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn tõ n¨m 1991 ®Õn hÕt th¸ng 9 n¨m 2001 ®¹t 50795 tû ®ång, t¨ng 87,9 lÇn. Trong ®ã c«ng ty cæ phÇn chiÕm tû träng lín nhÊt 57,22%. B×nh qu©n vèn ®¨ng kÝ cña mét doanh nghiÖp míi còng kh«ng ngõng t¨ng lªn, tõ 900 triÖu ®ång n¨m 2000 lªn 1500 triÖu ®ång n¨m 2002. Tæng vèn thùc tÕ sö dông cña doanh nghiÖp còng t¨ng nhanh ®Õn n¨m 2000 ®¹t 110071 tû ®ång. Tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp t­ nh©n t¨ng c¶ vÒ sè l­îng vèn vµ tû träng( n¨m 2000 t¨ng 17,7% so víi n¨m 1999, tû träng trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n t¨ng tõ 17,84% lªn 18,46%). Trong ®ã phi n«ng nghiÖp chiÕm phÇn lín. BiÓu ®å 2: Sè vèn ®¨ng kÝ hµng n¨m cña c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. - VÒ lao ®éng cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n So víi tæng sè lao ®éng toµn x· héi th× khu vùc nµy chiÕm tû lÖ kho¶ng 11% qua c¸c n¨m. N¨m 2000 lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµ 21017326 ng­êi chiÕm 96,3% lao ®éng cã viÖc lµm th­êng xuyªn trong c¶ n­íc. Trong ®ã lao ®éng khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp cã 16373482 ng­êi chiÕm 63,9% tæng sè lao ®éng n«ng nghiÖp toµn quèc; trong c¸c ngµnh phi n«ng nghiÖp lao ®éng trong c«ng nghiÖp chiÕm ty träng cao nhÊt, chiÕm 45,67% tÝnh tõ n¨m 1996 ®Õn nay, lao ®éng trong c«ng nghiÖp t¨ng nhiÒu h¬n ngµnh th­¬ng m¹i, dÞch vô. Lao ®«ng c«ng nghiÖp ë doanh nghiÖp t­ nh©n t¨ng nhanh h¬n ë hé kinh doanh c¸ thÓ (114,02% so víi 6,4%: n¨m 2000) - T¨ng tr­ëng s¶n xuÊt kinh doanh khu vùc kinh tÕ t­ nh©n Tæng s¶n phÈm trong n­íc cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n t¨ng tr­ëng liªn tôc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. N¨m 1996 GDP khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®¹t 68518 tû ®ång, ®Õn n¨m 2000 lªn 86929 tû ®ång, t¨ng b×nh qu©n 7,7%/n¨m. T­¬ng øng GDP cña hé kinh doanh c¸ thÓ tõ 52169 tû ®ång n¨m 1996 lªn 66,142 tû ®ång n¨m 2000, t¨ng b×nh qu©n 7%/ n¨m; cña doanh nghiÖp tõ 14785 tû ®ång lªn 20787 tû ®ång, t¨ng b×nh qu©n 7,1%/n¨m. N¨m 2000 khu vùc kinh tÕ t­ nh©n chiÕm 42,3% GDP c¶ n­íc, trong ®ã GDP khu vùc kinh tÕ t­ nh©n phi n«ng nghiÖp b»ng 26,87%, khu vùc n«ng nghiÖp chiÕm 15,4%. Trong ®ã kinh tÕ hé gia ®×nh chiÕm 9,8% GDP kinh tÕ t­ nh©n trong n«ng nghiÖp. Nh­ vËy, khu vùc kinh tÕ tù nhiªn ®ang thùc sù trë thµnh mét ®éng lùc m¹nh mÏ cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ë n­íc ta. - §ãng gãp lín nhÊt vµ quan träng nhÊt cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm. trong ®iÒu kiÖn ë n­íc ta, vÊn ®Ò lao ®éng vµ viÖc lµm ®ang lµ vÊn ®Ò kinh tÕ - x· héi cÊp b¸ch. khu vùc kinh tÕ tù nhiªn chÝnh lµ n¬i thu hót, t¹o viÖc lµm míi cho x· héi. c¸c doanh nghiÖp vµ hé kinh doanh c¸ thÓ ®· sö dông kho¶ng 16% lùc l­îng lao ®éng x· héi víi kho¶ng h¬n 6 triÖu ng­êi trong 3 n¨m ( 2000 – 2002 ), c¸c doanh nghiÖp d©n doanh vµ hé c¸ thÓ míi thµnh lËp ®· t¹o ra kho¶ng 1,5 triÖu chç lµm viÖc míi. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp còng gãp phÇn chñ yÕu ®µo t¹o vµ n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Mét bé phËn lín lao ®éng n«ng nghiÖp ®· ®­îc thu hót vµo c¸c doanh nghiÖp vµ thÝch øng víi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp.sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t­ nh©n kh«ng chØ gãp phÇn t¹o viÖc lµm, mµ cßn cã t¸c dông thóc ®Èy nhanh sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng vèn ®ang rÊt mÊt c©n ®èi ë n­íc ta hiÖn nay. - Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®· ®ãng gãp quan träng vµo GDP vµ thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ tÝnh ®Õn n¨m 2003, king tÕ t­ nh©n gãp kho¶ng 8% GDP. Tuy nhiªn theo c¸c nhµ kinh tÕ th× con sè thùc tÕ cßn lín h¬n nhiÒu. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, khu vùc kinh tÕ t­ nh©n cã tèc ®é t¨ng tr­ëng rÊt nhanh, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Trong bèn n¨m( 2000-2003), tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trong c«ng nghiÖp ®¹t møc 20%/n¨m. Trong n«ng nghiÖp, khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®· cã ®ãng gãp ®¸ng kÓ, trång trät, ch¨n nu«i vµ ®Æc biÖt lµ trong c¸c ngµnh chÕ biÕn, xuÊt khÈu. Nhê sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp ®· cã sù chuyÓn dÞch quan träng theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸, ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n. - Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®ãng gãp vÒ xuÊt khÈu vµ t¨ng nguån thu ng©n s¸ch. Theo sè liÖu thèng kª cña Bé Th­¬ng M¹i, ®Õn n¨m 2002, khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trong n­íc ®ãng gãp kho¶ng 48% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. -Kinh tÕ t­ nh©n lµ nguån lùc chñ yÕu ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng míi, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Mét sè doanh nghÞªp ®· v­¬n lªn chiÕm lÜnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu vÒ mét sè mÆt hµng quan träng. ë mét sè ®Þa ph­¬ng, kinh tÕ t­ nh©n lµ khu vùc ®ãng gãp chñ yÕu vÒ xuÊt khÈu( Hµ Giang: 60%, B×nh ThuËn: 45%, Quange Ng·i: 34%). - §ãng gãp cña c¸c doanh nghiÖp d©n doanh vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc ®ang cã xu h­íng t¨ng nhanh, tõ kho¶ng 6,4% n¨m 2001 lªn h¬n 7% n¨m 2002. Thu tõ thuÕ c«ng th­¬ng nghiÖp vµ dÞch vô ngoµi quèc doanh n¨m 2002 ®¹t 103,6% kÕ ho¹ch vµ t¨ng 13% so víi n¨m 2001. Ngoµi ra khu vùc kinh tÕ t­ nh©n cßn gãp phÇn t¨ng nguån thu ng©n s¸ch nh­ thuÕ ng«n bµi, VAT trong nhËp khÈu vµ c¸c kho¶n phÝ kh¸c. ë mét sè ®Þa ph­¬ng, ®ãng gãp cña doanh nghiÖp d©n doanh chiÕm tû träng rÊt lín trong ng©n s¸ch. Ch¼ng h¹n ë TP Hå ChÝ Minh kho¶ng 15%, TiÒn Giang 24%,§ångTh¸p 16%, Gia Lai 22%, Qu¶ng Nam 22%, B×nh §Þnh 33%... - Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®· cã ®ãng gãp rÊt lín trong viÖc thu hót c¸c nguån vèn ®Çu t­ x· héi.tÝnh ®Õn n¨m 2003, ®Çu t­ cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n chiÕm 27% tæng ®Çu t­ x· héi cña ViÖt Nam, ( kho¶ng 10 tû USD), cao h¬n tû träng ®Çu t­ cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc. - Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n gãp phÇn quan träng t¹o m«i tr­êng kinh doanh, thóc ®Èy ph¸t triÓn c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, xãa ®ãi gi¶m nghÌo. Sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµ nh©n tè chñ yÕu t¹o m«i tr­êng c¹nh tranh gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ph¸ bá dÇn thÕ ®éc quúªn cña mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc. C¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ngµy cµng thÝch øng hon víi c¬ chÕ kinh tÕ míi. C¸c lo¹i thÞ tr­êng b¾t ®Çu h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña n­íc ta sÏ kh«ng thÓ thùc hiÖn nÕu kh«ng cã sù tham gia cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. * Nh÷ng khã kh¨n, h¹n chÕ c¬ b¶n trong ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n thêi gian qua - Nh÷ng khã kh¨n: Kinh doanh trong ®iÒu kiÖn n­íc ta cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n, ®Æc biÖt lµ kinh tÕ t­ nh©n. Bëi lÏ, m«i tr­êng ®Çu t­ kinh doanh ch­a thuËn lîi, khã tiÕp cËn nguån lùc, thñ tôc hµnh chÝnh phøc t¹p vµ t©m lý x· héi ch­a thuËn lîi. HÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn tµi s¶n vÒ hîp ®ång, gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång ch­a thËt ph¸t triÓn vµ rÊt khã thùc thi. M«i tr­êng ®Çu t­ ch­a thuËn lîi. Kinh tÕ hé gia ®×nh ë n«ng th«n vÉn lµ s¶n xuÊt nhá, l¹c hËu chiÕm ®a sè. Qu¸ tr×nh ph©n chia l¹i ®Êt ®ai cña hîp t¸c x· ë miÒn b¾c t¹o nªn t×nh tr¹ng vèn ®· manh món l¹i cµng manh món h¬n, g©y khã kh¨n cho c¬ giíi ho¸ kh©u lµm ®Êt vµ thuû lîi ë nhiÒu n¬i. ThiÕu mÆt b»ng s¶n xuÊt ®ang lµ trë ng¹i ®èi víi c¸c c¬ së kinh tÕ t­ nh©n. HÇu hÕt c¸c hé ph¶i sö dông nhµ ë , ®Êt ë cña gia ®×nh trong khu d©n c­ lµm mÆt b»ng s¶n xuÊt kinh doanh nªn chËt hÑp, lµm « nhiÔm m«i tr­êng, khã më réng s¶n xuÊt kinh doanh. Mét bé phËn kh«ng nhá doanh nghiÖp ph¶i ®i thuª l¹i ®Êt, nhµ x­ëng cña c¸c ®¬n vÞ kh¸c víi gi¸ cao h¬n víi gi¸ quy ®Þnh cña nhµ n­íc. V× vËy hä kh«ng gi¸m ®Çu t­ l©u dµi vµo nhµ x­ëng m¸y mãc thiÕt bÞ. ViÖc kiÕm ®ñ vèn ®Çu t­ vÉn lµ thøc lín víi doanh nghiÖp t­ nh©n, c¶ trong giai ®o¹n khëi nghiÖp vµ ho¹t ®éng sau ®ã. §a sè c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ vay tiÒn ng©n hµng vµ hä tin r»ng, viÖc khã tiÕp cËn c¸c kho¶n tÝn dông ng©n hµng ®ang k×m h·m triÓn väng ph¸t triÓn cña hä. Trë ng¹i chÝnh d­êng nh­ lµ thiÕu tµi s¶n cã gi¸ trÞ ®Ó thÕ chÊp. Thñ tôc hµnh chÝnh phiÒn hµ, phøc t¹p lµm t¨ng chi phÝ vµ thêi gian cho viÖc tu©n thñ ph¸p luËt. Thêi gian hoµn thµnh c¸c kh©u ®¨ng kÝ kinh doanh, kh¾c dÊu, ®¨ng kÝ m· sè thuÕ, mua ho¸ ®¬n kho¶ng 60 ngµy. Thñ tôc ®Êt ®ai, x©y dùng nhanh còng ph¶i vµi th¸ng, chËm cã khi kÐo dµi c¶ n¨m. Doanh nghiÖp cßn bÞ thanh tra, chång chÐo, kh«ng ®óng chøc n¨ng vµ kÐo dµi cña nhiÒu c¬ quan nhµ n­íc. Kinh tÕ t­ nh©n ®­îc nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ ®óng møc trong quan niÖm vµ nhËn thøc x· héi vÉn cßn mét sè mÆc c¶m, ®Þnh kiÕn, e dÌ trong ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n. - Nh÷ng h¹n chÕ: Mét lµ, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ë n­íc ta míi ®­îc thµnh lËp, h¬n 90% lµ doanh nghiÖp quy m« võa vµ nhá, kinh nghiÖm vµ n¨ng lùc c¹nh tranh thÊp dÔ bÞ tæn th­¬ng. Theo sè liÖu cña phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam, h¬n 61% doanh nghiÖp míi thµnh lËp thiÕu nguån lùc c¬ b¶n nh­ vèn, n¨ng lùc qu¶n lý, thÞ tr­êng ®Êt ®ai, khã tiÕp cËn víi nguån cung øng hç trî. Hai lµ, khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ë n­íc ta nh×n chung n¨ng lùc c¹nh tranh thÊp, tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ n¨ng lùc qu¶n lý kÐm. Ba lµ, c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n míi chñ yÕu tËp trung kinh doanh trong c¸c ngµnh th­¬ng m¹i vµ dÞch vô s¬ cÊp. Sè l­îng doanh nghiÖp trong c¸c ngµnh chÕ biÕn vµ dÞch vô cao cÊp cßn rÊt Ýt. Bèn lµ, kinh tÕ t­ nh©n, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp, míi tËp trung ë mét sè thµnh phè lín. Trong khi ®ã ë nhiÒu vïng n«ng th«n, miÒn nói… hÇu nh­ cã rÊt Ýt c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. N¨m lµ, nhiÒu ®¬n vÞ kinh tÕ t­ nh©n ch­a thùc hiÖn tèt c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng, hîp ®ång lao ®éng, chÕ ®é b¶o hiÓm, tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng, b¶o hé lao ®éng, giê lµm viÖc…®èi víi ng­êi lao ®éng. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy xuÊt ph¸t tõ c¶ phÝa chñ doanh nghiÖp lÉn ng­êi sö dông lao ®éng. S¸u lµ, mét sè doanh nghiÖp, hé kinh doanh c¸ thÓ vi ph¹m ph¸p luËt, trèn thuÕ, kinh doanh tr¸i phÐp, ch­a thùc hiÖn ®óng luËt doanh nghiÖp vµ c¸c quy ®Þnh vÒ ®¨ng kÝ kinh doanh. B¶y lµ, qu¶n trÞ néi bé cña nhiÒu doanh nghiÖp cßn yÕu kÐm, bÊt cËp nh­: thiÕu chiÕn l­îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh,ch­a thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é b¸o c¸o tµi chÝnh theo quy ®Þnh. Nguyªn nh©n h¹n chÕ: quan ®iÓm cña §¶ng vÒ ®¶ng viªn lµm kinh tÕ t­ nh©n ch­a thËt râ vµ ®ang tiÕp tôc ®­îc lµm râ. §¶ng viªn lµ nh÷ng ng­êi tiªn tiÕn nhÊt trong x· héi, nÕu ®­îc lµm kinh tÕ t­ nh©n nh­ nh÷ng ng­êi d©n b×nh th­êng, kh«ng ph¶i sÏ huy ®éng mét nguån lùc lín cho ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi v× §¶ng viªn cã sè l­îng kh«ng lín vµ Ýt vèn, mµ quan träng h¬n lµ sÏ t¹o t©m lý yªn t©m cho ng­êi d©n b×nh th­êng bá vèn, bung ra lµm ¨n l©u dµi vµ quy m« lín h¬n v×: Mét sè chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ch­a phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña kinh tÕ t­ nh©n víi ®¹i bé phËn cã quy m« võa vµ nhá, qu¶n lý cã phÇn bu«ng láng vµ cã nh÷ng s¬ hë, h¹n chÕ viÖc thóc ®Èy kinh tÕ t­ nh©n ph¸t triÓn ®óng h­íng. HiÖp héi ngµnh nghÒ vµ hiÖp héi doanh nghiÖp ch­a ph¸t triÓn, cßn h¹n chÕ trong viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cña kinh tÕ t­ nh©n. Kinh tÕ t­ nh©n n­íc ta míi ph¸t triÓn nªn nh×n chung kh¼ n¨ng tÝch tô, huy ®éng vèn x· héi cßn h¹n chÕ, quy m« nhá bÐ, tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp, ch­a t¹o ®­îc uy tÝn, khã chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. TÝnh riªng rÏ, c¸ nh©n cña mçi doanh nghiÖp cßn phæ biÕn, cßn c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, cßn chÌn Ðp nhau. 2.2. ChÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n ë n­íc ta 2.2.1. Quan ®iÓm chØ ®¹o cña §¶ng Thø nhÊt, kinh tÕ t­ nh©n lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n lµ vÊn ®Ò chiÕn l­îc l©u dµi trong ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Kinh tÕ t­ nh©n ph¸t triÓn gãp phÇn gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, huy ®éng c¸c nguån lùc vµo s¶n xuÊt, kinh doanh, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp. Kinh tÕ t­ nh©n cã nh÷ng tiÒm n¨ng to lín, ë ®ã cã nh÷ng doanh nh©n cã tinh thÇn doanh nghiÖp, v­¬n lªn lµm giµu kh«ng cam chÞu ®ãi nghÌo. Thø hai, Nhµ n­íc t«n träng vµ b¶o ®¶m quyÒn tù do kinh doanh theo ph¸p luËt, b¶o hé quyÒn së h÷u tµi s¶n hîp ph¸p cña c«ng d©n, khuyÕn khÝch, hç trî, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ ®Þnh h­íng, qu¶n lý sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t­ nh©n theo ph¸p luËt, b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. C¸c hé kinh doanh cã thÓ ®­îc Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp ®ì ®Ó ph¸t triÓn c¶ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ. Thø ba, b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p, chÝnh ®¸ng cña c¶ ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng. X©y dùng, mèi quan hÖ t«t ®Ñp gi÷a ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng trªn c¬ së ph¸p luËt vµ tinh thÇn ®oµn kÕt, t­¬ng th©n t­¬ng ¸i. ch¨m lo båi d­ìng, gi¸o dôc c¸c chñ doanh nghiÖp n©ng cao lßng yªu n­íc, tù hµo d©n téc, g¾n bã víi lîi Ých cña ®Êt n­íc vµ sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Thø t­, t¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng ë tÊt c¶ c¸c cÊp, c¸c ngµnh, b¶o ®¶m sù l·nh ®¹o cña §¶ng trùc tiÕp vµ th«ng qua luËt ph¸p, chÝnh s¸ch ®æi míi khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, t¹o sù thèng nhÊt cao trong nhËn thøc cña toµn §¶ng, toµn d©n, t¹o t©m lý x· héi thuËn lîi vÒ vÞ trÝ, vai trß quan träng cña kinh tÕ t­ nh©n.§æi míi ph­¬ng thøc l·nh ®¹o cña tæ chøc c¬ së ®¶ng trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, tËp trung vµo viÖc n©ng cao nhËn thøc chÝnh trÞ-x· héi, ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt. VÒ mÆt chÝnh trÞ, ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n chÝnh lµ qu¸n triÖt chÝnh s¸ch ®¹i ®oµn kÕt d©n téc. §èi víi doanh nh©n, cÇn kh¼ng ®Þnh r»ng hä lµ “thµnh qu¶ ®Æc biÖt” cña c«ng cuéc ®æ míi. 2.2.2. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n ë n­íc ta * ChÝnh s¸ch ®Çu t­ ChÝnh s¸ch ®Çu t­ ®· gãp phÇn t¹o m«i tr­êng ®Çu t­ cho khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trªn c¸c mÆt: - TiÕp cËn c¸c nguån lùc thuËn lîi h¬n: giao ®Êt, cho thuª ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, vay vèn tÝn dông. - Hç trî ®Çu t­ trªn c¸c mÆt: cho thuª mÆt b»ng trong c¸c khu c«ng nghiÖp, lËp vµ khuyÕn khÝch c¸c quü hç trî ®Çu t­ ®Ó cho vay trung h¹n vµ dµi h¹n. ¦u tiªn, ­u ®·i trong mét sè ngµnh, nghÒ, vïng l·nh thæ vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ liªn quan ®Õn c«ng nghÖ míi, gåm 6 nhãm lÜnh vùc, 4 nhãm vïng, c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp. * ChÝnh s¸ch thuÕ ChÝnh s¸ch thuÕ ®· cã nhiÒu mÆt tÝch cùc, hç trî cho c¸c c¬ së kinh tÕ, trong ®ã cã kinh tÕ t­ nh©n ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh: hÖ thèng thuÕ ngµy cµng hoµn chØnh h¬n, môc ®Ých cña c¸c s¾c thuÕ râ rµng h¬n; ®èi t­îng chÞu thuÕ ®­îc më réng, vÒ c¬ b¶n kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi xö theo thµnh phÇn kinh tÕ; thuÕ suÊt ¸p dông theo h­íng ¸p dông thèng nhÊt cho c¸c ®èi t­îng vµ ®¬n gi¶n hãa: gi¶m c¶ vÒ sè l­îng vµ møc thuÕ suÊt; cã nhiÒu ­u ®·i thuÕ cho c¸c c¬ së kinh tÕ, trong ®ã cã kinh tÕ t­ nh©n theo c¸c s¾c lÖnh thuÕ hiªnh hµnh. * ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai ®· t¹o ®iÒu kiÖn b­íc ®Çu cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt-kinh doanh t­ nh©n trong viÖc t¹o lËp mÆt b»ng vµ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phôc vô s¶n xuÊt –kinh doanh. Tuy nhiªn, ®Õn nay chÝnh s¸ch ®Êt ®ai vÉn cßn nhiÒu bÊt hîp lý. * ChÝnh s¸ch vèn, tÝn dông ChÝnh s¸ch vèn, tÝn dông ®· cã nhiÒu ®æi míi rÊt c¬ b¶n, gãp phÇn t¹o m«i tr­êng vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt- kinh doanh cña m×nh, cô thÓ lµ: -T¹o m«i tr­êng vµ ®iÒu kiÖn cho khu vùc kinh tÕ t­ nh©n huy ®éng vµ sö dông vèn - ChÝnh s¸ch tÝn dông cßn nhiÒu ®iÓm bÊt hîp lý. §iÓm bÊt lîi ®èi víi khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµ vÊn ®Ò thÕ chÊp *ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®­îc ®æi míi trªn c¸c mÆt: tù do ho¸ th­¬ng m¹i, ®æi míi chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu, ®æi míi hÖ thèng thuÕ quan, gi¶m bít c¸c quy ®Þnh vÒ h¹n ng¹ch. - Tù do ho¸ th­¬ng m¹i bao gåm tù do ho¸ gi¸ c¶, tù do kinh doanh, b¶o ®¶m b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. -§æi míi chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu: chuyÓn tõ ®éc quyÒn ngo¹i th­¬ng do mét sè c«ng ty ngo¹i th­¬ng cña Nhµ n­íc n¾m gi÷ sang khuyÕn khÝch tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia. -§æi míi hÖ thèng thuÕ quan: gi¶m møc thuÕ vµ hîp lý ho¸ thuÕ xuÊt nhËp khÈu. -§æi míi thñ tôc hµnh chÝnh trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. -C¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu: chuyÓn tõ qu¶n lý b»ng ph­¬ng ph¸p hµnh chÝnh lµ chñ yÕu sang qu¶n lý b»ng ph­¬ng ph¸p kinh tÕ. * ChÝnh s¸ch lao ®éng vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc ChÝnh s¸ch lao ®éng vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc nh»m gãp phÇn t¹o ra mét thÞ tr­êng cung cÊp vµ sö dông lao ®éng cã sè l­îng vµ chÊt l­îng cao, ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp, t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. *ChÝnh s¸ch khoa häc- c«ng nghÖ Trong thêi gian qua, Nhµ n­íc ®· cã nhiÒu nç lùc trong viÖc ®æi míi chÝnh s¸ch khoa häc-c«ng nghÖ víi c¸c néi dung: x¸c ®Þnh ph­¬ng thøc nhËp c«ng nghÖ hîp lý; khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi cã c«ng nghÖ tiªn tiÕn, c¸c ­u ®·i vÒ c«ng nghÖ míi, chuyÓn giao c«ng nghÖ, thóc ®Èy ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ triÓn khai; khuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c ho¹t ®éng ®µo t¹o kü n¨ng vµ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng khoa häc- c«ng nghÖ, t¹o m«i tr­êng thÞ tr­êng vµ th«ng tin khoa häc- c«ng nghÖ thuËn lîi cho khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ho¹t ®éng. 2.2.3. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n ë n­íc ta * Hç trî tµi chÝnh thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n ë ViÖt Nam võa ®­îc kh«i phôc l¹i víi thêi gian kh«ng nhiÒu trong mét n­íc n«ng nghÞªp nghÌo nµn l¹c hËu. Do vËy vèn cho c¸n bé, c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n tÊt yÕu ph¶i ®­îc quan t©m hç trî b»ng nhiÒu h­íng vµ nhiÒu c¸ch: hç trî trùc tiÕp tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc, hç trî th«ng qua c¸c dù ¸n trong vµ ngoµi n­íc, hç trî th«ng qua c¸c quü vµ qua hÖ thèng ng©n hµng. Bé tµi chÝnh cïng ng©n hµng nhµ n­íc cÇn phèi hîp víi phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam vµ c¸c tæ chøc hiÖp héi kh¸c ®Ó x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu cô thÓ theo h­íng x¸c ®Þnh ®Ó tr×nh chÝnh phñ duyÖt. Do ®ã cÇn ph¶i cã nh÷ng ®Þnh h­íng c¬ b¶n cho tõng ph­¬ng thøc hç trî tµi chÝnh nh­ sau: - Hç trî trùc tiÕp qua ng©n s¸ch nhµ n­íc: VÒ nguyªn t¾c, Nhµ n­íc kh«ng bá vèn ®Çu t­ ban ®Çu cho doanh nghiÖp t­ nh©n song ph¶i ®­îc t©m lý yªn t©m vµ niÒm tin cña chñ ®Çu t­ gi¸m chuyÓn hÕt sè tiÒn cã thÓ cã vµo vèn ®Çu t­. Trong tr­êng hîp cÇn thiÕt vµ nh÷ng hoµn c¶nh cô thÓ, chÝnh phñ hoÆc c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cã thÓ tham gia ®Çu t­ th«ng qua mua tr¸i phiÕu hoÆc ®Çu t­ liªn doanh víi c¸c chñ doanh nghiÖp t­ nh©n. Víi doanh nghiÖp thuéc d¹ng nghiªn cøu vµ triÓn khai cÇn cã sù hç trî cña chÝnh phñ vÒ chi phÝ cho c¸c c«ng tr×nh, s¶n phÈm nghiªn cøu hoÆc c¸c chuyÕn ®i t×m hiÓu thÞ tr­êng n­íc ngo