Tiểu luận Tổng quan sự hình thành và phát triển của báo chí châu á

gì gây hại trong quá trình báo chí phản ánh hiện thực xã hội. Ở Thổ Nhĩ Kỳ nếu vi phạm luật báo chí có thể bị phạt 110 đến 700 năm tù. Luật báo chí Thổ Nhĩ kỳ cũng mang đậm màu sắc lãnh đạo của giới cầm quyền. Theo Hiệp ước 1923 của Lausanne, Thổ Nhĩ Kỳ chỉ công nhận các quyền ngôn ngữ của các dân tộc thiểu số Do Thái, Hy Lạp và tiếng Armenia. Chính phủ bỏ qua các Điều 39 của Hiệp ước Lausanne, mà nói rằng: “ hạn chế trách nhiệm đối với việc sử dụng miễn phí của bất kỳ ngôn ngữ nào của Thổ Nhĩ Kỳ trong giao hợp tư nhân, trong thương mại, tôn giáo, trên báo chí hay trong các ấn phẩm của loại nào hoặc tại các cuộc họp công cộng”. Luật báo chí ở Thái Lan không cho phép chính phủ tài trợ cho báo in tư nhân và cũng không cho phép người nước ngoài sở hữu báo chí nhằm tránh ảnh hưởng của nước ngoài trong lĩnh vực truyền thông. Với báo chí Singapore, Nhà nước quản lý truyền thông chặt chẽ (trực tiếp nắm phát thanh truyền hình và theo dõi sát sao hệ thống báo in); chính quyền yêu cầu các phương tiện truyền thông phải đăng tải quan điểm của chính quyền bên cạnh các quan điểm khác không phải của chính quyền. Cũng theo đạo luật báo chí của Singapore, nhà nước có quyền giới hạn số lượng phát hành, rút giấy phép, đóng cửa những tờ báo nào xuyên tạc, bóp méo sự thật (kể cả báo chí nước ngoài nhập khẩu vào đây). Hơn nữa, các tờ báo nước ngoài phải có giấy phép để lưu hành ấn phẩm của mình tại quốc đảo và phải bổ nhiệm một đại diện là công dân của nước sở tại để nhận các thông báo, hoặc vấn đề liên quan tới pháp lý thay mặt cho tờ báo. Đồng thời, tờ báo cũng phải nộp 126.000 USD tiền cam kết với chính phủ. Ấn Độ là một quốc gia có nền báo chí với mức độ độc quyền hóa cao. Ở Trung Quốc, các chỉ đạo của Nhà nước được chuyển xuống các ban biên tập. Trong thời gian dài, chính phủ trung ương Trung Quốc “bao cấp” nhiều tờ báo ở nước này. Tờ Nhân dân nhật báo (People’s Daily) - cơ quan chính thức của đảng Cộng sản Trung Quốc - vẫn còn đưa lên trang nhất những cái tít “truyền thống” như “Quan hệ Trung Quốc - Mali không ngừng phát triển”. Báo chí ở hầu hết các quốc gia Châu Á là cơ quan của Nhà nước, Đảng phái để phục vụ sự nghiệp của Tổ Quốc, bảo đảm nền văn hóa lành mạnh của các nước. Báo chí Việt Nam là một đại diện tiêu biểu. Báo chí Việt Nam truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và thế giới quan khoa hoạc của chủ nghĩa xã hội cho quần chúng nhân dân, làm cho hệ tư tưởng này thành hệ tư tưởng toàn dân. Đồng thời, với tư cách là cơ quan của Nhà nước, của Đảng, báo chí Việt Nam thực hiện nhiệm vụ của mình với những nội dung sau: đăng tải đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước; tham gia tích cực vào xây dựng và hoàn thiện những đường lối, chủ trương ấy; phản ánh, phân tích kịp thời tình hình thực tế chính trị của đất nước, quản lý và điều hành xã hội bằng việc hướng dẫn dư luận… Một số nước Đông Nam Á khác cũng thể hiện rõ nét tính chính trị trong báo chí, ví dụ: Brunây: cấm nói xấu người đứng đầu nhà nước; Thái Lan: cấm tuyên truyền về Chủ nghĩa cộng sản; Philipin, Inđônêxia, Malaysia : tôn trọng tín ngưỡng công chúng, chú ý tính chất quốc đạo của quốc gia, mọi hành vi làm trái với quốc đạo đều được báo chí lên án mạnh mẽ. Malaysia là nước quản lý chặt chẽ nội dung báo chí nhằm tránh những ảnh hưởng của phương Tây, bảo vệ các giá trị truyền thống của Malaysia và của đạo Hồi. Nhìn chung, Nền báo chí của từng quốc gia Châu Á phát triển tuỳ thuộc vào bối cảnh kinh tế - chính trị của mỗi quốc gia, phục vụ và điều hành xã hội. 3. Báo chí Châu Á còn tồn tại nhiều yếu kém, lạc hậu và hạn chế. Trong khi báo chí Châu Âu phát triển mạnh và nhanh chóng ở nhiều loại hình báo chí, với trình độ khoa học kĩ thuật hiện đại tạo nên một nền công nghiệp báo chí phát triển, thì ở Châu Á, kĩ thuật yếu kém hơn, thiếu thốn nhiều phương tiện, đặc biệt là ở các nước đang phát triển và kém phát triển. Báo chí vì thế cũng thể hiện nghèo nàn, đơn điệu và ít hiện đại hơn. Hơn nữa, do điều kiện đời sống vật chất còn nhiều khó khăn, thiếu thốn nên nhu cầu tinh thần là hưởng thụ các tác phẩm báo chí cũng hạn chế. Ở một số quốc gia Châu Á, sự yếu kém về kỹ nghệ và thương mại cũng là nguyên nhân dẫn đến sự yếu kém của báo chí. Báo chí phát triển mạnh khi giới doanh thương chú ý đến nó. Giới doanh thương cần quảng cáo hàng hóa trên báo, và cung cấp nguồn sống cho báo chí. Một hạn chế nữa của báo chí Châu Á là do hiện tượng tâm lý. Ở những nước tiên tiến, báo chí được phồn thịnh nhờ tất cả mọi người đọc báo, từ các doanh nghiệp đến nguời lao động, từ văn sĩ đến chính trị gia. Báo chí nhờ đó mà trở thành một lực lượng đáng kể. Nhưng ở một số quốc gia kém phát triển, đới sống nhiều khó khăn, báo chí rất ít được biết đến. Điểm đặc biệt dẫn đến sự yếu kém trong báo chí Châu Á là tình trạng mù chữ của người dân còn cao. Theo báo cáo mới đây của Tổ chức Văn hóa, Khoa học và Giáo dục Liên Hiệp Quốc(UNESCO), trên thế giới hiện có 100 triệu người mù chữ, trong đó 45,5% là cư dân châu Á-Thái Bình Dương. Các nước có tỷ lệ mù chữ cao nhất châu lục này là Ấn Độ (34,6%), Trung Quốc (11,3%), Bangladesh (6,8%), Pakistan (6,2%) và Indonesia (2,4%). Đối với một số nước Hồi giáo, tình trạng mù chữ và giáo dục của tín đồ Hồi giáo đặc biệt thấp. Tỷ lệ biết chữ là kém xa dưới mức trung bình trong cả quốc gia và nhất là với phụ nữ. Ngoài những đặc điểm cơ bản trên, báo chí Châu Á còn rất đa hình, đa dạng và phong phú, phù hợp với nhiều lứa tuổi, giới tính hay nhu cầu khác nhau trong từng loại hình, từ báo in, báo phát thanh đến báo mạng, truyền hình, các đài thông tấn, với thông tin nhanh nhạy, khả năng ứng biến tốt, và quan trọng là quá trình đang hoàn thiện cách tích cực về cơ sở vật chất, kĩ thuật và nội dung, hình thức các sản phẩm báo chí để đáp ứng nhu cầu càng cao của công chúng. Nhìn chung, báo chí Châu Á đa diện như chính lục địa rộng lớn của nó vậy. III. Xu hướng phát triển của báo chí Châu Á trong giai đoạn hiện nay. Trong luồng quay của quá trình toàn cầu hóa, quốc tế hóa, báo chí vẫn luôn đóng một vai trò hết sức quan trọng bởi thiên chức của mình. Và báo chí Châu Á cũng không nằm ngoài luồng quay đó, quy luật đó. Thị trường báo chí châu Á đang thu hút sự quan tâm của các chính phủ, các chủ bút, các nhà báo và cả bạn đọc ở trong châu lục cũng như ngoài châu lục, do sự phát triển mạnh mẽ cộng với nhiều yếu tố thuận lợi tác động. Theo thống kê của Hiệp hội Báo chí thế giới (WAN), trong vài năm trở lại đây, báo chí khu vực châu Á có xu hướng tăng mạnh. Trong hai năm 2005 và 2006, lượng báo phát hành tại khu vực này tăng 3,61%, trong khi tại châu Âu, mức tăng chỉ là 0,74% và tại Bắc Mỹ lại giảm 1,97%. Trong 5 thị trường báo chí có lượng tiêu thụ báo chí lớn nhất thế giới thì có ba ở Châu Á là: Trung Quốc đứng đầu với 107 triệu bản/ngày, tiếp đến là Ấn Độ - 99 triệu bản và Nhật Bản - 68 triệu bản. Hai thị trường khác là Mỹ - 52,3 triệu bản và Đức - 21,1 triệu bản. Cũng theo WAN khảo sát ở 216 nước và vùng lãnh thổ trên thế giới, doanh thu báo chí trên toàn cầu tăng 6% trong 5 năm qua, chủ yếu là tăng doanh thu ở châu Á. Trong khi các tòa soạn báo ở các nước phương Tây đang cắt giảm nhân lực cũng như số lượng bài vở, kể cả đóng cửa vì doanh thu kém do những khách hàng thường xuyên đặt mua báo in chuyển sang đọc báo mạng, thì ngành công nghiệp báo in ở Châu Á lại làm ăn rất phát đạt. Tám trong số mười quốc gia tiêu thụ báo in nhiều nhất nằm ở Châu Á. Để có cái nhìn cụ thể, ta có thể xét một số loại hình báo chí tiêu biểu ở Châu Á: 1. Báo in. Báo in có thể được xem là lĩnh vực phát triển mạnh mẽ nhất của báo chí Châu Á. Hiện nay, xu hướng của các nước phát triển Châu Âu hay Châu Mỹ giảm số lượng phát hành báo in, do sự lên ngôi của báo mạng, cộng với những hạn chế đáng kể của báo in. Nhưng ở Châu Á, đặc biệt là những nước có nền kinh tế trung bình hay đang phát triển, báo in lại đang gia tăng số lượng phát hành và nội dung thông tin. Ông Yoichi Funabashi, Tổng biên tập báo Asahi Shimbun, Nhật Bản đã từng nhận xét “Thật khó tìm thấy một nước nào khác trên thế giới mà báo chí in ra mỗi ngày hàng triệu bản”. Asahi Shimbun là tờ nhật báo lớn thứ hai thế giới, chỉ sau tờ Yomiuri Shimbun cũng của Nhật, với hơn 8 triệu độc giả đăng ký dài hạn. “Tầng lớp trung lưu ở Indonesia đang tăng lên và nhiều gia đình đặt mua cùng lúc hai tờ báo. Người ta thích cầm tờ báo trong tay, thậm chí còn lưu giữ và cắt để dành những bài họ yêu thích như một loại hàng hóa quý giá”, ông Ali Basyah Suryo, cố vấn chiến lược của tờ Toàn cầu (Globe) - một tờ báo tiếng Anh mới ra đời ở Jakarta, Inđônêxia cho biết. Như vậy, báo in Châu Á đang làm nên những cơn “địa chấn” trong nền Tờ báo Yomiuri Shimbun, biểu tượng của sự vươn lên mạnh mẽ của báo in Châu Á. báo in thế giới. Trong số 20 tờ báo lớn nhất được UNESCO đánh giá, thì 5 vị trí đầu tiên đều thuộc về các tờ báo của đất nước Mặt trời mọc, lần lượt là Yomiuri Shimbun, The Asahi Shimbun, Mainichi Shimbun, Nihon Keizai Shimbun, Chunichi Shimbun, với chỉ số phát hành là 14.067.000, 12.121.000, 5.587.000, 4.635.000, 4.512.000 bản. Ngoài ra, một số tờ báo Châu Á khác cũng nằm trong số 20 tờ báo này như: Sankei Shimbun ( Nhật, vị trí thứ 9, với 2.757.000 bản ), Canako Xiaoxi ( Trung Quốc, vị trí tứ 10, với 2.627.000 bản ), People’s Daily ( Trung Quốc, vị trí thứ 12, với 2.509.000 bản), Tokyo Sports ( Nhật Bản, vị trí thứ 13, với 2.052.000), The Chosun Ilbo ( Hàn Quốc, vị trí thứ 15, với 2.378.000 bản), The Joongang Ilbo ( Hàn Quốc, vị trí thứ 18, với 2.084.000 bản). Theo United Press International, báo in tại Bắc Mỹ và châu Âu đã mất gần 600.000 độc giả/năm trong 10 năm qua. Trong khi đó ở Châu Á, Trung Quốc và Ấn Độ hiện chiếm hơn 25% doanh thu báo chí toàn cầu. Ngay cả khi người châu Âu và người Bắc Mỹ từ bỏ thói quen đặt mua báo dài hạn - lượng báo phát hành ở hai vùng này giảm 1,84% năm 2006 và 2,14% năm 2007, theo số liệu mới nhất của WAN - thì ở châu Á, lượng độc giả dài hạn lại tăng 4,74%. Riêng tại Ấn Độ, trong năm 2008 đã có thêm 11,5 triệu người đặt mua báo dài hạn; doanh thu quảng cáo tăng 10% - tuy không mạnh bằng hai năm trước nhưng là một kết quả đáng phấn khởi. Theo báo cáo của PwC, thì: "Tại châu Á Thái Bình Dương và Mỹ Latinh, tỉ lệ độc giả báo in vẫn được duy trì, thậm chí còn tăng lên trong những năm gần đây”. Doanh thu của báo chí Châu Á dự kiến sẽ tăng hàng năm 2,3% cho đến năm 2014. “Nhiều người không thể thưởng thức ly cà phê buổi sáng mà không có tờ báo”, ông Rahul Kansal, Giám đốc tiếp thị của tờ Thời báo Ấn Độ (Times of India) nói. Đây là tờ báo tiếng Anh khổ rộng có nhiều người đọc nhất thế giới và là ấn phẩm chủ yếu trong hàng ngũ đông đảo 64.998 tờ nhật báo đăng ký hoạt động trên khắp Ấn Độ. Để so sánh, có thể xem sự sút giảm lượng phát hành của 5 tờ báo lớn ở nước Mỹ trong năm 2008, so với năm 2007: Thời báo New York (New York Times) giảm 3,6%; Thời báo Los Angeles (Los Angeles Times) giảm 5,2%, Tin hàng ngày (Daily News) giảm 7,2%; Bưu điện New York (New York Post) giảm 6,3% và Bưu điện Washington (Washington Post) giảm 1,9%. Sự suy giảm của những tờ báo này càng cho ta thấy rõ sự phát triển mạnh mẽ của báo in Châu Á. 2. Báo mạng. Trong xu hướng toàn cầu hóa thông tin và bối cảnh thông tin đa chiều hiện nay, các tờ báo mạng trong khu vực châu Á xuất hiện ngày càng nhiều trên mạng Internet. Mặc dù không kiếm được tiền từ các trang báo mạng miễn phí, nhưng nhiều tờ vẫn tồn tại được nhờ tài trợ của các tổ chức phi chính phủ, số khác sống nhờ quảng cáo. Chẳng hạn như Asia News Network (ANN) - một website do người Thái Lan làm chủ đang đặt mục tiêu vươn lên để trở thành một Website nổi tiếng trong khu vực. Bài vở của ANN là sự kết hợp của các bài lấy từ 14 báo ở châu Á và họ tự cho rằng đây là tiếng nói của Á châu. Một xu hướng mới của báo mạng Châu Á hiện nay là công chúng tham gia ngày càng nhiều vào nội dung tờ báo. Với dân số đông nhất thế giới, Châu Á thực sự là tiềm năng trong việc tiếp thu, cộng tác ý kiến, bình phẩm, đánh giá về mọi mặt đời sống xã hội của độc giả vào tác phẩm báo chí. Trong rất nhiều trường hợp, bạn đọc không chỉ thông báo sự kiện cho báo mà họ còn ghi hình chụp ảnh và tường thuật sự kiện. Chẳng hạn như trong thảm hoạ sóng thần ở châu Á tháng 12-2004, nhiều khách du lịch đã viết nhật ký trực tuyến (blog) tường thuật sự kiện và chụp ảnh, quay camera nhiều hình ảnh đưa lên mạng internet, sau đó được nhiều báo sử dụng. Một xu hướng nữa của báo mạng Châu Á nói riêng và thế giới nói chung là Web 2.0. Web 2.0 còn được gọi là mạng xã hội, thế hệ thứ hai của cộng đồng cư dân mạng. Ở đó, thông tin do chính độc giả tạo ra. Web 2.0 cho phép mọi người có thể đưa lên mạng bất cứ thông tin gì. Với số lượng người tham gia rất lớn, đến mức độ nào đó, qua quá trình sàng lọc, thông tin sẽ trở nên vô cùng giá trị. Châu Á có một số tập đoàn báo chí đang áp dụng web 2.0 như tờ The Asashi Shimbun (Nhật Bản), Sinchew-i.com (Malaysia)… Theo nhận xét của một chuyên gia: “ Thực tế, ở Châu Á cũng đang có sự thay đổi từ xu hướng đọc báo in sang báo mạng giống như các nước phương Tây, mặc dù sự thay đổi này diễn ra muộn hơn. Khi tầng lớp trung lưu được mở rộng và trở nên am hiểu về công nghệ thì thế hệ trẻ đương nhiên sẽ sử dụng những thiết bị không dây cầm tay để cập nhật thông tin thay vì đọc báo in”.( theo radioautralia.net ). Tuy nhiên, số lượng người sử dụng Internet ở châu Á còn thấp, số lượng máy tính, điện thoại trên đầu người cua cao, nên máy vi tính hoặc điện thoại di động chưa phải là phương tiện chủ yếu chuyển tải thông tin tới người đọc. Cho đến tháng 9 năm ngoái, ở Ấn Độ mới chỉ có 12,24 triệu người sử dụng Internet, một phần nhỏ so với 180 triệu người đăng ký mua báo in dài hạn. Ở các nước Đông Á cộng đồng cư dân mạng có đông đảo hơn nhưng báo in vẫn ngự trị. Ở Nhật, gia đình trung lưu nào cũng đăng ký mua vài tờ nhật báo mỗi ngày. Thực tế, dân Nhật là những người siêng đọc báo nhất thế giới cho dù lượng phát hành báo in giảm đôi chút trong vài năm vừa qua. Hơn nữa, số người cao tuổi tại đất nước này lớn, có 95% số lượng báo in được mang đến tận nhà. 3. Một số loại hình báo chí khác. Những loại hình báo chí như: báo phát thanh, truyền hình, các hãng thông tấn, tập đoàn báo chí… cũng phát triển chung theo xu hướng của thế giới. Mặc dù sự phát triển này chưa thực sự là đặc trưng cho báo chí Châu Á, nhưng nó cũng đánh dấu những bước nhảy trong sự nghiệp báo chí của châu lục này. Cũng như thế giới, báo phát thanh Châu Á hiện nay cũng có những xu hướng phát triển mới. Đó là có sự tích hợp của các phương tiện chuyển tải thông tin, gồm mạng, hình ảnh, âm thanh…; hình thành nên nhiều dịch vụ thông tin mới: đọc truyện, chia sẻ thông tin, giao lưu trực tiếp, quà tặng qua phát thanh…Trong xu hướng hiện đại, cả thế giới đang xích lại gần nhau, thì việc tăng cường số lượng ngôn ngữ trên phát thanh là nhu cầu tất yếu. Đài CRI của trung Quốc phát hàng ngày với 43 thứ tiếng, đài NHK ( Nhật Bản) với 22 thứ tiếng…Bên cạnh đó, xu hướng tập trung theo các tỉnh, hình thành những tập đoàn báo chí lớn, và đặc biệt là phát thanh ra nước ngoài là những điểm quan trọng trong sự phát triển của Phát thanh (Radio Bắc Kinh). Truyền hình Châu Á cũng là lĩnh vực khá phát triển. Tiêu biểu là các Đài: NHK (Nhật Bản), KBS( Hàn Quốc), CCTV( Trung Quốc)… Ở Trung Quốc, cách đây hơn 20 năm, 10 hộ gia đình mới có 1 máy thu hình (tivi). Truyền hình chủ yếu tuyên truyền cho đường lối của Đảng và nhà nước. Nhưng hiện nay, người dân có rất nhiều kênh để chọn lựa (trên 40 kênh); truyền hình cung cấp các chương trình giải trí được ưa thích, quảng bá cho lối sống mới năng động, hiện đại, hiệu quả và có nguồn doanh thu từ quảng cáo khá cao. Đài KBS của Hàn Quốc có 2 kênh chính sau: KBS 1TV - tin tức, thời sự, giáo dục, thể thao và văn hóa, KBS 2TV - vui chơi giải trí và phim truyền hình. Một xu hướng quan trọng cần được nhắc đến ở Châu Á là “ báo công dân”. Báo chí công dân (Citizen Journalism) - loại hình báo chí mới sinh ra trong kỷ nguyên Internet, đang trở thành trào lưu mạnh mẽ trên toàn thế giới. Đại diện chính cho báo chí công dân chính là những tờ báo mạng, trang tin tức và cộng đồng web-blog khổng lồ. Trang "báo chí công dân" khá nổi tiếng ở Châu Á là OhmyNews.com, một trong những trang tin điện tử có ảnh hưởng nhất Hàn Quốc hiện nay thu hút hơn 1 triệu độc giả mỗi ngày với 50.000 "nhà báo công dân". Trang này ra đời năm 2000 trở thành tờ báo trực tuyến nổi tiếng và thành công về mặt thương mại với khẩu hiệu: "Mỗi công dân là một nhà báo". 80% tin bài trên website này là do các thường dân cộng tác.  Với sự phổ biến của các phương tiện kỹ thuật số, với dân số đông nhất thế giới, đặc biệt với sự phát triển chóng mặt của nền kinh tế Châu Á, việc truyền dữ liệu - hình ảnh, âm thanh và video - từ ĐTDĐ đến ĐTDĐ hay đưa lên các website ngày càng đơn giản, các nhà báo công dân hoàn toàn có thể phát huy năng lực của mình. Ví dụ như hàng loạt các thiên tai ở Đông Nam Á, Trung Quốc…đều được những thường dân chụp ảnh, quay phim bằng máy điện thoại di động và nhanh chóng truyền tin đi khắp thế giới. Vai trò của “nhà báo công dân” đã được thiết lập. IV. Những nguyên nhân của xu hướng phát triển báo chí Châu Á. Giải thích cho sự phát triển nhanh chóng của báo in ở Châu Á, Phóng viên Joanna McCarthy đã có cuộc phỏng vấn ông Kent Ewing – phóng viên báo Asia Times Online tại Hồng Kông. Ông cho biết: “ Sự thịnh vượng của ngành công nghiệp báo in chỉ diễn ra ở một số nước như Ấn Độ, Trung Quốc và Hồng Kong. Châu Á là một khu vực có tốc độ phát triển nhanh chóng và cùng với việc mở rộng tầng lớp trung lưu thì số lượng người biết đọc, biết viết cũng như số độc giả ngày càng gia tăng. Bên cạnh đó, quyền tự do báo chí ở Châu Á cũng được tăng cường hơn trước rất nhiều và người dân đang ‘tận hưởng’ điều này. Đây là những lý do khiến cho số lượng độc giả báo in ở Châu Á cao hơn rất nhiều so với các nước phương Tây”. Khi tỉ lệ người biết đọc ở Châu Á ngày càng tăng cùng với những cải cách báo chí ở nhiều nơi, tạo nên xu thế tự do và thoát khỏi sự “bao cấp” của Chính phủ trung ương, châu Á đang hưởng giai đoạn phát triển có lẽ là cuối cùng của báo giấy. Khi đời sống con người ngày càng được nâng cao, thì nhu cầu tinh thần ngày càng được đáp ứng. Châu Á cũng nằm trong quy luật ấy. Vì thế, báo chí Châu Á phát triển cũng là một xu hướng tất yếu. Theo công bố về nhân quyền năm 2010 của chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc, châu Á đã nổi lên là khu vực dẫn đầu với nhiều nước được xếp vào top 10 nước có bước tiến vượt bậc trong chỉ số phát triển con người, như tỷ lệ được đăng ký đến trường đã tăng từ 55% lên mức 70%. Ở Châu Á, chúng ta cũng thấy những bước tiến nhanh nhất chủ yếu đến từ các nước nghèo bao gồm cả các nước nghèo đang phát triển và hiện đang dần bắt kịp với các nước giàu trên thế giới. Báo chí nhờ đó cũng được đầu tư và phát triển phù hợp với nhu cầu xã hội. Chỉ số phát triển ICT (công nghệ thông tin và truyền thông) cũng là một chỉ số quan trọng để đánh giá sự phát triển nói chung và báo chí – truyền thông nói riêng. Chỉ số này dựa trên ba tiêu chí chính, gồm: Mức độ phổ cập ICT (gồm các chỉ số phụ tỷ lệ điện thoại cố định, di động, băng thông Internet, tỷ lệ máy tính); Mức độ sử dụng ICT (gồm chỉ số tỷ lệ người dùng Internet, số thuê bao Internet, thuê bao băng rộng di động); Các kỹ năng ICT (tỷ lệ người trưởng thành biết chữ, tỷ lệ phổ cập phổ thông trung học). Hiện nay, chỉ số ICT ở Châu Á không ngừng được gia tăng. Châu Á có đại diện Hàn Quốc nằm trong tốp 10 quốc gia có chỉ số phát triển ICT cao nhất với vị trí thứ 2. Việt Nam cũng đã nhảy ấn tượng 15 bậc lên vị trí 97 trong 154 nước được xếp hạng của Chỉ số phát triển ICT toàn cầu và nằm trong top 10 quốc gia phát triển ICT nhanh nhất thế giới. Philippine xếp ngay trên Việt Nam. Thái Lan ở vị trí 63.( theo ICTnews). Ngoài ra, số người sử dụng internet ở Việt Nam tăng mạnh từ 1.8% năm 2002 lên 20% năm 2007. Tất cả những chỉ số trên cho ta thấy sự tiến bộ vượt bậc trong xã hội và báo chí Châu Á. Tất cả những yếu tố trên quy định quá trình tồn tại và phát triển của báo chí Châu Á. V. Một số đại diện của báo chí Châu Á. Để hiểu rõ hơn về báo chí Châu Á, với cái nhình cụ thể và chi tiết, ta tìm hiểu một số đại diện của báo chí Châu Á, đó là báo chí Trung Quốc, báo chí Đông Nam Á, trong đó có báo chí Việt Nam. 1. Báo chí Trung Quốc. 1.1 Đặc điểm báo chí Trung Quốc. Trung Quốc là quốc gia đông dân nhất thế giới, với sự phát triển chóng mặt của nền kinh tế hiện nay. Báo chí Trung Quốc cũng theo xu hướng ấy, với sự gia tăng số lượng các loại hình, sản phẩm báo chí, nội dung thông tin và công tác truyền thông. Báo chí Trung Quốc phát triển từ năm 1942, đặc biệt trong giai đoạn 1968 đến 1980, số lượng các tờ báo của Trung Quốc tăng mạnh từ 382 tờ lên hơn 2200 tờ. Trước đây, báo chí đại lục này chịu sự bao cấp nặng nề của Đảng Cộng Sản Trung Quốc và Chính phủ nước này. Từng thông tin, nội dung tác phẩm báo chí đều được Đảng Cộng Sản kiểm duyệt và định hướng. Vì thế, báo chí Trung Quốc nhiều lúc cũng bị kìm hãm và gây nhiều bức xúc trong nhân dân. Thế nhưng năm 2003, đất nước này đã đưa ra các giải pháp tích cực nhằm xóa bỏ sự bao cấp báo chí và đã đạt được những thành quả khả quan. Cụ thể là từ năm 1950 đến năm 2000, số lượng các tờ báo Trung Quốc tăng gần gấp mười lần. Năm 2004, hơn 400 loại báo chí hàng ngày đã được xuất bản tại Trung Quốc, lưu hành đạt 80 triệu USD, con số cao hơn bất kỳ nước nào trên thế giới. Bên cạnh đó, Trung Quốc còn cắt giảm và hạn chế những tờ báo hoạt động không hiệu quả. Trong năm 2003, Trung Quốc đã đình bản 673 tờ báo từ trung ương đến địa phương vì sự yếu kém trong hoạt động báo chí. Trong năm 2003, việc hợp tác xuyên khu vực giữa các phương tiện in ấn đã trở thành một xu hướng mới của báo chí Trung Quốc. Nổi bật là Bắc Kinh Tân Báo được đầu tư và điều hành bởi nhóm Quang Minh Nhật Báo và nhóm Nam Phương Nhật Báo, lần đầu tiên nhận được phê duyệt chính thức từ chính phủ Trung Quốc để xuất bản xuyên khu vực. Năm 2006, Trung Quốc đã dẫn đầu thế giới về thị trường tiêu thụ báo chí, với 96,6 triệu bản/ ngày, và vẫn đang dẫn đầu thế giới cho đến nay, với số lượng càng tăng. Những năm gần đây, một xu hướng quan trọng nữa của báo chí Trung Quốc là việc tổ chức lại các tờ báo. Đến nay, 39 nhóm báo đã được thiết lập (tập đoàn báo chí), như Bắc Kinh Nhật Báo, Nhóm báo thuộc liên hợp Văn Vị Tân Dân và nhóm báo Quảng Châu Nhật Báo, Phương Nam, Dương Thành…Ngoài ra, xu hướng gia tăng doanh thu từ quảng cáo trên báo chí Trung Quốc hiện nay cũng là vấn đề đang được quan tâm. Ví dụ như báo in Trung Quốc tăng 128% trong 5 năm (2001-2006). Báo chí Trung Quốc hầu hết của các chính đảng và các cơ quan quân đội, phục vụ mục đích, tôn chỉ của những tổ chức này. Ngoài ra, một số tổ chức chuyên nghiệp và khoa học cũng xuất bản tờ báo hoặc tạp chí có chứa thông tin chuyên ngành trong các lĩnh vực đa dạng như thiên văn học và côn trùng học. Một đặc điểm nữa của báo chí Trung Quốc hiện nay là các tờ báo địa phương vào buổi sáng và buổi tối tập trung tin tức và câu chuyện đặc trưng về người dân địa phương và các sự kiện cực kỳ phổ biến, bán ra mỗi ngày ngay sau khi họ đến các quầy bán báo. Tờ báo xuất bản bằng ngôn ngữ Tiếng Anh đầu tiên của Trung Quốc là tờ Trung Quốc Nhật Báo vào tháng 6 năm 1981. Tờ báo này cung cấp cho người nước ngoài sinh sống hoặc đi du lịch tại Trung Quốc những tin tức quốc tế, thể thao từ các dịch vụ đường dây nước ngoài lớn cũng như các tin tức trong nước và các bài báo thú vị. 1.2. Một số cơ quan báo chí tiêu biểu của Trung Quốc. Đài Truyền hình trung ương Trung Quốc CCTV. CCTV ra đời và hoạt động năm 1958. Hiện nay, CCTV gồm: 1 kênh thời sự tổng hợp, 15 kênh chuyên môn hỗ trợ lẫn nhau, 10 kênh kỹ thuật số thu tiền. Có hơn 400 chương trình, tín hiệu phủ sóng toàn cầu. Ta có thể kể tên một số kênh sau: CCTV-1 Kênh tổng hợp, CCTV-2 Kinh tế, CCTV-3 Nghệ thuật, CCTV-4 Kênh quốc tế, tiếng phổ thông Trung Quốc, CCTV-5 Thể thao, CCTV-6 Phim truyện, CCTV-7 Quân sự/ Nông nghiệp, CCTV-8 Phim truyền hình, CCTV-9 Kênh quốc tế, tiếng Anh, CCTV-10 Khoa học và Giáo dục, CCTV-11 Sân khấu, CCTV-12 Xã hội và luật pháp, CCTV-News Tin tức 24 giờ, CCTV-Children Kênh cho trẻ em, CCTV-Music Ca nhạc, CCTV-R tiếng Nga, CCTV-A tiếng Ả Rập, CCTV-E tiếng Tây Ban Nha, CCTV-F tiếng Pháp,  CCTV-HD- Chương trình phân giải cao… Mỗi ngày, CCTV có khoảng 650 triệu người xem. Xinhua News Agency (Tân Hoa xã) (1931): Tân Hoa xã được thành lập ngày 07 Tháng 11 năm 1931, là cơ quan thông tấn quốc gia Trung Quốc, có trụ sở chính tại Bắc Kinh, cung cấp thông tin trong nước và quốc tế. Hiện nay, Tân Hoa Xã đã kí kết thỏa thuận hợp tác về trao đổi thông tin với các cơ quan báo chí truyền thông tại hơn 130 quốc gia trên thế giới. Về quy mô tổ chức, Tân Hoa Xã có  khoảng 20000 nhân viên, hơn 7.000 công nhân và nhân viên tham gia vào các bản tin, quản lý hoạt động, kỹ thuật viên, với 33 văn phòng trong nước và 118 văn phòng đại diện ở nước ngoài. Khả năng cập nhật thông tin của Tân Hoa Xã cao, liên tục 24/24 trên tất cả các lĩnh vực của đời sống văn hóa, chính trị, xã hội, kinh tế...với 31 kênh địa phương, phát ra nước ng