Tiểu luận So sánh hệ thống pháp lý của ASEAN với Liên minh châu Âu

LỜI MỞ ĐẦU ASEAN (Association of Southeast Asia Nations) hay còn gọi là Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á, một liên minh chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội của các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á. Tổ chức này được thành lập ngày 8 tháng 8 năm 1967,với những thành viên đầu tiên là Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore, và Philippines .ASEAN ra đời trên nền tảng của Tuyên bố Băng Cốc, được củng cố và phát triển không ngừng bởi một hệ thống thiết chế pháp lý luôn được bổ sung và hoàn thiện. Bên cạnh nhiều ưu điểm, hệ thống thiết chế pháp lý của ASEAN còn bộc lộ nhiều khiếm khuyết. Do vậy, việc tìm hiểu và so sánh với thiết chế pháp lý của Liên minh châu Âu là kinh nghiệm để ASEAN tự hoàn thiện mình. NỘI DUNG 1. Hệ thống các thiết chế pháp lý của ASEAN 1.1 Hệ thống các thiết chế pháp lý trước Hiến chương Trước khi Hiến chương ASEAN ra đời, cơ cấu tổ chức của ASEAN được thay đổi khá nhiều lần, theo nhiều giai đoạn khác nhau. Sở dĩ có sự thay đổi đó, là do thứ nhất: bộ máy làm việc cũ của ASEAN không còn phù hợp với thực tế. Thứ hai, do cơ cấu tổ chức hoạt động của ASEAN đều được thể hiện thông qua các tuyên bố sau mỗi lần nhóm họp. Vì vậy, với những biến đổi to lớn của tình hình thế giới nói chung và các nước trong tổ chức nói riêng đã đặt ra yêu cầu cần có một bản Hiến chương cho tổ chức.Cơ cấu tổ chức của ASEAN qua các giai đoạn trước khi có sự ra đời của Hiến chương ASEAN 2007. Giai đoạn từ 1967 – 1976, theo Điều 7 Tuyên bố Băng Cốc 1967, cơ cấu tổ chức của ASEAN gồm các cơ quan: Hội nghị ngoại trưởng (AMM); Ủy ban thường trực; Ban thư ký quốc gia; Các ủy ban thường trực khác, ủy ban đặc biệt… Đến 1976, ASEAN đã thành lập 11 ủy ban thường trực và 9 ủy ban đặc biệt. Có thể thấy, cơ cấu tổ chức của ASEAN trong giai đoạn này còn khá lỏng lẻo, chỉ đủ để duy trì hoạt động hợp tác giữa các quốc gia khi cần thiết. Trong giai đoạn này, Ban thư ký chung của ASEAN còn chưa được thành lập. Giai đoạn từ 1976 – 1992, theo Tuyên bố về sự hòa hợp ASEAN năm 1976 (tại Bali 24/02/1976), cơ cấu của ASEAN bao gồm: Hội nghị ngoại trưởng; Các hội nghị bộ trưởng khác ( gồm các hội nghị bộ trưởng: Kinh tế, lao động, phúc lợi xã hội, giáo dục, thông tin); Ban thư ký ASEAN (cơ quan hành chính của ASEAN); ngoài ra, còn có 9 ủy ban khác ra đời thay thế Ủy ban thường trưc và các ủy ban ad – hoc trước đó (ví dụ: Ủy ban thương mại và du lịch, ủy ban về ngân sách, ủy ban về văn hóa và thông tin, ủy ban về khoa học và kĩ thuật…). Một số tiểu ban đã được thành lập nhằm hỗ trợ cho các ủy ban nói trên giải quyết các vấn đề cụ thể. Giai đoạn này, cơ cấu tổ chức của ASEAN đã có những cải tiến quan trọng cho thấy sự trưởng thành của ASEAN, đặc biệt với sự ra đời của Ban thư ký ASEAN. Giai đoạn từ 1992 đến trước thời điểm Hiến chương có hiệu lực, theo Tuyên bố Singapo năm 1992, cơ cấu tổ chức của ASEAN được cơ cấu lại bao gồm: Hội nghị cấp cao ASEAN; Hội nghị ngoại trưởng ASEAN; Hội nghị bộ trưởng các ngành khác; Các cuộc họp cao cấp; Các ủy ban ASEAN; Ban thư ký ASEAN. 1.2 Hệ thống các thiết chế pháp lý của ASEAN theo Hiến chương. Sự ra đời của Hiến chương ASEAN năm 2007 đã đánh dấu một bước chuyển quan trọng và đưa ASEAN bước sang một trang mới với tầm nhìn và quyết tâm to lớn về một cộng đồng liên kết chặt chẽ hơn, hiệu quả và vững mạnh hơn trước. Hệ thống các thiết chế của ASEAN theo Hiến chương có thể đánh giá là tương đối hoàn thiện và tiến bộ. Hội nghị cấp cao ASEAN (Điều 7), bao gồm các nguyên thủ quốc gia hoặc những người đứng đầu chính phủ của các quốc gia thành viên. Hội nghị cấp cao tiến hành họp hai lần trong một năm và do quốc gia thành viên giữ chức chủ tịch ASEAN chủ trì và tổ chức. Là cơ quan hoạch định chính sách tối cao của ASEAN; xem xét, đưa ra các chỉ đạo về chính sách và quyết định các vấn đề then chốt liên quan đến việc thực hiện các mục tiêu của ASEAN; chỉ đạo các bộ trưởng liên quan thuộc các hội đồng tiến hành các hội nghị liên bộ trưởng đặc biệt và giải quyết các vấn đề quan trọng của ASEAN liên quan đến các hội đồng cộng đồng; tiến hành các biện pháp thích hợp để xử lý các tình huống khẩn cấp tác động tới ASEAN; cho phép thành lập và giải tán các cơ quan cấp bộ trưởng chuyên ngành và các thể chế khác của ASEAN và bổ nhiệm Tổng thư ký. Hội đồng điều phối ASEAN(Điều 8), bao gồm các ngoại trưởng ASEAN, họp ít nhất 2 lần một năm.Có chức năng và thẩm quyền: chuẩn bị các phiên họp cho hội nghị cấp cao; điều phối việc triển khai các thỏa thuận và quyết định của Hội nghị cấp cao; phối hợp với các cộng đồng ASEAN nhằm tăng cường tính đồng bộ về chính sách, hiệu quả và hợp tác giữa các cơ quan này; tổng hợp các báo cáo của các hội đồng cộng đồng ASEAN để trình lên Hội nghị cấp cao, xem xét báo cáo hàng năm của Tổng thư kí, thông qua việc bổ nhiệm và miễm nhiệm phó tổng thư kí theo khuyến nghị của Tổng thư kí. Các hội đồng cộng đồng( Điều 9), bao gồm Hội đồng cộng đồng chính trị-an ninh, Hội đồng cộng đồng kinh tế, Hội đồng cộng đồng văn hóa-xã hội. Mỗi quốc gia thành viên sẽ chỉ định một đại diện tham dự cuộc họp của hội đồng cộng đồng ASEAN, trực thuộc mỗi Hội đồng cộng đồng sẽ có các cơ quan chuyên ngành cấp bộ trưởng. Mỗi hội đồng cộng đồng họp ít nhất hai lần một năm và do bộ trưởng có liên quan của quốc gia thành viên giữ cương vị chủ tịch ASEAN chủ trì. Nhiệm vụ của mỗi Hội đồng cộng đồng: Đảm bảo triển khai các quyết định có liên quan đến hội nghị cấp cao; điều phối công việc của các ngành khác nhau thuộc phạm vi mình phụ trách; đệ trình báo cáo và khuyến nghị lên hội nghị cấp cao ASEAN về những vấn đề do mình phụ trách. Các cơ quan chuyên ngành cấp bộ trưởng ASEAN (Điều 10), các thiết chế trực thuộc các Hội đồng cộng đồng. Chức năng, quyền hạn: Thực hiện các thỏa thuận và các quyết định của Hội nghị cấp cao trong lĩnh vực của mình; tăng cường hợp tác trong lĩnh vực mà mình phụ trách; đệ trình báo cáo và các khuyến nghị lên các hội đồng cộng đồng liên quan. Tổng thư kí và ban thư kí trong ASEAN( Điều 11), Tổng thư kí do Hội nghị cấp cao bổ nhiệm với nhiệm kì 5 năm và không được tái bổ nhiệm, Tổng thư kí được lựa chọn trong số các công dân của các quốc gia thành viên dựa theo thứ tự luân phiên, có tính đến sự liêm khiết, năng lực, kinh nghiệm chuyên môn và cân băng về giới. Nhiệm vụ: tạo điều kiện và giám sát tiến độ triển khai các thỏa thuận và quyết định của ASEAN, đệ trình các báo cáo hàng năm về các hoạt động của ASEAN lên Hội nghị cấp cao ASEAN; thể hiện quan điểm của ASEAN và tham gia vào các cuộc họp với các đối tác; khuyến nghị việc bổ nhiệm và miễm nhiệm các phó Tổng thư kí lên Hội đồng điều phối ASEAN phê duyệt. Ban thư ký bao gồm tổng thư ký và các nhân viên. Ban thư kí ASEAN quốc gia (Điều 13) mỗi quốc gia thành viên ASEAN đều có một ban thư ký đóng vai trò là đầu mối quốc gia trong các hoạt động liên quan đến ASEAN. Ủy ban đại diện thường trực bên cạnh ASEAN (Điều 12), mỗi quốc gia thành viên ASEAN bổ nhiệm một đại diện thường trực có hàm đại sứ bên cạnh ASEAN. Ủy ban đại diện bao gồm các vị đại sứ của các quốc gia có chức năng nhiệm vụ: Hỗ trợ công việc của các Hội đồng cộng động và các cơ quan chuyên ngành cấp bộ trưởng; phối hợp với ban thư kí ASEAN quốc gia; liên hệ với Tổng thư kí và ban thư kí ASEAN về tất cả các vấn đề liên quan đến công việc của mình; hỗ trợ hợp tác của ASEAN với các đối tác bên ngoài. Ủy ban ASEAN ở nước thứ ba và các tổ chức quốc tế( Điều 43), có thể được thành lập tại các nước ngoài khối ASEAN, bao gồm người đứng đầu cơ quan đại diện ngoại giao của các quốc gia thành viên ASEAN tại quốc gia đó. Các ủy ban tương tự có thể được thành lập bên cạnh các tổ chức quốc tế. Các ủy ban này sẽ thúc đẩy lợi ích và bản sắc của ASEAN tại nước chủ nhà và các tổ chức quốc tế. Nhìn chung, hệ thống thiết chế của ASEAN theo quy định của Hiến chương được quy định khá chặt chẽ. Có sự chuyên môn hóa cao hơn trong các cơ quan. Ba trụ cột của ASEAN mặc dù có cơ cấu tổ chức và nhiệm vụ khác nhau song giữa các cộng đồng này lại có mối quan hệ khăng khít và chặt chẽ với nhau, tác động qua lại lẫn nhau. Cùng với sự hỗ trợ từ các cơ quan khác như ủy ban thường trực, ban thư kí, hội đồng điều phối cùng nhau hướng tới một mục tiêu chung của cộng đồng. 2. Ưu và nhược điểm của cơ cấu tổ chức của ASEAN theo hiến chương, một số giải pháp khắc phục. Bất cứ một tổ chức nào khi ra đời cũng phải xây dựng cho mình một cơ cấu tổ chức phù hợp với nhiệm vụ và mục tiêu của tổ chức. Kể từ khi được thành lập ASEAN cũng đã tạo ra một hệ thống cơ cấu tổ chức riêng cho mình. Cơ cấu tổ chức của hiệp hội hiện nay bám sát theo nội dung mà Hiến chương quy định, tuy nhiên bên cạnh những mặt tích cực và tiến bộ vẫn còn có những hạn chế, khuyết điểm cần sửa đổi. Ngày 15/12/2008 khi Hiến chương ASEAN chính thức có hiệu lực sau khi được tất cả các nước thành viên ASEAN phê chuẩn. Có thể coi đây là một sự kiện quan trọng, là bước ngoặt lịch sử của Hiệp hội trong hơn 40 năm hình thành và phát triển. Hiến chương ASEAN đánh dấu một bước chuyển mình cơ bản của Hiệp hội sang một giai đoạn mới, trở thành một tổ chức liên chính phủ, có tư cách pháp nhân và hoạt động dựa trên cơ sở pháp lý là Hiến chương ASEAN; đồng thời, phản ánh sự trưởng thành của ASEAN, thể hiện tầm nhìn và quyết tâm chính trị mạnh mẽ của các nước thành viên ASEAN, nhất là của các vị lãnh đạo, về mục tiêu xây dựng một ASEAN liên kết chặt chẽ, vững mạnh hơn, để hỗ trợ cho mục tiêu hòa bình và phát triển của cả khu vực cũng như của từng nước thành viên. Trong Hiến chương ASEAN 2007 có sự kế thừa khung cơ cấu hiện hành của ASEAN với các cơ quan: Hội nghị Cấp cao, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao và các Hội nghị Bộ trưởng chuyên ngành khác, Ban thư ký …, mặt khác cũng có một số các cơ quan mới, Các hội đồng cộng đồng, Các cơ quan chuyên ngành cấp bộ trưởng…Hệ thống các thiết chế của ASEAN theo Hiến chương có nhiều những ưu điểm và tiến bộ phù hợp nhiệm vụ mới, tuy nhiên nó còn bộc lộ nhiều hạn chế, cần nhanh chóng khác phục để hoàn thành mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015. 2.1 Những ưu điểm và tiến bộ . Một là, sự thống nhất trong tổ chức. Khác với các giai đoạn trước, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan trong ASEAN (hội nghị cấp cao, Tổng thư ký, Ban thư ký) thường được quy định rải rác trong các văn kiện khác nhau, nhưng tới Hiến chương, chức năng nhiệm vụ của từng cơ quan này đã được quy định chi tiết và cụ thể ngay trong Hiến chương. Điều này tạo thuận lợi cho các cơ quan dễ dàng thực hiện các chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của mình. Hai là, có sự phối kết hợp chặt chẽ giữa các cơ quan với nhau trên cơ sở tập trung thống nhất quyền lực. Điều này thể hiện ở chỗ: Cơ cấu tổ chức của ASEAN trong Hiến chương được xây dựng theo mô hình hình chiếc nón, một mặt vừa đảm bảo tập trung quyền lực vào cơ quan cao nhất là Hội nghị cấp cao, mặt khác vẫn đảm bảo sự chuyên sâu chuyên trách. Hiểu một cách hình tượng thì cơ cấu tổ chức của ASEAN hiện tại tạo ra một cái vành nón rộng đủ để hình thành một nền móng vững chắc, giúp giải quyết các vấn đề một cách chắc chắn và an toàn. Sau khi tạo ra một nền móng vững chắc từ đáy, thì sẽ tạo điều kiện cho chóp nón có thể vững vàng hơn, đưa ra những quyết sách có chiều sâu và đúng đắn trên cơ sở vững chắc của thực tiễn. Bên cạnh Hội nghị cấp cao, Hiến chương còn thành lập hội đồng điều phối của ASEAN, thành lập 3 hội đồng cộng đồng (an ninh – chính trị; kinh tế; văn hóa – xã hội) chịu trách nhiệm vừa triển khai, vừa điều phối các hoạt động của các ngành chuyên môn trong 3 trụ cột của ASEAN. Trong mỗi cộng đồng lại có các cơ quan chuyên ngành cấp bộ trưởng trực thuộc… Với cách tổ chức này, hoạt động của các cơ quan sẽ nhịp nhành hơn, tránh chồng chéo như trước đây. Ba là, khoảng cách giữa các kì họp của các hội đồng đã được rút ngắn hơn rất nhiều so với trước. Cụ thể, hội nghị cấp cao, hội đồng điều phối, 3 hội đồng cộng đồng đều họp ít nhất 2 lần trong 1 năm so với trước đây là 3 năm 1 lần của hội nghị cấp cao và mỗi năm 1 lần của các hội nghị bộ trưởng. Sự rút ngắn về thời gian này giúp cho các cơ quan trên phản ứng nhanh nhạy, kịp thời đối với các vấn đề đặt xảy ra trong khu vực, từ đó có những biện pháp, bước đi cụ thể đáp ứng các yêu cầu đặt ra. Bốn là, vị trí và vai trò của Tổng thư ký, các phó Tổng thư ký, Ban thư ký được nhấn mạnh và đề cao thông qua sự mở rộng các quy định về nhiệm vụ và quyền hạn từ đó tăng cường, thúc đẩy hơn nữa việc xây dựng cộng đồng ASEAN trong giai đoạn mới, đưa các hoạt động của ASEAN ngày càng có hiệu quả hơn. 2.2 Một số điểm bất cập và hạn chế. Chưa có nhiều các cơ quan hoạt động thường kì (hiện nay chỉ có 2 cơ quan là ban thư kí và ủy ban đại diện thường trực là hoạt động thường xuyên), các cơ quan còn lại chỉ tiến hành họp theo định kì hoặc chỉ khi cần thiết mới tiến hành họp. Chính vì điều này, đã khiến mối quan hệ giữa các cơ quan của ASEAN còn lỏng lẻo, việc thực hiện các hoạt động giữa các cơ quan đôi khi không đạt được kết quả cao, hoặc nếu có thì cũng phải diễn ra trong một thời gian khá dài mới đạt được kết quả. Đồng thời, cũng hạn chế khả năng chỉ đạo, điều hành của các cơ quan trước những biến động mới, phức tạp xảy ra trong khu vực. Thường xuyên hoạt động, thường xuyên giải quyết vấn đề thì sự nhạy bén sẽ càng cao hơn. Các quyết định của các cơ quan vẫn theo nguyên tắc đồng thuận có thể nói đây là một lực cản cho sự phát triển của ASEAN. Bởi các thành viên của ASEAN có sự khác nhau về thể chế chính trị và trình độ phát triển không đồng đều, mặt khác việc liên kết bên ngoài của các thành viên ASEAN lại theo những hướng khác nhau, chính những sự khác biệt này đã làm cho nhiều quyết định quan trọng của ASEAN không được thông qua, các mẫu thuẫn không được giải quyết dẫn đến xu hướng li tâm ngày càng lớn. 2.3. Một số các giải pháp khắc phục hạn chế và nhược điểm: Thời gian từ nay đến năm 2015 không còn xa, để thúc đẩy việc xây dựng thành công 3 trụ cột của cộng đồng ASEAN cần sự nỗ lực của các thành viên ASEAN, hơn nữa cần sự phối hợp nhịp nhàng và đồng bộ của các nước thành viên, vì vậy, nhu cầu cấp thiết lúc này là các cơ quan của ASEAN cần hoạt động thường xuyên hơn thúc đẩy sự phối hợp và hợp tác giữa các thành viên; với các vấn đề quan trọng, khẩn cấp cần phải được thông qua, có thể theo nguyên tắc đa số; Cần phải có các chế tài hợp lí và nghiêm khắc đối với việc thực hiện thỏa thuận và các quyết định của các cơ quan, có như vậy các thiết chế của ASEAN mới hoạt động hiệu quả làm tiền đề xây dựng một ASEAN bền vững, thống nhất và phát triển. 3. So sánh hệ thống pháp lý của ASEAN với Liên minh châu Âu 3.1 Những điểm giống và khác nhau Liên minh châu Âu (EU) và Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) được coi là hai liên kết khu vực thành công nhất và trở thành kiểu mẫu cho các liên kết khu vực trên toàn thế giới. Sự vận hành của hai tổ chức này dựa trên một hệ thống các thiết chế pháp lý hợp lý, hiệu quả, khoa học. Bên cạnh những điểm tương đồng thì hai hệ thống thiết chế pháp lý này cũng có nhiều nét khác biệt, do những khác nhau về mục đích và bối cảnh ra đời. Trước hết, hai tổ chức này có những điểm tương đồng cơ bản, đó là: Được hình thành trên cơ sở điều ước quốc tế; có hệ thống các cơ quan để duy trì hoạt động thương xuyên theo đúng mục đích, tôn chỉ của tổ chức; có 7 cơ quan trong cơ cấu tổ chức và hoạt động theo cơ chế hội nghị (tại ASEAN thì có hội nghị cấp cao, còn EU thì có hội nghị thượng đỉnh). Do nằm ở hai khu vực khác nhau, với những điều kiện địa chính trị - kinh tế - xã hội khác nhau, cũng như tôn chỉ và mục đích họat động khác biệt. Cho nên, giữa ASEAN với EU có tương đối nhiều những điểm khác biệt. Có thể thấy rõ qua bảng so sánh sau đây: Tiêu chí ASEAN EU Tên gọi Hội nghị cấp cao, Hội đồng điều phối, các hội đồng cộng đồng, các cơ quan chuyên ngành cấp bộ trưởng, Tổng thư ký và ban thư ký, Ủy ban đại diện thường trực bên cạnh ASEAN, Ủy ban ASEAN ở nước thứ ba và các tổ chức quốc tế. Hội đồng châu Âu, Nghị viện châu Âu, Ủy ban châu Âu, Hội đồng bộ trưởng châu Âu, tòa án công lý liên minh châu âu, tòa kiểm toán châu Âu, Ngân hàng trung ương châu âu. Thành lập Các quốc gia cử đại diện( các nguyên thủ quốc gia người đứng đầu chính phủ, Bộ trưởng ngoại giao….) Có những cơ quan được thành lập trên cơ sở bầu cử, theo nguyên tắc phổ thông đầu phiếu( Nghị viện châu âu) Lĩnh vực Chủ yếu phục vụ và xoay quanh ba trụ cột: Cộng đồng chính trị -an ninh; Cộng đồng kinh tế, Cộng đồng văn hóa – xã hội. Tất cả các lĩnh vực Lập pháp( Hội đồng bộ trưởng, Nghị viện châu âu): Hành pháp(Ủy ban châu âu): Tư pháp( Tòa án công lý liên minh châu âu).Tài chính tiền tệ( Ngân hàng Trung ương châu âu) Hoạt động Chủ yếu hoạt động theo cơ chế Các hội nghị. Chỉ có ban thư kí là hoạt động thường xuyên. Các Hội nghị thường được tổ chức 2 lần trong một năm. Thông qua các nghị quyết, quyết định theo nguyên tắc đồng thuận ( không có thành viên nào phản đối) Các cơ quan chủ yếu duy trì hoạt động thường xuyên. Chỉ có Hội đồng châu âu, Nghị viện châu âu hoạt động theo cơ chế hội nghị. Các hội nghị thường được tổ chức ít nhất 4 lần trong một năm. Thông qua các nghị quyết, quyết định theo nguyên tắc đa số. 3.2. Nguyên nhân của sự khác biệt Sở dĩ có sự khác biệt giữa Liên minh châu âu và ASEAN xuất phát từ: Sự ra đời của Liên minh châu Âu với mục đích nhằm thành lập một “không gian châu Âu” thống nhất về kinh tế, chính trị, an ninh, quốc phòng và các chính sách về xã hội, với các mục tiêu toàn diện như: duy trì bảo vệ hoà bình và thịnh vượng, thiết lập nền tảng phát triển, tiến tới hợp nhất về kinh tế vì lợi ích chung của các dân tộc châu Âu thông qua việc tạo ra một khu vực kinh tế rộng lớn, một khu vực thị trường tự do, thống nhất, tạo điều kiện cho việc thống nhất về chính trị và hài hoà về xã hội trong liên minh. Với mục tiêu như vậy, EU tồn tại như một thực thể thống nhất, hay những nói đúng hơn là đóng vai trò như một “Đại quốc gia” ở châu Âu, “ Một ngôi nhà chung của châu Âu”. Trong khi đó mục đích của ASEAN nhằm hình thành một liên minh chính trị- kinh tế với tính chất của một tổ chức quốc tế khu vực, nhằm tạo sự hợp tác về mọi mặt giữa các quốc gia, để đưa Đông Nam á trở thành một khu vực hòa bình phát triển, trở thành một lực lượng quan trong trong tương quan lực lượng trên trường quốc tế. Như vậy, ASEAN và EU theo đuổi những mục tiêu khác nhau do đó việc tổ chức và hoạt động của hệ thống các cơ quan đòi hỏi có sự khác nhau. Để thực hiện tham vọng nhất thể hóa châu Âu, trong các hệ thống các cơ quan không chỉ có những người đại diện cho quốc gia mà cần phải có sự tham gia, đóng góp của các công dân,vì vậy có những cơ quan của EU được thành lập thông qua hoạt động bầu cử. Trong khi đó ASEAN với mục tiêu khiêm tốn hơn thúc đẩy sự hợp tác giữa các quốc gia trong khu vực về mọi mặt. Do vậy hệ thống các cơ quan sẽ được tổ chức một cách đơn giản, lỏng lẻo và hoạt động mang tính định kì. Tiền thân của Liên minh châu Âu xuất phát từ liên minh kinh tế , Hiệp ước thành lập Cộng đồng than thép châu Âu (ECSC), một tổ chức tiền thân của EU ngày nay được ký kết. ASEAN ra đời trong bối cảnh Liên xô cũ và Trung quốc có vai trò ngày càng tăng trong khu vực, vai trò và uy tín của Mỹ, Anh ngày càng suy giảm trong khu vực khiến các nước Đông Nam Á thân Mỹ, Anh không tìm thấy chỗ dựa tin tưởng về an ninh, tọa ra “khoảng trống quyền lực”. Vì vậy các nước Đông nam á cần phải liên kết với nhau và dựa vào nhau trong một tổ chức khu vực, nhằm trực tiếp đảm bảo về an ninh và các lợi ích chính trị cho các quốc gia ASEAN, như vậy, yếu tố cơ bản và chủ yếu cho sự ra đời của ASEAN là chính trị. Tuy nhiên, nhận xét một cách khách quan thì Liên minh Châu Âu vẫn là một cộng đồng liên kết có chiều sâu mang tính chuyên nghiệp và tiến bộ hơn so với ASEAN. Một phần bởi nó đã ra đời sớm hơn so với ASEAN và đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển, đồng thời điều kiện của các nước thành viên của EU ở một trình độ cao hơn và cũng đồng đều hơn so với ASEAN. Bởi vậy, dù có đánh giá hay so sánh thế nào đi nữa thì EU vẫn là một hình mẫu mà ASEAN cần phải học hỏi và rút kinh nghiệm xây dựng hiệp hội phát triển hơn nữa. KẾT LUẬN Với những gì đã đạt được trong hơn 40 năm qua ASEAN đã được coi là một trong những cộng đồng liên kết thành công nhất trên thế giới. Để đạt được những thành tựu đó, một phần cũng nhờ vào việc có một cơ cấu tổ chức hợp lý và không ngừng đổi mới thay đổi bắt kịp xu hướng của thế giới. Với việc ra đời Hiến chương ASEAN năm 2007 được coi là một dấu mốc lớn và quan trọng cho hiệp hội, giúp cho ASEAN một nền tảng pháp lý vững chắc trong việc đoàn kết các quốc gia thành viên trong một mái nhà chung, để cùng nhau vươn lên và vượt qua những khó khăn trong bối cảnh thế giới đầy biến động như hiện nay. MỤC LỤC