Tiểu luận Thế nào là Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa? tại sao nước ta phải coi đó là trung tâm của thời kỳ quá độ lên CNXH ?

íi hiÖn ®¹i hãa . Së dÜ nh­ vËy lµ v× trªn thÕ giíi ®anh diÔn ra cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i , mét sè n­íc ph¸t triÓn ®· b¾t ®Çu chuyÓn tõ kinh tÕ n«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ tri thøc , nªn ph¶i tranh thñ nh÷ng øng dông nh÷ng thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹nh khoa häc c«ng nghÖ , tiÕp c©n kinh tÕ tri thøc ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ nh÷ng ngµnh , nh÷ng kh©u , nh÷ng lÜnh vùc cã ®iÒu kiÖn nh¶y vät . Thø hai , c«ng nghiÖp ho¸ nh»m môc tiªu ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi . ë n­íc ta c«ng nghiÖp ho¸ nh»m x©y dùng c¬ së vËt chÊt cho chñ nghÜa x· héi , t¨ng c­êng søc m¹nh ®Ó b¶o vÖ nÒn ®éc lËp d©n téc . Thø ba , c«ng nghiÖp trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc . §iÒu nµy lµm cho c«ng nghiÖp ho¸ trong giai ®o¹n hiÖn nay kh¸c nhiÒu víi thêi kú tr­¬c ®æi míi . Thø t­ , CNH-H§H nÒn kinh tÕ quèc d©n trong bèi c¶nh toµn cÇu ko¸ nÒn kinh tÕ , v× thÕ më cöa nÒn kinh tÕ , ph¸t triÓn c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ lµ tÊt yÕu ®èi víi n­íc ta . 1.2 Vai trß vµ nh÷ng môc tiªu cña CNH-H§H * Vai trß cña CNH-H§H Mét lµ ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt , t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng , thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ , kh¾c phôc nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng xa h¬n vÒ kinh tÕ gi÷a n­íc ta víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi , gãp phÇn æn ®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n Hai lµ cñng cè vµ t¨ng c­êng vai trß cña kinh tÕ nhµ n­íc , n©ng cao n¨ng lùc tÝch luü , t¹o c«ng ¨n viÖc lµm khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn tù do vµ toµn diÖn cña mçi c¸ nh©n . Ba lµ t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc t¨ng c­êng cñng cè an ninh quèc phßng . Bèn lµ , t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc x©y dùng kinh tÕ ®éc lËp tù chñ , ®ñ søc tham gia mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµo sù ph©n c«ng hîp t¸c quèc tÕ . * Môc tiªu nhiÖm vô cña CNH-H§H : Do vÞ trÝ vµ tÇm quan träng cña t¸c dông nãi trªn cña CNH-H§H nÒn kinh tÕ quèc d©n , nªn qua tÊt c¶ c¸c kú §¹i héi §¶ng ta lu«n x¸c ®Þnh c«ng nghiÖp hãa lu«n lµ nhiÖm vô trung t©m trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë n­íc ta . §¹i héi lÇn thø VIII cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam l¹i mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh môc tiªu cña CNH-H§H lµ : x©y dùng n­íc ta thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp cã cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i , c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý , quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt , ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao , quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c , d©n giµu n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh . Tõ nay ®Õn n¨m 2020 , ra søc phÊn ®Êu ®­a n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp” 1.3 TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña c«ng nghiÖp ho¸ Mçi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt chØ ®­îc x¸c lËp v÷ng ch¾c trªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt t­¬ng øng . C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña mét x· héi lµ toµn bé hÖ thèng c¸c yÕu tè vËt chÊt cña lùc l­îng s¶n xuÊt x· héi phï hîp víi tr×nh ®é kü thuËt t­¬ng øng mµ lùc l­îng lao ®éng x· héi sö dông ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt thoat m·n nhu cÇu cña x· héi . NhiÖm vô quan träng nhÊt cña n­íc ta trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi kh«ng qua giai ®o¹n chñ nghÜa t­ b¶n lµ ph¶i x©y dùng c¬ së vËt chÊt vµ kü thuËt cña chñ nghiÏa x· héi , trong ®ã cã c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i , cã v¨n ho¸ vµ khoa häc tiªn tiÕn . Muèn thùc hiÖn thµnh c«ng nhiÖm vô quan träng nãi trªn th× nhÊt thiÕt ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ , tøc lµ chuyÓn nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu thµnh nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp . C¬ së vËt chÊt cña-kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi cÇn ph¶i x©y dùng trªn nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt , tiªn tiÕn nhÊt cña khoa häc vµ c«ng nghÖ . C¬ së vËt chÊt ®ã ph¶i t¹o ra ®­îc mét n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao . C«ng nghiÖp ho¸ chÝnh lµ tao ra nÒn t¶ng c¬ së vËt chÊt ®ã cho nÒn kinh tÕ quèc d©n x· héi chñ nghÜa . ViÖt nam ®i lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu , c¬ së vËt chÊt-kü thuËt thÊp kÐm , tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt ch­a ph¸t triÓn , quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa míi ®­îc thiÕt lËp , ch­a hoµn thiÖn . V× vËy , qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt-kü thuËt cho nÒn kinh tÕ quèc d©n . 2.Môc tiªu vµ quan ®iÓm c«ng nghiÖp ho¸ ë viÖt nam 2.1 . Môc tiªu cña §¶ng ta vÒ c«ng nghiÖp ho¸ Môc tiªu tæng qu¸t cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ cña n­íc ta ®­îc §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam x¸ ®Þnh t¹i §¹i héi lÇn thø VIII vµ tiÕp tôc kh¼ng ®inh t¹i §¹i héi lÇn thø XI lµ : “§­a n­íc ta ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn , n©ng cao râ rÖt ®êi s«ng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n , t¹o nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp theo h­íng hiÖn ®¹i” §¶ng céng d¶n VIÖt Nam : V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX . Nxb . ChÝnh trÞ quèc gia , Hµ Néi , 2001tr.89 ë ®©y , n­íc c«ng nghiÖp ®­îc hiÓu theo nghÜa lµ mét n­íc cã nÒn kinh tÕ mµ trong ®ã lao ®éng c«ng nghiÖp trë thµnh phæ biÕn trong c¸c ngµnh vµ c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ . tû träng c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ c¶ vÒ GDP c¶ vÒ lùc l­îng lao ®éng ®Òu v­ît tréi h¬n so víi n«ng nghiÖp . 2.2 C¸c quan ®iÓm cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam vÒ c«ng nghiÖp hãa ë ViÖt Nam hiªn nay . C«ng nghiÖp hãa lµ sù nghiÖp cña toµn d©n , cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ ,trong ®ã thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc lµ chñ ®¹o . LÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng . T¨ng tr­ëng kinh tÕ g¾n víi ®êi sèng nh©n d©n , ph¸t triÓn v¨n ho¸ gi¸o dôc , thùc hiÖn tiÕn bé c«ng b»ng x· héi . Khoa häc c«ng nghÖ lµ ®éng lùc cña c«ng nghiÖp ho¸ ; kÕt hîp c«ng nghÖ truyÒn thèng víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i . Tranh thñ ®i nhanh vµo c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ë nh÷ng kh©u quyÕt ®Þnh LÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi lµm tiªu chuÈn c¬ b¶n ®Ó ®Þnh ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn lùa chän dù ¸n ®Çu t­ vµ c«ng nghÖ . §Çu t­ chiÒu s©u ®Ó khai th¸c tèi ®a tiÒm n¨ng hiÖn cã . KÕt hîp chÆt chÏ ph¸t triÓn kinh tÕ víi cñng cè , t¨ng c­êng nÒn quèc phßng – an ninh cña ®Êt n­íc . 3. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña CNH-H§H trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam Ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt ,c¬ së vËt chÊt-kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi, trªn c¬ së thùc hiÖn c¬ khÝ ho¸ nÒn s¶n xuÊt x· héi vµ ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i . Qu¸ tr×nh CNH-H§H tr­íc hÕt lµ qu¸ tr×nh c¶i biÕn lao ®éng thñ c«ng , l¹c hËu thµnh lao ®éng sö dông m¸y mãc , tøc lµ ph¶i c¬ khÝ hãa nÒn kinh tÕ quèc d©n .§ã lµ b­íc chuyÓn ®æi rÊt c¨n b¶n tõ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp . §i liÒn víi c¬ khÝ ho¸ lµ ®iÖn khÝ ho¸ vµ tù ®éng ho¸ s¶n xuÊt tõng b­íc vµ trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n . Sù nghiÖp CNH-H§H ®ßi hái ph¶i x©y dùng vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp , trong ®ã then chèt lµ ngµnh chÕ t¹o t­ liÖu s¶n xuÊt . §ång thêi môc tiªu kinh tÕ cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cßn lµ sö dông kü thuËt , c«ng nghÖ ngµy cµng tiªn tiÕn hiÖn ®¹i nh»m t¨ng n¨ng suÊt trong lao ®éng x· héi. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã chØ dùa trªn c¬ së mét nÒn khoa häc-c«ng nghÖ ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh ChuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng hiÖn ®¹i ho¸ , hîp lý vµ hiÖu qu¶ cao. Qu¸ tr×nh CNH-H§H còng lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ. C¬ cÊu c¶u nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ cÊu t¹o hay cÊu tróc cña nÒn kinh tÕ bao gåm c¸c ngµnh kinh tÕ ,c¸c vïng kinh tÕ ,c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ….vµ c¸c mèi quan hÖ gi÷a chóng. Trong c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ , c¬ cÊu c¸c ngµnh kinh tÕ lµ quan träng nhÊt , quyÕt ®Þnh c¸c h×nh thøc c¬ cÊu kh¸c. c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý lµ ®iÒu kiÖn ®Ó nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng , ph¸t triÓn. V× vËy CNH-H§H ®ßi hái ph¶i x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý , hiÖn ®¹i. X©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý lµ yªu cÇu kh¸ch quan cña mçi n­íc trong thêi kú CNH-H§H.VÊn ®Ò quan träng h¬n lµ t¹o ra mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý. Mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý khi nã ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu sau ®©y : N«ng nghiÖp ph¶i gi¶m dÇn vÒ tû träng c«ng nghiÖp, x©y dùng vµ dÞch vô ph¶i t¨ng dÇn vÒ tû träng . Tr×nh ®é kü thuËt cña nÒn kinh tÕ kh«ng ngõng tiÕn bé ,phï hîp víi xu h­íng cña sù tiÕn bé cña khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· vµ ®ang diÔn ra nh­ vò b·o trªn thÕ giíi . Cho phÐp khai th¸c tèi ®a mäi nguån tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc , cña c¸c ngµnh c¸c ®Þa ph­¬ng , c¸c thµnh phÇn kinh tÕ . Thùc hiÖn sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ theo xu thÕ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ,do vËy c¬ cÊu kinh tÕ ®­îc x©y dùng ph¶i lµ “c¬ cÊu më”. ë n­íc ta , kÓ tõ §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø I ®Õn nay ,d­íi ¸nh s¸ng c¶u ®­íng lèi ®æi míi ,viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®¹t ®­îc nh÷ng thanh tùu quan träng . Th«ng qua c¸ch m¹ng khoa häc – c«ng nghÖ vµ ph©n c«ng l¹i lao ®éng víi nh÷ng tÝnh quy luËt vèn cã cña nã , thÝch øng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn n­íc ta ,§¶ng ta x¸c mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý mµ bé x­¬ng cña nã lµ c¬ cÊu kinh tÕ c«ng – n«ng nghiÖp – dÞch vô g¾n víi ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ s©u réng. Môc tiªu phÊn ®Êu cña n­íc ta ®Õn n¨m 2010 lµ tû träng GDP cña n«ng nghiÖp lµ 16-17% , c«ng nghiÖp 40-41% ,dÞch vô 42-43% . ThiÕt lËp quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa C«ng nghiÖp hãa ë n­íc ta nh»m môc tiªu x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Do ®ã, c«ng nghiÖp ho¸ kh«ng chØ lµ ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt mµ cßn lµ qu¸ tr×nh thiÕt lËp ,cñng cè vµ hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa . Theo quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt , bÊt cø sù thay ®æi nµo cña quan hÖ s¶n xuÊt , nhÊt lµ quan hÖ së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt , còng ®Òu lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt . CNH-H§H kh«ng chØ lµ ph¸t triÓn m¹nh lùc l­îng s¶n xuÊt , kh¬i dËy vµ khai th¸c mäi tiÒm n¨ng kinh tÕ , mäi nguån lùc ®Ó thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt mµ quan hÖ s¶n xuÊt sÏ tõng b­íc thay ®æi cho phï hîp . B. MÆt thùc tiÔn 1. Bèi c¶nh thÕ giíi, thùc tr¹ng,nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña qu¸ tr×nh CNH-H§H ë n­íc ta. 1.1 Bèi c¶nh thÕ giíi.     Bối cảnh quốc tế trong thời gian tới có nhiều thời cơ lớn đan xen với nhiều thách thức lớn. Khả năng duy trì hòa bình, ổn định trên thế giới và khu vực cho phép chúng ta tập trung sức vào nhiệm vụ trung tâm là phát triển kinh tế; đồng thời đòi hỏi phải đề cao cảnh giác, chủ động đối phó với những tình huống bất trắc, phức tạp có thể xảy ra. Một số xu thế tác động trực tiếp tới sự phát triển kinh tế - xã hội của nước ta là:     Khoa học và công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin và công nghệ sinh học, tiếp tục có những bước nhảy vọt, ngày càng trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, thúc đẩy sự phát triển kinh tế tri thức, làm chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế và biến đổi sâu sắc các lĩnh vực của đời sống xã hội. Tri thức và sở hữu trí tuệ có vai trò ngày càng quan trọng. Trình độ làm chủ thông tin, tri thức có ý nghĩa quyết định sự phát triển. Chu trình luân chuyển vốn, đổi mới công nghệ và sản phẩm ngày càng được rút ngắn; các điều kiện kinh doanh trên thị trường thế giới luôn thay đổi đòi hỏi các quốc gia cũng như doanh nghiệp phải rất nhanh nhạy nắm bắt, thích nghi. Các nước đang phát triển, trong đó có nước ta, có cơ hội thu hẹp khoảng cách so với các nước phát triển, cải thiện vị thế của mình; đồng thời đứng trước nguy cơ tụt hậu xa hơn nếu không tranh thủ được cơ hội, khắc phục yếu kém để vươn lên.     Toàn cầu hóa kinh tế là xu thế khách quan, lôi cuốn các nước, bao trùm hầu hết các lĩnh vực, vừa thúc đẩy hợp tác, vừa tăng sức ép cạnh tranh và tính tùy thuộc lẫn nhau giữa các nền kinh tế. Quan hệ song phương, đa phương giữa các quốc gia ngày càng sâu rộng cả trong kinh tế, văn hóa và bảo vệ môi trường, phòng chống tội phạm, thiên tai và các đại dịch... Các công ty xuyên quốc gia tiếp tục cấu trúc lại, hình thành những tập đoàn khổng lồ chi phối nhiều lĩnh vực kinh tế. Sự cách biệt giàu nghèo giữa các quốc gia ngày càng tăng.     Toàn cầu hóa kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế là một quá trình vừa hợp tác để phát triển, vừa đấu tranh rất phức tạp, đặc biệt là đấu tranh của các nước đang phát triển bảo vệ lợi ích của mình, vì một trật tự kinh tế quốc tế công bằng, chống lại những áp đặt phi lý của các cường quốc kinh tế, các công ty xuyên quốc gia. Đối với nước ta, tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế trong thời gian tới được nâng lên một bước mới gắn với việc thực hiện các cam kết quốc tế, đòi hỏi chúng ta phải ra sức nâng cao hiệu quả, sức cạnh tranh và khả năng độc lập tự chủ của nền kinh tế, tham gia có hiệu quả vào phân công lao động quốc tế.     Châu á- Thái Bình Dương vẫn là khu vực phát triển năng động, trong đó Trung Quốc có vai trò ngày càng lớn. Sau khủng hoảng tài chính - kinh tế, nhiều nước ASEAN và Đông á đang khôi phục đà phát triển với khả năng cạnh tranh mới. Tình hình đó tạo thuận lợi cho chúng ta trong hợp tác phát triển kinh tế, đồng thời cũng gia tăng sức ép cạnh tranh cả trong và ngoài khu vực.  1.2 Thùc tr¹ng cña qu¸ tr×nh CNH-H§H ë ViÖt Nam hiÖn nay. N­íc ta qu¸ ®é ®i lªn CNXH tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ n­íc ta bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn TBCN nh­ng ng­êi ta chØ bá qua viÖc x¸c lËp PTSX TBCN chø kh«ng bá qua viÖc ph¸t triÓn LLSX. C¸i thiÕu nhÊt ë n­íc ta lµ thiÕu mét LLSX ph¸t triÓn, ch­a cã mét c¬ së vËt chÊt-kü thuËt phï hîp víi CNXH. Qóa tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt-kü thuËt Êy ë n­íc ta lµ qu¸ tr×nh CNH-H§H nÒn kinh tÕ quèc d©n. N­íc ta lµ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, lao ®éng thñ c«ng chiÕm tû träng lín trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, n¨ng xuÊt lao ®éng x· héi thÊp, thua xa so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. Néi dung cèt lâi cña qu¸ tr×nh CNH-H§H lµ c¶i biÕn lao ®éng thñ c«ng l¹c hËu thµnh lao ®éng sö dông kü thuËt tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i ®Ó ®¹t tíi n¨ng suÊt lao ®éng cao. VÊn ®Ò nµy gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n thuËn lîi sau: a. ThuËn lîi: Trên thế giới cách mạng khoa học công nghệ đang phát triển vào trình độ ngày càng cao, thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế thế giới, quốc tế hoá nền kinh tế và đồi sống xã hội. Đây là một thời cơ thuận lợi cho phép chúng ta có thể khai thác được những yếu tố nguồn lực bên ngoài (vốn, công nghệ, thị trường…) và những nguồn lực bên trong của đất nước có hiệu quả, thực hiện CNH-HĐH rút ngắn, kết hợp các bước đi tuần tự với nhảy vọt, vừa tăng tốc, vừa chạy trước đón đầu. Đường lối đổi mới được triển khai và bước đầu đã phát huy tác dụng tích cực. Kinh nghiệm tổ chức, quản lý và điều hành nền kinh tế hàng hoá vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa từng bước được tích luỹ. Các đơn vị kinh tế cơ sở sau một thời gian chao đảo đã dần dần thích nghi được với cơ chế quản lý mới. Quá trình mở cửa và hội nhập với bên ngoài cũng thu được kết quả nhất định. Tất cả những điều đó đã tạo nên sức mạnh vật chất và tinh thần, kinh nghiệm và lòng tin để tiếp tục sự nghiệp đổi mới. Nước ta tiến hành CNH-HĐH sau nên chúng ta có lợi thế của con người đi sau. Chúng ta có thể tránh được những thất bại mà những nước đi trước gặp phải. Đại hội Đảng lần thứ VIII tiến hành vào tháng 6 năm 1996 đã khẳng định những nhiệm vụ do Đại hội VII đề ra cho 5 năm 1991-1995 đã được hoàn thành về cơ bản. Nước ta đã ra khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội, nhưng một số mặt còn chưa vững chắc. Nhiệm vụ đề ra cho chặng đường đầu của thời kỳ quá độ là chuẩn bị tiền đề cho công nghiệp hoá đã cơ bản hoàn thành, cho phép chuyển sang thời kỳ mới: đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Mười năm thực hiện Chiến lược ổn định và phát triển kinh tế-xã hội theo tinh thần Nghị quyết Đại hội VII và Đại hội VIII, chúng ta đã thu được những thành tựu rất cơ bản và có ý nghĩa nhiều mặt. N­íc ta cã vÞ trÝ ®Þa lý rÊt thuËn lîi cho viÖc giao l­u vÒ kinh tÕ vµ v¨n ho¸ víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. VÒ tµi nguyªn con ng­êi; N­íc ta cã ®éi ngò lao ®éng trÎ kh¸ vÒ tr×nh ®é, ®«ng vÒ sè l­îng, cã kh¶ n¨ng tiÕp thu kiÕn thøc kü n¨ng nghÒ nghiÖp.Ngoµi ra n­íc ta cã mét ®éi ngò ®«ng ®¶o ng­êi ViÖt Nam ë n­íc ngoµi, ®©y lµ mét nguån lùc to lín ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc. b. Khã kh¨n     - Nền kinh tế kém hiệu quả và sức cạnh tranh còn yếu. Tích lũy nội bộ và sức mua trong nước còn thấp. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch chậm theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, gắn sản xuất với thị trường; cơ cấu đầu tư còn nhiều bất hợp lý. Tình trạng bao cấp và bảo hộ còn nặng. Đầu tư của Nhà nước còn thất thoát và lãng phí.     - Quan hệ sản xuất có mặt chưa phù hợp, hạn chế việc giải phóng và phát triển lực lượng sản xuất. Chưa có chuyển biến đáng kể trong việc đổi mới và phát triển doanh nghiệp nhà nước.     - Kinh tế vĩ mô còn những yếu tố thiếu vững chắc. Hệ thống tài chính, ngân hàng, kế hoạch đổi mới chậm, chất lượng hoạt động hạn chế; môi trường đầu tư, kinh doanh còn nhiều vướng mắc, chưa tạo điều kiện và hỗ trợ tốt cho các thành phần kinh tế phát triển sản xuất, kinh doanh.     - Giáo dục, đào tạo còn yếu về chất lượng, cơ cấu đào tạo chưa phù hợp, có nhiều tiêu cực trong dạy, học và thi cử... Khoa học và công nghệ chưa thật sự trở thành động lực phát triển kinh tế - xã hội.     - Đời sống của một bộ phận nhân dân còn nhiều khó khăn, nhất là ở vùng núi, vùng sâu, vùng thường bị thiên tai. Số lao động chưa có việc làm và thiếu việc làm còn lớn. Nhiều tệ nạn xã hội chưa được đẩy lùi, nạn ma túy, mại dâm, lây nhiễm HIV-AIDS có chiều hướng lan rộng. Tai nạn giao thông ngày càng tăng. Môi trường sống bị ô nhiễm ngày càng nhiều.     Những mặt yếu kém, bất cập nói trên có phần do điều kiện khách quan, nhưng chủ yếu là do những khuyết điểm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, nổi lên là:     Công tác tổ chức thực hiện nghị quyết của Đảng, pháp luật và chính sách của Nhà nước chưa nghiêm, kém hiệu lực, hiệu quả. Sự lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành có phần thiếu nhanh nhạy, chưa thật chủ động tranh thủ thời cơ. Vai trò lãnh đạo của Đảng, chức năng quản lý, điều hành của Nhà nước ở các cấp chưa được phân định rành mạch và phát huy đầy đủ. Nguyên tắc tập trung dân chủ chưa được thực hiện tốt, trách nhiệm tập thể chưa được xác định rõ ràng, vai trò cá nhân phụ trách chưa được đề cao; kỷ luật không nghiêm.     Một số vấn đề về quan điểm như sở hữu và thành phần kinh tế, vai trò của Nhà nước và thị trường, xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ, hội nhập kinh tế quốc tế... chưa được làm rõ, chưa có sự thống nhất trong nhận thức và thông suốt trong thực hiện, làm cho việc hoạch định chủ trương, chính sách và thể chế hóa thiếu dứt khoát, thiếu nhất quán, chậm trễ, gây trở ngại cho công cuộc đổi mới và công tác tổ chức thực hiện.     Công tác cải cách hành chính tiến hành chậm, thiếu kiên quyết cả về xây dựng và hoàn thiện thể chế, kiện toàn bộ máy, nâng cao năng lực và làm trong sạch đội ngũ cán bộ, công chức. 1.3 Nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ cña qu¸ tr×nh CNH-H§H ë ViÖt Nam a. Thµnh tùu. Từ năm 1991 đến năm 2000 tổng sản phẩm trong nước tăng liên tục qua các năm với tốc độ tăng bình quân mỗi năm 7,56%. Nhờ vậy, đến năm 2000 tổng sản phẩm trong nước đã gấp 2,07 lần năm 1990, không những đạt và vượt mục tiêu tổng quát đề ra cho Chiến lược ổn định và phát triển kinh tế - xã hội 1991- 2000 là tổng sản phẩm trong nước gấp 2 lần, mà còn đứng vào hàng các nền kinh tế trong khu vực có tốc độ tăng trưởng cao của thập niên 90. Trong 10 năm 1991- 2000 kinh tế Hàn Quốc gấp 2,66 lần với tốc độ tăng bình quân mỗi năm 10,28%; Hai chỉ tiêu tương ứng của Singapo là 2,05 lần và 7,43%/năm; Malaixia 1,87 lần và 6,50%/năm; Thái Lan 1,60% lần và 4,80%/năm; Indonexia 1,48 lần và 4,0%/năm; Philipin 1,31 lần và 2,80% năm. Kinh tế Trung Quốc 5 năm 1996-2000 cũng chỉ tăng 48% với tốc độ tăng bình quân mỗi năm 8,16%. Đáng chú ý là trong cả hai kế hoạch 5 năm của thời kỳ này, các khu vực kinh tế và các ngành kinh tế then chốt, trước hết là nông nghiệp và công nghiệp đều đạt được tốc độ tăng trưởng cao. Tốc độ tăng tổng sản phẩm trong nước bình quân mỗi năm thời kỳ 1991-2000 Toàn bộ nền kinh tế(%) Chia ra N«ng, L©m nghiÖp và Thñy sản(%) C«ng nghiệp và X©y dựng(%) Dịch vô (%) Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n trong 10 n¨m. 7,56 4,20 11,30 7,20 - Trong 5 năm 1991-1995 8,18 4,09 12,00 8,60 - Trong 5 năm 1996-2000 6,94 4,30 10,60 5,75 - Trong 5 n¨m 2001-2005 7,51 5,4 10,2 7,6 - Trong n¨m 2006 8,2 3,23 10,46 8,26 C¬ cÊu tæng s¶n phÈm trong n­íc chia theo 3 khu vùc kinh tÕ lµ: Tæng sè Chia ra N«ng, L©m nghiÖp và Thñy s¶n C«ng nghiÖp vµà X©y dùng Dịch vô N¨m 1990 100,0 38,7 22,7 38,6 N¨m1995 100,0 27,2 28,8 44,0 Sơ bộ N¨m 2000 100,0 24,3 36,6 39,1 N¨m 2005 100,0 20.9 41 38,07 N¨m 2006 100,0 20,3 41,5 38,08 Trong 5 n¨m tõ 2001 ®Õn 2005, nÒn kinh tÕ ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc. Tæng s¶n phÈm trong n­íc (GDP) t¨ng b×nh qu©n 7.51%/n¨m Tèc ®é t¨ng GDP n¨m 2001 lµ 6,9% n¨m 2002 lµ 7,08% n¨m 2003 lµ 7,34%, n¨m 2004 lµ 7,8%, n¨m 2005 lµ 8,43%. . N¨m 2005, GDP theo gi¸ hiÖn hµnh ®¹t 838 ngh×n tû ®ång, b×nh qu©n ®Çu ng­êi trªn 10 triÖu ®«ng t­¬ng ®­¬ng kho¶ng 640USD Theo ®¸nh gi¸ cña Ng©n hµng thÕ giíi ,n¨m 2004, møc thu nhËp trung b×nh tÝnh theo GDP cña c¸c n­¬c thuéc nhãm thu nhËp thÊp lµ 530USD, trong khi ®ã cña ViÖt Nam lµ 562USD/ng­êi. . Trong ®ã n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n t¨ng 5,4%/n¨m, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng t¨ng 10,2%/n¨m, dÞch vô t¨ng 7.6%/n¨m. N¨m 2006: Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng tiến bộ: tỷ trọng khu vực nông, lâm nghiệp và thuỷ sản từ 20,89% GDP năm 2005 giảm còn 20,37% năm 2006, khu vực công nghiệp và xây dựng tăng từ 41,03% lên 41,56% và khu vực dịch vụ từ 38,07% tăng lên 38,08% trong 2 năm tương ứng. GDP bình quân đầu người đạt trên 11,5 triệu đồng, tương đương 720 USD, tăng 80 USD so năm 2005. b. Những hạn chế. TiÒm lùc kinh tÕ cßn non yÕu. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ n¨ng suÊt lao ®éng x· héi thÊp. Hµng ho¸, dÞch vô cßn thiÕu søc c¹nh tranh. Những năm vừa qua nền kinh tế nước ta tăng trưởng bình quân mỗi năm 7,56% là một thành công, nhưng do xuất phát điểm thấp nên quy mô kinh tế còn nhỏ bé. Đến năm 2000 bình quân đầu người mới đạt 342,4 kwh điện; 140,0 kg than; 209,5 kg dầu thô; 21,5 kg thép cán; 171,8 kg xi măng; 4,9kg giấy; 4,8 mét vải; 14,9 kg đường mật và 184,2 USD xuất khẩu. Sản xuất lương thực là thế mạnh của nước ta và sản lượng liên tục tăng trong những năm vừa qua nhưng đến năm 2000 cũng mới đạt 443,9 kg/người. Tổng sản phẩm trong nước bình quân đầu người năm 2000 tính bằng đô la Mỹ theo phương pháp tỷ giá hối đoái thực tế đạt khoảng 400USD và theo phương pháp sức mua tương đương thì đạt trên 2000 USD. Tờ ASIAWEEK số ra ngày 21/1/2000 đã so sánh tổng sản phẩm trong nước bình quân đầu người năm 1999 của nước ta với các nước trong khu vực và đưa ra kết quả như sau: Nếu Việt Nam là 1,0 thì Indonesia 1,7; Philipin 1,9; Trung Quốc 1,9; Thái Lan 3,4; Malaysia 4,2; Hàn Quốc 7,1; Nhật Bản 13,4; Singapo 15,8. Mét sè vÊn ®Ò x· héi bøc xóc chËm ®­îc kh¾c phôc. Tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị và thiếu việc làm ở nông thôn vẫn còn ở mức cao, đang là một trong những vấn đề nổi cộm, nóng bỏng nhất của xã hội. Tỷ lệ thất nghiệp của lao động thành thị trong độ tuổi đã tăng từ 5,88% năm 1996 lên 6,01% năm 1997; 6,85% năm 1998; 7,40% năm 1999 và 6,44% năm 2000, tính đến giữa năm 2005 là 5,3% vµ n¨m 2006 tû lÖ nµy lµ4,4% .Ở các đô thị lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh thì tỷ lệ này còn cao hơn. Tỷ lệ thời gian lao động được sử dụng của lao động ở nông thôn hàng năm chỉ chiếm khoảng 70% tổng quỹ thời gian lao động có thể sử dụng. Sự nghiệp giáo dục có bước tiến mới, nhưng theo kết quả Tổng điều tra dân số 1- 4-1999 thì đến thời điểm điều tra cả nước vẫn còn 6,8 triệu người từ 10 tuổi trở lên chưa bao giờ đến trường, trong đó 5,3 triệu người hoàn toàn không biết chữ. Ngoài ra, còn 2,2 triệu cháu ở nhóm 5-9 tuổi cũng chưa được đi học. Thu nhập của các tầng lớp dân cư đều tăng qua các năm, nhưng một bộ phận dân cư thiếu lao động, vốn liếng và nhất là thiếu kinh nghiệm sản xuất kinh doanh nên thu nhập tăng chậm làm cho khoảng cách chênh lệch giàu nghèo có xu hướng roãng ra. Thu nhập của 20% số hộ có thu nhập cao nhất trong năm 1994 gấp 6,5 lần thu nhập của 20% số hộ có thu nhập thấp nhất. Tỷ lệ này đã tăng lên 7,0 lần trong năm 1995; 7,3 lần năm 1996 và 8,9 lần năm 1999. Nguồn nhân lực tương đối lớn nhưng chất lượng chưa đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp CNH-HĐH đất nước. Nước ta hiện nay có trên 50 triệu người từ 15 tuổi trở lên, nhưng tỷ lệ qua đào tạo nghề nghiệp và chuyên môn kỹ thuật rất thấp. Theo kết quả điều tra dân số 1-4-1999 thì tại thời điểm điều tra chỉ có 7,6% dân số từ 13 tuổi trở lên có bằng cấp về một trình độ chuyên môn kỹ thuật nào đó, tức là đã qua trường lớp đào tạo, trong đó 2,3% là công nhân kỹ thuật và nhân viên nghiệp vụ có bằng cấp; 2,8% có trình độ trung học chuyên nghiệp; 0,7% cao đẳng; 1,7% đại học và 0,1% có trình độ trên đại học. Đây là một tỷ lệ quá thấp. 2. Nh÷ng tiÒn ®Ò ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp CNH-H§H. Më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ , quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cµng ph¸t triÓn réng r·i vµ cã hiÖu qu¶ bao nhiªu th× sù CNH-H§H ®Êt n­íc cµng ®­îc tiÕn hµnh thuËn lîi cµng thµnh c«ng nhanh chãng bÊy nhiªu . thùc chÊt cña viÖc më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi , lµ viÖc tiÕp thu kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i , lµ viÖc më réng thÞ tr­êng cho sù nghiÖp CNH-H§H ®­îc thuËn lîi . T¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ qu¶n lý cña Nhµ n­íc