Tiểu luận Quan điểm của Triết học Mác-Lênin về con người và vấn đề xây dựng nguồn nhân lực trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở nước ta hiện nay

MỤC LỤC: Trang MỞ ĐẦU Cho ®Õn nay,ViÖt Nam vÉn thuéc lo¹i nh÷ng n­íc nghÌo nhÊt thÕ giíi, nÒn kinh tÕ vÉn ë t×nh tr¹ng l¹c hËu, cßn mang tÝnh chÊt tù cÊp, tù tóc, ®Êt n­íc ch­a ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi, l¹m ph¸t cßn ë møc cao, s¶n xuÊt ch­a æn ®Þnh, t×nh h×nh mÊt c©n ®èi vÉn nghiªm träng, béi chi ng©n s¸ch cßn lín, lao ®éng thÊt nghiÖp hoÆc kh«ng ®ñ viÖc lµm ngµy cµng t¨ng (7% d©n sè thµnh thÞ thÊt nghiÖp), ®êi sèng nh©n d©n cßn nhiÒu khã kh¨n; tæng s¶n phÈm quèc d©n (GDP) tÝnh theo ®Çu ng­êi thuéc lo¹i thÊp nhÊt thÕ giíi: 220$ (t¹i thêi ®iÓm th¸ng 9 n¨m 1993).G¾n liÒn víi nÒn kinh tÕ ®ã lµ lèi lµm ¨n t¶n m¹n vµ tuú tiÖn cña s¶n xuÊt nhá. V× vËy muèn kh«ng bÞ tôt hËu xa h¬n n÷a, muèn æn ®Þnh mäi mÆt ®Ó ®i lªn vµ ph¸t triÓn th× tÊt yÕu ph¶i thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Héi nghÞ lÇn thø VI Ban chÊp hµnh trung ­¬ng §¶ng céng s¶n ViÖt Nam kho¸ VII (tõ 24/11/1993 ®Õn 1/12/1993) vµ §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú (20-25/1/1994) ®· x¸c ®Þnh tíi ®©y n­íc ta “chuyÓn dÇn sang mét thêi kú ph¸t triÓn míi, ®Èy tíi mét b­íc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, nh»m t¹o thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm, ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ, c¶i thiÖn h¬n n÷a ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n. §©y lµ nhiÖm vô trung t©m cã tÇm quan träng hµng ®Çu trong thêi gian tíi.” Song dùa vµo ®©u ®Ó ®¶m b¶o viÖc thùc hiÖn nã cho thËt hiÖu qu¶ vµ kh«ng ph¶i tr¶ gi¸ qu¸ ®¾t th× l¹i kh«ng dÔ dµng; bëi v× tõ chç thÊy ®­îc tÝnh tÊt yÕu nÕu kh«ng cÈn thËn l¹i dÔ sa vµo duy ý chÝ nh­ ®· tõng x¶y ra tr­íc ®©y hoÆc tr¸i l¹i nÕu chØ thÊy khã kh¨n, bÊt lîi, thiÕu ®iÒu kiÖn råi cam chÞu tôt hËu. Tr­íc hÕt cã thÓ nãi r»ng x· héi loµi ng­êi tån t¹i vµ ph¸t triÓn dùa vµo hai nguån tµi nguyªn lµ: thiªn nhiªn vµ con ng­êi. C¸i quý nhÊt trong nguån tµi nguyªn con ng­êi lµ trÝ tuÖ.Song, sù hiÓu biÕt cña con ng­êi ®·, ®ang vµ sÏ kh«ng bao giê chÞu dõng l¹i, nghÜa lµ nguån tµi nguyªn trÝ tuÖ kh«ng cã giíi h¹n. Bëi vËy cã thÓ nãi, trÝ tuÖ con ng­êi lµ nguån lùc v« tËn cña sù ph¸t triÓn x· héi. §ång thêi, nguån lùc ph¸t triÓn cña x· héi còng chÝnh lµ con ng­êi- nguån tiÒm n¨ng søc lao ®éng. Con ng­êi ®· lµm nªn lÞch sö cña chÝnh m×nh b»ng lao ®éng ®­îc ®Þnh h­íng bëi trÝ tuÖ ®ã.Thùc tiÔn ngµy nay cµng kh¼ng ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n trong quan niÖm cña M¸c vÒ vÞ trÝ vai trß kh«ng g× thay thÕ ®­îc cña con ng­êi trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö nh©n lo¹i, cña x· héi loµi ng­êi. B¶n th©n sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mµ chóng ta ®ang tõng b­íc thùc hiÖn víi nh÷ng thµnh c«ng b­íc ®Çu cña nã còng ngµy cµng ®ßi hái mçi chóng ta ph¶i nhËn thøc s©u s¾c “nh÷ng gi¸ trÞ lín lao vµ ý nghÜa quyÕt ®Þnh cña nh©n tè con ng­êi”, thÊy râ vai trß cña con ng­êi trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trªn thùc tÕ vµ trong quan niÖm cña mçi chóng ta, con ng­êi ngµy cµng thÓ hiÖn râ vai trß lµ “chñ thÓ cña mäi s¸ng t¹o, mäi nguån cña c¶i vËt chÊt vµ v¨n ho¸, mäi nÒn v¨n minh cña c¸c quèc gia” (3). Bëi vËy ®Ó ®Èy nhanh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN vµ ®­a sù nghiÖp c¸ch m¹ng lín lao ®ã ®Õn thµnh c«ng ë mét n­íc vÉn cßn trong t×nh tr¹ng l¹c hËu nh­ n­íc ta, chóng ta kh«ng thÓ kh«ng ph¸t triÓn con ng­êi ViÖt Nam, n©ng cao ®éi ngò nh÷ng ng­êi lao ®éng n­íc ta lªn mét tÇm cao chÊt l­îng míi. NhËn ®Þnh nµy ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh trong nghÞ quyÕt §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII cña §¶ng: “N©ng cao d©n trÝ, båi d­ìng vµ ph¸t huy nguån lùc to lín cña con ng­êi ViÖt Nam lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸”. Mét lÇn n÷a ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh tÝnh cÊp thiÕt vµ ý nghÜa quan träng cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy. Qua ®ã, triÕt häc tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ, vai trß cña m×nh trong ®êi sèng x· héi vµ trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc. Sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta ®­îc tiÕn hµnh nh­ thÕ nµo, quy m« vµ nhÞp ®é cña nã ra sao, ®iÒu ®ã mét phÇn tuú thuéc vµo sù ®ãng gãp cña triÕt häc. NỘI DUNG: A--QUAN ĐIỂM CỦA TRIẾT HỌC MÁC-LÊNIN VỀ CON NGƯỜI: 1.KHÁI NIỆM CON NGƯỜI: Con ng­êi lµ sinh vËt cã tÝnh x· héi. §èi víi M¸c “con ng­êi kh«ng ph¶i lµ mét tån t¹i trõu t­îng, Èn n¸u ®©u ®ã ngoµi thÕ giíi” (4). §ã lµ nh÷ng con ng­êi sèng trong mét thêi ®¹i nhÊt ®Þnh, mét m«i tr­êng x· héi nhÊt ®Þnh, cã nh÷ng quan hÖ x· héi phong phó, phøc t¹p vµ ngµy cµng phong phó víi sù ph¸t triÓn cña v¨n minh. 2.QUAN NIỆM CƠ BẢN VỀ CON NGƯỜI: K a.Con người là một thực thể thống nhất giữa mặt sinh vật và mặt xã hội: ế thừa quan điểm về con người trong lịch sử, Triết học Mác khẳng định: Con người là sự thống nhất giữa yếu tố sinh học và yếu tố xã hội. Mặt sinh học của con người bắt nguồn từ tiền đề quy định sự tồn tại của con người là giới tự nhiên, con người là một bộ phận của giới tự nhiên, là kết quả của một quá trình phát triển lâu dài của giới tự nhiên.Sự tồn tại của con người phải gắn với tự nhiên vi vậy con người mang tất cả tính loài, tính sinh học, và chịu sự tác động của các quy luật tự nhiên.Ang-ghen viết "Giới tự nhiên là thực thể vô cơ của của con người". Như vậy con người trước hết là một tồn tại sinh vật biểu hiện ở mỗi cá nhân, ở tổ chức cơ thể và quan hệ của nó với tự nhiên. Những thuộc tính , đặc điểm sinh học , các quá trình tâm sinh lý nói lên bản chất sinh học của con người. Tuy vậy mặt tự nhiên không phải là thuộc tính duy nhất quy định bản chất của con người. Điểm khác biệt cơ bản của con người với loài vật là mặt xã hội. Trong lịch sử đã có những quan điểm khác nhau quy định sự khác biệt giữa con người và thế giới loài vật, như con người là động vật sử dụng công cụ lao động, là một động vật có tính xã hội, hoặc con người là một động vật có tư duy…Với phương pháp biện chứng duy vật Triết học Mác nhận thức vấn đề con người một cách toàn diện, cụ thể trong hiện thực xã hội mà trước hết là hoạt động sản xuất vật chất. Mác và Anghen đã đánh giá cao vai trò của lao động sản xuất vật chất đối với quá trình hình thành con người và coi đó là tiêu chí cơ bản để phân biệt con người với thế giới động vật. "Con vật chỉ sản xuất ra bản thân nó, còn con người thì tái sản xuất ra toàn bộ giới tự nhiên" Tính xã hội của con người hình thành trong hoạt động sản xuất vật chất, hoạt động sản xuất vật chất và tinh thần, đã xác lập các quan hệ xã hội, đã hình thành và phát triển ngôn ngữ tư duy. Vì vậy lao động sản xuất vật chất là yếu tố quyết định bản chất xã hội của con người, là sản phẩm của cả tự nhiên và xã hội nên con người luôn bị chi phối bởi ba hệ thống quy luật: +Hệ thống các quy luật tự nhiên quy định phương diện sinh học của con người như quy luật về sự phù hợp của cơ thể và môi trường, quy luật về sự trao đổi chất, về di truyền, về gien, biến dị, tiến hoá… +Hệ thống các quy luật tâm lý ý thức hình thành và vận động trên nền tảng sinh học của con người như hình thành tình cảm. khát vọng, niềm tin, ý chí,….. +Hệ thống các quy luật xã hội quy định quan hệ xã hội giữa người với người. Ba hệ thống quy luật trên cùng tác động tạo nên thể thống nhất hoàn chỉnh trong đời sống con người bao gồm cả mặt sinh học và xã hội.Mối quan hệ sinh học-xã hội là cơ sở của các nhu cầu của con người về tự nhiên, xã hội: ăn, mặc, ở, tái sản xuất…, nhu cầu tình cảm, thẩm mỹ. Ở mỗi người nhu cầu sinh học và xã hội là thống nhất trong đó mặt sinh học là cơ sở tất yếu, mặt xã hội là đặc trưng bản chất.Nhu cầu sinh học được nhân hoá để mang giá trị văn minh còn nhu cầu xã hội không thể thoát ly được nhu cầu sinh học.Hai mặt trên thống nhất với nhau, hoà quyện vào nhau để tạo thành con người viết hoa, con người của tự nhiên và xã hội. b.Trong tính hiện thực của nó, bản chất con người là một tổng hòa những quan hệ xã hội: Cácmác khẳng định bản chất con người trên cả 3 phương diện: quan hệ với tự nhiên, xã hội và bản thân.Cả ba quan hệ đó đều mang tính xã hội, trong đó quan hệ giữa người với người là quan hệ đặc trưng.Trong luận cương về Phoiơbắc, Mác viết:"Bản chất con người không phải là cái trừu tượng cố hữu của cá nhân riêng biệt.Trong tính hiện thực của nó, bản chất con người là tổng hoà những quan hệ xã hội". Luận điểm khẳng định bản chất của con người là có tính lịch sử với những hoàn cảnh điều kiện cụ thể về không gian thời gian, là tổng hoà của những quan hệ xã hội chịu sự chi phối của quan hệ giai cấp dân tộc thời đại.Bản chất của con người là mặt xã hội, trong điều kiện lịch sử đó, bằng hoạt động thực tiễn của mình, con người tạo ra những giá trị vật chất và tinh thần để tồn tại và phát triển cả thể lực và tư duy trí tuệ.Tuy nhiên không phải có nghĩa là chúng ta phủ định mặt tự nhiên trong đời sống con người.Nó là những thuộc tính chịu sự chi phối của quy luật sinh học, tâm lý, ý thức... c.Con người là chủ thể và là sản phẩm của lịch sử: Các nhà khoa học trước Mác đã khẳng định con người là sản phẩm của lịch sử, của sự tiến hoá lâu dài của giới tự nhiên. Trong tác phẩm "Bản chất của tự nhiên " Anghen viết :"Thú vật cũng có một lịch sử phát triển dần dần cho tới trạng thái hiện nay của chúng nhưng lịch sử ấy không phải do chúng làm ra ngược lại con người càng xa cách con vật hiểu theo nghĩa hẹp của từ ấy thì lại càng tự mình làm ra lịch sử của mình một cách có ý thức bấy nhiêu". Nghĩa là con người không chỉ là sản phẩm của lịch sử mà còn là chủ thể của quá trình lịch sử ấy.Thông qua hoạt động thực tiễn của con người tác động vào tự nhiên, cải biến giới tự nhiên, làm phong phú thêm giới tự nhiên, thúc đẩy sự phát triển của xã hội từ thấp đến cao phù hợp với mục tiêu và nhu cầu do con người đặt ra trên cơ sở nắm bắt các quy luật của lịch sử xã hội. Con người sáng tạo ra lịch sử và đồng thời lại là sản phẩm của lịch sử, là sản phẩm của những điều kiện kinh tế nhất định. Vì vậy không có con người trừu tượng trong lịch sử. Bản chất con người không phải là một hệ thống tập hợp bất biến, bản chất con người cũng vận động trong tiến trình lịch sử. Vì vậy, để phát triển bản chất con người theo hướng tích cực, cần phải làm cho hoàn cảnh mang tính người nhiều hơn, cải tạo hoàn cảnh, xây dựng môi trường tự nhiên xã hội hài hoà, công bằng nhân ái, phát huy tính tích cực của mỗi cá nhân trong xã hội. Thùc tÕ ®· chøng minh, trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc, chØ cã con ng­êi-yÕu tè quan träng nhÊt trong lùc l­îng s¶n xuÊt cña x· héi míi lµ nh©n tè chÝnh, lµ nguån lùc mang tÝnh quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i. Nh­ng con ng­êi còng lµ môc tiªu, lµ c¸i ®Ých cña sù ph¸t triÓn, sù ®æi míi nµy. Hay nãi c¸ch kh¸c, c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc mµ cô thÓ lµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ do con ng­êi, phô thuéc vµo con ng­êi vµ v× con ng­êi. B—VẤN ĐỀ XÂY DỰNG NGUỒN NHÂN LỰC TRONG SỰ NGHIỆP CÔNG NGHIỆP HÓA – HIỆN ĐẠI HÓA ĐẤT NƯỚC 1.c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ g× ? Quan niÖm ®¬n gi¶n nhÊt vÒ c«ng nghiÖp ho¸ cho r»ng “ c«ng nghiÖp ho¸ lµ ®­a ®Æc tÝnh c«ng nghiÖp cho mét ho¹t ®éng, trang bÞ ( cho mét vïng, mét n­íc), c¸c nhµ m¸y, c¸c lo¹i c«ng nghiÖp...” Quan niÖm mang tÝnh triÕt tù nµy ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh h×nh thµnh lÞch sö c«ng nghiÖp ho¸ ë c¸c n­íc T©y ¢u, B¾c Mü. Cßn theo quan niÖm míi phï hîp víi ®iÒu kiÖn n­íc ta th× c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ g¾n liÒn víi ®æi míi c«ng nghÖ, x©y dùng c¬ cÊu vËt chÊt-kü thuËt, lµ qu¸ tr×nh chuyÓn nÒn s¶n xuÊt x· héi tõ tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp sang tr×nh ®é c«ng nghÖ cao h¬n, nhê ®ã mµ t¹o ra sù t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng vµ cã hiÖu qu¶ cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nãi tãm l¹i ®ã lµ sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt tõ thÊp ®Õn cao, tõ ch­a hoµn thiÖn ®Õn hoµn thiÖn. Thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ lµ nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, ®­a n­íc ta theo kÞp c¸c n­íc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi 2.VAI TRÒ CỦA NHÂN TỐ CON NGƯỜI TRONG SỰ NGHIỆP CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ Ở NƯỚC TA: a, VẤN ĐỀ XÂY DỰNG NGUỒN LỰC CON NGƯỜI Ở NƯỚC TA HIỆN NAY: C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta hiÖn nay ®ßi hái tiÐp thu mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nh÷ng tri thøc hiÖn ®¹i cña thÕ giíi. §ång thêi ph¶i ph¸t huy ®­îc søc m¹nh néi sinh cña d©n téc, ph¸t huy ®­îc mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc, tiÒm n¨ng cña c¸c vïng tõ miÒn xu«i ®Õn miÒn nói… nh»m ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ n­íc ta ph¸t triÎn c©n ®èi vµ v÷ng ch¾c, tõng b­íc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi n¶y sinh. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã phô thuéc rÊt lín vµo vai trß cña ®éi ngò tri thøc - nh÷ng ng­êi lao ®éng trÝ ãc phøc t¹p - s¸ng t¹o trong mäi lÜnh vùc ®êi sçng x· héi. V× vËy, viÖc ®µo t¹o ®éi ngò lao ®éng trÝ tuÖ cao ®Ó phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ hÕt søc quan träng. NghÞ quyÕt cña ®¹i héi ®¶ng VII cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· chØ râ: khoa häc vµ gi¸o dôc ®ãng vai trß then chèt trong sù nghiÖp x©y dùng x· héi chñ nghÜa vµ b¶o vÖ Tæ quèc, lµ ®éng lùc ®­a ®Êt n­íc tho¸t khái nghÌo nµn l¹c hËu, v­¬n lªn tr×nh ®é tiªn tiÕn cña thÕ giíi. Sau 10 n¨m ®æi míi §¶ng vµ nh©n d©n ta ®· thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu rÊt quan träng c¶ vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi… Tuy nhiªn nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ ®Êt n­íc hÕt khã kh¨n. Tr¸i l¹i chóng ta ®ang ®øng tr­íc th¸ch thøc lín trong viÖc t×m ra lêi gi¶i ®óng cho bµi to¸n “héi nhËp thÕ giíi”, bµi to¸n cña sù ph¸t triÓn. §iÒu ®ã cµng cho thÊy ph¸t triÓn ®éi ngò tri thøc lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt song còng thËt khã kh¨n, ®ßi hái sù nç lùc rÊt lín kh«ng chØ cña nhµ n­íc mµ cßn cña c¶ x· héi. Nã ph¶i ®­îc tiÕn hµnh ®ång thêi cïng víi qu¸ tr×nh ph©n bè l¹i c¬ cÊu kinh tÕ, ph©n bè l¹i lùc l­îng lao ®éng trong c¶ n­íc. Trong ®iÒu kiÖn ngµy nay lÜnh vùc nµo, ngµnh nµo còng trë nªn rÊt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Song viÖc x¸c ®Þnh “kh©u c¨n b¶n nhÊt” trªn c¬ së ®ã cã kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch ®Çu t­ ®óng ®¾n lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh cho sù ph¸t triÓn. Cã lÏ kh«ng ai phñ nhËn r»ng, ®Çu t­ cho ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ c¬ b¶n nhÊt, ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi mét c¸ch bÒn v÷ng nhÊt. §éi ngò tri thøc cña n­íc ta tuy cßn máng, song theo c¸ch ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ khoa häc quèc tÕ th× ®ã lµ lùc l­îng cã tr×nh ®é kh¸ cao. Tuy nhiªn do cã nhiÒu nguyªn nh©n c¶ kh¸ch quan lÉn chñ quan, ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng “b¹c chÊt x¸m”, “l·ng phÝ chÊt x¸m”, vµ “rß rØ chÊt x¸m”. §©y lµ vÊn ®Ò rÊt nghiªm träng. Nãi kh«ng qu¸ th× nã liªn quan ®Õn sù h­ng thÞnh hay tån vong cña c¶ mét d©n téc, nhÊt lµ trong thêi ®iÓm hiÖn nay. HiÖn cã kho¶ng h¬n mét triÖu sinh viªn ®¹i häc trong c¶ n­íc. H»ng n¨m cã kho¶ng h¬n 20 ngh×n sinh viªn ra tr­êng, nh­ng kh«ng Ýt trong sè hä ®· kh«ng t×m ®­îc viÖc lµm (ch­a kÓ nh÷ng tr­êng hîp lµm tr¸i ngµnh ®µo t¹o). Gi¸o s­ TiÕn sÜ NguyÔn Minh §­êng, chñ nhiÖm ®Ò tµi KX (KX 07-14), sè liÖu ®iÒu tra th× cã kho¶ng 2% sè ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc, cao ®¼ng vµ trªn ®¹i häc lµ ch­a cã viÖc lµm. Sè ng­êi lµm kh«ng ®óng ngµnh ®óng nghÒ ®µo t¹o kho¶ng 39%. §ã lµ mét sù l·ng phÝ chÊt x¸m ®¸ng b¸o ®éng, nhÊt lµ ë n­íc ta tØ lÖ lao ®éng trÝ tuÖ cao trªn sè d©n cßn qu¸ thÊp. Sù l·ng phÝ cßn thÓ hiÖn ë chç ch­a sö dông hÕt n¨ng lùc cña nh÷ng c¸n bé khoa häc, nhÊt lµ nh÷ng c¸n bé cã tr×nh ®é, nh÷ng chuyªn gia ®Çu ®µn trong c¸c ngµnh, trong c¸c lÜnh vùc. NhiÒu ng­êi ®ang cßn ë ®é chÝn vÒ khoa häc ®· ph¶i nghØ h­u theo chÕ ®é. §¶ng vµ Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch hîp lý ®Ó tËn dông kh¶ n¨ng cña hä. Sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ®ang rÊt cÇn nhiÒu lùc l­îng lao ®éng trÝ tuÖ cao. Cã thÓ coi ®©y lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ nhanh chãng nÒn kinh tÕ. §¶ng ta còng ®· chØ râ: cïng víi khoa häc vµ c«ng nghÖ, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu ,lµ ch×a kho¸ më cöa ®i vµo t­¬ng lai. Do ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cßn nhiÒu khã kh¨n, nªn viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o mÆc dï ®· cã sù ­u tiªn song cßn ë møc ®é h¹n chÕ. Bëi vËy cÇn cã chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vµ hîp lý ®èi víi tõng lo¹i h×nh ®µo t¹o trong viÖc huy ®éng vèn ®Çu t­ cña c¶ trong n­íc vµ ngoµi n­íc. Trong nhiÒu n¨m qua, nhµ n­íc ta ®· chó ý ph¸t triÓn nguån lùc con ng­êi b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p kÞp thêi, kh¸ hîp lý tuy kh«ng tr¸nh khái mét sè h¹n chÕ do ®iÒu kiÖn kinh tÕ h¹n hÑp. b, NHỮNG THÀNH TỰU Đà ĐẠT ĐƯỢC: _ Quy m« gi¸o dôc kh«ng ngõng ®­îc t¨ng lªn, liªn tôc ph¸t triÓn ë c¸c ngµnh häc vµ cÊp häc.Tû lÖ sinh viªn ®¹i häc, cao ®¼ng trong ®é tuæi ®i häc cña ViÖt Nam lµ 2,3_2,5%, cao h¬n møc 2% cña Trung Quèc nh­ng thÊp h¬n so víi møc16% cña Th¸i Lan, 40% cña Hµn Quèc. _ HÖ thèng gi¸o dôc ®­îc më réng: sè tr­êng häc t¨ng nhanh, mçi lµng x· cã Ýt nhÊt mét tr­êng tiÓu häc hoÆc trung häc c¬ së. Sè tr­êng phæ th«ng trong c¶ n­íc liªn tôc t¨ng tõ n¨m 1991-1992 ®Õn n¨m 1994-1995 lµ 16%. TÝnh ®Õn n¨m 1994, ViÖt Nam ®· cã 109 tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng vµ ®µo t¹o h¬n 200 ngµnh häc. Tuy nhiªn so víi tiªu chuÈn quèc tÕ th× hÇu hÕt c¸c tr­êng ®¹i häc cña ViÖt Nam cßn nhá bÐ. _ Trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, h×nh thøc gi¸o dôc t¹i chøc ®­îc nhµ n­íc quan t©m chó ý ®Æc biÖt. _ Hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o còng ®­îc ph¸t triÓn. TÝnh ®Õn cuèi n¨m1994, ®· cã 1900 sinh viªn, 394 sinh viªn cao häc, 715 nghiªn cøu sinh, 298 thùc tËp sinh ®ang häc tËp nghiªn cøu t¹i 25 n­íc trªn thÕ giíi. §Ó cã vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn gi¸o dôc ViÖt Nam ®· kªu gäi c¸c tæ chøc quèc tÕ tµi trî vµ cho vay vèn. Trong chu kú 1991-1995, UNICEF ®· hç trî 10 triÖu USD ®Ó n©ng cÊp c¸c nhµ trÎ, më thªm c¸c trung t©m d¹y nghÒ. ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· vay cña NhËt B¶n tõ nguån ODA thêi kú 1993-1995 lµ 1431,02 triÖu yªn, cña ng©n hµng thÕ giíi 70 triÖu USD ®Ó n©ng cÊp vµ c¶i t¹o mét sè tr­êng häc lôp xôp. _ Tõ n¨m 1990, ng©n s¸ch gi¸o dôc cña ViÖt Nam ®· ë møc 10-11% tæng ng©n s¸ch hµng n¨m cña nhµ n­íc. So víi nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, ng©n s¸ch nµy ®· t¨ng nh­ng còng míi chØ ®¸p øng ®­îc 50% yªu cÇu cña ngµnh gi¸o dôc. c, NHỮNG HẠN CHẾ YẾU KÉM: _ M« h×nh gi¸o dôc -®µo t¹o ®a ngµnh vµ chuyªn m«n hÑp ®· kh«ng thÝch nghi kÞp xu thÕ ®æi míi, kh«ng ph¶n øng nh¹y bÐn tr­íc yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®µo t¹o ngµnh nghÒ kh«ng t­¬ng xøng víi ®ßi hái kh¾t khe cña thi tr­êng lao ®éng. NhiÒu n¨m x¶y ra sù mÊt c©n ®èi gi÷a ®µo t¹o vµ sö dông... _ Cïng víi nã lµ c¬ cÊu ®µo t¹o t¹o kh«ng hîp lý gi÷a ®µo t¹o ®¹i häc vµ ®µo t¹o nghÒ. Cã dù b¸o cho r»ng t­¬ng lai ViÖt Nam sÏ thiÕu c¸c nhµ to¸n häc, vËt lý häc vµ c¸c nhµ khoa häc kh¸c. _ ChÊt l­îng gi¸o dôc còng lµ vÊn ®Ò ®¸ng ph¶i quan t©m. Tr­íc hÕt cÇn kh¼ng ®Þnh, bé phËn häc sinh giái cña ViÖt Nam kh«ng thua kÐm c¸c n­íc kh¸c. §iÒu ®ã ®­îc chøng minh qua c¸c kú thi OLEMPIC Quèc tÕ vÒ to¸n häc, tin häc, vËt lý häc... Nh­ng nh÷ng n¨m gÇn ®©y chÊt l­îng gi¸o dôc ë nhiÒu cÊp bÞ gi¶m sót, theo sè liÖu cña Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cø 1000 häc sinh n¨m häc 1986-1987 th× chØ cã 500 em tèt nghiÖp tiÓu häc. Nguyªn nh©n lµ do ®êi sèng cña ®«ng ®¶o ®éi ngò gi¸o viªn thÊp dÉn ®Õn t×nh tr¹ng bá d¹y, ch©n trong ch©n ngoµi, nh÷ng häc sinh giái kh«ng thÝch nghi vµo s­ ph¹m. Ngoµi ra, chÊt l­îng gi¸o dôc gi¶m sót cßn do t×nh tr¹ng thiÕt bÞ häc tËp nghÌo nµn, thiÕu thèn, c«ng nghÖ l¹c hËu. d, BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC: _ T¨ng ng©n s¸ch gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, sö dông ng©n s¸ch ®ã mét c¸ch cã hiÖu qu¶. _ §ång thêi, nhµ n­íc ph¶i ch¨m lo ®Õn ®êi sèng cña ®éi ngò gi¸o viªn, c¶i thiÖn chÕ ®é tiÒn l­¬ng, t¨ng phô cÊp cho gi¸o viªn ®Ó gi¸o viªn cã thÓ n©ng cao vÞ trÝ x· héi cña m×nh. _ MÆt kh¸c, ph¶i chó ý ®µo t¹o c¸c ngµnh kü thuËt, c«ng nghÖ nhiÒu h¬n c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. _ N©ng cao chÊt l­îng cña c¸c bËc tiÓu häc, lµm tiÒn ®Ò v÷ng ch¾n cho chÊt l­¬ng cña c¸c cÊp häc tiÕp . Tån t¹i song song víi ph¸t triÓn gi¸o dôc, nhµ n­íc ta cßn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô cÊp b¸ch sau ®©y: _ Mét lµ, c¨n cø vµo yªu cÇu ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh vµ c¸c vïng l·nh thæ, cÇn tæ chøc bè trÝ l¹i lùc l­îng lao ®éng mét c¸ch hîp lý trªn ph¹m vi c¶ n­íc theo h­íng ®æi míi c«ng nghÖ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, t¹o ra nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän. _ Hai lµ, cÇn tr¶ l­¬ng ®óng vµ ®ñ cho ng­êi lao ®éng, trong ®ã chó ý ®Õn ®éi ngò c¸n bé khoa häc. _ Ba lµ, tiÕn hµnh ®µo t¹o båi d­ìng l¹i lùc l­îng lao ®éng hiÖn cã. Trong ®ã, b¶o ®¶m sù c©n ®èi vµ ®ång bé gi÷a lao ®éng phæ th«ng, lao ®éng kü thuËt vµ lao ®éng khoa häc. _ Bèn lµ, tiÕn hµnh mét c¸ch th­êng xuyªn ®ång bé ho¹t ®éng gi¸o dôc ®èi víi ng­êi lao ®éng vÒ c¸c mÆt: chÝnh trÞ-t­ t­ëng, lîi Ých, ý thøc ph¸p luËt, tr¸ch nhiÖm c«ng d©n, truyÒn thèng.C.M¸c ®· tõng nh¾c nhë chóng ta, trong ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i g¾n “sù nghiÖp gi¶i phãng con ng­êi víi cuéc ®Êu tranh chèng l¹i biÓu hiÖn thùc tiÔn cùc ®oan cña sù tha hãa con ng­êi”(7). Kh«ng nghi ngê g× r»ng, mÆt tr¸i cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®· vµ ®ang t¸c ®éng ®Õn tõng c¸ nh©n, tõng gia ®×nh vµ mçi tËp thÓ cña chóng ta. _ N¨m lµ, ph¶i n©ng cao thÓ lùc cho thanh nien, ®Èy m¹nh phong trµo rÌn luyÖn th©n thÓ trong thanh thiÕu niªn, t¹o ®iÒu kiÖn cho §oµn thanh niªn duy tr× phong trµo “ khoÎ v× ngµy mai lËp nghiÖp”, “khoÎ ®Ó b¶o vÖ Tæ quèc”. Thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô trªn ®©y cã nghÜa lµ vÒ c¬ b¶n nhµ n­íc ta ®· hoµn thµnh cuéc “ c¸ch m¹ng con ng­êi ”, biÕn con ng­êi ViÖt Nam thµnh nguån lùc quyÕt ®Þnh ®­a sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ®i ®Õn thµnh c«ng. KẾT LUẬN Theo c¸c nhµ kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin, con ng­êi võa lµ ®iÓm khëi ®Çu võa lµ ®iÓm kÕt thóc, ®ång thêi võa lµ trung t©m cña mäi biÕn ®æi lÞch sö. Nãi c¸ch kh¸c, con ng­êi lµ chñ thÓ ch©n chÝnh cña c¸c qu¸ tr×nh x· héi. Trong x· héi hiÖn ®¹i ngµy nay, chñ thÓ cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vÉn chÝnh lµ con ng­êi. ChÝnh v× vËy, qu¸ tr×nh nµy ®ßi hái ph¶i cã nguån nh©n lùc ®ñ vÒ sè l­îng, m¹nh vÒ chÊt l­îng. Nãi c¸ch kh¸c, nguån nh©n lùc ph¶i trë thµnh ®éng lùc thËt sù cña sù ph¸t triÓn. Quan ®iÓm ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®· ®­îc nhiÒu quèc gia quan t©m vµ ®Æc biÖt ®ang næi lªn ë khu vùc §«ng ¸. XuÊt ph¸t lµ nh÷ng n­íc nghÌo, chØ cã thÓ rót ng¾n thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng cao, bÒn v÷ng trong tr­êng hîp ®Çu t­ ph¸t triÓn ®ñ m¹nh nguån nh©n lùc. Sù ®Çu t­ Êy ®­îc hiÓu c¶ ba mÆt: ch¨m sãc søc khoÎ, n©ng cao møc sèng vµ ph¸t triÓn gi¸o dôc, trong ®ã ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ nhÊt lµ ®Çu t­ cho gi¸o dôc. Khi nghiªn cøu quan hÖ gi÷a GDP vµ c¸c yÕu tè cña nguån nh©n lùc, ng­êi ta thÊy sù ph¸t triÓn cña nguån nh©n lùc cµng sím th× tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cµng cao. Thùc tÕ ®· chøng minh, do ph¸t triÓn nguån nh©n lùc mµ Hµn Quèc ®· mau chãng trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp, cã sù héi nhËp thÇn kú ë khu vùc §«ng ¸ vµ trë thµnh mét ®iÓm s¸ng bªn NhËt B¶n siªu c­êng. §ång thêi, xuÊt ph¸t tõ t­ t­ëng cña C.M¸c vÒ sù ph¸t triÓn v× con ng­êi, v× sù nghiÖp gi¶i phãng cña con ng­êi, gi¶i phãng nh©n lo¹i, chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trªn thÕ giíi nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ ë n­íc ta hiÖn nay chÝnh lµ mét cuéc c¸ch m¹ng- c¸ch m¹ng con ng­êi. Trong “T­ b¶n”, C.M¸c ®· kh¼ng ®Þnh: “®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng con ng­êi toµn diÖn” cÇn ph¶i cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, mét nÒn v¨n ho¸ míi, mét nÒn khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i, mét nÒn gi¸o dôc tiªn tiÕn. Vµ «ng coi t¹o ra nh÷ng thµnh t­u kinh tÕ x· héi ®ã “kh«ng ph¶i chØ lµ mét ph­¬ng ph¸p ®Ó lµm t¨ng thªm nÒn s¶n xuÊt x· héi, mµ cßn lµ mét ph­¬ng ph¸p duy nhÊt ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng con ng­êi ph¸t triÓn toµn diÖn” (8) - nh÷ng chñ nh©n thùc sù cña mét x· héi v× con ng­êi. Nh­ vËy c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¶i v× môc tiªu ph¸t triÓn con ng­êi. ChØ cã nh­ vËy, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ míi trë thµnh sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña quÇn chóng. Qua toµn bé ph©n tÝch trªn, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, b­íc sang thêi kú ph¸t triÓn míi, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN chóng ta ph¶i lÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi ViÖt Nam hiÖn ®¹i lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng, ph¶i g¾n t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, ph¸t triÓn v¨n ho¸, gi¸o dôc, thùc hiÖn tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi. §ång thêi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¶i lµ v× sù ph¸t triÓn con ng­êi ViÖt Nam toµn diÖn, con ng­êi ph¶i ®­îc coi lµ gi¸ trÞ tèi cao vµ lµ môc ®Ých cña sù nghiÖp ®Çy khã kh¨n, phøc t¹p nh­ng tÊt yÕu nµy. --------------------------- TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Giáo trình Triết Học - (NXB chính trị quốc gia) – GS.TS Nguyễn Hữu Vui – GS.TS Nguyễn Ngọc Long. 2. Giáo trình Kinh Tế Chính trị Mác Lênin – (NXB chính trị quốc gia) – GS.TS Chu Văn Cấp – GS.TS Phạm Quang Phan – PGS.TS Trần Bình Trọng. 3. Website: 4. www.thiennhien.net 5. vi.wikipedia.org/