Tiểu luận Xu hướng phát triển ngành dịch vụ phân phối ở Việt Nam

VIỆT NAM Đến tháng 3-2005, nước ta đã có cam kết về mở cửa thị trường phân phối cho hai nước là Mỹ (BTA: Hiệp định thương mại Việt – Mỹ) và Nhật Bản (Hiệp định bảo hộ và xúc tiến đầu tư Việt – Nhật). Cam kết của Việt Nam trong WTo đối với dịch vụ phân phối được thiết kế trên cơ sở Hiệp định thương mại song phương Việt Nam – Hoa Kỳ (BTA). Tuy nhiên, do các thành viên WTO coi BTA chỉ là khởi điểm để đàm phán nên cam kết của Việt Nam trong WTO co nhiều uthay đổi so với BTA. Phân loại Theo phân loại của GATS, ta cam kết mở cửa dịch vụ phân phối (là một trong 12 ngành dịch vụ) bao gồm Dịch vụ đại lý hoa hồng, Dịch vụ bán buôn, Dịch vụ bán lẻ, Dịch vụ nhượng quyền thương mại: dịch vụ này thực chất là một thỏa thuận theo đó một nhà phân phối được phép sử dụng một hình thức bán lẻ hoặc một thương hiệu nhất định, Dịch vụ phân phối khác. Vai trò Lĩnh vực dịch vụ phân phối giữ vai trò trung gian kết nối giữa người sản xuất với người tiêu dùng; đồng thời góp phần đẩy nhanh quá trình tiêu thụ hàng hóa, rút ngắn thời gian hàng hóa lưu thông, giúp các nhà sản xuất nhanh chóng thu hồi vốn để đầu tư tái sản xuất. Mặt khác, chi phí trong khâu phân phối được chuyển vào giá bán cho người tiêu dùng, do vậy cạnh tranh trong dịch vụ phân phối sẽ góp phần làm giảm chi phí phân phối và việc giảm giá bán cuối cùng cho người tiêu dùng. Hơn nữa, bản thân hoạt động phân phối cũng tạo thêm lợi ích cho người tiêu dùng thông qua việc tạo ra sự đa dạng về hàng hóa cung ứng, tạo thuận tiện về địa điểm mua bán, thuận tiện về các dịch vụ bảo hành và cung cấp thông tin. Dịch vụ phân phối là hoạt động quan trọng của ngành thương mại trong nền kinh tế quốc dân. Với việc thực hiện các chức năng lưu thông, phân phối và là các mắt xích không thể thiếu trong hệ thống phân phối hàng hóa từ khâu sản xuất tới người tiêu thụ cuối cùng, dịch vụ phân phối giữ vai trò quan trọng trong quá trình thực hiện tái sản xuất mở rộng xã hội, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển sản xuất, phát triển kinh tế và gia tăng lợi ích cho người tiêu dùng. Khi xã hội càng phát triển, trình độ phân công lao động xã hội, trình độ chuyên môn hóa càng cao và nhu cầu của người tiêu dùng càng được các biệt hóa thì vai trò của dịch vụ phân phối càng trở nên quan trọng. Phát triển dịch vụ phân phối của Việt Nam sẽ tạo thêm giá trị gia tăng cho nền kinh tế, giúp tăng tỷ trọng của dịch vụ trong cơ cấu kinh tế nước nhà, góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại, hội nhập và phát triển bền vững. THỰC TRẠNG CỦA NGÀNH DỊCH VỤ PHÂN PHỐI Ở VIỆT NAM Thị trường bán lẻ Việt Nam có sức thu hút lớn đối với các tập đoàn bán lẻ do Việt Nam là nước có nền kinh tế phát triển nhanh trong vòng nhiều năm qua; dân số đông, trong đó một nửa dân số dưới tuổi 30; chi tiêu của người tiêu dùng tăng 16% và doanh số bán lẻ tăng 20% trong giai đoạn 2004 - 2005. Doanh số bán lẻ thị trường Việt Nam được dự tính khoảng trên 20 tỷ USD mỗi năm. Theo số liệu của Bộ Thương mại trước đây, trong giai đoạn 2001 - 2005 doanh thu bán lẻ thị trường Việt Nam tăng bình quân 18%/năm, cao gấp khoảng 2 lần so với mức tăng trưởng bình quân của GDP cùng kỳ. Tuy nhiên, hệ thống phân phối của ta vẫn chưa phát triển và còn thô sơ. Theo số liệu thống kê tại thời điểm cuối năm 2006 thì hàng hoá đến người tiêu dùng chủ yếu vẫn qua hệ thống chợ (khoảng 40%) và qua hệ thống các cửa hàng bán lẻ độc lập, cửa hàng truyền thống (khoảng 44%), qua hệ thống phân phối hiện đại (trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng tự chọn...) mới chỉ chiếm khoảng 10%, 6% là do nhà sản xuất trực tiếp bán thẳng. Về hình thức hiện diện (hình thức hoạt động), ngay khi gia nhập WTO ta cam kết cho phép các nhà phân phối nước ngoài được lập liên doanh với đối tác Việt Nam để cung cấp dịch vụ phân phối nhưng tỷ lệ vốn góp của phía nước ngoài không được vượt quá 49%, kể từ ngày 1/1/2008, hạn chế 49% vốn góp sẽ được bãi bỏ. Kể từ ngày 1/1/2009, ta cho phép lập doanh nghiệp phân phối 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam. Ngoài ra, đối với dịch vụ nhượng quyền thương mại, từ ngày 11/01/2007, các nhà đầu tư nước ngoài có thể lập chi nhánh để cung cấp dịch vụ này. Tuy nhiên, trưởng chi nhánh phải là người thường trú tại Việt Nam. Tuy nhiên, Việt Nam hạn chế khả năng mở thêm điểm bán lẻ của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thông qua việc kiểm tra nhu cầu kinh tế (ENT). Kiểm tra nhu cầu kinh tế có thể hiểu là việc cơ quan có thẩm quyền căn cứ vào tình hình thực tế để xem xét có cấp phép cho doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hay không. Ví dụ, một doanh nghiệp phân phối A có vốn đầu tư nước ngoài muốn mở thêm một siêu thị bán lẻ tại địa phương X (ngoài cơ sở bán lẻ thứ nhất của doanh nghiệp A), cơ quan có thẩm quyền sẽ xem xét số lượng người tiêu dùng tại địa phương, số các siêu thị, cửa hàng hiện có, dự tính nhu cầu trong tương lai, v.v để quyết định có cho phép doanh nghiệp A mở thêm siêu thị bán lẻ hay không. Theo cam kết gia nhập WTO đối với dịch vụ phân phối, các doanh nghiệp bán lẻ có vốn đầu tư nước ngoài muốn lập cơ sở bán lẻ ngoài cơ sở bán lẻ thứ nhất sẽ được các cơ quan quản lý xem xét nhu cầu kinh tế. Tuy nhiên, quy trình xem xét, cấp phép cơ sở bán lẻ ngoài cơ sở thứ nhất sẽ được thiết lập và công bố công khai, việc kiểm tra nhu cầu kinh tế, cấp phép sẽ dựa trên các tiêu chí khách quan, bao gồm số lượng các nhà cung cấp dịch vụ (các cơ sở bán lẻ) đang hiện diện trong một khu vực địa lý, sự ổn định của thị trường và quy mô địa lý. Về diện mặt hàng, Việt Nam mở cửa các dịch vụ phân phối cho tất cả các sản phẩm nhập khẩu hợp pháp vào Việt Nam, trừ các mặt hàng sau đây: - Thuốc lá và xì gà; - Sách, báo và tạp chí, vật phẩm đã ghi hình; - Kim loại quý và đá quý; - Dược phẩm; - Thuốc nổ; - Dầu thô và dầu đã qua chế biến; - Gạo, đường mía và đường củ cải. Đối với các sản phẩm trên, Việt Nam có thể dành quyền phân phối cho các doanh nghiệp trong nước, tức là các doanh nghiệp phân phối có vốn đầu tư nước ngoài (được thành lập sau khi Việt Nam gia nhập WTO) có thể sẽ không được quyền phân phối các sản phẩm này. Phạm vi chính xác (theo mã phân loại HS của biểu thuế quan) của các mặt hàng này được quy định tại Quyết định 10/2007/QĐ-BTM của Bộ Thương mại. Đối với các sản phẩm mà Việt Nam đã cam kết mở cửa Kể từ ngày gia nhập (11 tháng 1 năm 2007), các nhà phân phối có vốn đầu tư nước ngoài được quyền phân phối tất cả các sản phẩm sản xuất tại Việt Nam và các sản phẩm nhập khẩu hợp pháp vào Việt Nam, ngoại trừ xi măng và clinke; lốp (trừ lốp máy bay); giấy; máy kéo; phương tiện cơ giới; ô tô con và xe máy; sắt thép; thiết bị nghe nhìn; rượu và phân bón. Từ ngày 1 tháng 1 năm 2009, các nhà phân phối có vốn đầu tư nước ngoài sẽ được phân phối (thông qua dịch vụ đại lý hoa hồng, bán buôn và bán lẻ) máy kéo, phương tiện cơ giới, ô tô con và xe máy. Kể từ ngày 11/1/2010, các nhà phân phối có vốn đầu tư nước ngoài sẽ được phân phối tất cả các sản phẩm sản xuất tại Việt Nam và nhập khẩu hợp pháp vào Việt Nam. Ngoài ra, ta cũng cho phép việc bán hàng qua mạng từ nước ngoài vào Việt Nam, việc bán hàng này liên quan tới việc phân phối qua phương thức 1 (cung cấp qua biên giới). Việc phân phối qua phương thức này có thể được thực hiện dưới dạng mua, bán hàng hóa qua mạng hoặc đặt hàng qua thư. Tuy nhiên, đối với phương thức này, ta chỉ cam kết cho phép các nhà phân phối nước ngoài được bán các loại hàng hoá sau: - Các sản phẩm phục vụ nhu cầu cá nhân; - Các chương trình phần mềm máy tính hợp pháp phục vụ nhu cầu cá nhân hoặc vì mục đích thương mại. Đối với các sản phẩm khác, việc bán hàng qua mạng sẽ tuân thủ các quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam. Cam kết của Việt Nam trong WTO là phù hợp với định hướng phát triển ngành phân phối và thậm chí còn chặt hơn thực tiễn mở cửa ngành dịch vụ này ở trong nước. Trước khi gia nhập WTO, trên thực tế ta đã cho phép các doanh nghiệp phân phối nước ngoài được thiết lập liên doanh, doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam. Ta đã cho phép một số tập đoàn phân phối lớn thành lập siêu thị 100% vốn nước ngoài và mở hàng loạt các siêu thị tại các tỉnh, thành phố ở Việt Nam. Tới cuối năm 2006 trên thị trường Việt Nam đã xuất hiện nhiều tập đoàn phân phối lớn của thế giới như: Metro Cash & Carry (Đức) với 6 siêu thị hoạt động tại TP.HCM, Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ. BigC có các siêu thị đang hoạt động tại TP.HCM, Hà Nội và Hải Phòng. Tập đoàn bán lẻ Parkson (Malaysia) ở TP.HCM. Bên cạnh đó, Tập đoàn Dairy Farm (Singapore) cũng nộp đơn xin thành lập công ty 100% vốn nước ngoài, Lotte (Hàn Quốc) cũng vào VN thông qua hình thức liên doanh. Khi Việt Nam gia nhập WTO, các doanh nghiệp phân phối có vốn đầu tư nước ngoài đã được cấp phép trước đó (kể cả các doanh nghiệp, siêu thị 100% vốn đầu tư nước ngoài) sẽ tiếp tục được hoạt động với các điều kiện như đã quy định trong giấy phép. Tuy nhiên, các doanh nghiệp thành lập sau khi Việt Nam gia nhập WTO sẽ phải tuân thủ các cam kết trong WTO đối với dịch vụ phân phối. Hiện hoạt động dịch vụ phân phối, bán lẻ có tầm quan trọng với nền kinh tế Việt Nam, lĩnh vực này đóng góp khoảng trên 15% vào GDP hàng năm. Theo công bố, doanh số bán lẻ năm 2008 sẽ tăng khoảng 20,5% lên 975 tỉ đồng, tương đương với gần 55 tỉ USD. Cộng với dân số 85 triệu, trong đó đến 60 triệu người tiêu dùng, hệ thống phân phối bán lẻ hầu hết theo hình thức truyền thống, hệ thống hiện đại còn rất ít, do đó thị trường Việt Nam trở nên hấp dẫn số 1 cho các nhà đầu tư nước ngoài. Vì thế, từ năm 2007 sức hấp dẫn của thị trường Việt Nam đã vượt qua Ấn Độ (giữ vị trí này suốt 3 năm liên tục), Nga và cả Trung Quốc. Chắc chắn khi các nhà phân phối nước ngoài tham gia vào thị trường, các DN trong nước phải đối mặt với rất nhiều thách thức, sẽ cạnh tranh phải cạnh tranh khốc liệt với các DN nước ngoài có thế mạnh về vốn, về quản trị kinh doanh, hệ thống thương mại hiện đại… Tuy nhiên, việc mở cửa cũng đem lại nhiều cơ hội cho các DN trong nước để học hỏi kinh nghiệm phát triển và nỗ lực vươn lên nhiều hơn để có thể cạnh tranh và đứng vững trên thị trường. Thực tế, thời gian qua, có nhiều tập đoàn, DN phân phối bán lẻ của Việt Nam như Tập đoàn Phú Thái, Saigon Co. mart, Hapro… đã vươn lên và phát triển mạnh mẽ. Khi tham gia thị trường Việt Nam, các DN nước ngoài đều có tham vọng chiếm lĩnh và mở rộng thị trường bán lẻ VN nên giữa nhà bán lẻ 100% vốn nước ngoài và nội địa sẽ nảy sinh nhiều hoạt động cạnh tranh, góp phần làm cho thị trường càng sôi động; qua đó sẽ đa dạng các hình thức hợp tác, liên kết giữa các nhà bán lẻ VN, giữa DN nước ngoài với các DN bán lẻ trong nước, với các nhà sản xuất, cung ứng hàng hoá…; các hoạt động mua bán, sáp nhập doanh nghiệp trên thị trường bán lẻ cũng sẽ rất sôi động, kể cả thông qua thị trường chứng khoán. Việt Nam là một thị trường hấp dẫn đối với các nhà phân phối nước ngoài nhưng có lẽ trong con mắt của các nhà phân phối hàng đầu thị trường Việt Nam mới chỉ dừng lại ở mức “tiềm năng”. Yếu tố quan trọng nhất đối các tập đoàn phân phối lớn khi đầu tư là mức thu nhập của người tiêu dùng và quy mô thị trường, với thu nhập khoảng 1.000 USD/năm và quy mô thị trường khoảng 20 tỉ USD, thị trường Việt Nam còn quá thấp so với chuẩn của họ. Còn đối với dịch vụ bán lẻ, ngay những nước có dịch vụ phân phối phát triển, các tập đoàn phân phối lớn cũng chiếm không quá 10% thị phần, còn lại phải chia cho các nhà phân phối nhỏ, do đó không nên quá lo lắng với câu hỏi về sự “thống trị” và “thâu tóm” của các nhà phân phối ngoại. Một yếu tố nữa, trong khi người tiêu dùng Việt Nam phần lớn còn có thói quen mua sắm tại các cửa hàng, chợ truyền thống… thì việc xâm nhập của các tập đoàn lớn cũng không phải dễ dàng gì. Theo cam kết gia nhập WTO, thời gian tới, Việt Nam chưa mở cửa đối với thị trường phân phối xăng dầu, dược phẩm, sách, báo, tạp chí, băng hình, thuốc lá, gạo, đường và kim loại quý. Việc lập cơ sở bán lẻ ngoài cơ sở bán lẻ thứ nhất của nhà đầu tư cũng được xem xét từng trường hợp cụ thể căn cứ vào số lượng các cơ sở bán lẻ, sự ổn định của thị trường, mật độ dân cư trên địa bàn tỉnh, thành phố nơi đặt cơ sở bán lẻ… XU HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA DỊCH VỤ PHÂN PHỐI TẠI VIỆT NAM Hệ thống phân phối luôn được coi là huyết mạch của tổng thể nền kinh tế Việt Nam. Khi xã hội ngày càng phát triển, đời sống của người dân được nâng cao, và nhất là khi Việt Nam đã gia nhập Tổ chức thương mại thế giới WTO với cam kết mở cửa ngành dịch vụ phân phối thì hệ thống phân phối Việt Nam cũng như ngành dịch vụ phân phối tại Việt Nam cũng xuất hiện những xu hướng phát triển mới để khẳng định vai trò quan trọng của nó trong nền kinh tế. Phương thức phân phối hiện đại sẽ ngày càng chiếm ưu thế, phương thức phân phối truyền thống sẽ ngày càng bị thu hẹp nhưng không hoàn toàn biến mất Trước đây, người tiêu dùng Việt vẫn có thói quen mua hàng hằng ngày, và hàng trăm nghìn các cửa hiệu bán hàng phân bố từ thành thị tới nông thôn, luôn đáp ứng nhu cầu hằng ngày của họ. Nhưng nay đã có nhiều sự đổi khác, người tiêu dùng bắt đầu quen với việc tới siêu thị vào cuối tuần để mua hàng đủ dùng cho cả tuần. Đi siêu thị như đã trở thành một sở thích với nhiều người. Nếu như trong năm 2007 có 66% người tiêu dùng thỉnh thoảng mua sắm tại siêu thị, thì cuối 2008 đã lên tới 96%. Tần suất mua sắm tại cửa hàng tiện ích, siêu thị cũng ngày càng tăng, từ 2 lần/tháng trong giai đoạn 2005 – 2007, lên 3 lần/tháng trong năm 2008, và nâng lên 4 – 5/tháng trong năm 2009. Có thể thấy rõ hơn về sự thay đổi trong cơ cấu dịch vụ phân phối qua kết quả điều tra Hàng Việt Nam chất lượng cao năm 2009, về thứ tự lựa chọn nơi mua hàng, là cửa hàng chuyên, đại lý, siêu thị, tiệm tạp hoá, chợ. Các kênh phân phối hiện đại bao gồm siêu thị, đại lý, cửa hàng chuyên chiếm tỷ lệ áp đảo, đến 78,53% trong lựa chọn nơi mua hàng của người tiêu dùng. Các kênh phân phối truyền thống gồm chợ, tiệm tạp hoá và các kênh khác đang ngày càng thu hẹp dần tỷ trọng. Biểu đồ : tỷ lệ nơi mua hàng theo lựa chọn của người tiêu dùng Việt Nam năm 2009 Nguyên nhân là do với tốc độ tăng trưởng kinh tế cao và ổn định, thu nhập của người dân Việt Nam đang ngày càng được nâng cao trông thấy. Thêm vào đó, khoảng 60% dân số của Việt Nam ở độ tuổi dưới 30, và nhiều người trong số này có cơ hội đi du lịch, công tác nước ngoài nên dễ thay đổi thói quen từ việc mua sắm truyền thống sang các kênh mua sắm hiện đại. Vì vậy nhất là ở khu vực đô thị, người tiêu dùng đang ngày càng đòi hỏi ở các kênh phân phối và ở chất luợng sản phẩm một mức độ cạnh tranh ngày càng cao. Giá cả hàng hóa tại các siêu thị, cửa hàng hiện đại được bán bằng giá tại các cửa hiệu tư nhân, chợ, trong khi chất lượng nói chung đáng tin cậy hơn. Ngoài ra, tại những hệ thống phân phối hiện đại, người tiêu dùng còn được hưởng nhiều tiện ích rất hiện đại, như thanh toán bằng thẻ, được tham gia chương trình khuyến mãi, trúng thưởng, thẻ khách hàng thân thiết, giao hàng tận nhà... Trên thực tế, các siêu thị đang ngày càng chăm chút hơn về sản phẩm, dịch vụ, ngay cả với khâu bán thực phẩm tươi sống. Điều này cho thấy siêu thị không chỉ mong muốn thu hút người đi mua sắm hàng tuần mà còn cả những người đi chợ hàng ngày. Trong khi đó, đối với những kênh phân phối truyền thống, đặc biệt là chợ, lâu nay khâu tổ chức, quản lý chợ chưa được quan tâm đúng mức. Người tiêu dùng rời xa chợ không phải do chợ không còn cần thiết mà vì chợ bán nhiều hàng hoá không đảm bảo chất lượng, giá cả không ổn định, buông thả trong khâu trưng bày, tiểu thương không được học kỹ năng giao tiếp, bán hàng, quầy, sạp tăm tối, ẩm thấp, nóng bức, vệ sinh kém... Tuy nhiên, những điều trên cũng không có nghĩa là các kênh phân phối truyền thống sẽ biến mất hoàn toàn nhờ mạng lưới chợ từ nhiều năm qua đã phát triển khá sâu rộng và văn hoá chợ đã trở nên hết sức gần gũi, ăn sâu vào đời sống văn hoá, tập quán tiêu dùng của người dân. Mặt khác, hàng hoá ở chợ vẫn phong phú hơn với nhiều cấp độ giá bán theo chất lượng, và người mua có thể mặc cả để được mức giá tốt nhất, nhất là đối với dân nghèo thành thị. Do vậy, hình thức phân phối nhỏ lẻ vẫn giữ được vai trò của mình ngay cả trong các thành phố lớn. Các nhà phân phối nước ngoài chiếm thế áp đảo trong kênh phân phối hiện đại Thị trường phân phối bán lẻ Việt Nam luôn có một sức thu hút lớn đối với các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là các tập đoàn phân phối bán lẻ do Việt Nam là nước có nền kinh tế phát triển nhanh trong vòng nhiều năm qua; dân số đông, trong đó một nửa dân số dưới tuổi 30; mức chi tiêu của người tiêu dùng cũng như doanh số bán lẻ ngày một tăng nhanh. Hơn nữa, theo lộ trình cam kết khi gia nhập Tổ chức thương mại thế giới WTO, từ ngày 01/01/2009, Việt Nam sẽ mở cửa cho phép thành lập doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài trong ngành hàng cung cấp dịch vụ phân phối ở cả bốn loại hình phân phối mà WTO phân loại đó là bán lẻ, bán buôn, đại lý hoa hồng và nhượng quyền thương mại. Như vậy, sẽ có rất nhiều doanh nghiệp phân phối hàng đầu thế giới thâm nhập vào thị trường Việt Nam. Các doanh nghiệp liên doanh trong lĩnh vực phân phối hàng hóa cũng sẽ tìm cách chuyển sang loại hình doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài để chủ động hơn trong kinh doanh. Đến lúc đó, hệ thống phân phối không còn là mảnh đất đặc quyền của doanh nghiệp trong nước và sẽ diễn ra một cuộc cạnh tranh khốc liệt tranh giành thị phần kênh phân phối hiện đại giữa các nhà phân phối nước ngoài và các doanh nghiệp phân phối trong nước. Hiện nay bên cạnh những tập đoàn phân phối lớn đã có mặt tại Việt Nam như Metro Cash & Carry, Bourbon Espace (Big C), Parkson, Dairy Farm,... các tập đoàn kinh doanh bán lẻ hàng đầu thế giới như Wal-mart (Hoa Kỳ), Carrefour (Pháp), Tesco (Anh), Marko (Hà Lan)... đang mở rộng thị trường và thâm nhập ngày càng sâu, rộng vào thị trường bán lẻ hàng hóa trên thế giới, cũng sẽ sớm có mặt ở thị trường mới nổi và có sức hấp dẫn này. Các nhà phân phối nước ngoài với tiềm lực tài chính hùng mạnh và giàu kinh nghiệm điều hành sẽ giành phần thắng trong cuộc cạnh tranh với hầu hết các doanh nghiệp phân phối trong nước. Kết quả là họ sẽ nhanh chóng chiếm lĩnh hệ thống phân phối hiện đại (trong đó có hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại), dẫn đến sự phá sản của hàng loạt doanh nghiệp phân phối trong nước có quy mô nhỏ và vừa. Chỉ những doanh nghiệp phân phối có chiến lược kinh doanh vững chắc và phân khúc thị trường khác biệt mới có thể tồn tại bên cạnh các tập đoàn phân phối quốc tế. Tại Việt Nam, sau thời điểm 01/01/2009, mặc dù các nhà phân phối nước ngoài không ồ ạt xâm nhập vào thị trường như dự báo, do khủng hoảng kinh tế thế giới cùng với việc tiêu dùng trong nước đang tăng chậm lại, nhưng cũng phù hợp với thời gian lựa chọn địa điểm, đầu tư xây dựng, thăm dò thị hiếu,... để các nhà đầu tư nước ngoài có chỗ đứng vững chắc tại thị trường, nên thị phần vào năm 2009 của khu vực này cũng chỉ vào khoảng 5%, sau đó chắc chắn sẽ tăng nhanh từ năm 2010. Liên kết sẽ diễn ra mạnh mẽ giữa các nhà phân phối trong nước để tạo thành những chuỗi liên kết có đủ năng lực cạnh tranh với các doanh nghiệp phân phối nước ngoài Như đã trình bày ở trên, thời gian qua, đặc biệt là khi Việt Nam gia nhập WTO, nhiều tập đoàn phân phối hàng đầu thế giới đã vào Việt Nam với một sức mạnh hùng hậu về tài chính, kinh nghiệm thị trường, các mối quan hệ với hệ thống phân phối quốc tế... Trước áp lực này, các doanh nghiệp phân phối trong nước đa phần là các doanh nghiệp nhỏ lẻ bắt buộc phải liên minh, liên kết lại với nhau để tạo thế cân bằng với các doanh nghiệp phân phối nước ngoài. Điển hình là ngày 14/05/2007 Liên hiệp hợp tác xã thương mại TP.HCM (Saigon Co-op), Công ty Phú Thái, Tổng công ty thương mại Sài Gòn (Satra) và Tổng công ty thương mại Hà Nội (Hapro) đã cùng nhau thành lập Công ty cổ phần đầu tư và phát triển hệ thống phân phối Việt Nam (VDA) với tham vọng xây dựng một tập đoàn phân phối đủ sức cạnh tranh với các "đại gia" phân phối nước ngoài. Việc liên kết mang lại rất nhiều lợi ích cho các doanh nghiệp phân phối trong nước. Các nhà phân phối nhỏ lẻ trong nước có thể hợp tác với nhau tạo thành một nhóm người mua, liên kết lại với nhau để cùng mua hàng từ các nhà sản xuất. Bằng cách này, họ có thể tạo ra các đơn hàng lớn, từ đó tăng cường sức mạnh của bên mua và thu được các điều kiện mua hàng thuận lợi hơn. Các liên minh liên kết còn góp phần làm giảm chi phí giao dịch. Nếu nhà cung cấp phải liên hệ và đàm phán với nhiều nhà bán lẻ, chi phí bỏ ra sẽ lớn hơn nhiều so với việc đàm phán và ký hợp đồng với một liên minh liên kết các nhà bán lẻ. Điều này đặc biệt đúng khi loại hàng hóa liên quan đòi hỏi quá trình đàm phán, giao kết hợp đồng phức tạp. Một khi giảm được chi phí, nhà cung cấp sẽ có động lực để chia xẻ khoản “tiết kiệm” này cho bên mua và từ đó làm tăng khả năng cạnh tranh qua giá cho các thành viên của liên minh liên kết. Trong bối cảnh hầu hết các nhà bán lẻ nước ta đều là doanh nghiệp nhỏ, thiếu kinh nghiệm pháp lý, vai trò của liên minh liên kết không dừng lại ở việc giảm chi phí mà có thể tiến xa hơn. Trên thực tế, nhiều nhà bán lẻ nhỏ của ta do thiếu kinh nghiệm và kiến thức pháp luật nên đã ký nhiều hợp đồng với các điều khoản bất lợi, khi xảy ra tranh chấp đành phải chấp nhận phần thua thiệt về mình. Rủi ro này sẽ giảm đi rất nhiều nếu tham gia một liên doanh liên kết đủ mạnh, đủ nguồn lực để thuê các luật sư nhằm bảo đảm sự an toàn tối đa cho các thành viên. Hệ thống phân phối hàng hoá sẽ tiếp tục phát triển theo hướng tập trung vào chất lượng Dịch vụ phân phối là một ngành gắn liền với cả sản phẩm và dịch vụ. Do vậy, để làm hài lòng khách hàng, ngoài yếu tố sản phẩm, chất lượng phục vụ cũng có tầm ảnh hưởng rất lớn. Vai trò của dịch vụ khách hàng được coi là một trong những yếu tố quyết định sự thành bại của kinh doanh. Trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt, bên cạnh việc đảm bảo hàng hoá phong phú về chủng loại, mẫu mã, chất lượng, giá cả hợp lý, doanh nghiệp nào có dịch vụ khách hàng tốt hơn thì khả năng thành công sẽ cao hơn. Vì thế các doanh nghiệp phân phối đang và sẽ ngày càng tập trung nâng cao chất lượng cũng như làm phong phú thêm các dịch vụ khách hàng, từ những dịch vụ trực tiếp diễn ra trong quá trình bán hàng như: dịch vụ bao bì, đóng gói; vận chuyển hàng tận nhà; bảo hành sửa chữa ... đến những dịch vụ phục vụ cho sự tiện lợi của khách hàng như kết hợp giữa nơi bán hàng và nơi giải trí, có chỗ cho con trẻ vui chơi trong khi người lớn mua hàng (có thể là phòng chiếu phim, chơi games, phòng vẽ tranh…). Ngoài ra, cùng với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, hệ thống phân phối của Việt Nam sẽ được tiếp cận, cũng như thụ hưởng nhiều thành tựu của khoa học công nghệ để phát triển theo hướng văn minh, hiện đại và chuyên nghiệp. Cơ sở vật chất kỹ thuật và kết cấu hạ tầng thương mại cũng ngày càng được đầu tư, củng cố và nâng cấp từng bước. Chẳng hạn như tập đoàn bán lẻ G7 Mart đầu tư vài trăm ngàn USD mua bản quyền phần mềm Hệ thống Quản lý bán lẻ Microsoft Dynamics (RMS) từ chính đại diện Microsoft tại Việt Nam để đầu tư trang bị cho gần 500 cửa hàng tiện lợi trên toàn quốc (chưa kể đầu tư cho hệ thống văn phòng của Tập đoàn), CoopMart bắt đầu đầu tư hệ thống giao hàng tại nhà, MaxiMart tái đầu tư hệ thống dịch vụ phân phối, hậu cần, CitiMart chú trọng mở rộng mạng lưới cửa hàng tiện ích chú trọng đến sản phẩm, dịch vụ chất lượng cao. Một số chợ và hầu hết cửa hàng bách hóa cũ cũng được cải tạo, nâng cấp cơ sở và trang thiết bị, gia nhập các chuỗi cửa hàng, từng bước chuyển thành các cơ sở bán lẻ văn minh, hiện đại. Ngay cả loại hình chợ truyền thống cũng đã và đang có những đổi mới trong việc tổ chức không gian trong chợ, ứng dụng công nghệ thông tin, phát triển các dịch vụ phụ trợ...; đồng thời, đã xuất hiện một số loại hình chợ mới như các loại chợ chuyên doanh, chợ văn hóa - du lịch, chợ ẩm thực...Như vậy, trong tươgn lai, thay vì gia tăng số lượng các kênh phân phối cả truyền thống và hiện đại, các doanh nghiệp phân phối tại Việt Nam sẽ tập trung nâng cao chất lượng các kênh phân phối của mình nhằm thu hút khách hàng. Xuất hiện các phương thức phân phối hiện đại mới Bên cạnh việc bán hàng qua cửa hàng, hiện nay có một xu hướng là các doanh nghiệp phân phối sử dụng hình thức bán hàng không qua cửa hàng, như bán hàng qua ti-vi, catalogue, điện thoại, bán hàng trực tuyến, giao hàng tận nhà... Các hình thức bán hàng này cũng đã được áp dụng và đang phát triển mạnh ở Việt Nam, nhất là hình thức bán hàng trực tuyến (với việc hình thành vô số các “siêu thị ảo”, “cửa hàng ảo”... trên mạng)...với sự giúp sức thương mại điện tử. Thương mại điện tử diễn ra khi tất cả các hoạt động trao đổi, thảo luận, đàm phán, ký kết hợp đồng và mua bán hàng hoá giữa người bán và người mua được thực hiện bằng phương pháp điện tử trê