Tiểu luận Rủi ro về văn hóa của Trung Nguyên ở thị trường Trung Quốc

Việt năm 2003 và 2005 do Hội doanh nghiệp trẻ Việt Nam trao tặng Huân chương lao động hạng III do Chủ tịch nước trao tặng năm 2003. Tổng Giám Đốc được trao tặng giải thưởng Sao Đỏ năm 2000 của Hội doanh nghiệp trẻ Việt Nam. CÁC YẾU TỐ VĂN HÓA VÀ CÁC KHÍA CẠNH VĂN HÓA: Văn hoá là một vấn đề phức tạp, gồm nhiều khía cạnh Muốn hiểu được bản chất văn hoá và những rủi ro cho văn hoá gây ra, thì trước hết cần tìm hiểu các yếu tố văn hoá và các khía cạnh về văn hóa 1. Các yếu tố văn hóa: 1.1. Ngôn ngữ: Ngôn ngữ là chìa khóa trong giao tiếp, hiểu được ngôn ngữ của một quốc gia ta có thể hiểu được văn hóa, con người, cách sống thói quen, phong tục tập quán của quốc gia đó. Đối với Trung Quốc việc hiểu biết về giá trị văn hoá, đạo đức và ngôn ngữ của người Trung Quốc đặc biệt trong kinh doanh là một điều quan trọng khi “bắt tay” với các doanh nhân người Hoa. Tiếng Trung Quốc được coi là ngôn ngữ duy nhất với lý do văn hoá, trên thực tế mức độ đa dạng giữa các vùng khác nhau thì coi nhiều thứ tiếng. Tuy vậy, tất cả mọi người đều dùng chung một dạng văn viết thống nhất là bạch thoại (Quan Thoại) dùng gần như cùng một bộ chữ Trung Quốc. Ngoài ra còn có tiếng Quảng Đông được sử dụng tại tỉnh Quảng Đông, đặc khu Hồng Kông, tiếng Ngô sử dụng tại tỉnh Triết Giang, tiếng Mân tại tỉnh Phúc Kiến v.v., đây là những phương ngôn (tiếng địa phương). Về mặt chữ viết thì chỉ có một loại chữ duy nhất đó là chữ Hán. Khoảng một phần năm dân số thế giới hiện nay dùng tiếng Trung Quốc làm tiếng mẹ đẻ, khiến nó trở thành thứ tiếng đứng đầu thế giới. Trong quá trình buôn bán với DN Trung Quốc các DN VN cũng cần lưu ý luôn luôn giữ nguyên tắc buôn bán theo thông lệ quốc tế. Các hợp đồng buôn bán cần phải sử dụng tốt hai ngoại ngữ là tiếng Trung và tiếng Anh hoặc tiếng Trung và tiếng Việt. 1.2. Tôn giáo: Tại Trung Quốc, trên thực tế từ nhiều nguồn nghiên cứu về văn hóa và tôn giáo Trung Hoa thì đại đa số người dân vẫn còn giữ phong tục thờ cúng tổ tiên do ảnh hưởng của Khổng Giáo, số còn lại theo những tôn giáo chính sau với tỉ lệ chỉ mang tính ước lượng có thể không chính xác như: Lão giáo, Phật giáo, Cơ đốc giáo, Nho giáo, Hồi giáo, Cơ đốc giáo, tôn giáo cổ truyền Trung Quốc. - Lão giáo: xuất hiện dưới nhiều trạng thái khác biệt và khó phân ranh rõ ràng với những tôn giáo khác nên người ta không nắm rõ số người theo. Theo các tài liệu gần đây nhất thì có khoảng 400 triệu người (30% tổng dân số) theo Đạo Giáo. - Phật giáo: khoảng 8% (quy y Tam Bảo), bắt đầu du nhập vào Trung Quốc khoảng từ thế kỷ thứ nhất Công nguyên. Số người theo chủ yếu là Đại thừa, còn Tiểu thừa thì không đáng kể. Ngoài ra, còn có những người theo Phật giáo Tây Tạng, chủ yếu tại Tây Tạng và Nội Mông Cổ. Con số thực của số lượng Phật tử trên danh nghĩa có thể đạt trên 660 triệu đến 1 tỷ người (50% - 80%). Nhờ vậy mà Trung Quốc đương nhiên trở thành quốc gia Phật Giáo đông dân nhất. - Cơ Đốc giáo: khoảng 1 đến 4%, một số nhánh của đạo này được truyền rải rác vào Trung Quốc thành nhiều đợt bắt đầu từ thế kỷ thứ 8. Ngoài ra còn có những người Trung Quốc gốc Nga ở phía bắc và tây bắc Trung Quốc theo Chính Thống giáo với số lượng tương đối nhỏ. - Nho giáo: không rõ số người theo, đây là tôn giáo xuất phát từ Khổng Tử mà các triều đại Trung Quốc cố gắng truyền bá theo chiều hướng có lợi cho chính quyền, tuy nhiên theo nhiều học giả thì bản chất của nó không phải như vậy. - Hồi giáo: 1% đến 2%, có ở Tân Cương và các vùng có người dân tộc thiểu số theo Hồi Giáo sinh sống rải rác. Đạo này phát triển mạnh vào thời nhà Nguyên (1271-1368). - Tôn giáo cổ truyền Trung Quốc: tôn giáo đa thần của phần lớn dân Trung Quốc trước năm 1949, là kiểu tín ngưỡng pha trộn giữa một số trường phái Đạo giáo và Phật giáo và các tín ngưỡng khác. 1.3. Giá trị và thái độ: Giá trị và thái độ được thể hiện rõ nét qua niềm tin của nhân dân Trung Hoa. Người Trung Quốc kiêng số 4, vì vậy không nên tặng bất cứ thứ gì liên quan con số này. Không được lấy đũa gõ vào bát khi ăn, không được cắm đũa vào bát cơm. Khi tặng quà bạn có thể tặng hoa quả, bánh trái, đồ uống… nhưng đừng bao giờ tặng đồng hồ, vì theo người Trung Quốc, nó có nghĩa là đi dự 1 đám tang. Bạn cũng không nên mở món quà trước mặt người tặng. Ngoài ra, người dân Trung Hoa còn rất tin tưởng vào một con vật trong truyền thuyết, đó là rồng. Rồng là con vật đứng đầu trong tứ linh truyền thuyết, rồng là thần vật được sung bái nhất trong văn hóa tín ngưỡng của người dân Trung Hoa. Khi nghiên cứu về văn hóa Trung Quốc, ta có thể bắt gặp được hình tượng con rồng ở khắp nơi: rồng trong truyện thần thoại, truyền thuyết, rồng trong các tác phẩm nghệ thuật, gốm sứ… Đối với người dân Trung Quốc, những gì vĩ đại nhất, lớn lao nhất thường được gắn với rồng, nó là biểu tượng của thần quyền, đế quyền, vương quyền. 1.4 . Phong tục tập quán và thói quen ứng xử: Thế kỷ XXI Trung Quốc không chỉ phấn đấu thành nước giàu nhất mà còn phải làm lãnh tụ của thế giới. Trung Quốc lãnh đạo thế giới theo lời Khổng Tử: Điều gì mình không thích thì chớ đem đến cho người khác, kiên trì bình đẳng, công bằng, chân thành rộng lượng, hoà bình, dùng sức mạnh đạo đức để cảm hoá kẻ khác chứ không áp bức họ, phòng ngự tự vệ chứ không đánh trước, không lạm dụng vũ lực. Bên cạnh đó, khi nói văn hóa Trung Quốc không thể không nhắc đến phong tục tập quán. Phong thủy là phong tục không thể thiếu trong cuộc sống cũng như trong kinh doanh. Rất nhiều công ty Trung Quốc ngày nay đã áp dụng thuật phong thuỷ và tận hưởng nhiều lợi ích từ đây. Sau đây là một số Thuật phong thủy đã và đang được áp dụng rộng rãi hơn trong thế giới kinh doanh. Theo thuật phong thuỷ, hiệu quả công việc và sự giàu có trong kinh doanh có thể được nâng cao bằng việc sắp xếp lại và thiết lập trật tự trên bàn làm việc của bạn. Ngoài ra, ví trí bàn làm việc có ảnh hưởng lớn tới thành công và sự thịnh vượng trong kinh doanh.. Hoa và cây cảnh sẽ mang lại nhiều nhân tố tích cực cho môi trường làm việc. Song bạn cần tránh cây xương rồng hay các loài cây có lá sắc cạnh bởi điều đó có thể dẫn tới các điều xấu. Để đem lại những điều tốt đẹp, hoa và cây cảnh cần tươi và sum suê. Nước là biểu tượng mạnh mẽ nhất trong thuật phong thuỷ. Thuyền buồm được xem là biểu tượng của thành công trong kinh doanh. Do đó nó rất được các doanh nhân yêu thích. Đặt một chiếc thuyền buồm trên bàn làm việc sao cho chiếc thuyền di chuyển theo hướng đi vào bên trong văn phòng, công ty. Không nên để thuyền buồm hướng ra ngoài cửa, vì như thế nó lại mang ý nghĩa chạy mất. Ngoài ra, văn hoá Trung Quốc có màu sắc "văn hoá gia đình" rất nặng. Đời cha nhất định phải để dành tiền của cho con cháu. Điều này khác hẳn văn hoá phương Tây. Những kẻ làm cha, lương bổng bản thân có cao đến đâu cũng vẫn muốn để dành cho con, bởi thế người ta vẫn cứ tham. Đây cũng là một nguyên nhân hình thành "văn hoá hối lộ" trong quan trường Trung Quốc. Bằng khả năng thích nghi rất nhanh và nhạy, người Hoa nhanh chóng tìm được cơ hội buôn bán, họ thường đi lên từ những quán hàng nhỏ, những cửa hàng thủ công mỹ nghệ, các nghề truyền thống của gia đình rồi dần dần lớn mạnh thành những doanh nghiệp, tập đoàn đa quốc gia. Mô hình quản lý của các công ty này tuân thủ chặt chẽ theo những nguyên tắc gia đình trong việc chuyển giao quyền lãnh đạo, các quyết định quan trọng chỉ được “lưu hành nội bộ” trong phạm vi gia đình. Gia đình của người Trung Quốc tuân thủ theo nguyên tắc quyền huynh thế phụ: ông nội hay người cha là chủ, có tiếng nói quyết định, ra các mệnh lệnh cho mọi người theo. Kế tiếp ông hay cha là người con trưởng hay cháu trưởng (đích tôn). Cha mất, quyền trong gia đình qua tay người con cả, dầu có mẹ hay chị lớn. Các doanh nghiệp gia đình của người Hoa cũng áp dụng rất nghiêm nguyên tắc này. Đang là một hình thức của văn hóa ẩn tàng. Người Trung Quốc thể hiện rõ ‘cái tôi’ cá nhân vì vậy khi chào hỏi nên chào người có chức quyền cao nhất trước, không dùng ngón tay trỏ chỉ về phía người mình muốn giới thiệu. Có thể hỏi về những vấn đề khá riêng tư khi bắt đầu làm quen, và cũng không nên lẩn tránh trả lời những câu hỏi này, nhưng đừng đề cập các vấn đề chính trị, không nên có những lời phê phán. Sự hãnh diện cá nhân là điều luôn được giữ gìn, gắn liền với địa vị xã hội và danh tiếng của mỗi cá nhân. Trong văn hoá kinh doanh của người Hoa, “giữ thể diện”, “mất thể diện” hay “đem lại thể diện” có một sự tác động mạnh mẽ đến hoạt động kinh doanh. Việc bạn khiến cho ai đó mất thể diện trong tổ chức có thể gây ra sự bất đồng nghiêm trọng. Ngược lại, việc khen ai đó trước mặt các đồng nghiệp khác là một hình thức "đem lại thể diện” và có thể tạo ra sự tôn trọng, sự trung thành của cấp dưới. Nếu bạn muốn làm ăn với các đối tác người Hoa, bạn phải thực sự tôn trọng những phép tắc kinh doanh của họ. Người Trung Quốc rất coi trọng sự đúng hẹn. Họ sẽ không bao giờ đợi nếu bạn không đúng giờ. Hiếm người Trung Quốc nào đặt quan hệ làm ăn với người mà họ không biết rõ ràng. Do đó, hãy giới thiệu thật kỹ bản thân để tạo niềm tin khi bước đầu bắt tay vào kinh doanh. Thêm vào đó, bạn cũng cần nắm rõ thứ bậc trong tổ chức công ty. Người Trung Quốc nhìn nhận mỗi cá nhân là một thành phần trong hệ thống bậc thang của tổ chức. Bạn đừng vào phòng họp trước người có chức danh cao hơn bạn. Quan hệ lâu dài cũng được xem là có giá trị hơn sự giao dịch, giải quyết công việc nhất thời. Vì thế, đừng vội vã “tấn công”, sự tin cậy là điều cần xây dựng trước và khiêm tốn cộng với kiên nhẫn chính là chìa khoá của thành công. Đối với người Trung Quốc, né tránh giao tiếp bằng mắt cũng bị coi là không đáng tin cậy. Bạn cũng không nên từ chối trực tiếp, sẽ bị coi là ứng xử thiếu lịch sự. Thay vì trả lời “Không” một cách dứt khoát, bạn nên nhẹ nhàng và tế nhị hơn để giữ thể diện cho đối tác. “Có thể” hay “Tôi sẽ suy nghĩ về điều đó” là cách từ chối thường thấy của người Hoa. Có rất nhiều cơ hội kinh doanh tại Trung Quốc nhưng đừng nghĩ là người tiêu dùng bản địa dễ dãi, chỉ một sự lựa chọn là đủ. Sản phẩm hay dịch vụ của bạn cần phải thay đổi cho phù hợp với nhu cầu và lợi ích của người dân địa phương. Việc dành thời gian tìm hiểu người tiêu dùng trước khi xâm nhập thị trường là rất quan trọng. Ở các quốc gia châu Á, chính quyền rất sẵn lòng tư vấn thị trường miễn phí. Bạn cần biết kiên trì và nhẫn nại thì mới có nhiều khả năng giành thắng lợi. Mặc dù người Trung Quốc có thể không phản ứng khi bạn tiếp xúc với họ hoặc làm như họ không quan tâm tới những gì bạn chào mời, song nên nhớ rằng, những hành động nỗ lực thu hút họ chú ý quan trọng hơn rất nhiều những lời mời chào "suông" của bạn. Nhã nhặn và chín chắn là hai điều rất quan trọng. Không người Trung Quốc nào muốn làm ăn, kể cả trên mạng hoặc trên thực tế, với những người không tôn trọng cách sống và cách kinh doanh của họ. Hãy thận trọng khi đưa ra những lời bình luận về chính trị. Người Trung Quốc không muốn bày tỏ ý kiến với bạn về những gì họ nghĩ về chính sách của Chính phủ, trừ khi bạn cực kỳ thân thiết với họ. Để có được sự hiện diện và mang lại lợi nhuận cho bạn tại Trung Quốc đòi hỏi phải có những sản phẩm bảo đảm chất lượng, giá cả phù hợp với túi tiền của đa số người dân.Và tốt nhất là nên cố gắng khơi gợi người tiêu dùng ham muốn sử dụng sản phẩm của bạn. 1.5. Văn hóa vật chất - Cơ sở hạ tầng: Hiện nay các thành phố lớn của Trung Quốc đã mọc lên hàng ngàn tòa nhà cao tầng hiện đại bậc nhất, phát triển bất động sản nhanh và có lộ trình rõ ràng là điều các nhà đầu tư quan tâm. Ngoài ra Trung Quốc cũng là quốc gia có phương thức quy hoạch đô thị hiệu quả. - Hệ thống ngân hàng: hiện nay, Trung Quốc có bốn đại gia ngân hàng là Ngân hàng Công Thương, Ngân hàng Xây dựng, Ngân hàng Trung Quốc và Ngân hàng Nông nghiệp, bốn cơ sở này nằm trong số 10 ngân hàng lớn nhất của thế giới, và thực tế thì Ngân hàng Công Thương đang là số một với tài sản trị giá hơn 200 tỷ Mỹ kim. Hệ thống ngân hàng của Trung Quốc được phân thành hai cấp. Cấp một là Ngân hàng Nhân dân, trở thành một ngân hàng trung ương như tại các nền kinh tế thị trường. Cấp hai là các ngân hàng thương mại để thi hành các nghiệp vụ trong kinh tế thị trường. Hoạt động chủ yếu của hệ thống ngân hàng này là để phục vụ các doanh nghiệp nhà nước, theo chỉ thị của trung ương. Nhìn vậy thì ta thấy ra một hệ thống kinh tế nhà nước, có các ngân hàng của nhà nước tài trợ cho các doanh nghiệp cũng của nhà nước, theo quy luật bất kể lời lãi của nhà nước mà được bảo vệ khỏi sự cạnh tranh khốc liệt của thị trường. 1.6. Yếu tố thẩm mỹ: - Nhắc tới yếu tố thẩm mỹ của Trung Quốc thì phải nói tới giá trị thẩm mỹ của hội họa Trung Quốc. Hội họa Trung Quốc có một lịch sử truyền thừa lâu dài và nguồn gốc văn hóa thâm sâu. Nó nhấn mạnh vào ý tưởng nghệ thuật và cảnh giới mà sự vật biểu hiện. Tranh Trung Quốc cho thấy quan niệm triết học và thẩm mỹ truyền thống của người Trung Hoa. Trong việc nhận thức và quan sát sự vật khách quan, họ chọn dùng phương pháp lấy cái lớn để quan sát cái nhỏ, trong cái nhỏ nhìn thấy được cái lớn. Thông qua sự miêu tả của người họa sĩ về nhân vật, sự vật, hay cách bài trí, người xem có thể cộng hưởng và thưởng thức các tiêu chuẩn thẩm mỹ thích hợp, các lằn mức đạo đức, từ đó nắm được ẩn ý và đạo lý nhân sinh cũng như các cảnh giới cao hơn trong vũ trụ. Có ba loại ý tưởng nghệ thuật chính trong tranh vẽ Trung Quốc: (1) mở và chân chính, tự nhiên và thăng bằng, hài hòa; (2) cao quý, tao nhã, đẹp, uy nghi và trang trọng; (3) tĩnh mịch, trang nghiêm và trầm tĩnh. - Trang phục: Sườn xám (hay còn gọi là Xường xám) là trang phục truyền thống nổi tiếng của thiếu nữ Trung Quốc. - Nghệ thuật kinh kịch: Kinh kịch hay còn gọi là “Kinh hí” phát triển mạnh dưới thời vua Càn Long đời nhà Thanh. Kinh kịch là một loại hình nghệ thuật diễn tuồng trên sân khấu xuất hiện từ rất sớm trong đời sống tinh thần của người Trung Hoa và từ thời nhà Đường trở về trước thường được gọi là “Hí kịch”. Kinh kịch là một loại hình nghệ thuật tổng hợp, bằng cả quá trình thể hiện hợp nhất giữa “Ca, nói, biểu hiện, đấu võ, múa ”, để thuật lại các cốt truyện, khắc họa nhân vật. Trong các tiết mục Kinh kịch thường có các màn biểu diễn xiếc, múa hát và đặc biệt là có những màn biểu diễn võ thuật cực kỳ công phu. Ngày nay, tuy giới trẻ Trung Quốc không còn dành nhiều sự quan tâm cho Kinh kịch nữa tuy nhiên Kinh kịch vẫn còn ảnh hưởng rất nhiều trong đời sống tinh thần của người Trung Hoa và những buổi biểu diễn văn hóa của Trung Quốc không khi nào thiếu những tác phẩm Kinh kịch. 1.7. Ấm thực: - Sủi cảo: được coi là một phần trong nền văn hóa của Trung Quốc. Sủi cảo được xem là món ăn may mắn vì những chiếc bánh này trông giống như những đồng tiền cổ của Trung Quốc. Sủi cảo tượng trưng cho sự giàu có và hy vọng cho một tương lai tươi sáng. - Gà Kung Pao: Là món gà nấu cay với ớt, đậu phộng (một biểu tượng của trường thọ trong văn hóa Trung Quốc). Đây là món ăn của tỉnh Tứ Xuyên, miền tây Trung Quốc. Kung Pao được chuẩn bị theo một cách nhất định. - Vịt quay: Là món ăn của Bắc Kinh, ra đời từ thời nhà Nguyên, đến thế kỉ thứ 15 món này đã trở thành một thực phẩm ưa thích của giới thượng lưu, vua chúa. Ngày nay, vịt quay Bắc Kinh đã thực sự trở thành một thương hiệu riêng, một nét văn hóa ẩm thực độc đáo mà người dân nơi đây tự hào giới thiệu cho khách du lịch. - Thịt lợn chua ngọt: Món ăn này bao gồm những miếng thịt heo chiên kỹ với dứa, ớt chuông và sốt chua ngọt, thể hiện hy vọng gia đình có nhiều con cháu. Theo tiếng Quảng Đông, từ “chua” đồng âm với từ “cháu”. - Trà: Trà được liệt vào một trong 7 thứ quan trọng trong cuộc sống. Dùng trà để tiếp khách là thói quen của người Trung Quốc. Khi có khách đến nhà, chủ nhà liền bưng một chén trà thơm ngào ngạt cho khách, vừa uống vừa chuyện trò, bầu không khí rất thoải mái. Ở Trung Quốc, Trà đã thịnh hành ở Trung Quốc từ hàng nghìn năm trước. Trà đã hình thành một nền văn hóa độc đáo. Mọi người coi việc pha, thưởng thức trà là một nghệ thuật. Từ xưa đến nay, ở các nơi đều có mở quán, hiệu trà với những hình thức khác nhau. Trên phố Tiền Môn tấp nập ở Bắc Kinh cũng có quán trà. Mọi người ở đây uống nước, ăn điểm tâm, thưởng thức những tiết mục văn nghệ, vừa được nghỉ ngơi lại vừa giải trí, đúng là một công đôi việc. Ở miền Nam, không những có lầu trà, quán trà, mà còn có một loại lều trà, thường là ở những nơi phong cảnh tươi đẹp, du khách vừa nhâm nhi, vừa ngắm cảnh. 1.8. Giáo dục: - Phương châm phát triển Giáo dục Trung Quốc đó là: Giáo dục hướng về hiện đại, Giáo dục hướng tới tương lai và Giáo dục hướng ra thế giới. Đây là tư tưởng xác lập vị trí chiến lược của Giáo dục trong nỗ lực xây dựng đất nước phát triển, nhất là nhằm tăng cường hội nhập quốc tế. Sau khi gia nhập WTO, Trung Quốc chủ trương bồi dưỡng, giáo dục nhân tài theo ba hướng này. Hướng về hiện đại hoá tức là xây dựng mối quan hệ giữa giáo viên với phát triển kinh tế, gắn Giáo dục với việc thực hiện các nhiệm vụ chung của đất nước. Hướng ra thế giới là mối quan hệ giữa giáo dục và thế giới, vừa tuân theo những đặc trưng giáo dục Trung Quốc vừa chú ý đến xu thế phát triển của khoa học, kỹ thuật và giáo dục các nước khác trên thế giới nhằm có biện pháp, chính sách, chủ trương đúng đắn cho giáo dục. Hướng tới tương lai là xác định mối quan hệ giữa giáo dục và tương lai, nhấn mạnh nhiệm vụ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá. - Hiện nay, Trung Quốc có một hệ thống giáo dục thống nhất trên toàn quốc, bao gồm các cấp bậc như sau: Mẫu giáo: 3 năm Bậc tiểu học: 6 năm Bậc trung học cơ sở: 3 năm Bậc trung học phổ thông: 3 năm Cao đẳng và đại học: 4-5 năm Cao học: 2-3 năm Tiến sỹ: 3 năm Chính phủ Trung Quốc đã áp dụng một loạt chính sách và biện pháp đặc biệt phát triển nền giáo dục dân tộc. Chủ yếu bao gồm: Tái hiện và giúp đỡ dân tộc thiểu số phát triển ngành giáo dục, chuyên môn mở cơ cấu quản lý giáo dục dân chủ; Giao phó và tôn trọng quyền tự chủ phát triển giáo dục dân tộc của dân tộc thiểu số và nơi tự trị dân tộc; Coi trọng giảng dạy ngữ văn dân tộc, giảng dạy song ngữ, tăng cường xây dựng giáo trình văn tự dân tộc thiểu số; Tăng cường xây dựng đội ngũ giáo viên dân tộc thiểu số; dành sự chiếu cố đặc biệt về tài chính đối với vùng dân tộc thiểu số và dân tộc; 2. Các khía cạnh về văn hóa: Bảng: Điểm cho 5 khía văn hóa của một số quốc gia (nguồn: Quốc gia Khoảng cách quyền lực Chủ Nghĩa Cá Nhân Tính cứng rẳn Khả năng dám chịu rủi ro Hướng Tương lai Trung Quốc 80 20 66 30 118 Việt Nam 70 20 40 30 80 Trung bình các nước trên thế giới 55 43 50 64 45 2.1. Khả năng dám chịu rủi ro: Khía cạnh này nói lên mức độ sẵn sàng chấp nhận những thay đổi, những điều mới mẻ của một cộng đồng. Chỉ số tránh rủi ro Trung Quốc là 30, thấp hơn nhìu so với chỉ số trung bình của các nước trên thế giới là 64. Văn hóa Trung Quốc thể hiện sự tránh thay đổi ở mức độ trung bình. Mọi người trong xã hội có cảm giác bị đe dọa bởi các tình huống không rõ ràng (hay không biết trước kết quả), và cố gắn tránh những tình huống như thế bằng cách tìm công việc ổn định, thiết lập các luật lệ chặt chẽ và tránh những ý tưởng và hành vi mang tính đột biến. Đây cũng là một trở ngại cho việc xâm nhập của các tư tưởng mới, khác lạ so với tư tưởng cũ vốn thống trị. Thay đổi thể chế chính trị cũng gặp khó khăn, trừ khi có những biến động kinh tế - xã hội rất lớn khiến thể chế cũ không thể tồn tại. 2.2 Chủ nghĩa cá nhân Khả năng này liên quan đến mức độ mà một xã hội chấp nhận chủ nghĩa cá nhân, hay yêu cầu mọi người phải sống vì tập thể. Người Trung Quốc xếp hạng thấp hơn so với trung bình các nước trong bảng xếp hạng IDV, chỉ số này là 20 so với chỉ số trung bình là 43. Điều này có thể một phần là do chế độ Cộng sản có mức độ tập trung vào xã hội tập thể là cao so với chủ nghĩa cá nhân. Ở Trung Quốc con người từ khi sinh ra đã buộc phải hòa nhập vào một cộng đồng rộng lớn hơn, thường là tập hợp của các gia đình (với cô, chú, bác và ông bà v.v...). Cộng đồng này sẽ bảo vệ họ những khi khó khăn, nhưng đổi lại họ phải trung thành với cộng đồng mà không được quyền thắc mắc. Trong cộng đồng như thế, thành viên của nó thường phải theo đuổi cái gọi là trách nhiệm với cộng đồng (thể diện dòng họ, thể diện hàng xóm láng giềng, v.v...). Vấn đề sống hòa hợp và tránh làm mất mặt người khác được người Trung Quốc đặt nặng. 2.3 Tính cứng rắn Đối với người TQ thì Khổng Tử là người được dân TQ biết đến như vị anh hùng dân tộc. Do đó trong xả hội người TQ vẩn còn mang đậm nét của truyền thống lâu đời của chế độ xưa. Ví dụ: Trong một gia đình khi người cha mất rồi thì người con trai cả sẻ là người có quyền quyết định mọi việc, mặc dù người mẹ vẩn còn sống trong gia đình. Qua đó chứng minh rằng xă hội Trung Quốc tuân theo nhửng tiêu chuẩn mà theo truyền thống được xem như nam tính. Tức là cọi trọng người thành đạt, người giỏ kiếm tiền và sự giàu có. Với những xã hội nam tính cao thì giá trị thống trị là “ Tiền tài và địa vị” 2.4 Khoảng cách quyền lực Khả năng hóa này liên quan đến mức độ bình đẳng / bất bình đẳng giữa người với người trong một xã hội bất kỳ nào đó. Trung Quốc là quốc gia có khoảng quyền lực lớn với chỉ số là 80, trong khi chỉ số trung bình của các nước trên thế giới là 55. Một quốc gia có điểm Khoảng Cách Quyền Lực lớn sẽ CHẤP NHẬN và kéo dài sự bất bình đẳng giữa người và người. Một ví dụ về xã hội như vậy sẽ là một tháp quyền lực cao và nhọn; và việc một người di chuyển từ chân tháp lên đỉnh tháp sẽ rất khó khăn và hạn chế. Vì thế, trong xã hội Trung Quốc, người ta chấp nhận sự độc tài hoặc các thể chế mang tính mệnh lệnh, nhân dân ngoan ngoãn phục tùng lãnh đạo, nhân viên làm theolời sếp, học sinh răm rắp nghe theo thầy cô, con cái không dám cãi cha mẹ - bởi họ coi đó là bổn phận, là điều đương nhiên. Sự phân chia đẳng cấp rất rõ ràng. Việc một người ở đẳng cấp thấp chuyển lên đăng cấp cao hơn là khó khăn. 2.5. Hướng tương lai (LTD) Chiều Hướng tương lai mô tả cách nhìn của một xã hội là hướng tương lai, hay sống chỉ hướng vào quá khứ và hiện tại. Geeft Hofstede phân tích định hướng tương lai của Trung Quốc có chỉ số LTD cao nhất (118), đó là sự thật cho tất cả các nền văn hóa của châu Á. Điều này chứng tỏ người Trung Quốc rất quý trọng sự bền bỉ (hay kiên nhẫn, bền chí), thích tiết kiệm, sắp xếp các mối quan hệ theo thân phận hay đẳng cấp xã hội, có khái niệm về "xấu hổ". Các cá nhân trong xã hội luôn lo lắng tương lai của mình sẽ về đâu, họ tiết kiệm chi tiêu để dành dụm cho những lúc trái nắng trở trời hay về già, họ trông đợi việc kiên gan sẽ đem lại thành công trong tương lai. Họ cũngcoi trọng "kết quả cuối cùng" (virtue) hơn là "sự thật" (truth), họ thường lấy kết quả biện hộ cho phương tiện. RỦI RO ĐẦU TƯ TỪ MÔI TRƯỜNG VĂN HÓA TRUNG QUỐC: Ngôn ngữ Nếu không hiểu biết về ngôn ngữ của đối tác sẽ gặp nhiều khó khăn trong khâu giao tiếp, bàn bạc, làm ăn với họ. Nhiều thương hiệu của nước ngoài đã không thể vượt qua rào cản về văn hóa ở Trung Quốc, mà rào cản về ngôn ngữ là trở ngại đầu tiên mà các doanh nghiệp cần phải vượt qua. Ngôn ngữ nước ngoài thông thường với hệ thống chữ viết với nhiều ký tự thành một từ, nhưng ngược lại mỗi ký tự của ngôn ngữ Trung Quốc đã đại diện cho một từ. Vì thế, bất cứ một thương hiệu nào khi vào Trung Quốc đều phải chuyển sang ngôn ngữ Trung Quốc, cả về cách phát âm và hình ảnh. Rủi ro về ngôn ngữ có thể xảy ra cho việc xây dựng hình ảnh thương hiệu, tiếp thị quảng cáo sản phẩm, thiết kế bao bì sản phẩm của công ty. Rủi ro nếu công ty Trung Nguyên không hiểu cặn kẽ về ngôn ngữ của Trung Quốc nói chung và ngôn ngữ của từng thị trường địa phương nói riêng thì sẽ gây khó khăn trong việc tiếp cận thị trường, quảng bá thương hiệu, đôi khi sẽ gây ra những phản đối, tẩy chay của người tiêu dùng do sự truyền tải thông điệp bị sai lệch. Trung quốc là một nước đông dân số , và người ta sử dụng chủ tượng hình chính vì vậy khi đưa sản phẩm thâm nhập vào thị trường Trung quốc, nhà sản xuất cần phải thể hiện trên Bao bì bằng tiếng Hoa, điều này sẽ dẫn đến làm phát sinh chi phí khi làm bao bì nhãn hiệu cho hàng hóa. Rủi ro từ tôn giáo: Tôn giáo có ảnh hưởng lớn đến niềm tin, lối sống và thói quen của con người Các rủi ro doanh nghiệp Việt Nam có thể gặp phải: Không hiểu, hiểu sai về những điều đối tác tin tưởng ( tôn giáo ) dẫn tới các hành động sai lầm, gây mất thiện cảm với đối tác. Khó có thể hiểu được điều đối tác suy nghĩ, mong muốn khi không biết niềm tin của anh ta là gì? Rủi ro về tôn giáo có thể xảy ra cho việc xây dựng quảng cáo hình ảnh sản phẩm, phải phù hợp với truyền thống tôn giáo chung và tôn giáo từng vùng nếu không sẽ gặp phải những điều cấm kị trong các tôn giáo. Ví dụ đến thăm đối tác theo đạo Hồi nếu bạn đem theo quà là rượu hay thịt lợn thì có thể dẫn đến hiểu lầm, xung đột và không được hoan nghênh. Về phong tục tập quán và thói quen ứng xử: - Cách ứng xử được coi là bình thường ở một nước cũng có thể bị coi là không chấp nhận ở nước khác. Những thông lệ được chấp nhận ở nước nay đôi khi bị xem là vô đạo đức ở nước khác Người Trung Quốc rất coi trọng việc đúng hẹn. Điều này có thể gây ra rủi ro trong việc giao tiếp kinh doanh khi người Việt Nam đã có thói quen đến trễ trong các buổi hẹ