Tiểu luận Sự tham gia của Việt Nam vào hiến chương Asean về hợp tác an ninh - chính trị

MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ…………………………………………………………….2 GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ…………………………………………………..3 CƠ SỞ LÝ LUẬN………………………………………………….3 HỢP TÁC AN NINH CHÍNH TRỊ THEO QUY ĐỊNH CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN…………………………………………………4 SỰ THAM GIA CỦA VIỆT NAM VÀO HIẾN CHƯƠNG ASEAN VỀ HỢP TÁC AN NINH-CHÍNH TRỊ……………………………5 Vai trò của Việt Nam từ khi gia nhập ASEAN đến khi cộng đồng an ninh chính trị ASEAN ra đời Việt Nam với những bước đầu xây dựng cộng đồng an ninh ASEAN: Kế hoạch đóng góp của Việt Nam với tư cách là chủ tịch ASEAN PHƯƠNG HƯỚNG THÚC ĐẨY QUÁ TRÌNH HỢP TÁC AN NINH- CHÍNH TRỊ CỦA TỔ CHỨC ASEAN VÀ SỰ THAM GIA CỦA VIỆT NAM…………………………………………………8 KẾT LUẬN………………………………………………………………..9 Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa****aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaA ĐẶT VẤN ĐỀ Trong bối cảnh hiện nay khi hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, hợp tác quốc tế là xu thế chung của các quốc gia trên thế giới, và đã hình thành các tổ chức quốc tế khu vực cũng như toàn cầu quan trọng như ASEAN, Liên hợp Quốc, EU…, hợp tác an ninh- chính trị là lĩnh vực quan trọng, then chốt góp phần ổn định hòa bình và an ninh thế giới. ASEAN là một tổ chức quan trọng, liên kết , hợp tác của các quốc gia Đông Nam Á, là tổ chức đại diện cho tinh thần hữu nghị hợp tác của các quốc gia trong khu vực, từ lâu hợp tác an ninh- chính trị đã được các quốc gia thành viên của tổ chức quan tâm, coi là lĩnh vực hợp tác then chốt của mình, hiến chương ASEAN ra đời là cơ sở pháp lý quan trọng trong quá trình hợp tác đó. Việt Nam với tư các là thành viên tích cực của tổ chức đã tham gia và có những đóng góp nhất định cho quá trình hợp tác an ninh- chính trị góp phần rất quan trọng và tiến trình phát triển chung của khu vực. B.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CƠ SỞ LÝ LUẬN Trong xu thế toàn cầu hóa, quốc tế hóa của thế giới ngày càng có sự hợp tác chặt chẽ giữa các nước, các quốc gia nhằm mục đích tạo môi trường ổn định để phát triển kinh tế. Đã có nhiều tổ chức trên thế giới ra đời và thể hiện sự hợp tác giữa các quốc gia trên nhiều mặt, nhiều lĩnh vực khác nhau : kinh tế, văn hóa, thương mại... và không thể kể đến hoạt động hợp tác về an ninh-chính trị. Hiện nay quan hệ hợp tác về an ninh-chính trị là xu thế chung của các nước trên thế giới. An ninh là sự ổn định và phát triển bền vững của chế độ xã hội, độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và các lợi ích quan trọng khác của một quốc gia. Chính trị là toàn bộ những hoạt động có liên quan đến các mối quan hệ giữa các giai cấp, giữa các dân tộc, các tầng lớp xã hội, mà cốt lõi của nó là vấn đề giành chính quyền, duy trì và sử dụng quyền lực nhà nước, sự tham gia vào công việc của nhà nước, sự xác định hình thức tổ chức, nhiệm vụ, nội dung hoạt động của nhà nước. Bất kì vấn đề chính trị nào cũng đều có liên quan đến quyền lợi của các giai cấp và nhà nước. Chính trị thuộc kiến trúc thượng tầng, bao gồm hệ tư tưởng chính trị, nhà nước, các đảng phái xuất hiện khi xã hội phân chia thành các giai cấp dựa trên cơ sở hạ tầng kinh tế. Chính trị "là sự biểu hiện tập trung nhất của kinh tế" (Lênin), đồng thời Chính trị có vị trí độc lập và có tác dụng to lớn đối với kinh tế. Trong bối cảnh hiện nay khi nền an ninh- chính trị thế giới có nhiều chuyển biến quan trọng , hoạt động hợp tác an ninh- chính tri là xu thế chung của các tổ chức quốc tế khu vực và toàn cầu, ASEAN là một tổ chức quốc tế của khu vực Đông Nam Á mà thành viên của nó là các quốc gia độc lập có chủ quyền, có chế độ chính trị- xã hội khác nhau, vì vậy vấn đề hợp tác an ninh- chính trị là một lĩnh vực hoạt động hết sức quan trọng, nó góp phần đưa các nước trong khu vực xích lại gần nhau hơn, xây dựng một cộng đồng ASEAN vững mạnh cùng phát triển. Hiến chương ASEAN là một văn bản pháp lý quan trọng đề cập đến vấn đề hợp tác, thúc đẩy các mối quan hệ giữa các quốc gia thành viên, tiến tới xây dựng một cộng đồng ASEAN vững mạnh, với 3 trụ cột chính đó là : Cộng đồng an ninh- chính trị ; cộng đồng kinh tế ; cộng đồng văn hóa- xã hội. Trong đó đề cao lĩnh vực hợp tác an ninh chính tri là lĩnh vực quan trọng, then chốt là động lực thúc đẩy các quan hệ hữu nghị của các quốc gia thành viên từ đó thúc đẩy kinh tế, văn hóa, xã hội trong khu vực phát triển HỢP TÁC AN NINH- CHÍNH TRỊ THEO QUY ĐỊNH CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN Ngày 20/11/2007 tại hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 13 diễn ra ở Singapore hiến chương ASEAN được ký kết với mục tiêu chung là “xây dựng một cộng đồng ASEAN gắn kết về chính trị liên kết về kinh tế và cùng chia sẻ các trách nhiệm xã hội để ứng phó hiệu quả với các thách thức và cơ hội cả trong hiên tại và tương lai” theo hiến chương, cộng động ASEAN được thành lập vào năm 2015 sẽ gồm 3 trụ cột: Cộng đồng an ninh- chính trị ; Cộng đồng kinh tế; Cộng đồng văn hóa –xã hội. Cộng đồng chính trị - an ninh được thành lập nhằm mục đích thúc đẩy hợp tác an ninh- chính trị của ASEAN hướng tới “thiết lập được một Đông Nam Á hòa bình và ổn định ở đó mỗi nước sống bình yên, những nguyên nhân xung đột đã được loại bỏ qua việc tôn trọng công lý và luật pháp và việc tăng cường tinh thần tự cường quốc gia và khu vực” Theo hiến chương ASEAN thì hợp tác an ninh chính trị sẽ được thực hiện thông qua: Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (AMM) ;Ủy ban về Khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ); Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN (ADMM);Hội nghị Bộ trưởng Tư pháp các nước ASEAN (ALAWMM);Hội nghị Bộ trưởng ASEAN về Tội phạm xuyên quốc gia (AMMTC);Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF): Tại hội nghị các vị bộ trưởng ASEAN lần thứ 26 tại Singapore ngày 23 đến 25 tháng 7 năm 1993, các nước đã thống nhất thiết lập ARF. Buổi khai mạc ARF được tổ chức ở Bangkok vào 25 tháng 7 năm 1994 với các mục tiêu cơ bản đó là:Tăng cường đối thoại hợp tác và hội đàm các vấn đề chính trị và an ninh của các nước có chung lợi ích và mối quan tâm; và Đóng góp đáng kể vào những nỗ lực nhằm xây dựng một khu vực đáng tin cậy và dân chủ ở châu Á – Thái Bình Dương. Diễn đàn khu vực ASEAN là một diễn đàn quan trọng nhất về hợp tác an ninh ở châu Á – TBD. Diễn đàn đã thu hút được các cường quốc lớn cũng như các nước có vai trò quan trọng về hợp tác chiến lược Châu Á- TBD, góp phần kết nối các nước trong khu vực ĐNA và Châu Á- TBD xích lại gần nhau hơn, ổn định hòa bình và an ninh khu vực . Thông qua ARF các vấn đề bất đồng giữa các quốc gia trong khu vực như các tranh chấp về biển Đông( Trường Sa, Hoàng Sa), vấn đề bán đảo Triều Tiên … được hòa giải, đảm bảo trên cơ sở giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình tránh những xung đột quân sự, duy trì hòa bình và an ninh khu vực, diễn đàn đã bổ sung vào các cơ chế liên minh song phương và đối thoại khác nhau hiện có ở Châu Á- TBD ,nó tạo ra một cơ chế hoạt động giúp các thành viên có thể thảo luận về các vấn đề an ninh hiện có trong khu vực và tăng cường các biện pháp hợp tác nhằm thúc đẩy hoà bình và an ninh trong khu vực. Thông qua các cuộc họp cấp cao ASEAN bằng việc tổ chức các hội nghị cấp bộ trưởng các nước ASEAN như: Hội nghị bộ trưởng ngoại giao ASEAN( AMM), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN (ADMM): đây là lĩnh vực hoạt động thường xuyên hàng năm của bộ trưởng các nước ASEAN tại hội nghị các bộ trưởng ASEAN sẽ thảo luận các vấn đề liên quan đến hòa bình và an ninh khu vực, hợp tác phát triển các quan hệ ngoại giao, thảo luận các vấn đề về quan hệ ngoại giao giữa các nước thành viên ASEAN, tăng cường hợp tác an ninh chính trị, kiểm điểm quá trình hợp tác về an ninh chính trị, tăng cường và thúc đẩy hợp tác về quốc phòng giữa các nước ASEAN, mở rộng hợp tác với các đối tác chủ chốt của ASEAN như Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản… nhằm duy trì môi trường hòa bình, ổn định và phát triển của khu vực, đóng góp tích cực cho việc xây dựng Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN, trong bối cảnh hội nhập và hợp tác giữa các quốc gia, khu vực và liên khu vực ngày càng tăng nhằm đối phó hiệu quả hơn với các mối đe dọa an ninh, sự ra đời của một cơ chế hợp tác cấp Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN cùng một số nước đối thoại truyền thống trong khu vực Châu Á -TBD ý nghĩa rất quan trọng trong việc duy trì hòa bình và đảm bảo an ninh chung, sự hợp tác về quốc phòng giữa các nước ASEAN tạo nên một cộng đồng an ninh vững chắc, góp phần ổn định tình hình an ninh –chính trị trong khu vực, đảm bảo cho ĐNA là vị trí quan trọng, chiến lược của khu vực Châu Á- TBD,góp phần ổn định an ninh, hòa bình thế giới. Về hợp tác an ninh- chính trị trong lĩnh vực tư pháp và phòng chống tội phạm xuyên quốc gia vấn đề hợp tác an ninh chính trị ASEAN được thực hiện thông qua Hội nghị Bộ trưởng Tư pháp các nước ASEAN (ALAWMM) và Hội nghị Bộ trưởng ASEAN về Tội phạm xuyên quốc gia (AMMTC). Hội nghị Bộ trưởng vừa là cơ quan quyết định về mặt chính sách, định hướng và nội dung  hợp tác cơ bản, vừa là một hình thức hoạt động hợp tác về pháp luật và tư pháp qua các hội nghị của mình các nước ASEAN đã tham gia soạn thảo và thông qua các công cụ pháp lý quan trọng như Hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự giữa  các nước  ASEAN, xây dựng Công ước ASEAN về chống khủng bố v.v.... góp phần rất lớn làm công cụ pháp lý quan trọng trong tiến trình ổn định hòa bình và an ninh khu vực, bảo đảm môi trường hoà bình, ổn định và hợp tác ở khu vực trên cơ sở các mục tiêu và nguyên tắc cơ bản của ASEAN đã được ghi nhận trong Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á và Hiến chương ASEAN.Hiện nay trong bối cảnh tội phạm quốc tế ngày càng gia tăng các nước ASEAN phải đối mặt với ngày càng nhiều tội phạm xuyên quốc gia như buôn bán ma tuý, buôn bán người, rửa tiền, cướp biển, khủng bố... Tình hình trên đặt ra nhu cầu phải hợp tác chặt chẽ hơn, sâu sắc hơn về  tư pháp và pháp luật để theo kịp với sự hợp tác trên các mặt khác cũng như đối phó với những thách thức mới.Vai trò của Bộ trưởng Tư pháp là những người xây dựng những chiếc cầu nối giữa quan chức pháp luật các nước ASEAN; các cuộc họp của Bộ trưởng Tư pháp là cơ hội để các thành viên ALAWMM chia sẻ với nhau nhiều hơn về tình hình phát triển/ cải cách pháp luật và tư pháp của từng nước. Ủy ban về Khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ): Được 10 nước thành viên ASEAN ký năm 1995 và có hiệu lực từ năm 1997, đến nay SEANWFZ đã trở thành một bộ phận quan trọng trong việc xây dựng khu vực Đông Nam Á hòa bình, tự do và trung lập. Các thành viên ASEAN đã cam kết rất rõ trong Hiệp ước, đó là "không phát triển, sản xuất, tìm kiếm, sở hữu hay kiểm soát vũ khí hạt nhân; không triển khai, lắp đặt, tàng trữ hoặc vận chuyển vũ khí hạt nhân bằng bất kỳ phương tiện nào". Hiệp ước cũng quy định rằng các nước ASEAN "không tiến hành thử hoặc sử dụng vũ khí hạt nhân" đồng thời "không thải nguyên liệu và chất thải phóng xạ trên đất, xuống biển và trên không trung hoặc cho phép các nước khác làm việc đó". Hiện nay trong bối cảnh "phi hạt nhân hóa" khu vực ASEAN đang được các quốc gia đặc biệt quan tâm, SEANWFZ đã và đang tiếp tục đẩy mạnh triển khai Kế hoạch hành động tăng cường Hiệp ước SEANWFZ, trong đó có việc tích cực tham vấn và thúc đẩy sự ủng hộ của các quốc gia có vũ khí hạt nhân đối với Hiệp ước này, vấn đề vũ khí hạt nhân được các Bộ trưởng ngoại giao ASEAN phối hợp chặt chẽ trên các diễn đàn đa phương về các vấn đề liên quan đến giải giáp vũ khí hạt nhân, không phổ biến vũ khí hạt nhân và việc sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình. SỰ THAM GIA CỦA VIỆT NAM VÀO HIẾN CHƯƠNG ASEAN VỀ HỢP TÁC AN NINH-CHÍNH TRỊ Vai trò của Việt Nam từ khi gia nhập ASEAN đến khi cộng đồng an ninh chính trị ASEAN ra đời: Việt Nam gia nhập ASEAN đã mở ra một trang mới trong lịch sử ASEAN.Từ đây chấm dứt tình trạng chia rẽ, đối đầu trong khu vực, các quốc gia còn lại như Lào, Campuchia, Mianma lần lượt tham gia Hiệp hội, ASEAN thực sự là một tổ chức của cả khu vực Đông Nam Á. Việt Nam là một quốc gia có chế độ chính trị - xã hội khác hẳn với các quốc gia ASEAN khác.Điều này mang đến cho hợp tác an ninh – chính trị của ASEAN một sắc thái mới .Việt Nam không những tham gia tích cực vào chương trình hợp tác sẵn có mà còn đóng góp to lớn cho sự hợp thành các sáng kiến, cơ chế hợp tác mới của ASEAN. Việc Việt Nam tham gia ASEAN đã và đang đóng vai trò tích cực trong việc duy trì hòa bình, ổn định, hòa giải khu vực, góp phần củng cố vị thế của ASEAN trên hội trường quốc tế. Việc Việt Nam tổ chức thành công Hội nghị cấp cao 6 (1998) sau khi ba năm là thành viên đã giúp ASEAN duy trì sự điều khiển, hợp tác và củng cố vị thế quốc tế trọng lực Hiệp hội đang ở hoàn cảnh khó khăn nhất do tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế - tài chính năm 1997. Việt Nam với những bước đầu xây dựng cộng đồng an ninh ASEAN: Việt Nam cũng đã tích cực và chủ động trong việc đóng góp nội dung cho Tuyên bố Bali II, Hiến chương ASEAN và Dự thảo cộng đồng ASEAN nhằm hình thành Tuyên bố và Kế hoạch hoạt động của Cộng đồng an ninh ASEAN cùng với các quốc gia ASEAN hoàn thiện chương trình hoạt động thành lập ASEAN, năm 2005 Việt Nam đã đăng cai Hội nghị SOM bàn về hai vấn đề này. Ngoài ra, Việt Nam đã vận động những nước khác đề cao chủ quyền quốc gia, đưa vào văn kiện ASC những cụm từ tuyên bố mạnh mẽ như “ các nước ASEAN không để lãnh thổ của mình được phép sử dụng vào mục đích công phá các nước khác, cũng không cho phép can thiệp quân sự từ bên ngoài vào dưới bất kỳ hình thức và biểu hiện nào”.Đây là một trong những tuyên bố mạnh mẽ nhất của ASEAN từ trước đến nay về an ninh chính trị. Việt Nam đã thực hiện tốt vai trò điều phối ngoại giao của ASEAN với Nga, Mĩ…có thêm đối tác như Nga, Ấn Độ…Tổ chức nhiều diễn đàn hợp tác lớn như ASEM, APEC giúp các nước lớn còn lại của thế giới tham gia dễ dàng hơn vào ASEAN, ASEM. Việt Nam còn tích cực trong hoạt động an ninh chính trị như tham gia các hoạt động của Nghị viện ASEAN, hợp tác trong vấn đề an ninh phi truyền thống.Việt Nam đã cùng các quốc gia khác soạn thảo Quy chế hoạt động của Hội đồng tối cao của Hiệp ước TAC Thời gian qua, Việt Nam cũng đã đóng góp những tich cực vào việc tăng cường đoàn kết và hợp tác ASEAN, duy trì nguyên tắc cơ bản của Hiệp hội…Thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ quốc tế. Về hoạt động kinh tế, Việt Nam ủng hộ và cam kết thực hiện tăng cường hiểu biết về quốc phòng an ninh thông qua việc tự nguyện thông báo các chính sách quốc phòng, an ninh, cơ cấu, hệ thống và sự phát triển. Kế hoạch đóng góp của Việt Nam với tư cách là chủ tịch ASEAN: Trong vai trò là chủ tịch của ASEAN, Việt Nam sẽ ưu tiên tăng cường đoàn kết và liên kết ASEAN, phối hợp chặt chẽ cùng các nước thúc đẩy triển khai có hiệu quả các chương trình, hoàn tất đưa Hiến chương ASEAN vào cuộc sống, đẩy mạnh thực hiện có hiệu quả lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, mở rộng và làm sâu sắc thêm quan hệ hợp tác đối với các bên đối tác, nâng cao vai trò, vị thế quốc tế của ASEAN.Trong năm 2010, Việt Nam và ASEAN cần ưu tiên tăng cường quan hệ ngoại giao về hợp tác về các vấn đề thuộc quan tâm chung, nâng cao tầm hiểu biết và tin cậy giữa các quốc gia, đẩy mạnh hợp tác với các bên đối ngoại, nâng cao hiệu quả hoạt động hợp tác của ASEAN và các diễn đàn liên quan vì hòa bình, ổn định và phát triển khu vực. PHƯƠNG HƯỚNG THÚC ĐẨY QUÁ TRÌNH HỢP TÁC AN NINH- CHÍNH TRỊ CỦA TỔ CHỨC ASEAN VÀ SỰ THAM GIA CỦA VIỆT NAM Như chúng ta đã biết, Việt Nam là một trong những thành viên sáng lập Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), góp phần xây dựng ARF trở thành diễn đàn quan trọng, đối thoại về an ninh khu vực. Không dừng lại ở đó, Việt Nam luôn thể hiện là một đất nước năng động, có nhiều ý tưởng mới và đã được cộng đồng ASEAN thừa nhận. Điều này phần nào được thể hiện trong phương hướng sắp tới của VN_ASEAN: Việt Nam cùng các thành viên sẽ khẩn trương đưa Hiến chương ASEAN thực sự đi vào cuộc sống, trong đó tập trung hoàn thiện bộ máy tổ chức, cải tiến phương thức hoạt động nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác; hoàn tất các văn bản bổ trợ để tạo khung pháp lý hoàn chỉnh cho hoạt động của ASEAN. Kết hợp với các thành viênASEAN, Việt Nam sẽ tiếp tục thúc đẩy thực thi hiệu quả các cơ chế và công cụ hiện có vì hòa bình và an ninh khu vực, tiếp tục tăng cường hợp tác đối phó với các thách thức an ninh phi truyền thống như khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia, an ninh và an toàn hàng hải... Tiếp nối sáng kiến: MACOSA_Diễn đàn an ninh của lãnh đạo cơ quan an ninh 10 nước ASEAN, Việt Nam cần có những bước đi nhằm đẩy mạnh hơn nữa mối quan hệ đi vào chiều sâu giữa các nước trong khu vực về an ninh chính trị. Trong thời gian tới, Việt Nam sẽ kết hợp cùng các thành viên khác thực hiện ba mục đích và bốn nội dung về hợp tác lớn trên lĩnh vực an ninh giữa các nước ASEAN như trong hội nghị MACOSA đã thống nhất. KẾT LUẬN