Tiểu luận Xây dựng gia đình ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay

biến. Quy mô của gia đình rất đa dạng, nhưng số gia đình hai thế hệ chiếm tỷ lệ cao nhất với số người trong gia đình trung bình là trên/dưới 4 người. Trong các mối quan hệ gia đình, quan hệ hôn nhân về cơ bản do tình yêu của đôi nam - nữ quyết định. Hôn nhân được sự đồng ý của cha mẹ, sự công nhận của pháp luật và được tổ chức cưới theo nghi thức đời sống mới. Tuổi kết hôn của cả nam và nữ đều có xu hướng tăng cao và sau khi kết hôn, đôi vợ chồng thường có nơi ở riêng và số con của mỗi cặp vợ chồng đa số chỉ là trên/dưới 2 con. Mặc dù trong gia đình người đàn ông vẫn thường được đề cao và cha mẹ vẫn có nhiều quyền uy với con cái nhưng nhìn chung, các mối quan hệ trong gia đình hiện nay đã mang tính chất tự do, dân chủ và bình đẳng. Gia đình Việt Nam hiện nay, về cơ bản, vẫn là mô hình gia đình truyền thống đa chức năng. Các chức năng cơ bản của gia đình như: chức năng kinh tế; chức năng tái sản xuất con người và sức lao động; chức năng giáo dục - xã hội hóa; chức năng tâm - sinh lý, tình cảm… được phục hồi, có điều kiện thực hiện tốt hơn và có vai trò đặc biệt quan trọng không chỉ đối với từng thành viên gia đình mà còn tác động mạnh mẽ đến sự phát triển của đời sống kinh tế - xã hội đất nước. Chức năng của gia đình được đề cao cũng có nghĩa gia đình đang có vai trò và vị thế quan trọng trong đời sống kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn hiện nay. Bình đẳng giới trong gia đình là một nét mới trong biến đổi của gia đình Việt Nam và đã thu hút sự quan tâm, đồng tình thực hiện của cả xã hội. Đó là người phụ nữ ngày càng có vai trò quan trọng trong sản xuất, tái sản xuất, tiếp cận các nguồn lực phát triển, các quyết định, các sinh hoạt cộng đồng và thụ hưởng các lợi ích, phúc lợi gia đình; đồng thời, các thành viên gia đình và các dịch vụ xã hội cũng từng bước chia sẻ gánh nặng công việc nội trợ gia đình đối với người phụ nữ, góp phần thiết thực tạo điều kiện và cơ hội giúp phụ nữ phát huy mọi tiềm năng của mình trong hội nhập và phát triển. Trong bối cảnh đổi mới và toàn cầu hóa hiện nay, gia đình Việt Nam đã biến đổi một cách toàn diện và ngày càng trở thành một thực thể hoàn thiện - năng động phù hợp với những điều kiện kinh tế - xã hội có nhiều biến động. Sự biến đổi ấy chính là một quá trình liên tục bảo tồn, truyền thụ, phát huy những giá trị của gia đình truyền thống; đồng thời, tiếp thu có chọn lọc và cải biến những giá trị tiên tiến, những tinh hóa của gia đình hiện đại. Có thể nói, gia đình Việt Nam hiện nay chính là sản phẩm của sự hiện đại hóa các giá trị cao quý của gia đình Việt Nam truyền thống và truyền thống hóa những giá trị, tinh hoa gia đình của các xã hội hiện đại. Những giá trị truyền thống quý báu của gia đình Việt Nam truyền thống vẫn được bảo tồn và phát huy như: tình yêu lứa đôi trong sáng; lòng chung thủy, tình nghĩa vợ chồng; trách nhiệm và sự hy sinh vô tận của cha mẹ với con cái; con cái hiếu thảo với cha mẹ; con cháu kính trọng, biết ơn và quan tâm tới ông bà, tổ tiên; tình yêu thương, chăm lo và đùm bọc anh em, họ hàng; đề cao lợi ích chung của gia đình; tự hào truyền thống gia đình, dòng họ. Đồng thời, gia đình Việt Nam cũng tiếp thu nhiều tinh hoa, giá trị tiên tiến của gia đình hiện đại như: tôn trọng tự do cá nhân; tôn trọng quan niệm và sự lựa chọn của mỗi người; tôn trọng lợi ích cá nhân; dân chủ trong mọi quan hệ; bình đẳng nam nữ; bình đẳng trong nghĩa vụ và trách nhiệm; bình đẳng trong thừa kế; không phân biệt đối xử đẳng cấp, thứ bậc giữa con trai và con gái, giữa anh và em... Đó chính là cùng với những đặc trưng của gia đình truyền thống được phát huy, gia đình Việt Nam hiện nay đang được củng cố và xây dựng theo xu hướng hiện đại hóa: dân chủ, bình đẳng, tự do và tiến bộ. Những hạn chế còn tồn tại Cùng với những cơ hội và những điều kiện thuận lợi thúc đẩy sự phát triển tiến bộ, gia đình Việt Nam cũng đang đứng trước nhiều nguy cơ và thách thức trong bối cảnh toàn cầu hóa nhiều biến động và bất trắc: đó là tình trạng ly hôn có xu hướng tăng cao; sống chung không kết hôn; tình trạng trẻ em nghiện hút; tệ nạn mại dâm; tình dục đồng giới; trẻ em lang thang; buôn bán phụ nữ qua biên giới; bạo lực trong gia đình; bất bình đẳng giới; ngoại tình; xu hướng đề cao tiền bạc trong quan hệ giữa người và người... đang tấn công vào gia đình từ nhiều phương diện khác nhau. Song song đó, khi mà cơ chế thị trường vận hành xã hội thì khả năng thu nhập và giá trị của đồng tiền được đề cao. Thực tế đó đã tác động mạnh mẽ đến từng gia đình, thu hút các thành viên theo dòng chảy xã hội. Người ta bị hấp dẫn theo chiều hướng cực đoan, say sưa làm ăn để kiếm ra thật nhiều tiền, giá trị gia đình bị coi nhẹ, đạo đức truyền thống bị lung lay trước sức ép của cuộc sống tiêu thụ đô thị. Việc giáo dục con cái, phụng dưỡng cha mẹ, chăm sóc giữa các thế hệ bị xao lãng và đặt xuống dưới nhu cầu kinh tế. Sự thủy chung vợ chồng, lòng hiếu thảo đã bị phủ nhận. Hậu quả là nhiều nơi đã xảy ra những xung đột trong quan niệm cũng như đụng độ trong ứng xử giữa các thành viên; không ít gia đình phải ly tán, cha mẹ con cái phải chia tay nhau. Bên cạnh đó, cũng không tài nào tránh khỏi được những tai họa vô cùng to lớn đang dần dần xâm phạm và kích thích một cách tiêu cực nhất vào bản tính con người. Và đặc biệt nhất vẫn là tác động làm ảnh hưởng đến sự lơi lỏng trong quan hệ “phạm vi gia đình” mà từ xưa nay vốn có truyền thống yêu thương gần gũi, đùm bọc che chở nhau, là tính chất cơ động chưa từng thấy trong đời sống hiện đại, là sự quan hệ của con người thuộc mọi lứa tuổi. Năm 2008, do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Tổng cục Thống kê, Viện Gia đình và Giới, Quỹ nhi đồng LHQ cùng đứng tên công bố một bản báo cáo kết quả điều tra Gia đình Việt Nam cho thấy những mặt còn tồn tại của gia đình ở Việt nam: Cha mẹ không có đủ thời gian cho con Kết quả điều tra cho thấy, có tới 80% trẻ em trong độ tuổi 15-17 khi được hỏi đã nói rằng cha mẹ cho phép chúng tự đưa ra quyết định về mọi vấn đề liên quan tới cuộc sống của mình. Vì nhiều lý do, trong đó có việc bận kiếm sống, 1/5 số ông bố và 7% số bà mẹ hoàn toàn không dành thời gian cho việc chăm sóc, dạy dỗ con cái. Theo đánh giá của giới nghiên cứu, sự thờ ơ của người lớn gây hậu quả xấu đối với sự phát triển về thể chất, trí tuệ, tinh thần của trẻ em và không phải bao giờ, không phải ai cũng nhận thấy ngay được hậu quả ấy.  Các cuộc điều tra dẫn đến sự nhìn nhận về vai trò của người phụ nữ đối với vấn đề chăm sóc những đứa con dưới 15 tuổi: họ dành khoảng thời gian cho con nhiều gấp 6 lần so với các ông bố. Nỗi lo thường xuyên của các ông bố, bà mẹ hiện nay là việc trẻ hỗn láo, bỏ học, cờ bạc, sử dụng ma túy và đi chơi qua đêm nhưng có đến 8,8% trong số họ làm ngơ trước lỗi lầm của con mình và 0,5% cảm thấy hoàn toàn bất lực. Tỷ lệ ly hôn và mâu thuẫn gia đình Bản thông tin tóm lược về kết quả điều tra viết: “Hầu hết những người trả lời phỏng vấn đã kết hôn và có con nhưng hiện tượng ly hôn đang tăng lên. Tỷ lệ ly hôn theo kết quả điều tra là 2,6% số người trong độ tuổi 18-60, và số phụ nữ đứng đơn ly hôn cao gấp 2 lần so với nam giới. Hầu hết trẻ em, sau khi cha mẹ ly hôn, thường sống với mẹ”.  Mặc dù trong số đã ly hôn, 27,7% cho biết lý do dẫn đến ly hôn là “mâu thuẫn về lối sống” và 25,9% đổ cho việc ngoại tình nhưng người ta nói rằng nguyên nhân của việc ly hôn có nhiều hơn thế. Mối quan hệ vợ chồng ở Việt Nam, nơi được đánh giá là có sự cải thiện rõ rệt về bình đẳng giới, vẫn tiềm ẩn nguy cơ ly hôn dù hơn 90% số người được hỏi nói rằng họ hài lòng với cuộc hôn nhân của mình. Mối nguy có từ sự bất hòa trong ứng xử, do khó khăn kinh tế và bạo lực gia đình. Căn cứ theo các điều luật về phòng chống bạo lực gia đình, đã có 21,2% số cặp vợ chồng cho rằng họ đã trải qua hình thức bạo lực gia đình - từ đánh, mắng, nhục mạ đến buộc phải chấp nhận quan hệ tình  dục  khi  không có nhu cầu - chưa kể số trường hợp “bạo lực trong hòa bình”, kiểu giận dỗi và chọn cách im lặng vì không muốn “vạch áo cho người xem lưng”. Phụ nữ thường là đối tượng của bạo lực, bởi chỉ có 0,6% phụ nữ đánh chồng so với 3,4% số nam giới đánh vợ. 2. Những đối mặt của gia đình hiện nay Gia đình là môi trường sống đầu tiên và quan trọng nhất của mỗi con người, là cấu trúc bền vững chứa đựng những giá trị nhân văn sâu sắc góp phần tạo nên một xã hội ổn định và phát triển.Trẻ em được sống trong bầu không khí gia đình, trong tình yêu thương  giữa ông bà, cha mẹ, anh chị em…với  nếp sống có văn hóa, quan hệ vui tươi lành mạnh, những việc làm chuẩn mực, gương mẫu của người lớn, đó là nền tảng vững chắc giúp con trẻ noi theo và định hình nhân cách. Mô hình gia đình truyền thống  đó đã góp phần không nhỏ vào việc bảo tồn và phát triển nền văn hóa dân tộc; một thực tế là trước đây, gia đình kép được duy trì, phát triển, thì  hiện nay xu hướng hình thành gia đình hạt nhân (chỉ gồm hai thế hệ cha mẹ và con cái) đang ngày càng chiếm đa số. Điều này dẫn tới khoảng cách giữa các thế hệ ngày càng lớn. Không ít giới trẻ hiện nay muốn thoát ra khỏi tầm kiểm soát của cha mẹ và những định chế ràng buộc về mặt đạo đức xã hội; những mối liên kết gia đình truyền thống đang bị  bào mòn, phá vỡ và làm mai một đi những giá trị tốt đẹp vốn có của gia đình Việt Nam. Trong phạm vi bài  này, chỉ đề cập đến một khía cạnh nhỏ nói về mặt trái sự vận động của nền kinh tế thị trường, đó là thiết chế gia đình có xu hướng ngày càng lỏng lẻo, thể hiện tình trạng ly hôn  ngày càng gia tăng. Điều đáng chú ý là tình trạng “ ly hôn xanh” ( tức độ tuổi từ 18 – 30) chiếm đa số đã đẩy hàng trăm trẻ em rơi vào hoàn cảnh thiếu sự quan tâm chăm sóc của cha hoặc mẹ. Đáng tiếc, trong số đó có không ít những cặp vợ chồng trí thức ở mọi lĩnh vực, trên mọi cương vị công tác cũng đưa nhau ra tòa ly hôn vì lý do ngoại tình. Hậu quả để lại là trẻ em không được sống trong môi trường gia đình lành mạnh sẽ dẫn đến khiếm khuyết vĩnh viễn về mặt tinh thần - phần quan trọng làm nên nhân cách văn hoá của chúng sau này; có em trở thành trẻ lang thang, thất học, vi phạm pháp luật, sa đà vào cuộc sống thác loạn, mang thai ngoài ý muốn… Vấn đề được coi là “nóng” hiện nay nữa là không ít trẻ vị thành niên bỏ học theo Game. Điều đó ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, sự phát triển về thể chất và tâm sinh lý, không những làm giảm thị lực, dẫn dắt chúng đến một thế giới ảo mà nghiêm trọng hơn, các cảnh bạo lực từ các trò chơi trực tuyến làm  gia tăng các hành vi gây gổ, kích động, làm chúng chai lì trước bạo lực, dẫn đến các hậu quả khôn lường. Vì vậy tình trạng vi phạm pháp luật ở trẻ vị thành niên ngày càng gia tăng về số vụ và mức độ; theo đó  tình trạng bạo lực học đường và “ly hôn xanh” do bạo lực gia đình cũng ngày càng gia tăng. Tất cả những điều đó đang gióng lên hồi chuông báo động về sự suy đồi những giá trị đạo đức, làm băng hoại các giá trị văn hoá gia đình truyền thống của gia đình Việt nam. Những sai lầm thường thấy trong các gia đình: Cha mẹ không thông cảm, thường hay mắng mỏ các em trong độ tuổi vị thành niên. Phần lớn cho rằng trẻ không vâng lời. Cha mẹ quá bận rộn lo kiếm tiền ít có thời gian chăm sóc tới gia đình, con cái. Những kỳ thi cũng là thời gian áp lực đối với thanh thiếu niên, nếu không được điểm cao thì thường được cha mẹ đem ra so sánh với bạn bè, lo mắng gây nên tâm lý căng thẳng của thế hệ này Do tính chất đặc thù của xã hội hiện đại vợ chồng thường ít có thời gian gần gủi quan tâm tới nhau hơn. Tỷ lệ các cuộc ly hôn không ngừng tăng trong những năm qua cũng đã ảnh hưởng tới chất lượng gia đình Việt Nam hiện đại. Những mâu thuẫn của vợ chồng đã ảnh hưởng không tốt tới suy nghĩ và hành động của con trẻ làm chúng có những khái niệm sai lệch về gia đình. Bạo hành trong gia đình cũng làm cho mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình rạn vỡ nó là nguyên nhân tan vỡ của nhiều gia đình hiện nay. Phần 3 GIA ĐÌNH TRUYỀN THỐNG VÀ GIA ĐÌNH HIỆN ĐẠI Gia đình là một tế bào của xã hội, là một nhóm xã hội cơ sở kiến tạo nên xã hội rộng lớn. Do đó, sự trường tồn của quốc gia, dân tộc phụ thuộc rất nhiều vào sự tồn tại và phát triển của mỗi gia đình. Gia đình phải là điểm xuất phát và trở về của mọi chính sách xã hội. Gia đình là một môi trường quen thuộc với hầu hết mọi người. Đó là lĩnh vực mà ai cũng có thể tham gia với tư cách là người trong cuộc. Mặt khác, đó cũng là lĩnh vực tinh tế, phong phú, phức tạp, đầy mâu thuẫn và biến động. Có thể nói gia đình là vấn đề của mọi dân tộc và thời đại. Đặc biệt trong vài năm trở lại đây, vấn đề gia đình nổi lên như một tiêu điểm trọng yếu được cả giới hàn lâm và giới chính trị quan tâm. ở châu á và Đông Nam á nói riêng, người ta nói nhiều đến gia đình, văn hóa gia đình như một giải pháp để ngăn trở sự xâm lăng của văn hóa phương Tây. Và không chỉ có thế. Các quốc gia châu á trong đó có Việt Nam đang trải nghiệm trong một cuộc chuyển mình vĩ đại: thực hiện công nghiệp hóa – đô thị hóa với quy mô và tốc độ ngày càng gia tăng. Đồng thời với quá trình này ở Việt Nam là sự chuyển đổi sang cơ chế kinh tế thị trường. Cố nhiên, những biến chuyển kinh tế – xã hội mạnh mẽ đó không thể không tác động sâu sắc đến thiết chế gia đình, một thiết chế lâu đời và bền vững song cũng hết sức nhạy cảm với mọi biến đổi xã hội. Gia đình là một xã hội thu nhỏ, trong đó hiện diện đầy đủ các quan hệ xã hội như quan hệ kinh tế, quan hệ giáo dục, quan hệ văn hóa, quan hệ tổ chức, v.v… Những biến chuyển xã hội đã và đang dội vào gia đình trên mọi phương diện và đưa đến những hệ quả đa chiều. Thiết chế có tính bền vững này cũng đang vận động, đổi mới và thích ứng với nhu cầu của thời đại. Trước khi tìm hiểu về gia đình Việt Nam truyền thống hay gia đình Việt Nam hiện đại, chúng ta hãy thống nhất với nhau về khái niệm gia đình. Nói như thế là bởi vì có rất nhiều quan niệm khác nhau về gia đình ở các hệ thống chính trị – xã hội và văn hóa khác nhau và có rất nhiều định nghĩa về gia đình đã được đưa ra. Đối với người á Đông nói chung và người Việt Nam nói riêng, gia đình là một giá trị xã hội quan trọng vào bậc nhất. Nếu ở châu Âu gia đình nhiều khi đơn giản chỉ được coi là một nhóm xã hội thì ở ta, gia đình được coi là một tế bào xã hội có tính sản sinh với đầy đủ các yếu tố cấu thành của nó như vợ – chồng – con cái. Bởi thế, để có thể tìm hiểu về gia đình Việt Nam, có thể tạm đưa ra một định nghĩa mang tính cổ điển như sau: gia đình là một tập hợp những người cùng chung sống với nhau dựa trên quan hệ hôn nhân được chính thức thừa nhận bởi pháp luật hay luật tục và huyết thống. Họ có trách nhiệm đạo đức đối với nhau, có chung tài sản và cùng có trách nhiệm xã hội hóa thế hệ mai sau. Đó là các quan hệ vợ – chồng, cha mẹ – con cái, anh chị em ruột. Gia đình Việt Nam truyền thống được các nhà nghiên cứu cho là loại gia đình chứa nhiều yếu tố dường như bất biến, ít đổi thay, ra đời từ nôi văn hóa bản địa, được bảo lưu và truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Như vậy, gia đình Việt Nam truyền thống là sản phẩm của nền văn minh lúa nước và tồn tại ở địa bàn nông thôn. Cố nhiên, điều này không có nghĩa là ở các đô thị không tồn tại kiểu gia đình truyền thống. Về vấn đề này tác giả Đỗ Thái Đồng có viết: "Gia đình truyền thống chắc hẳn là gia đình ở nông thôn, là gia đình ở những xã hội nông nghiệp á Đông đã tồn tại lâu đời và gần như bất biến trên nhiều khía cạnh. Như vậy, đó cũng là kiểu gia đình nông nghiệp, là một định chế gắn liền với nền nông nghiệp cổ truyền". Nhân đây, cũng cần phải nói thêm rằng gia đình truyền thống đôi khi được hiểu là "gia đình nho giáo". Về căn bản, điều này không sai. Song có lẽ mỗi khái niệm đều có một sắc thái riêng nào đó và cho dù phần lớn nội hàm hai khái niệm này trùng nhau nhưng chúng không hoàn toàn là hai khái niệm đồng nhất. Từ đó có thể thấy tính chất nông nghiệp, nông thôn và nho giáo là những đặc trưng cơ bản của gia đình truyền thống Việt Nam. Và gia đình nho giáo, theo chúng tôi, là một khái niệm rất thích hợp để chỉ kiểu gia đình truyền thống ở các đô thị ViệtNam. Trong dân gian, gia đình truyền thống được coi là đại gia đình mà các thành viên liên kết với nhau bằng chuỗi quan hệ huyết thống. Trong gia đình này có thể cùng chung sống từ 3 thế hệ trở lên: ông bà – cha mẹ – con cái mà người ta quen gọi là "tam, tứ, ngũ đại đồng đường". Kiểu gia đình này khá phổ biến và tập trung nhiều nhất ở nông thôn Bắc Bộ. Nền kinh tế tiểu nông là cơ sở phát sinh và tồn tại của nó. Về mặt tâm lý, người Việt Nam luôn có xu hướng quần tụ con cái xung quanh mình. Bởi thế, các đại gia đình cùng sống dưới một mái nhà hoặc vài nhà kế nhau cũng là hình thức tổ chức gia đình phổ biến ở đô thị. Vào những năm 60 trở về trước ở Hà Nội kiểu đại gia này vẫn còn thường thấy. Gia đình truyền thống có các ưu điểm như có sự gắn bó cao về tình cảm theo huyết thống, bảo lưu được các truyền thống văn hóa, tập tục, nghi lễ, phát huy tốt các gia phong, gia lễ, gia đạo. Các thành viên trong gia đình có điều kiện giúp đỡ nhau về vật chất và tinh thần, chăm sóc người già và giáo dưỡng thế hệ trẻ. Đó là những giá trị rất căn bản của văn hóa gia đình mà chúng ta cần kế thừa và phát huy. Tuy nhiên, nhược điểm của loại gia đình này là ở chỗ trong khi giữ gìn các truyền thống tốt đẹp thì cũng bảo trì luôn cả những tập tục, tập quán lạc hậu, lỗi thời. Bên cạnh đó, sự khác biệt về tuổi tác, lối sống, thói quen cũng đưa đến một hệ quả khó tránh khỏi là mâu thuẫn giữa các thế hệ: giữa ông bà – các cháu, giữa mẹ chồng – nàng dâu… Bên cạnh việc duy trì được tinh thần cộng đồng, gia đình truyền thống phần nào cũng hạn chế sự phát triển tự do của mỗi cá nhân. Trong điều kiện của xã hội hiện đại "1 ngày bằng 20 năm" loại gia đình này có vẻ thiếu cơ động và chậm thích ứng. Điều này giải thích tại sao số lượng gia đình truyền thống kiểu đại gia đình giảm đáng kể và không còn là khuôn mẫu của gia đình ngày nay. Ở đây, một câu hỏi được đặt ra: vậy gia đình Việt Nam ngày nay có phải là một gia đình hiện đại? Chúng tôi cho rằng điều này không hẳn đúng. Bởi vì gia đình hiện đại phải là sản phẩm của một nền công nghiệp phát triển, dân cư có lối sống đô thị và đạt đến một trình độ văn minh đô thị khá cao. Trong khi đó, Việt Nam vẫn đang là một nước nông nghiệp. Cư dân nông thôn chiếm tỷ trọng áp đảo – khoảng 3/4 dân cư cả nước với tất cả các đặc trưng về lối sống, tâm lý, sinh hoạt của người tiểu nông. Theo số liệu dự báo của Liên hợp quốc (năm 1993) đến năm 2000 tỷ trọng cư dân đô thị nước ta sẽ lên 27,1%, năm 2010 là 34,8%. Như vậy quá trình đô thị hóa ở Việt Nam đang ở giai đoạn khởi đầu. Văn minh nông nghiệp vẫn còn in đậm trong đời sống văn hóa của mỗi người dân – kể cả cư dân đô thị bởi đa phần họ vừa thoát thai từ nông thôn. Vậy nên gia đình Việt Nam ngày nay có thể được coi là "gia đình quá độ" trong bước chuyển biến từ xã hội nông nghiệp cổ truyền sang xã hội công nghiệp hiện đại. Trong quá trình này, sự giải thể của cấu trúc gia đình truyền thống và sự hình thành hình thái mới là một tất yếu. Gia đình đơn hay còn gọi là gia đình hạt nhân đang trở nên rất phổ biến ở các đô thị và cả ở nông thôn – thay cho kiểu gia đình truyền thống từng giữ vai trò chủ đạo trước đây. Gia đình Việt Nam ngày nay phần lớn là gia đình hạt nhân trong đó chỉ có một cặp vợ chồng (bố mẹ) và con cái mà họ sinh ra. Hầu hết các gia đình trí thức, viên chức nhà nước, công nhân công nghiệp, gia đình quân đội, công an đều là gia đình hạt nhân. Xu hướng hạt nhân hóa gia đình ở Việt Nam đang có chiều hướng gia tăng vì nhiều ưu điểm và lợi thế của nó. Trước hết gia đình hạt nhân tồn tại như một đơn vị độc lập, gọn nhẹ, linh hoạt và có khả năng thích ứng nhanh với các biến đổi xã hội. Gia đình hạt nhân có sự độc lập về quan hệ kinh tế. Kiểu gia đình này tạo cho mỗi thành viên trong gia đình khoảng không gian tự do tương đối lớn để phát triển tự do cá nhân. Cá nhân tính được đề cao. Trong xã hội hiện đại, mức độ độc lập cá nhân được coi là một yếu tố biểu hiện chất lượng cuộc sống gia đình. Tính độc lập cá nhân được gia đình tạo điều kiện nuôi dưỡng, phát triển sẽ tạo ra phong cách sống, tính cách, năng lực sáng tạo riêng khiến cho mỗi người đều có bản sắc. Đó cũng chính là con người mà sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Đảng ta đang cần đến. Cố nhiên, gia đình hạt nhân cũng có những điểm yếu nhất định. Chẳng hạn, do mức độ liên kết thuyết minh giảm sút và sự ngăn cách không gian, giữa các gia đình nên khả năng hỗ trợ lẫn nhau về vật chất và tinh thần bị hạn chế. ảnh hưởng của thế hệ tới nhau ít đi cũng làm giảm khả năng bảo lưu các giá trị văn hóa truyền thống trong gia đình. Dù vậy, gia đình hạt nhân vẫn là loại hình khá phổ biến ở nước ta hiện nay và đó cũng là loại gia đình thịnh hành trong các xã hội công nghiệp – đô thị phát triển. Có nghĩa – đó cũng là kiểu gia đình của tương lai. Gia đình là một tế bào của xã hội, là một nhóm xã hội cơ sở kiến tạo nên xã hội rộng lớn. Do đó, sự trường tồn của quốc gia, dân tộc phụ thuộc rất nhiều vào sự tồn tại và phát triển của mỗi gia đình. Gia đình phải là điểm xuất phát và trở về của mọi chính sách xã hội. Đảng Cộng sản Việt Nam trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội đến năm 2000, đã đặt gia đình vào tiêu điểm quan trọng, phấn đấu sao cho "xây dựng gia đình ấm no, bình đẳng, tiến bộ và hạnh phúc, làm cho gia đình thực sự là tế bào lành mạnh của xã hội, là tổ ấm của mỗi người" Phần 4 NHỮNG PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP ĐỂ XÂY DỰNG GIA ĐÌNH TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY Ở VIỆT NAM I. NHỮNG ĐỊNH HƯỚNG CƠ BẢN XÂY DỰNG GIA ĐÌNH Ở NƯỚC TA HIỆN NAY 1. Gia đình mới hiện đại ra đời trên sự kế thừa những truyền thống và tiếp thu những tiến bộ của gia đình mới hiện đại Gia đình truyền thống được hun đúc từ lâu đời trong lịch sử dân tộc. Bước vào thời kỳ mới gia đình ấy bộc lộ cả những mặt tích cực và tiêu cực.  do vậy Nhà nước cũng như các cơ quan văn hóa các ban ngành lên quan phải xác định, duy trì những nét đẹp có ích: đồng thời, tìm ra những hạn chế và tiến tới khắc phục những hủ tục của gia đình cũ. Tất nhiên, kết thừa không phải là “ phục cổ” . Nhưng những gì tiếp thu của gia đình quá khứ đều nhằm bổ sung và làm phong phú thêm gia đình mới hiện nay. Gia đình còn liên quan và chịu ảnh hưởng của tình hình quốc tế, nhất là ngày nay, khi có những phương tiện thông tin hiện đại và việc mở rộng giao lưu quốc tế. Nhiều hiện tượng tiêu cực khắp các châu lục đang diễn ra, những lo lắng cho mọi người và tác hại đến sự phát triển gia đình lành mạnh của gia đình ở nhiều quốc gia, như tính thực dụng trong tình yêu, quan hệ tình dục phóng đãng… nhưng, xã hội mới cũng mang lại nhiều nội dung tiến bộ đến cho gia đình như: dân chủ hóa các quan hệ trong gia đình, sự tôn trọng nhân cách của các thành viên khác, hiện đại hóa nhu cầu vật chất và tinh thần của gia đình, cộng đồng hổ trợ gia đình phát triển, hình thức gia đình hạt nhân tăng lên, thu hẹp quy mô gia đình … Để xây dựng gia đình mới phải ngăn chặn những hiện tượng tiêu cực, mạnh dạn lựa chọn và xử lý đúng đắn những yếu tố mới nãy sinh, và quan trọng hơn, là biết tiếp thu những nội dung tiến bộ của thời đại. Xử lý và tiếp thu những vấn đề của thời đại không phải là cách tân đơn giản mà phải phù hợp với truyền thống của dân tộc, của gia đình và sự phát triển chung của xã hội. 2. Thực hiện hôn nhân tiến bộ là một trong những phương hướng quan trọng để hình thành gia đình mới hòa thuận – bình đẳng – hạnh phúc. Hôn nhân tiến bộ coi tình yêu là cơ sở tinh thần chủ yếu, là yếu tố quyết định nhất của hôn nhân. Tình yêu là phạm lớn của vấn đề hôn nhân và gia đình. Những yếu tố cơ bản về một tình yêu chân chính đã được Ph. Ăngghen nêu ra trong tác phẩm “ Nguồn gốc của gia đình, của chế độ tư hữu và của Nhà nước”. Theo Ăngghen, tình yêu là trạng thái say mê rất hiện thực nhưng không rơi vào tầm thường, dung tục. Nó khác hẳn với tình dục đơn thuần. Tình yêu thực sự phải phù hợp với đạo đức, có trách nhiệm và nồng nhiệt với cả hai phía của lứa đôi. Tình yêu lành mạnh phải tíến tới hôn nhân, với Ph.Ăngghen cho rằng việc yêu và lấy nhau – hình thành gia đình là một nghĩa vụ chân chính. Còn khi nói về bản chất của tình yêu, Người nhấn mạnh hơn cả đến sự chung thủy… Bởi vậy, những quy định phong kiến quá khắt khe, cũng như kiểu tự do tư sản trong quan hệ nam nữ đã hạn chế và ngăn cản tình yêu chân chính. Hôn nhân tiến bộ còn bao hàm nguyên tắc tự nguyện. Hôn nhân tự nguyện đảm bảo tối đa cho tình yêu tiến tới hôn nhân một cách hiện thực. Để cho nam nữ tự do tìm hiểu, đến với nhau có ý nghĩa là họ tự định đoạt lấy tương lai hạnh phúc Sau khi thành lập gia đình, họ có trách nhiệm với nhau trong lúc thuận lợi cũng như khó khăn. Hôn nhân tự nguyện là điều kiện của hạnh phúc và sự vững bền của gia đình. Nhân loại ngày càng nhận thức được về hôn nhân tự nguyện như một nội dung quan trọng của nhân quyền và tiến bộ xã hội. Xây dựng gia đình mới cần khắc phục và loại trừ tệ nạn cưỡng ép và quan điểm ; “ bố mẹ đặt đâu con ngồi đó” trong hôn nhân. Tất nhiên, trong xã hội mới, hạnh phúc lứa đôi rất cần sự hướng dẫn, khuyên nhủ của người thân, bạn bè họ có thể tìm hiểu và quyết định vấn đề phù hợp nhất. Hôn nhân tiến bộ là hình thức gia đình một vợ một chồng. Bản chất của tình yêu đòi hỏi hôn nhân tất yếu phải là hôn nhân cá thể. Đây là điều kiện quan trọng để tiếp tục duy trì tình yê